1. Cinshi tulingile ukucita pa kuti tube aba mano, kabili kuti twanonkelamo shani?

YEHOVA e ntulo ya mano kabili alapeelako na bambi amano. Baibolo pali Yakobo 1:5 itila: “Nga ca kutila umo pali imwe abulwa amano, eleka ukulomba kuli Lesa na o akamupeela, pantu Lesa apeela fye kuli bonse ukwabula ukwebaula.” Inshila imo iyo twinganonkelamo amano ukufuma kuli Lesa, kumfwa ilyo atusalapula. Kabili ayo amano kuti yatucingilila ku fintu ifingalenga twaba ne mibele yabipa kabili twafilwa ukutwalilila ukuba ifibusa na Lesa. (Amapi. 2:10-12) Ici cikalenga ‘tukekalilile mu kutemwa kwa kwa Lesa’ ‘ukwalola ku mweo wa muyayaya.’—Yuda 21.

2. Finshi fingalenga twatemwa ukusalapula kwa kwa Lesa?

² Na lyo line tulafilwa ukumfwa nga batusalapula kabili tatutemwa ukusalapulwa pa mulandu wa kukanapwililika, inkulilo yesu e lyo ne fintu fimbi. Lelo tulatendeka ukutemwa ukusalapulwa nga twamona ifisuma ififumamo ifilanga ukuti Lesa alitutemwa. Pa Amapinda 3:11, 12 patila: “We mwana wandi, wilakaana ukusalapula kwa kwa Yehova, . . . pantu uo Yehova atemwa alamufunda.” Kanshi tatulingile ukulaba ukuti Yehova afwaya ifintu filetuwamina. (Belengeni AbaHebere 12:5-11.) Apo Lesa alitwishiba bwino sana, nga atusalapula lyonse atusalapula ilyo twalufyanya kabili mu kulinga. Natulande pa nshila shine isho atusalapwilamo: (1) ukuisalapula, (2) abafyashi  ukusalapula abana, (3) ukusalapulwa mu cilonganino, na (4) icabipa sana ukucila na pa bukali tumfwa nga batusalapula.

3. Bushe umwana kuti asambilila shani ifya kuisalapula? Langilileni.

³ Mu kuisalapula mwaba no kuilama pa kuti tuleke ukucita fimo no kutontonkanya pa fintu fimo. Ukuisalapula tatufyalwa nako, tulingile fye ukukusambilila. Natulangilile: Umwana nga e lyo atendeka fye ukusambilila ukucofa incinga, abafyashi ilingi line balamwikatilako incinga pa kuti ipona. Lelo umwana nga ishibako panono, abafyashi balayabaleleka ku ncinga panono panono. Abafyashi baleka fye ukumwikatila incinga nga atampa ukuicofela. Ifi fine e fyo caba, abafyashi nga bali no mukosha kabili nga bali abatekanya ilyo balesambilisha abana babo abanono “ukulingana no kusalapula kwa kwa Yehova no kukonkomesha kwakwe,” ninshi balebasambilisha ifya kuisalapula ne fya kuba na mano.—Efes. 6:4.

4, 5. (a) Mulandu nshi ukuisalapula kwabela lubali ulwacindama ulwa “buntu bupya”? (b) Cinshi ico tushilingile ukuisuulila nangu mu mampalanya ‘twawa imiku cine lubali’?

⁴ Ifi twalandapo e fyo na bantu abasambilila pali Yehova mu bukalamba balingile ukucita. Kwena apo bakalamba, nalimo balisambilila kale ukuisalapula. Lelo ukulanda fye icishinka umusambi wa kwa Yesu onse nga e lyo atendeka ukuba umusambi aba akanya mu fya kwa Lesa. Nomba kuti aya alekulilako mu fya kwa Lesa ilyo alesambilila ukuba no “buntu bupya” ubo Kristu akwete. (Efes. 4:23, 24) Umuntu pa kuti afwale ubuntu bupya alingile ukulaisalapula. Nga tuleisalapula tulasambilila “ifya kukaana imikalile iishili ya bwina Lesa no lunkumbwa lwa pano calo lelo tusambililamo ifya kuba na mano, ifya kuba abalungami ne fya kuba na bukapepa muli buno bwikashi bwa nomba.”—Tito 2:12.

