NAFYELWE mu 1926 mwi tauni lya Crooksville mu musumba wa Ohio ku United States. Batata na bamayo tabalepepa, lelo baebele fwe bana bonse 8 ukuti tuleya ku calici. Nalepepa kwi calici lya Methodist. Ilyo nali ne myaka 14, shimapepo alimpeele icilambu pantu lyonse pa Mulungu naleya ku calici pa mwaka uutuntulu.

Tapakokwele, ba Margaret Walker ba Nte abo twapalamene nabo batendeke ukusambilisha bamayo Baibolo. Bushiku bumo nalefwaya ukumfwako ifyo balesambilila, lelo bamayo banjebele ukufumina pa nse pantu balemona kwati nakulabapumfyanya. Nangu bantamfishe, nshalekele ukulakutikako ilyo balebasambilisha. Ilyo papitileko inshita, ba Margaret banjipwishe ati, “Bushe walilishiba ishina lya kwa Lesa?” Nabaswike nati, “Umuntu onse fye alishiba ukuti ishina lya kwa Lesa, ni Lesa.” Lyena banjebele ukuti, “Bula Baibolo yobe, belenga pa Amalumbo 83:18.” Ilyo nabelengelepo nasangile ukuti ishina lya kwa Lesa, ni Yehova. Ilyo line fye nabutukile ku banandi no kubeba ati, “Nga mwaya ku ng’anda muyebelenga pa Amalumbo 83:18 pa kuti mwishibe ishina lya kwa Lesa.” Apa pene e po natendekele ukushimikila abantu pali Lesa.

Nalitendeke ukusambilila Baibolo, kabili mu 1941 nalibatishiwe. Tapakokwele, balimpeele umulimo wa kutungulula isambililo lya citabo pa cilonganino. Nalikoseleshe bamayo na bana banandi ukulaya na ine kuli uku kulongana, kabili bonse balesangwako. Lelo batata bena tabalefwaya nangu panono ukulasangwako.

Balimpeele imilimo iingi mu cilonganino, kabili nalikwete ifitabo ifingi ifyo Inte sha kwa Yehova shalembele. Bushiku bumo batata basontele pa fitabo fyandi no kunjeba ati: “Fyonse ifi wabika apa nshilefifwaya muno, ufisende ufume na pano ng’anda.” Nalifumine pa ng’anda kabili natendeke ukwikala mwi tauni lyali mupepi ilya Zanesville mu musumba wa Ohio. Na lyo line, naleya lyonse mu kutandalila ulupwa no kubakoselesha.

Batata lyonse balekaanya bamayo ukuya ku kulongana. Limo limo balebapepeka nga bafuma pa Ng’anda ukuti baye mu kulongana, kabili balebekata no kubabwesesha mu ng’anda, lelo bamayo balefumina  ku mwinshi umbi baya na mu kulongana. Naebele bamayo nati, “Mwilasakamana pa fyo batata bacita, bakaleka.” Mu kuya kwa nshita, batata balilekele ukukaanya bamayo ukuya mu kulongana.

Ilyo Isukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa lyatendeke mu 1943, nalitampile ukulanda amalyashi ya basambi mu cilonganino. Ifyo balemfunda nga nalanda ilyashi mu sukulu fyalingafwile ukulalanda bwino amalyashi.

Ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Bubili mu 1944, ubuteko bwanjebele ukuti mbe umushilika. Naile ku Fort Hayes mu Columbus mu musumba wa Ohio, uko bampimine no kusaina ifipepala. Lelo naebele abalashi ba buteko ukuti nshilefwaya ukwingila ubushilika. Balindekele, kabili nalibwelelemo ku ng’anda. Lelo pa numa fye ya nshiku ishinono, kapokola alishile pa ng’anda no kunjeba ati, “Corwin Robison, bantuma ukwisa kwikata.”

Pa numa ya milungu ibili, balintwele mu cilye kabili kapingula wa milandu anjebele ati: “Nga nalikwete amaka kuti na kukaka mpaka wafwila mu cifungo. Bushe naukwata ifya kulanda?” Na ine natile: “Kanabesa, ine ndi mubomfi wa kwa Lesa. Ndashimikila abantu imbila nsuma pa mayanda ayalekanalekana.” Kapingula aebele abo basalile ukumona nga nalicitile umulandu nelyo iyo ati: “Tamwishile kuno ku kwishiba nampo nga uyu mulumendo mubomfi wa kwa Lesa nelyo iyo. Ico mwishile, ni ku kwishiba nampo nga alisumina ukuba umushilika nelyo iyo.” Mu mamineti fye ayanono, balipingwile ukuti nalicitile umulandu. Lyena kapingula ampingwile ukukakwa imyaka 5 mu cifungo ca mu Ashland mu musumba wa Kentucky.

