1-3. (a) Bwafya nshi abacaice bonse bakwata? Langilileni. (Moneni icikope pa muulu.) (b) Bushe Abena Kristu bacaice kuti bapwisha shani ubu bwafya?

TUTILE mulefwaya ukuya kwi tauni ilyabela ukutali ku kusangwa ku cintu icacindama. Pa kuti mufike kuli ilyo itauni mulingile ukunina basi. Ilyo mwafika pa citesheni ca basi, mwasanga pali abantu abengi nga nshi na mabasi ayengi. Nga namwishiba uko muleya kuti mwanina basi iileya uko muleya! Nga mwanina basi iileya ku ncende imbi te kuti mufike uko muleya.

² Abacaice muno nshiku kuti twabapashanya ku bantu abali pa lwendo. Abacaice baba pa bulendo ubutali, te bwa kunina basi lelo ubumi bwabo bwaba ngo bulendo. Inshita shimo tabeshiba bwino ifyo balingile ukusalapo. Mwe bacaice kuti camwangukila ukusalapo nga ca kuti namwishiba bwino ifyo mulefwaya ukucita mu bumi. Finshi mufwaya ukucita?

³ Cino cipande calayasuka ici cipusho. Pa kwasuka ici cipusho abacaice balabakoselesha ukubika amano ku kulafwaisha ukucita ifingalenga Yehova alesekelela. Ici cilolele mu kuti ilyo balesala ifya kucita, pamo nga amasambililo, incito balingile ukulabomba, e lyo na lintu balesalapo nampo nga kuupa nelyo ukuupwa nelyo nga  kukwata abana balingile ukulakonka ifyo Yehova abafunda. Na kabili cipilibula no kulacita ifingalenga bucibusa bwabo na Yehova bwakoselako. Abacaice ababika amano ku kubombela Yehova kuti bacetekela ukuti Yehova akabapaala.—Belengeni Amapinda 16:3.

4. Finshi twalasambilila muli cino cipande?

⁴ Calicindama ukupanga ukucita ifingakosha bucibusa bwenu na Yehova ilyo muli abaice. Mulandu nshi? Twalalanda pa milandu itatu. Imilandu ibili yalalanga ifyo ukulacita ifyo mwapanga kwingakosha bucibusa bwenu na Yehova; e lyo uwa citatu walalanda pa busuma bwaba mu kupangila libela imilimo ya kwa Lesa iyo mukabomba ninshi mucili fye abaice.

5. Mulandu nshi maka maka uo tulingile ukupangila ukucita ifingakosha bucibusa bwesu na Lesa?

⁵ Umulandu uukalamba uo tupangila ifya kucita ifingakosha bucibusa bwesu na Yehova ni pa kuti tulemulanga ukuti tulatasha pa fyo atutemwa na pa fyo atucitila. Uwaimbile amalumbo asosele ati: “Cisuma ukumutootela mwe Yehova . . . Pantu mwanenga ukusamwa, mwe Yehova, pa co mucitile; pa mulandu wa milimo ya minwe yenu ndesekelela.” (Amalu. 92:1, 4) Mwe bacaice tontonkanyeni pa fyo Yehova amucitila. Alimupeela ubumi, icitetekelo, Baibolo, icilonganino, ne subilo ilisuma. Nga mulebika amano ku fingakosha bucibusa bwenu na Yehova ninshi mulemutasha pa mapaalo yonse aya ayo amupeela, kabili mukalapalama sana kuli ena.

6. (a) Bushe bucibusa bwesu na Yehova buba shani nga twapanga ifya kucita? (b) Finshi abacaice balingile ukupanga ukucita ilyo bali fye abanono?