⁵ Na lyo line, bonse fye tulalufyanya. (Luk. Mil. 7:20) Nga twawa tacipilibula ukuti tatwakeme nelyo ukuti tatuisalapula. Baibolo pa Amapinda 24:16 itila: “Umulungami kuti awa imiku 7, lelo ukwima akema.” Finshi fikamwafwa ukwima? Takeme ku maka yakwe umwine, lelo icikamwafwa mupashi wa kwa Lesa. (Belengeni Abena Filipi 4:13.) Pa fisabo fya uyu mupashi paba no kuilama, kabili ukuilama kwalipalana sana no kuisalapula.

6. Finshi tulingile ukulacita pa kuti tuleisambilisha bwino Icebo ca kwa Lesa? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

⁶ Na fimbi ifitwafwa ukusambilila ukuisalapula, kulapepa no mweo onse, ukulaisambilisha Baibolo, no kulatontonkanya sana pa fyo tuleisambilisha. Nomba kuti mwacita shani nga cilamukosela ukuisambilisha Icebo ca kwa Lesa? Nalimo tamwatemwa sana ukubelenga. Lelo muleibukisha ukuti Yehova kuti amwafwa ukutemwa ukuisambilisha nga ca kuti mwamulomba. Kuti amwafwa “ukulafuluka” Icebo cakwe. (1 Pet. 2:2) Ica kubalilapo, mulelomba Yehova alemwafwa ukulaisalapula pa kuti muleisambilisha Icebo cakwe. Lyena mulingile ukucita ifyo mulepepelapo, nalimo pa kubala kuti mwalaisambilisha fye pa nshita iinono. Mu kupita kwa nshita tacakulamukosela ukuisambilisha kabili mukakutemwa! Ukwabula no kutwishika, mukasanga ukuti muleumfwa bwino ilyo muleisambilisha sana ifyo Yehova atontonkanya.—1 Tim. 4:15.

7. Bushe ukuisalapula kuti kwatwafwa shani ukufishapo ifyo twapanga ukucita mu mulimo wa kwa Lesa?

⁷ Ukuisalapula kulatwafwa ukufishapo ifyo tufwaya ukucita mu mulimo wa kwa Lesa. Natulande pa mwaume umo uwakwata ulupwa uwailwike ukuti alilekele ukutemwa sana ukubila imbila nsuma. Apo alilwike ubwafya akwete, apangile ukutendeka bupainiya bwa nshita yonse kabili alibelengele ifipande ifilanda pali bupainiya muli magazini yesu. Na kabili alepepa, ne fi fyalengele akose mu fya kwa Lesa kabili abe ne citetekelo  icakosa. Alibombeleko na bupainiya bwa kwafwilisha. Finshi fyafuminemo? Nangu ca kuti alikwete amafya, alitwalilile fye ukubika amano ku kufishapo ukubomba bupainiya kabili mu kupita kwa nshita alitampile.

8-10. Finshi fingafwa abafyashi ukukusha bwino abana babo pa kuti bakalebombela Yehova? Langilileni.

⁸ Abafyashi balikwata umulimo uusuma nga nshi uwa kukusha abana babo “ukulingana no kusalapula kwa kwa Yehova no kukonkomesha kwakwe.” (Efes. 6:4) Uyu mulimo uukalamba sana maka maka muli shino nshiku. (2 Tim. 3:1-5) Kwena abana tabafyalwa ninshi balishiba icisuma ne cibi. Bafyalwa na kampingu, lelo kampingu ilingile ukusambilishiwa nelyo ukuisalapula. (Rom. 2:14, 15) Icitabo cimo icilanda pa mashiwi ya mu Baibolo citila ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti “ukusalapula” kuti balipilibula no kuti “ukukusha umwana.”

