BATATA ba James Sinclair na bamayo ba Jessie bafumine ku Scotland no kukukiila kwi tauni lya Bronx mu musumba wa New York City nalimo mu 1935. Bamo pa bo babalilepo ukwishibana nabo ni ba Willie Sneddon, nabo bene bafumine ku Scotland. Ilyo bamonene fye batendeke ukulanda pa ndupwa shabo. Pali iyi nshita ninshi nshilafyalwa.

Bamayo baebele ba Willie abati ilyo Inkondo ya Calo iya Kubalilapo ishilapwa, bashibo na bakalamba babo abaume balibundile ilyo baleipaya isabi lintu ubwato balimo bwapunkile mu kapata muli bemba wa North Sea. Ba Willie batile, “Bashinwe bali ku helo!” Ba Willie bali ni Nte ya kwa Yehova, kabili uyu wine e wali umuku wakubalilapo uo bamayo baumfwilepo icine ca mu Baibolo.

Ifyo ba Willie balandile fyalikafye bamayo pantu baishibe ukuti bashibo bali abantu abasuma. Lelo ba Willie batile, “Bushe kuti mwaumfwako bwino nga namweba ati Yesu alile ku helo?” Bamayo baibukishe ifyo basuminemo ku calici uko baleya ukuti Yesu aile ku helo e lyo abuushiwa pa numa ya nshiku shitatu. E ico batampile ukutontonkanya ukuti ‘Nga ca kuti ku helo kwaba umulilo uko abantu ababipa baya mu kulungulushiwa, mulandu nshi Yesu ailileko?’ Ili line e lyo bamayo batendeke ukufwaya ukusambilila icine. E ico batampile ukulongana mu cilonganino icali mwi tauni lya Bronx kabili babatishiwe mu 1940.

Muli ilya myaka abafyashi Abena Kristu tabalebakoselesha sana ukulasambilisha abana babo Baibolo. Ilyo natendeke fye ukwenda, bamayo nga baya mu kulongana na mu kubila imbila nsuma pa mpela ya mulungu, batata e baleshala balensakamana. Pa numa ya myaka iinono, ine, batata na bamayo twatampile ukuya bonse ku kulongana. Bamayo bali abacincila mu kubila imbila nsuma kabili baletungulula amasambililo ya Baibolo ayengi. Na kuba, bushiku bumo baile ukwaleikala abo balesambilisha Baibolo kabili babasambilishishe pamo pantu bonse baleikala mu bwina mupalamano. Isukulu nga lyalaala, naleya na bamayo mu kubila imbila nsuma. Ici calengele naishiba ifingi pali Baibolo kabili nalisambilile ifya kusambilisha abantu ifyo Baibolo ilanda.

Kwena, ilyo nali umwaice nshabikile sana amano ku cine ico nasambilile. Lelo ilyo nali ne myaka nalimo 12 naishileba kasabankanya uushabatishiwa kabili nalitendeke ukuya mu  kubila imbila nsuma lyonse. Ilyo nafishishe imyaka 16 naliipeele kuli Yehova kabili nabatishiwe pa 24 July, mu 1954 pa kulongana kwa citungu ukwali mu musumba wa Toronto, mu Canada.

Bamunyinefwe bamo abo nali nabo mu cilonganino balebombela pa Bethel e lyo bambi balibombelepo kale. Aba bamunyinefwe balilengele nalafwaya ukubombesha mu mulimo wa kwa Lesa. Nalitemenwe sana ifyo balelanda amalyashi ne fyo balelondolola bwino Baibolo mu mulimo. Nangu ca kuti bakafundisha bandi balefwaya ukuti nkaye ku yuniversiti, ico nalefwaisha kuya mu kubombela pa Bethel. E co ilyo twali pa kulongana kwa citungu mu musumba wa Toronto, nalilembele kalata ya kwipushishapo ukuya mu kubombela pa Bethel. Na mu 1955 ilyo twali pa kulongana kwa citungu mu Yankee Stadium, mu musumba wa New York City nalilembele kalata ya kwipushishapo ukuya mu kubombela pa Bethel. Tapakokwele pa 19 September 1955 ilyo nali ne myaka 17 balinjitile ukuya mu kubombela pa Bethel ya ku Brooklyn. Pa bushiku bwalenga shibili ukutula apo nafikiile pa Bethel, natendeke ukubombela mu cikuulwa umo balepulintila impapulo ica 117 Adams Street. Tapakokwele natampile ukubombela pali mashini iyalebika amapepala ya fitabo 32 pamo ilyo yashilaya kuli mashini imbi iyalebila ifitabo.