⁶ Umulandu wa bubili wa kuti nga mwatendeka ukucita ifyo mwapanga ukucita ifingakosha bucibusa bwenu na Lesa, ninshi mwatampa ukubomba imilimo iisuma iya kwa Yehova. Ici cikalenga mukapalame sana kuli ena. Umutumwa Paulo atile: “Lesa taba uushalungama, takalabe umulimo wenu no kutemwa uko mwalangile kwi shina lyakwe.” (Heb. 6:10) Mwilamona kwati muli baice sana te kuti mupange ukucita ifingakosha bucibusa bwenu na Lesa. Christine aali ne myaka 10 ilyo apangile ukulabelenga amalyashi ya ba Nte aba cishinka. Ilyo Toby ali ne myaka 12 alipangile ukupwisha ukubelenga Baibolo ilyo ashilabatishiwa. Maxim ali ne myaka 11 kabili nkashi yakwe ali ne myaka 10 ilyo babatishiwe. Bonse babili bapangile ukuya mu kubombela pa Bethel. Pa kuti bepumbulwa ne fintu fimbi, bakakatike formu ya kwipushishapo ukubombela ba Bethel pa cibumba mu ng’anda. Inga imwe finshi mwingapanga ukucita? Nalimo kuti mwatontonkanya pa fyo mumona ukuti fyalicindama no kutendeka ukucita ifyo fine.—Belengeni Abena Filipi 1:10, 11.

7, 8. (a) Mulandu nshi cishingafisha ukusala bwino ifya kucita nga twapangila libela ifyo tukalacita? (b) Mulandu nshi umusepela umo asalile ukukanaya kwi sukulu lya pa muulu?

⁷ Umulandu wa butatu uo mulingile ukupangila ifya kucita ilyo mucili abaice ni pa kuti mulesala bwino ifya kucita. Abacaice balingile ukusalapo amasambililo balingile ukukwata, incito bafwile ukubomba e lyo ne fintu fimbi. Ukusala ifya kucita kwaba ngo kusala umusebo uo mulingile ukupitamo nga mwafika pa mampatu ya nshila. Nga namwishiba uko muleya, tacafya ukusala umusebo wakuyamo. Ifi fine e fyo caba, nga mwapangila libela ifyo mukacita, tacakafye ukusalapo ifya kucita. Pa Amapinda 21:5 patila: “Amapange ya wacincila yamulenga ukubomba bwino.” Nga mwapanga ukucita ifisuma ilyo muli abaice, mukafikilisha bwangu ifyo mwapanga. Ifi fine e fyo ba Damaris bacitile ilyo bali umusepela.

⁸ Ba Damaris balipashile bwino sana amashindano ilyo bapwile isukulu. Abafwaya nga balisumine ukubalipilila ku sukulu lya pa muulu uko bali no kuya mu kusambilila amafunde, lelo basalilepo ukulabomba incito ya kufola indalama  ishinono. Mulandu nshi basalilepo ifi? Ba Damaris batile: “Nalisalile kale ukuti nkalabomba bupainiya. Nali fye no kulabomba incito ya kubomba fye inshiku ishinono mu mulungu. Nsambilila amafunde nga nalekwata indalama ishingi nga nshi lelo nga nshasangile incito ya kubomba fye inshiku ishinono mu mulungu.” Napapita ne myaka 20 ukutula apo batendekele bupainiya. Bushe bamona ukuti balisalile bwino ifya kucita ilyo bali umusepela? Ba Damaris batile: “Baloya abengi balesa apo mombela. Babomba incito iyo nali no kulabomba nsambilila amafunde. Na lyo line abengi tabatemwa incito babomba. Filya nasalilepo ukulabomba bupainiya fyalilenga nilaumfwa ububi ubo abengi ababomba incito bomfwa kabili fyalilenga naba ne nsansa mu mulimo wa kwa Yehova uo nabomba pa myaka iingi.”