Pa milungu ibili iya kubalilapo, nali mu cifungo ca mwi tauni lya Columbus mu musumba wa Ohio, kabili pa bushiku fye bwa kubalilapo napepele kuli Yehova ati: “Te kuti njikale mu cifungo imyaka 5. Nshishibe ifya kucita, ngafweni.”

Ubushiku bwakonkelepo, malonda wa bafungwa alimfumishe mu maselu umo nali. Naile apaiminine umufungwa uwali umutali ne fipeya ifikulu, kabili naiminine nankwe tulelolesha pa windo. E lyo anjipwishe ati, “Mune, cinshi bakukakila?” Namwebele nati, “Ndi Nte ya kwa Yehova.” Na o atile, “Uli Nte ya kwa Yehova? Nomba mulandu nshi bakukakila?” Namwaswike nati, “Ba Nte tabalwako inkondo kabili tabepaya abantu.” Anjebele ati, “Bushe ico bakukakila ni co taufwaya ukwipaya abantu? Abepaya abantu balabakaka, nomba kuti bakaka shani uushifwaya ukwipaya abantu? Bushe aba bantu baliba no mulinganya?” Na ine natile, “Awe, tababa na mulinganya.”

Uyu umufungwa atile, “Pa myaka 15 ilyo nali mu cifungo cimbi, nalebelengako impapulo shenu shimo.” Ilyo alandile aya mashiwi napepele kuli Yehova nati, “Mwe Yehova ngafweni pa kuti twikatane no yu muntu.” Lilya line fye uyu mufungwa uwe shina lya  kuti Paul anjebele ati, “Nga ca kuti abafungwa bakwikatamo fye, ulepunda, nkabacita akantu.” Pa nshita yonse ilyo nali mu cifungo umwali abafungwa 50, takwali nangu umo uwalencusha.

Ilyo bantwele ku cifungo ca mu Ashland, nalisangile aba bwananyina abakosa mu fya kwa Lesa abo bakakile. Balingafwile no kwafwa abafungwa bambi ukutwalilila ukuba ifibusa fya kwa Yehova. Cila mulungu baletupeela ifipandwa fya mu Baibolo ifya kubelenga, kabili twalepekanya amepusho na masuko pa kulongana twalekwata uko twaleita ukuti ukulongana kwa kusambilila Baibolo. Umuputule twalimo wali uukalamba kabili amabedi yali mu mbali ya cibumba. Kwali munyinefwe uwalepekanya ifya kubila ku bafungwa muli uyu muputule. Limo alenjeba ati: “Robison, wa kulabila imbila nsuma ku baba pali aya amabedi. Ici e cifulo wa kulabombelamo. Ufwile ukushimikila onse uwaba pali aya amabedi ilyo bashilamufumya.” Ifi munyinefwe apekenye fyalengele tulebila bwino imbila nsuma ku bafungwa.

Na lintu Inkondo ya Calo iya Bubili yapwile mu 1945, tabamfumishe mu cifungo. Nalisakamene sana pa lupwa lwandi pantu batata banjebele ati, “Nga nacimfya iwe ninshi te kuti cafye ukucimfya abashala.” Ilyo bamfumishe mu cifungo, nalipapile sana ifyo nasangile. Balupwa wandi 7 balelongana kabili nkashi yandi alibatishiwe nangu ca kuti batata balebakaanya ukulongana.

Ilyo inkondo ya bena Korea yatendeke mu 1950, banjebele na kabili ukuti mbe umushilika. E ico banjebele ukuya ku Fort Hayes na kabili. Ilyo bampimine, umushilika anjebele ati, “Pali bonse abo bapimine ni we uli bwino sana.” Na ine natile, “Cawama, nomba nshilefwaya ukuba umushilika.” Nayambwile amashiwi yaba pali 2 Timote 2:3, kabili nalandile nati, “Ine ndi mushilika wa kwa Kristu.” Ilyo nalandile aya amashiwi aikele tondolo e lyo pa numa anjebele ati, “Kabiye.”

Tapakokwele, nalisangilwe ku kukumana kwabalefwaya ukuya mu kubombela pa Bethel ukwaliko pa kulongana kwa citungu mu Cincinnati, ku Ohio. Munyinefwe Milton Henschel atwebele ati bamunyinefwe abalefwaya ukulabombesha mu mulimo wa Bufumu balefwaikwa pa Bethel. E fyo nalembele formu ya kwipushishapo umulimo wa pa Bethel kabili balinjitile. Natendeke ukubombela pa Bethel ya mu Brooklyn mu August 1954, kabili na pali ino ine nshita e po mombela.