Nalimo pa numa ya mweshi umo, banjebele ukuya mu kubombela mu Dipartimenti ya Magazini pantu nalishibe ukutaipa. Pali ilya nshita bamunyinefwe na bankashi balebomfya uto beta abati stenso pa kulemba amashina ya bantu abalelembesha ukulapokelela Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! Ilyo papitile imyeshi iinono, natampile ukubombela mu Dipartimenti Ituma Ifitabo. Ba Klaus Jensen abaleyangalila iyi dipartimenti banjipwishe nga kuti natemwa ukulaya na munyinefwe uwaleensha motoka iyaletwala impapulo ku fyabu pa kuti bashitume ku fyalo fimbi. Na kabili twaletwala amasaka ya magazini ku posti ofeshi pa kuti batume  ku filonganino fyonse mu United States. Munyinefwe Jensen anjele ati alemona ukutila kuti nakosa nga ca kuti ndebomba incito iishili ya mu ofeshi. Pali ilya nshita nalefina fye nalimo amakilogramu 57 kabili nali uwaonda sana. Umulimo wa kutwala impapulo ku fyabu na ku posti ofeshi walilengele nakosa. Ukwabula no kutwishika munyinefwe Jensen alishibe umulimo uwali no kulenga mbe uwakosa!

Dipartimenti ya Magazini yalebombela na pa maorda ya magazini ayo ifilonganino fyaletuma ku Bethel. Kanshi nalishibe indimi umo magazini yesu yalepulintilwa mu musumba wa Brooklyn no kuituma ku fyalo ifyalekanalekana. Indimi ishingi nshashumfwilepo lelo nalitemenwe ilyo naishibe ukuti magazini yesu yalepulintwa mu ndimi ishingi kabili baleituma ku ncende isha kutali sana. Pali iyi nshita nshaishibe no kuti ku ntanshi nali no kukwata ishuko lya kutandalila incende ishingi pali ishi.

Mu 1961 banjebele ukulabombela mwi Ofeshi Ililolekesha pa Ndalama kabili ba Grant Suiter e baleyangalila ili ofeshi. Pa numa ya kubombela muli ili ofeshi pa myaka imo, ba Nathan Knorr abaleyangalila umulimo wa Nte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse balinjitile. Banjebele ukuti munyinefwe umo uwalebombela mwi ofeshi lyakwe ali no kuya kwi Sukulu lya Butumikishi bwa Bufumu pa mweshi umo, e lyo pa numa ali no kulabombela muli Dipartimenti Yangalila Umulimo wa Kushimikila. Bampeele umulimo uo uyo munyinefwe alebomba kabili nali no kulabomba na ba Don Adams. Cali fye nkuma ukuti ba Don ebapokelele kalata naipushishepo ukubombela ba Bethel iyo natumine pa kulongana kwa citungu ukwa mu 1955. Bamunyinefwe bambi babili abo nasangile abalebombela muli ili ofeshi ni ba Robert Wallen na ba Charles Molohan. Ifwe bonse bane, twalibombele pamo ukucila pa myaka 50. Ala naliba ne nsansa ukubombela pamo na baume abakosa mu fya kwa Lesa!—Amalu. 133:1.

Ukutula mu 1970, bampeele umulimo wa kutandalila amaofeshi ya musambo aya Watch  Tower Society pa milungu imo cila mwaka nelyo pa numa ya myaka ibili. Twaletandalila amaofeshi ya musambo e lyo na mayanda ya bamishonari mwi sonde lyonse, twalebakoselesha no kumona amalipoti ya misambo. Twaleba ne nsansa nga twamonana na bapwishishe amasambililo yabo mu makalasi ya kubalilapo mwi Sukulu lya Gileadi, kabili abatwalilile ukubomba umulimo wabo mu fyalo fimbi! Uyu mulimo wa kutandalila imisambo walilengele natandalila ifyalo ukucila pali 90. Ala lishuko nga nshi!

Bonse abalebombela pa Bethel ya ku Brooklyn balibapeele ifilonganino umo bali no kulalongana mu musumba wa New York City. Ine banjebele ukulaya ku cilonganino cali mu musumba wa Bronx. Icilonganino ca kubalilapo calikulile ica kuti balicakenye. Icilonganino umwafumine icilonganino cimbi balecita abati Upper Bronx Congregation, kabili e mo nalelongana.