9. Mulandu nshi tulingile ukulatashisha sana abacaice?

⁹ Tulingile ukulatasha abacaice abengi nga nshi mu filonganino mwi sonde lyonse. Balaipeela abene kuli Yehova kabili balibika sana amano ku kufikilisha ifyo bapanga ukubomba mu mulimo wa kwa Lesa. Abacaice ba musango uyu balaba ne nsansa kabili pa nshita imo ine balasambilila ifya kukonka ifyo Yehova alanda muli fyonse ifyo bacita. Balakonka ifyo alanda pa masambililo, pa ncito balingile ukulabomba, e lyo na pa cupo na pa kukwata abana. Solomone alembele ati: “Tetekela Yehova no mutima obe onse kabili wishintilila pa mano yobe we mwine. Uko konse wenda umwishibe, na o akatambalika inshila shobe.” (Amapi. 3:5, 6) Abacaice aba mu cilonganino balicindama kuli Yehova, alibatemwa, alabacingilila, alabatungulula kabili alabapaala.

10. (a) Mulandu nshi ukubila imbila nsuma kulingile ukubela pa fintu ifyo twabikako sana amano? (b) Kuti twacita shani pa kuti tulebila bwino imbila nsuma?

¹⁰ Uwacaice uwabika amano ku kucita ifingalenga Yehova asekelela alabika amano ku kubila imbila nsuma. Yesu Kristu atile “imbila nsuma ili no kubilwa mu nko shonse ilyo impela ishilaisa.” (Marko 13:10) Apo umulimo wa kubila imbila nsuma ulingile ukubombwa bwangu, ufwile ukuba pa fintu ifyo twabikako sana amano. Bushe te kuti mupange ukulabomba sana umulimo wa mwi bala? Bushe te kuti mubombeko bupainiya. Nomba kuti mwacita shani nga tamuba ne nsansa ilyo mulebila imbila nsuma? Ifintu fibili kuti fyamwafwa: Mulepekanya bwino, kabili mwilanenuka ukwebako abantu ifyo mwaishiba. Mukapapa insansa mukakwata ilyo muleshimikila abantu imbila nsuma.

11, 12. (a) Finshi abacaice bengacita pa kuipekanya ukushimikila abantu imbila nsuma? (b) Bushe uwacaice umo acitile shani pa kuti ashimikile pa sukulu?

¹¹ Kuti mwabalilapo ukufwaya icasuko ku cipusho abana besukulu banenu batemwa ukwipusha, pamo nga “Cinshi calenga mucetekele ukuti Lesa e ko aba?” Pa webusaiti yesu iya jw.org paliba ifipande ifyo balembela abacaice pa kuti abene baishiba ifyo bengasuka ici cipusho. Kabiyeni apo balemba ati AMASAMBILISHO YA MU BAIBOLO > IMISEPELA. Paliba apa kulemba apaba umutwe uutila “Cinshi Calenga Ncetekele Ukuti Lesa E ko Aba?” ifyaba apa kuti fyamwafwa ukupekanya ifyo mwingasuka. Paliba amalembo yatatu ayo mwingabomfya pa kulondolola ifyo mwasuminamo, paba AbaHebere 3:4, Abena Roma 1:20, na Amalumbo 139:14. Nga mulebomfya aka akakulembapo mukaipekanya ukulayasuka amepusho bengamwipusha.—Belengeni 1 Petro 3:15.

¹² Nga mwakwata ishuko lya kulondolwelako abanenu, mulebakoselesha ukuya pa jw.org. Ifi fine e fyo Luca acitile. Ilyo bali mu kalasi balesambilila pa mipepele yalekanalekana, kabili Luca alimwene ukuti fimo ifyo balembele mu citabo pa Nte sha kwa Yehova fya bufi. Nangu ca kuti ali no mwenso, alilombele bakafundisha ukuti alungike ubufi ubwali mu citabo, kabili balimusuminishe. Luca alilondolwele ifyo asuminamo kabili alilangile abali mu kalasi  webusaiti ya jw.org. Pa numa bakafundisha baebele abana besukulu ukuyatamba vidio ya tukadoli twa kulenga iitila Ifyo Wingacimfya Uulekucusha Ukwabula No Kulwa Nankwe nga babwelela ku mayanda. Luca alitemenwe sana pa fyo acitile.

