1. Mulandu nshi tulingile ifyo Yehova atutungulula? Langilileni.

 ELENGANYENI ukuti namuluba mu mutengo. Muli uyu umutengo ifyabipa kuti fyamucitikila, pantu mwaliba inama mpanga, utushishi utulwalika, ifimenwa ifyakwata sumu kabili mwaliba na mabwe. Kuti mwatemwa sana nga ca kuti umuntu uwaishiba sana uyu umutengo amutungulula pa kuti ifyabipa tafimucitikile. Cino calo caba kwati ni uyu umutengo. Mwaliba ifyabipa ifingi ifingalenga bucibusa bwesu na Yehova bwapwa. Nomba twalikwata uwaishiba sana ukutungulula, Yehova. Alatucingilila ku fingatuletelela kabili alatutungulula ku mweo wa muyayaya.

2. Bushe Yehova atutungulula shani?

² Bushe Yehova atutungulula shani? Inshila iikalamba iyo atutungulwilamo, kupitila mu Cebo cakwe. Lelo alabomfya na bantunse pa kututungulula. Ku ca kumwenako, alabomfya “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” pa kutupeela ifya kulya fya ku mupashi ifilenga tulesala bwino ifya kucita. (Mat. 24:45) Na kabili Yehova alabomfya abaume abafikapo pa kututungulula. Ku ca kumwenako, bakangalila ba muputule na baeluda mu filonganino balatukoselesha kabili balatweba ne fya kucita ifitwafwa ilyo tuli na mafya. Ala tulatasha nga nshi pali ifi Yehova atutungulula bwino muli shino inshiku isha-afya. Ifyo Yehova atutungulula filalenga twalacita ifilenga atwalilila ukututemwa kabili filalenga twatwalilila ukwenda mu nshila ya ku mweo.

3. Finshi twalasambililapo muli cino cipande?

³ Nangu caba ifi, inshita shimo kuti catukosela ukukonka ifyo Yehova atutungulula, maka maka nga ca kuti alebomfya abantu abashapwililika. Cinshi cingalenga catukosela? Nalimo te kuti tutemwe ifyo batweba. Nelyo kuti tulemona ukuti ifyo batweba ukucita tafilolelemo kabili kuti twatontonkanya ukuti te Yehova alefwaya ukuti tucite ifyo baletweba ukucita. Nga caba ifi, tufwile  ukucetekela ukuti Yehova e uletungulula abantu bakwe, no kucetekela ukuti nga tulekonka ifyo atweba ifintu filatuwamina. Pa kuti tucetekele sana Yehova, muli cino cipande twalasambilila pali (1) ifyo Yehova aletungulula abantu bakwe mu nshita balelemba Baibo, (2) ifyo atutungulula muno nshiku, na (3) ifyo ifintu fiwamina nga ca kuti tulekonka ifyo atutungulula.

IFYO YEHOVA ALETUNGULULA ULUKO LWA BENA ISRAELE

4-5. Bushe Yehova alangile shani ukuti aletungulula abena Israele ukupitila muli Mose? (Moneni icikope icili pa nkupo.)

⁴ Yehova alipeele Mose umulimo wa kufumya abena Israele mu Egupti. Alipeele na abena Israele ubushininkisho bwa kuti e walebatungulula ukupitila muli Mose. Ku ca kumwenako, mu nshita ya kasuba aletungulwila abena Israele ku ntumba ye kumbi, kabili mu nshita ya bushiku alebatungulwila ku ntumba ya mulilo. (Ukufu. 13:21) Mose alekonka intumba ye kumbi ne ntumba ya mulilo, kabili ifi fyatungulwile Mose na bena Israele kuli Bemba Wakashika. Abena Israele balitiinine sana pantu ku ntanshi yabo kwali Bemba Wakashika e lyo ku numa kwali abashilika abena Egupti abalebapepeka. Bamwene kwati Mose alilufyenye filya abatungulwile kuli Bemba Wakashika. Lelo Mose talufyenye. Yehova e watungulwile abena Israele kuli Bemba Wakashika ukupitila muli Mose. (Ukufu. 14:2) Lyena Lesa alibapuswishe mu nshila ya kupapusha.—Ukufu. 14:​26-28.

⁵ Ukutula apo ifi fyacitikile, pa myaka 40 Mose alitwalilile ukucetekela ukuti Yehova alebomfya intumba ye kumbi pa kutungulula abantu bakwe mu matololo. a Yehova alengele intumba ye kumbi yaikala pa muulu we tenti lya kwa Mose apo abena Israele bonse balelimona. (Ukufu. 33:​7, 9, 10) Yehova alelanda na Mose mu ntumba ye kumbi. Lyena Mose na o ale-eba abantu ifyo Yehova alemweba. (Amalu. 99:7) Abena Israele balimwene bwino bwino ukuti Yehova e walebatungulula ukupitila muli Mose.

