IFINGAFWA ULUPWA | ICUPO
Abana nga Bafuma pa Ng’anda
UBWAFYA UBUBAPO
Abaupana ilingi line balakwata sana amafya nga ca kuti abana bakula bafuma na pa ng’anda. Nga ca kuti abana bafuma pa ng’anda, abafyashi kuti batendeka ukulaumfwa kwati tabalaishibana bwino. Ba M. Gary Neuman, abafwilisha aba mu ndupwa balembele ukuti: “Kwaliba abaupana abengi abafilwa ukulaumfwana na bena mwabo, abesa kuli ine mu kubapandako amano. Ne cilenga ni co abana babo nga bafuma pa ng’anda, balafilwa ukulalanshanya bwino.” *
Bushe ifi twalandapo e fyo ne cupo cenu caba? Nga e fyo caba ninshi kuti mwacitapo cimo pa kuti ciwamineko. Lekeni tulande pa fintu 4 ifilenga abaupana ukukanalaumfwana sana.
ICILENGA ABAUPANA UKUKANALAUMFWANA SANA
Pa myaka iingi abafyashi babika sana amano ku bana. Apo abafyashi balatemwa sana abana, balabika sana amano ku fyo abana bafwaya ukucila ku fyo abena mwabo bafwaya. Ici cilalenga balebika sana amano ku kusha abana ukucila ku bena mwabo, kabili ici cishibikwa nga ca kuti abana bafuma pa ng’anda. Abanakashi bamo abaupwa kabili abali ne myaka 59 batile: “Ilyo abana baali pa ng’anda, twalecitila ifintu pamo na bena mwandi.” Balandile no kuti nomba ilyo abana bafumine pa ng’anda “twalilekele ukulabombela pamo.” Pa nshita imo balyebelepo na bena mwabo ukutila: “Tulafilwa ukumfwana nga pali ifyo tulefwaya ukucita.”
Abafyashi bamo tabaipekanya ukulaikala ukwabula abana. Icitabo citila Empty Nesting cilanda ukuti: “Abana nga bafuma pa ng’anda, abafyashi abengi baba kwati e lyo baupana.” Abengi bomfwa kwati tabatemwa ifintu fimo fine, kabili balatendeka ukulaicitila fye ifintu, ne ci cilenga baleba kwati tabaupana, lelo bekala fye pamo.
Icawama ca kuti, kwaliba ifyo mwingacita pa kuti tamukwete aya amafya ilyo abana bafuma pa ng’anda. Baibolo kuti yamwafwa ukwishiba ifya kucita. Natulande pa fyo ingamwafwa.
IFYO MWINGACITA
Mufwile ukusumina ukuti ifintu nafyaluka. Baibolo ilanda pa bana abakalamba ukutila: ‘Umwaume akasha wishi na nyina.’ (Ukutendeka 2:24) Nga bafyashi, umulimo mwakwete kusambilisha abana benu ifyo bengalayikalila nga bafuma pa ng’anda e lyo no kubafwa ukwishiba imilimo ya pa ng’anda iyo bakalabomba nga balayikalila. Nga muletontonkanya pali ici, tamwakomfwe ububi ilyo abana bakafuma pa ng’anda.—Ilembo ilingamwafwa: Marko 10:7.
Ca cine ukutila mukatwalilila ukuba abafyashi ku bana benu. Nomba nga bafuma pa ng’anda, tamwakulabatungulula, lelo mwakulabapandako fye amano. Ifintu nga fyaba ifi, mukatwalilila ukwikatana na bana benu kabili pa nshita imo ine mukalabika sana na mano ku bena mwenu. *—Ilembo ilingamwafwa: Mateo 19:6.
Mufwile ukulalanshanya. Mufwile ukulanshanya na bena mwenu pa fyo muleumfwa ifi abana bafumine pa ng’anda, kabili mufwile ukukutikisha ilyo abena mwenu balemulondolwela ifyo nabo baleumfwa. Mufwile ukubatekanishisha kabili mufwile ukubika amano ku fyo baleumfwa. Kuti papita inshita pa kuti mutendeke ukulaumfwana bwino na bena mwenu nga pa kubala, nomba cilawama sana nga mwatendeka ukumfwana bwino na kabili.—Ilembo ilingamwafwa: 1 Abena Korinti 13:4.
Mufwile ukufwaya ifintu ifipya ifyo mwingalacitila pamo. Mulelanda pa fintu mwingatemwa ukucitila pamo ku ntanshi. Apo mwalikushapo abana, mwaliba sana na mano kabili mwalishiba ifingi. Kanshi mulepandako abantu bambi amano.—Ilembo ilingamwafwa: Yobo 12:12.
Muletontonkanya sana pa calenga mutemwe abena mwenu. Tontonkanyeni pa mibele iyalengele mutemwe abena mwenu. Muletontonkanya na pa fintu mwalecitila pamo, e lyo na mafya ayo mwapwisha. Ukucita ifi, kukalenga mukaleba ne nsansa nangu ca kuti abana balitendeka ukuyikalila. Na kuba nga mulebombela pamo, iyi e nshita mwingakosha sana icupo cenu no kuba ne citemwiko ico mwali na co ilyo mwaupene fye.
^ para. 4 Ifi fyebo fifumine mu citabo citila Emotional Infidelity.
^ para. 12 Nga mucili mulekusha abana, muleibukisha ukutila imwe na bena mwenu muli “mubili umo.” (Marko 10:8) Abana balatemwa nga ca kuti abafyashi babo balitemwana sana.