Nalimo mu mwaka wa 1965, ulupwa lumo ulwa ba Nte abena Latvia lwakukiile mu cilonganino cesu, aba muli ulu lupwa basambilile icine ninshi bali ku kapinda ka ku kulyo aka musumba wa Bronx. Ilyo ibeli lyabo umukashana Livija apwishishe fye isukulu lya ku sekondari, alitendeke bupainiya bwa nshita yonse. Pa numa ya myeshi inono, Livija akukiile ku citungu ca Massachusetts ku kubombela uko bakabila ba mbila nsuma bacepele. Natendeke ukumulembela amakalata ukumushimikilako pa fya mu cilonganino cesu, na o alenshimikilako pa fyo alebomba umulimo wa kubila imbila nsuma mu ncende yali mu musumba wa Boston.

Papitile fye imyaka inono, Livija balimusontele ukuba painiya waibela. Livija alefwaya ukulabombesha mu mulimo wa kwa Yehova, e ico alitumine kalata ya kwipushishapo ukubombela pa musambo, kabili balimwitile ukwisa ku musambo mu 1971. Namwene fye ukuti ni Yehova e ulenjeba ukucitapo cimo! Pa 27 October, mu 1973, twalyupene kabili munyinefwe Knorr e walandile ilyashi lya bwinga. Pa Amapinda 18:22 patila: “Bushe umuntu nasanga umukashi umusuma? Uyo muntu nasanga icisuma, kabili napaalwa kuli Yehova.” Ine no mwina mwandi Livija twalibombela pamo pa maofeshi ya musambo pa myaka 40. Na kabili na pali ino nshita twaba mu cilonganino cimbi ica mu musumba wa Bronx.

Nali ne nsansa ukubombela pamo na munyinefwe Knorr. Ba Knorr balebombesha kabili balitemenwe sana bamishonari mwi sonde lyonse. Bamishonari abengi bali e ba Nte fye beka abali mu fyalo umo babatumine. Calibipile ukumona ifyo munyinefwe Knorr aculile ku bulwele bwa kansa mu 1976. Inshita imo ilyo ba Knorr balwele ica kuti tabaleima no kwima, banjebele ukubabelengela ifyebo ifyo bali no kutwala ku kupulinta. Banjebele ukwita munyinefwe Frederick Franz pa kuti na o ese akutike ifyo nali no kubelenga. Pa numa naishileishiba ukuti ba Franz tabalemwenekesha, e ico ba Knorr balebabelengela ifyebo ilyo bashilafipulinta.

Munyinefwe Knorr afwile mu 1977, aba bwananyina abamwishibe kabili abamutemenwe balesansamushiwa pantu balishibe ukuti ali  uwa cishinka mpaka na lintu apwishishe umulimo wakwe pano isonde. (Ukus. 2:10) Pa numa, munyinefwe Franz e watendeke ukutungulula umulimo wesu.

Pali ilya nshita, nali kalemba wa kwa munyinefwe Milton Henschel, uwabombele pamo na munyinefwe Knorr pa myaka iingi. Munyinefwe Henschel anjebele ati umulimo uukalamba uo nali no kulabomba pa musambo wa kwafwa munyinefwe Franz. Ilingi line nalemubelengela ifyebo ilyo bashilafipulinta. Ba Franz tabakwete icilafi kabili balekutikisha nga ndebabelengela. Ala nali ne nsansa sana ukubafwa ukubomba uyu mulimo mpaka ilyo bapwishishe umulimo wabo pano isonde mu 1992!

Imona ukuti imyaka 61 iyo nabombela pa Bethel yalipita ulubilo. Abafyashi bandi bonse bali aba cishinka kuli Yehova mpaka na lintu bafwile kabili ndafwaisha ukwisabamona mu calo cipya. (Yoh. 5:28, 29) Takwaba nangu cimo icingalingana no kubombela pamo na baume e lyo na banakashi abatemwa Lesa no kubombela abantu mwi sonde lyonse. Ine na Livija kuti twalanda ukwabula no kutwishika ukuti imyaka yonse iyo twabomba mu mulimo wa nshita yonse, ‘ukusekelela muli Yehova e bucingo bwesu.’—Nehe. 8:10.

Umulimo wa kubila imbila nsuma ya Bufumu walitwalilila ukubombwa kabili taushintilila pa muntu nangu umo uwaba mu cilonganino ca kwa Yehova. Ala lishuko nga nshi ukubombela pamo na bamunyinefwe na bankashi aba cishinka pa myaka yonse iyi. Abengi abasubwa abo nabombapo nabo balipwisha kale umulimo wabo pano isonde. Lelo ndatasha ukuti nalibomba mu mulimo wa kwa Yehova pamo na aba aba bwananyina abali abakosa mu fya kwa Lesa.