6. Bushe abena Israele balemona shani inshila Yehova alebatungulwilamo? (Impendwa 14:​2, 10, 11)

⁶ Ku ca bulanda, abena Israele abengi tabasumiine ubushininkisho bwa kuti Mose alelandilako Yehova. (Belengeni Impendwa 14:​2, 10, 11.) Pa miku iingi balikeene ukuti Yehova alebomfya Mose pa kubatungulula. Ne ci calengele Yehova esuminisha abena Israele abengi ukwingila mu Calo ca Bulayo.—Impe. 14:30.

7. Ni bani balekonka ifyo Yehova alebatungulula? (Impendwa 14:24) (Moneni ne cikope.)

⁷ Lelo abena Israele bamo balekonka ifyo Yehova alebatungulula. Ku ca kumwenako, Yehova atile: “Kalebu . . . aalenkonka no mutima onse.” (Belengeni Impendwa 14:24.) Lesa alilambwile Kalebu, alimusuminishe no kuisalila impanga iyo alefwaya ukulaikalamo mu Kanaani. (Yosh. 14:​12-14) Abena Israele abo Yehova asuminishe ukulaikala mu Calo ca Bulayo balilangile ukuti balekonka ifyo Yehova alebatungulula. Ilyo Yehova asontele Yoshua ukuti apyane Mose pa kuti e o aletungulula, abena Israele balimucindike sana “inshiku shonse isha bumi bwakwe.” (Yosh. 4:14) Ici calengele Yehova abapaale pantu alibapeele icalo ico abalaile.—Yosh. 21:​43, 44.

8. Londololeni ifyo Yehova aletungulula abantu bakwe ilyo kwali ishamfumu. (Moneni ne cikope.)

⁸ Ilyo papitile imyaka imo, Yehova alisontele abapingushi pa kuti baletungulula abantu bakwe. Pa numa ilyo kwali ishamfumu, Yehova alisontele bakasesema pa kuti baletungulula abantu bakwe. Imfumu ishali ne cishinka shaleumfwa ifyo bakasesema balesheba. Ku ca kumwenako, Imfumu Davidi yali-icefeshe kabili  yalyumfwile ilyo kasesema Natani ailungike. (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Imila. 17:​3, 4) Imfumu Yehoshafati yalikonkele ifyo kasesema Yahasiele ayebele kabili yalikoseleshe na baYuda ukuti bacetekele bakasesema ba kwa Lesa. (2 Imila. 20:​14, 15, 20) Ilyo Imfumu Hisekia yasakamikwe sana, yalembeele kasesema Esaya ukuti ayafwe. (Esa. 37:​1-6) Lyonse imfumu nga shakonka ifyo Yehova alesheba, aleshipaala kabili alecingilila no luko. (2 Imila. 20:​29, 30; 32:22) Abena Israele bonse balingile ukumona ukuti Yehova alebomfya bakasesema pa kutungulula abantu bakwe. Lelo imfumu ishingi na abantu abengi tabalekonka ifyo bakasesema balebeba.—Yer. 35:​12-15.

IFYO YEHOVA ALETUNGULULA ABENA KRISTU BA MU NSHITA YA BATUMWA

9. Ni bani Yehova alebomfya pa kutungulula Abena Kristu mu nshita ya batumwa? (Moneni ne cikope.)

⁹ Mu nshita ya batumwa, Yehova alilengele kwaba icilonganino ca Bena Kristu. Bushe aletungulula shani aba Abena Kristu? Alisontele Yesu pa kuti abe umutwe wa cilonganino. (Efes. 5:23) Lelo Yesu talelanda na cila musambi pa kumweba ifya kucita. Apeele abatumwa na bakalamba abaleikala mu Yerusalemu umulimo wa kutungulula. (Imil. 15:​1, 2) Na kabili balisontele baeluda pa kuti baletungulula aba mu cilonganino.—1 Tes. 5:12; Tito 1:5.

10. (a) Bushe Abena Kristu abengi aba mu nshiku sha batumwa balekonka ifyo balebeba? (Imilimo 15:​30, 31) (b) Mu nshita balelemba Baibo, cinshi calengele ababomfi ba kwa Yehova bamo belakonka ifyo abo Yehova apeele insambu sha kubatungulula balebeba? (Moneni akabokoshi akaleti “ Icalengele Bamo Besumina Ukuti Yehova Alebatungulula Ukupitila mu Bantunse.”)