13. Mulandu nshi tushilingile ukunenukila nga twakwata amafya?

¹³ Mwilafuupulwa nga ca kuti limo ifintu tafileenda bwino. (2 Tim. 4:2) Nga mwakwata amafya, muletwalilila fye ukucita ifingalenga mwafikilisha ifyo mwapanga ukucita. Ilyo ba Katharina bali ne myaka 17 balipangile ukulabila imbila nsuma kubo balebomba na bo. Pa miku iingi umwaume umo alebasaalula, lelo bena tabaleumfwa umwenso wa kubila imbila nsuma. Hans umwaume umbi uo balebomba nankwe alitemenwe ifyo balecita. Ici calengele atendeka ukubelenga impapulo, asambilila Baibolo, abatishiwa no kubatishiwa. Pali iyi nshita ninshi ba Katharina balifuma kuli iyi ncende kabili tabaishibe ne fyashele filecitika. Pa numa ya myaka 13 ilyo ba Katharina no lupwa lwabo bali mu Ng’anda ya Bufumu, balipapile ilyo bamwene ukuti kalanda umweni ali ni munyinefwe Hans! Ala caliweme filya ba Katharina bashanenwike ukushimikila abo balebomba na bo imbila nsuma!

14, 15. (a) Finshi abacaice balingile ukutontonkanyapo nga batunkwa ukucitako ifyo abanabo bacita? (b) Finshi abacaice bafwile ukucita pa kuti belakonkelela abacaice banabo?

¹⁴ Ukufika pano, mwasambilila ifyo mwingacita pa kuti mulebika sana amano ku fingalenga mwalafwaisha ukubombela Yehova. Ici cilolele mu kuti mulingile ukulabika amano ku fingakosha bucibusa bwenu na Lesa. Abaice banenu nalimo babika fye amano ku kwangala kabili nalimo balamweba ukulacitako ifyo bacita. Lelo mulingile ukucita ifingalanga ukuti mulafwaisha ukufikilisha ifyo mwasalapo ukucita. Mwikaleka abanenu bakamupumbule. Na kuba, nga mwatontonkanya pa cilangililo ca basi ico tulandilepo, te kuti munine basi iileya ku ncende imbi pa mulandu fye wa kuti abalimo balemoneka kwati balesangalala.

¹⁵ Kwaliba ifingi ifyo mwingacita pa kuti tamukonkelele ifibusa. Ku ca kumwenako, tamulingile ukulaba na bantu abengalenga mwaeshiwa nelyo ukulacita ifingalenga mwaeshiwa.  (Amapi. 22:3) Muletontonkanya pa fyabipa ifingafuma mu kukonkelela abantu abacita ifyabipa. (Gal. 6:7) Cimbi icingamwafwa kulasumina ukuti mulakabila ukumupandako amano. Nga mwaicefya mukalakonka ifyo abafyashi benu na ba bwananyina abakosa mu fya kwa Lesa bengamwebako.—Belengeni 1 Petro 5:5, 6.

16. Landeni ifyacitike ifilanga ubusuma bwaba mu kuba abaicefya.

¹⁶ Pa mulandu wa kuti Christoph aliicefeshe, alikonkele ifyo bamupandileko amano. Ilyo abatishiwe fye, aleya mu kutukusha umubili lyonse ku cikuulwa abantu baletukushisha umubili. Abacaice bambi abaleya kuli ici cikuulwa bamwebele ukuti engile mu kabungwe ka fyangalo. Alyebeleko eluda ili lyashi. Eluda aebele Christoph ukutontonkanya pa fyabipa ifingafumamo ilyo ashilasalapo ukwingila muli aka kabungwe, pamo nga ukuba no mupashi wa kucimfyanya. Na lyo line Christoph alingiile muli aka kabungwe. Mu kupita kwa nshita, alimwene ukuti icangalo calelenga abantu baba abankalwe kabili na bantu balecenekwa. Na kabili ailelanda na baeluda abalekanalekana, bonse bamwebele ifyo Amalembo yalanda. Christoph atile: “Yehova alitumine aba kumpanda amano ayasuma, nalikutike kuli Yehova nangu ca kuti palipitile inshita pa kuti nkonke ifyo balenjeba.” Bushe mwaliicefya ica kutila kuti mwakonka nga bamupanda amano ayasuma?

