Dami aali ne myaka 6 ilyo bawishi bafwile ku bulwele bwa aneurysm ubulenga imishipa ukufimba no kulepuka. Derrick aali ne myaka 9 ilyo bawishi bafwile ku bulwele bwa ku mutima. Jeannie aali ne myaka 7 ilyo banyina bafwile ku bulwele bwa kansa ya cilundwa umupangwa amani ya bufyashi. *

Aba abacaice batatu, bafwililwe abafyashi ilyo baali fye abaice. Bushe ica musango uyu calikucitikilapo? Nga calikucitikilapo, cino icipande calakwafwa ukwishiba ifyo wingacita pa kuti uleumfwako bwino. * Nomba ilyo tatulalanda pa fyo wingacita twalanda pa fyo ciba nga wafwilwa.

Twalipusana ifyo tuloosha. Kanshi ifyo ucita nga ca kuti uleloosha kuti fyapusana ne fyo abantu bambi bacita nga baleloosha. Icitabo ca Helping Teens Cope With Death citila: “Takwaba amafunde ayo tufwile ukukonka nga twafwilwa pa kuti tumfweko bwino.” Taufwile ukucilamo ukulacita kwati tauli no bulanda. Mulandu nshi? Pantu . . .

Nga ulecita kwati tauli no bulanda kuti wailetelela. Jeannie uo tulandilepo pa ntendekelo ya cino cipande atile: “Nalemona kwati nalingile ukushipa pa mulandu wa mwaice wandi, ne ci calengele ndecita kwati nshili sana no bulanda. Na pali ino nshita, ncita kwati shaba sana no bulanda nomba nalishiba ati ukucita ifi takwawama.”

Abasambilila sana nabo balasumina ku fyalandile Jeannie. Icitabo ca The Grieving Teen citila: “Takwaba umuntu uwingatwalilila fye ukusungilila ifyo aleumfwa mu mutima. Nga ca kuti watwalilila fye ukufisungila mu mutima, ukacitapo fimo ifikalanga ifyo umfwa pa nshita iyo ushileenekela kabili kuti walwala no kulwala.” Nga watwalilila ukulaufwa ubulanda kuti watendeka ukulanwa sana ubwalwa nelyo ukulabomfya imiti ikola bubi bubi pa kuti fye wilaumfwa sana ububi.

Nga Uli Sana no bulanda kuti walafilwa ukwishiba bwino ifyo uleumfwa. Ku ca kumwenako, abantu bambi balafulilwa uufwile pa mulandu wa kuti “nabasha” beka. Bambi nabo balafulilwa Lesa pa kukanacingilila umuntu pa kuti e fwa. Abengi nga bali no bulanda, balaipeela imilandu pa fyo balandile nelyo pa fyo bacitile kuufwile, pantu nomba, teti balombe ubwelelo.

 Kanshi twamona ukuti umuntu nga aali no bulanda pa mulandu wa kufwilwa alomfwa sana ububi. Nomba kuti wacita shani pa kuti uleumfwako bwino?

Uleebako bambi ifyo uleumfwa. Nga wafwilwa kuti walafwaya ukulaba weka. Nomba nga uleebako lupwa lobe nelyo cibusa obe ifyo uleumfwa kuti walaumfwako bwino.—Ilembo ilingakwafwa: Amapinda 18:24.

Ulelemba. Ulelembako fimo pa bafyashi bobe abafwile. Ku ca kumwenako, finshi watemenwe sana ifyo wacitile nabo? Lemba imibele yabo iyo watemenwe sana. Mibele nshi iyo bakwete iyo wingatemwa sana ukulapashanya?

Nga watendeka ukumfwa sana ububi, nalimo pa mulandu wakulatontonkanya sana pa fyabipa ifyo wabebele ilyo bashilafwa, kuti walemba ifyo uleumfwa ne cilengele uleumfwa ifyo. Ku ca kumwenako kuti walemba ati: “Ndaipeela umulandu pantu nalyumene na batata ilyo kwashele ubushiku bumo ukuti bafwe.”

Icakonkapo, lemba ico ushilingiile ukulaipeelela umulandu. Icitabo ca The Grieving Teen citila: “Taufwile ukuipeela umulandu pantu tawaishibe ukuti tawakakwate ishuko lya kulomba ubwelelo. Takwaba umuntu ushilufyanya mu fyo alanda ne lyo ukucita.”—Ilembo ilingakwafwa Yobo 10:1.

Uleisunga bwino. Ufwile ukulalaala amaawala yalinga, ukulatukusha umubili, no kulya ifya kulya ifisuma. Nga taulefwaya ukulya, ulingile ukulalya ifya kulya ifisuma panono panono, ukucila ukulya ifya kulya ifingi pa muku umo. Kabili ufwile ukulacita ifi mpaka ukatendeke ukufwaya ukulya. Taufwile ukulalya ifya kulya ifingakulwalika nelyo ukunwa ubwalwa pa kuti umfweko fye bwino.

Ulelanda na Lesa mwi pepo. Baibolo itila: “Poosa icisendo cobe pali Yehova, Na o akakukosha.” (Amalumbo 55:22) Ico tupepela te kufwaya fye ukumfwako bwino. Kulanshanya na Lesa “wa cisansamushi conse.”—2 Abena Korinti 1:3, 4.

Inshila imo iyo Lesa asansamushishamo abaleloosha kubomfya Icebo cakwe Baibolo. Kanshi kuti cawama nga wasambilila ifyo Baibolo ilanda pa fyo umuntu aba nga afwa na pa fyo ilanda pa kubuuka. *—Ilembo ilingakwafwa Amalumbo 94:19.