¹⁰ Bushe Abena Kristu ba mu nshita ya batumwa balekonka ifyo balebatungulula? Abengi baleumfwa ifyo balebeba kabili balefikonka. Na kuba, “balisekelele” pa fyo babakoseleshe. (Belengeni Imilimo 15:​30, 31.) Inga muno nshiku Yehova atungulula shani abantu bakwe?

IFYO YEHOVA ATUTUNGULULA MUNO NSHIKU

11. Landeni ica kumwenako icilelanga ifyo Yehova atungulula abo apeela umulimo wa kutungulula abantu bakwe muno nshiku.

¹¹ Yehova alitwalilila ukutungulula abantu bakwe na muno nshiku mwine. Abatungulula ukupitila mu Cebo cakwe na mu Mwana wakwe uwaba e mutwe wa cilonganino. Bushe tulamona ubushininkisho bwa kuti na muno nshiku  mwine Yehova atutungulula ukupitila mu bantunse? Ee, tulabumona. Ku ca kumwenako, natulande pa fyacitike pa numa ya mwaka wa 1870. Ba Charles Taze Russell na banabo balilwike ukuti mu mwaka wa 1914 mwali no kucitika ifyali no kulanga ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwali no kutendeka ukuteka muli uyu wine mwaka. (Dan. 4:​25, 26) Icalengele beluke ifi ni co balibelengele ubusesemo bwa mu Baibo kabili balicetekele ukuti bwali no kufikilishiwa. Bushe Yehova alebatungulula ilyo balefwailisha mu Baibo? Ukwabula no kutwishika alebatungulula. Ifyalecitika mu mwaka wa 1914 fyalelangilila ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwalitendeke ukuteka muli uyu wine mwaka. Inkondo ya Kubalilapo yalitendeke, kabili pakonkele ifikuko, ifinkukuma ne fipowe. (Luka 21:​10, 11) Cine cine Yehova alebomfya aba abaume abali ne cishinka pa kutungulula abantu bakwe.

12-13. Finshi bamunyinefwe abaletungulula bacitile ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Bubili?

¹² Natulande na pa fyacitike ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Bubili. Ilyo bamunyinefwe abaletungulula abali pa maofeshi yakalamba babelengele ifyaba pa Ukusokolola 17:​8, balilwike ukuti iyi inkondo nga yapwa, tapali no kukonka inkondo ya Armagedone. Lelo kwali no kuba umutende uwali no kulenga bakwate inshita ya kubila sana. Nangu ca kuti pali ilya nshita calemoneka kwati tacali bwino ukutendeka Isukulu lya Gileadi ilya kusambilishamo bamishonari pa kuti balebila imbila nsuma, kabili balesambilisha abantu mwi sonde lyonse, icilonganino ca kwa Yehova calitendeke ili isukulu. Bamishonari balebatuma ukwa kuya mu kubombela na lintu kwali inkondo. Na kabili umusha wa cishinka alibikileko Isukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa b umo bonse mu cilonganino balesambilila ifya kubila bwino ne fya kusambilisha bwino abantu. Muli aya amasukulu Lesa alesambilisha abantu bakwe ifya kucita pa kuti batwalilile ukubila imbila nsuma.

¹³ Pali lelo kuti twamona ukuti Yehova aletungulula abantu bakwe muli ilya inshita iyali iya-afya. Ukutula ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Bubili, abantu ba kwa Lesa mu fyalo ifingi balikwatako umutende no buntungwa bwa kubila imbila nsuma. Na kuba, abantu abengi balisambilila pali Yehova kabili ababomfi bakwe balabila imbila nsuma mwi sonde lyonse.

14. Cinshi cingalenga twacetekela ifyo icilonganino ca kwa Yehova citutungulula ne fyo baeluda batutungulula? (Ukusokolola 2:1) (Moneni ne cikope.)

¹⁴ Muno nshiku, ababa mwi Bumba Litungulula balashintilila pali Kristu pa kuti alebatungulula. Bafwaya ukuti ifyo bale-eba aba bwananyina filelanga ukuti fintu Yehova na Yesu balefwaya ukuti e fyo balekonka. Kabili ababa mwi Bumba Litungulula beba aba mu filonganino ifyo balingile ukulacita ukupitila muli bakangalila ba muputule na baeluda. c Baeluda abasubwa baba mu lupi lwa kwa Kristu “ulwa ku kulyo.” (Belengeni Ukusokolola 2:1.) Kwena aba baeluda tabapwililika kabili balalufyanya. Mose na Yoshua balelufyanya inshita shimo, kabili abatumwa nabo balelufyanya. (Impe. 20:12; Yosh. 9:​14, 15; Rom. 3:23) Na lyo line, Kristu alatungulula bwino umusha wa cishinka na baeluda, kabili akatwalilila ukubatungulula “mpaka na ku mpela ya calo.” (Mat. 28:20) E ico tufwile ukucetekela ifyo Kristu atutungulula ukupitila mu baume abo apeela umulimo wa kututungulula.