17, 18. (a) Cinshi Yehova afwaya abacaice balecita muno nshiku? (b) Finshi mulingile ukusalapo ukucita ilyo mucili abaice pa kuti ku ntanshi tamwishilelanguluka? Langilileni.

¹⁷ Baibolo itila: “Sekelela we mulumendo [nelyo we mukashana] ilyo ucili umulumendo, no mutima obe usamwe mu nshiku sha bulumendo bobe.” (Luk. Mil. 11:9) Yehova afwaya mwe bacaice mulesekelela. Cino cipande nacilanda pa fyo mwingacita pa kuti mulesekelela. Mulebika sana amano ku kufikilisha ifyo mwapanga ifingakosha bucibusa bwenu na Yehova, kabili mulekonka ifyo Yehova amweba muli fyonse ifyo mufwaya ukucita. Nga mwatendeka ukucita ifi ilyo mucili abaice, tapakakokole mukamona ukuti Yehova alemutungulula, alemucingilila kabili alemupaala. Muletontonkanya pa mano yonse ayo Icebo ca kwa Lesa cimupanda kabili mulekonka amashiwi ayatila “Ibukisha Kabumba obe Lesa Mukulu mu nshiku sha bulumendo bobe.”—Luk. Mil. 12:1

¹⁸ Takwaba umuntu uutwalilila fye ukuba umwaice. Abacaice tabakokola uukukula. Ku ca bulanda, abacaice abengi nga bakula baba abakalamba balomfwa ububi pa fyo bashapangile bwino ifya kucita ilyo bali abaice nelyo pa mulandu wa kuti tabapangile ukucita nangu cimo. Lelo abacaice ababika amano ku kucita ifyo bapanga ukubomba mu mulimo wa kwa Lesa nangu bakula balaba sana ne nsansa pa fyo basalilepo ukucita. Ifi fine e fyo cali kuli ba Mirjana abali abacenjela sana ukwangala ifyangalo ilyo bali umusepela. Balibebele ukwangalako ilyo ifyalo ifingi fyalecimfyanya mu mangalo, lelo basalilepo ukubomba bupainiya bwa nshita yonse. Napapita ne myaka ukucila 30 ukutula apo ba Mirjana batendekele bupainiya kabili balitwalilila ukubomba pamo na bena mwabo. Ba Mirjana batile: “Ukulumbuka, ukucindikwa, ukukwata amaka ne fyuma filapwa kabili te kuti filenge umuntu aba ne nsansa sha cine cine. Ifintu ifyacindama ifyo umuntu alingile ukupanga ukucita, kubombela Lesa no kwafwa abantu ukuba ifibusa fya kwa Lesa.”

19. Mu kwipifya landeni pa busuma bwaba mu kubika amano ku fya kwa Lesa ilyo tuli fye abaice.

¹⁹ Tulingile ukulatasha abacaice mu cilonganino pa fyo bashipikisha aya amafya na pa fyo babika amano ku kubombela Yehova. Icilenga balecita ifi ni co balapanga ukucita ifingakosha bucibusa bwabo na Yehova, kabili balabika sana amano ku kubila imbila nsuma. Na kabili, tabaleka ifya mu calo fyalenga bapumbulwa. Imisepela kuti bacetekela ukuti bakapaalwa pa fyo babombesha. Bamunyinabo na bankashi balabatungilila, kabili nga baipeela kuli Yehova amapange yabo yakapampamikwa.