⁹ Abana abo basalapula bwino ilingi line balomfwa ukuti balicingililwa. Baleshiba ukuti ubuntungwa bwalikwata umwakupelela no kuti mu fyo umuntu asalapo na mu fyo acita mulafuma ifisuma nelyo ifibi. Kanshi abafyashi Abena Kristu balingile ukulaleka Yehova alebatungulula. Muleibukisha ukuti inshila abafyashi bakushishamo abana shilapusanapusana ukulingana ne calo bekalamo ne nkulo. Abafyashi nga balekutika kuli Lesa, tabakaletunganya fye ifyo bafwile ukucita pa kukusha abana babo; kabili tabakaleshintilila pa fyo abantu ba muli cino calo balanda.

¹⁰ Ku ca kumwenako, ilyo Yehova aebele Noa ukupanga icibwato, Noa tashintilile pa fyo aishibe. Tabalile apangapo icibwato. Kanshi alingile ukushintilila pali Yehova, kabili “filya fine fye” Yehova amwebele e fyo acitile. (Ukute. 6:22) Finshi fyafuminemo? Noa alipangile icibwato umo ena no lupwa lwakwe bapusukiile! Na kabili Noa ali umutwe wa lupwa umusuma pa mulandu wa kuti ashintilile pa mano ya kwa Lesa. Ici calengele asambilishe bwino abana bakwe kabili balemupashanya, nangu ca kuti ilyo Ilyeshi lishilaisa calyafishe ukukusha bwino abana pantu abantu balicililemo ukucita ifyabipa.—Ukute. 6:5.

11. Mulandu nshi abafyashi balingile ukulabombesesha ilyo balesambilisha abana babo?

¹¹ Finshi mwe bafyashi mulingile ukucita pa kuti mulecita “filya fine fye” Lesa afwaya? Mulekutika kuli Yehova. Muleleka alemusambilisha ifya kukusha abana ukubomfya Icebo cakwe ne cilonganino cakwe. Mu kupita kwa nshita abana benu bakamutasha pa fyo mubasambilisha! Munyinefwe umo alembele ati: “Ndatasha sana abafyashi bandi pa fyo bankushishe. Balibombeshe pa kuti ntemwe ifyo balensambilisha. E balenga sana ukuti nunduluke mu fya kwa Lesa.” Na lyo line, abana bamo balaleka ukubombela Yehova nangu ca kuti abafyashi balyeseshe na maka ukubasambilisha. Nomba abafyashi abaeseshe na maka yabo yonse ukusambilisha umwana wabo, balaba na kampingu iisuma. Na kabili kuti bakwata isubilo lya kutila umwana uwaleka ukubombela  Lesa bushiku bumo akabwelela kuli Yehova.

12, 13. (a) Bushe abafyashi Abena Kristu kuti balanga shani ukuti balomfwila Lesa umwana wabo nga atamfiwa? (b) Bushe ulupwa lumo lwanonkelemo shani pa mulandu wa kuti abafyashi baleumfwila Yehova?

¹² Ubwesho ubukalamba nga nshi ubo abafyashi bamo bakwata, ni lintu umwana wabo atamfiwa mu cilonganino. Natulande pa mufyashi umo umwanakashi uwakwete umwana uwatamfiwe e lyo afuma na pa ng’anda. Uyu umufyashi alandile ati: “Nalefwaya ukumona apo balemba mu mpapulo shesu fimo ifingansuminisha ukulabako pamo no mwana wandi no mwishikulu wandi. Lelo abena mwandi bali ne cikuuku pa kungafwa pa kuti mone ukuti nomba umwana wesu aleikalila kabili tatwalingile ukucilikila ukusalapula kwa kwa Yehova.”