IFINTU FILATUWAMINA NGA TULEKONKA IFYO YEHOVA ATUTUNGULULA

15-16. Finshi mwasambilila ku malyashi ya bakonka ifyo Yehova atutungulula?

¹⁵ Nga tulekonka ifyo Yehova atutungulula, ifintu filatuwamina na pali ino ine nshita. Ku ca kumwenako, ba Andy na bena mwabo ba Robyn balikonkele ifyo Yehova atweba pa kuti bangushe imikalile yabo. Ifi bacitile fyalengele baipeeleshe ukubombako umulimo wa makuule. Ba Robyn batile: “Twalikalapo mu miputule iinono iya kuti tayakwata ne ncende apa kwipikila. Nalishitishe fyonse ifyo nalebomfya mu mulimo wandi uwa kukopa uo natemwa sana. Nalililile ilyo nashitishe ifi ifintu. Nomba nshalefwaya ukutwalilila ukuba no bulanda, lelo nalefwaya ukuba ne nsansa mu kubombela Yehova nga filya Sara muka Abrahamu acitile.” (Heb. 11:15) Bushe ifi ba Andy na ba Robyn basalilepo ukucita fyali fye bwino? Ba Robyn batile: “Twaliba ne nsansa sana pantu twalishiba ukuti tubombela Yehova ne myeo yesu yonse. Ilyo tulebomba umulimo wa makuule, tulamona ifyo tukalaikala mu calo cipya.” Ba Andy nabo batile: “Tulaba ne nsansa sana pantu tubomfya inshita yesu yonse mu mulimo wa kutungilila Ubufumu.”

¹⁶ Ni mu nshila nshi shimbi umo ifintu fituwamina nga tulekonka ifyo Yehova atutungulula? Ilyo ba Marcia bapwishishe isukulu lya ku sekondari, balikonkele ifyo babakoseleshe pa kuti  bengatampa ukubomba bupainiya. (Mat. 6:33; Rom. 12:11) Ba Marcia balandile abati: “Balinjebele ukuya mu kusambilila pa universiti pa myaka 4 ukwabula ukulipila. Lelo nalefwaya ukulabombesha mu mulimo wa kwa Yehova. E ico mu cifulo ca kuya ku universiti, nasalilepo ukuyasambilila imilimo imbi pe sukulu limbi iyali no kulenga ndekwata indalama ishalinga ilyo ndebomba bupainiya. Ifi nasalilepo fyaliweme icine cine. Pali ino nshita nine painiya kabili incito momba ilalenga ndekwata inshita ya kubombelako pa Bethel ne nshita ya kubomba imilimo imbi iya kwa Yehova.”

17. Ni mu nshila nshi shimbi umo ifintu fituwamina nga tulekonka ifyo Yehova atutungulula? (Esaya 48:​17, 18)

¹⁷ Inshita shimo balatufunda pa fyo twingaicingilila ku fintu fimo pamo nga ukutemwisha icuma e lyo na ku fintu fimbi ifingalenga twapula mu mafunde ya kwa Lesa. Na mu fintu fya musango uyu, ifintu filatuwamina nga tulekonka ifyo Yehova atutungulula. Tulakwata kampingu iisuma kabili tatukwata amafya ayengi. (1 Tim. 6:​9, 10) Ici cilenga tulebombela Yehova ne mitima yesu yonse, tulesekelela sana, tuleba no mutende kabili tuleba ne nsansa.—Belengeni Esaya 48:​17, 18.

18. Cinshi mulefwaila ukulakonkela ifyo Yehova atutungulula?

¹⁸ Te ca kutwishika no kutwishika, Yehova akatwalilila ukubomfya abantunse pa kututungulula ilyo kukaba ubucushi bukalamba mpaka fye na mu myaka 1,000 ilyo Kristu akalateka. (Amalu. 45:16) Bushe tukatwalilila ukukonka ifyo bakulatweba na lintu tushitemenwe ifyo batweba? Cikatwangukila ukucita ifi nga ca kuti pali ino nshita tulakonka ifyo Yehova atutungulula. E ico natutwalilile ukukonka ifyo Yehova atutungulula, ukubikako fye ne fyo abaume abo asonta pa kuti balelinda imyeo yesu batutungulula. (Esa. 32:​1, 2; Heb. 13:17) Nga tulecita ifi, tukacetekela sana Yehova uututungulula ku mweo wa muyayaya mu calo cipya, kabili uutucingilila ku fingalenga bucibusa bwesu na ena bwapwa.