Nalibomba imilimo iyalekanalekana pa Bethel. Pa myaka iingi, nalebombela kuli fimashini ifikafya amenshi ifyali umo bapulintila na mu fikuulwa umwaba amaofeshi, nalelungisha na fimashini e lyo na maloko. Nalibombeele na pa Fikuulwa fya Kulonganinapo Ukulongana Kukalamba ifyaba mu New York City.

Nalitemwa ukusangwa ku mapepo ya lucelo, na kwi Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda ifibako pa  Bethel, e lyo nalitemwa no kushimikila abantu imbila nsuma capamo na ba mu cilonganino. Ifi fine e fyo ne ndupwa sha Nte sha kwa Yehova balingile ukulacita lyonse. Nga ca kuti lyonse abafyashi na bana balebebeta ilembo lya bushiku, balekwata Amapepo ya Lupwa lyonse, baleyasukapo pa kulongana e lyo balebila ne mbila nsuma, bonse mu lupwa kuti batwalilila ukuba ifibusa fya kwa Yehova.

Nalikwata ifibusa ifingi pa Bethel e lyo na mu cilonganino. Bamo pali aba bali abasubwa kabili baliya ku muulu. Ababomfi ba kwa Yehova bonse tabapwililika, ukubikako fye na babombela pa Bethel. Kanshi nga napusana no wa bwananyina, lyonse ndesha na maka pa kuti ntendeke ukumfwana nankwe. Ndatontonkanya pa mashiwi yaba pali Mateo 5:23, 24, e lyo ne fyo tufwile ukucita nga twapusana no wa bwananyina. Calikosa ukulanda ukuti “njeleleniko,” lelo ukulomba ubwelelo kulalenga twatendeka ukumfwana na banensu.

Pali nomba nshibila sana imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda pantu ni nkula, lelo nshaleka ukubila. Nalisambililako panono ululimi lwa Mandarin Chinese, kabili ndatemwa ukushimikila abena China imbila nsuma mu misebo. Limo limo ulucelo ndapeela abantu magazini 30 nelyo 40.

Nalibwelelepo na ku mwina China uo nashimikile! Bushiku bumo umukashana uwaleshitisha ifisabo alinsekeele ilyo alepita. Na ine nalimusekeele kabili nalimupeele Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! mu ciChinese. Alipokele kabili anjebele ukuti ishina lyakwe ni Katie. Ukutula lilya line, Katie nga amona, aleisa ku kulanda na ine. Nalimusambilishe amashina ya fisabo na ya musalu mu ciNgeleshi, naleti nga namweba ishina e lyo abwekeshapo ukulanda. Nalimubelengeleko na Malembo yamo aya mu Baibolo, kabili nalimupeele ne citabo icitila Ico Baibolo Isambilisha. Pa numa ya milungu iinono, nalilekele ukumumona.

Ilyo papitile imyeshi, nalipeele umukashana na umbi magazini uwalepita ninshi aleshitisha ifisabo. Umulungu wakonkelepo alimpeele foni, no kunjeba ati, “Landeni no wa ku China.” Namwebele ukuti, “Nshaishiba umuntu nangu umo ku China.” Lelo akoselepo fye ukumpeela foni, e fyo napokele no kwasuka ati, “Halo, nine Robison.” Uo nalelanda nankwe atile, “Ba Robby, nine Katie. Ndi ku China.” Natile, “Uli ku China?” Na o ayaswike ati, “Ee ba Robby, uyo umukashana uumupeele foni ni nkashi nandi! Mwalinsambilishe ifintu ifisuma ifingi. Mukamusambilisheko na o.” Na mwebele ati, “Nkacita ifyo fine Katie. Wacita bwino pa kunjeba uko waba.” Nalishimikile kuli nkashi ya kwa Katie lelo tapakokwele na o alile. Ndesubila ukuti konse uko aba abakashana baba balisambilila na fimbi pali Yehova.

Nalibombela Yehova pa myaka 73, kabili nalitemwa pa fyo angafwile ukutwalilila ukuba uwa cishinka ilyo nali mu cifungo na pa kungafwa ukukanaibimba mu fya calo. Abana banandi banjebele ati nalikoseshe icitetekelo cabo ilyo batata balenkaanya pantu nshanenwike. Mu kuya kwa nshita, bamayo na bana banandi 6 balibatishiwe. Na batata bene balilekele ukubakaanya, kabili ilyo bashilafwa balitendeke no kusangwa ku kulongana kumo kumo.

Nga cili kufwaya kwa kwa Lesa, balupwa wandi ne fibusa abafwa bakabuuka mu calo cipya. Elenganyeni ifyo cikawama ilyo tukalapepa Yehova umuyayaya na bantu abo twatemwa! *—Moneni futunoti.