¹³ Ilyo papitile imyaka imo umwana wabo alibweshiwe mu cilonganino. Uyu umufyashi umwanakashi alandile ati: “Nomba alantumina foni na mameseji cila bushiku! Na kabili alicindika sana fwe bafyashi bakwe pantu alishiba ukuti twalyumfwilile Lesa. Pali lelo tulomfwana sana.” Nga ca kuti umwana wenu alitamfiwa mu cilonganino, bushe ‘mukatetekela Yehova no mutima wenu onse kabili tamwakashintilile pa mano yenu mwe bene?’ (Amapi. 3:5, 6) Muleibukisha ukuti ukusalapula kwa kwa Yehova kulanga ukuti wa mano nga nshi kabili aliba no kutemwa. Na kabili mwilalaba ukuti apeele Umwana wakwe ku bantu bonse, ukubikako fye no mwana wenu. Lesa tafwaya umuntu nangu umo akonaike. (Belengeni 2 Petro 3:9.) E ico nangu mumfwe shani ububi nga amusalapula, muletetekela ukuti ukusalapula kwa kwa Yehova no butungulushi bwakwe fyalilungama. Kanshi muleumfwila ukusalapula kwa kwa Lesa, mwilakucilikila.

14. Bushe tunonkelamo shani mu fyo Yehova atusambilisha ukubomfya “kangalila wa cishinka”?

¹⁴ Yehova alilaya ukuti akalasakamana, akalacingilila, kabili akalasambilisha Abena Kristu mu cilonganino. Alabomfya inshila shalekanalekana pa kucita ifi. Ku ca kumwenako, alisonta Umwana wakwe ukuba umutwe wa cilonganino, kabili Umwana wakwe na o alisonta “kangalila wa cishinka” ukuti alepekanya ifya kulya fya ku mupashi pa nshita yalinga. (Luka 12:42) Uyu “kangalila wa cishinka” alatusambilisha kabili alatusalapula mu nshila ishalekalekana. Yipusheni amuti, ‘Miku inga ifyo balandile mu lyashi nelyo mu cipande icali mu mpapulo shesu fyalengele nayaluka mu fyo ntontonkanya na mu fyo ncita?’ Nga mwalyalukapo, mulesekelela pantu ninshi muleleka Yehova alemusambilisha, nelyo alemusalapula pa kuti mulenonkelamo.—Amapi. 2:1-5.

15, 16. (a) Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulenonkelamo mu “fya bupe ku bantu” mu cilonganino? (b) Bushe kuti twalenga shani baeluda batemwa umulimo babomba?

¹⁵ Yesu na o alipeele icilonganino “ifya bupe ku bantu” e kutila baeluda abakucema umukuni wa kwa Lesa. (Efes. 4:8, 11-13) Finshi tufwile ukucita pa kuti tulenonkelamo muli ifi ifya bupe? Fimo ifyo tulingile ukucita, kulabapashanya pa mibele yabo iisuma. Cimbi ico tufwile ukucita kulakonka ifyo baletufunda ukubomfya Amalembo. (Belengeni AbaHebere 13:7, 17.) Muleibukisha ukuti baeluda balitutemwa kabili bafwaya tulekula mu fya kwa Lesa. Ku ca kumwenako, nga bamona ukuti tatulelongana lyonse nelyo nga bamona ukuti tatuli abacincila mu kubombela Yehova, bakangufyanya ukutwafwilisha. Bakakutika kuli ifwe, lyena bakesha ukutukuula ukubomfya amashiwi ya kukoselesha kabili bakatufunda ukubomfya Amalembo. Baeluda nga bamwafwa, bushe mumona ukuti Yehova alimutemwa?

¹⁶ Muleibukisha ukuti nalimo baeluda kuti cabakosela ukulanda na ifwe pa kuti batufunde. Elenganyeni nalimo ifyo cakosele kasesema Natani ukulanda na Davidi ilyo alefwaya ukufisa ulubembu ulukalamba ulo acitile! (2 Sam. 12:1-14) No mutumwa Paulo na o cifwile  calimukosele ukuba uwashipa pa kuti alungike Petro uwali pa batumwa 12 ilyo alangile ukuti alitemenwepo abaYuda banankwe. (Gal. 2:11-14) Nomba finshi mufwile ukucita pa kuti muleyangushishako baeluda imilimo mu cilonganino? Muleicefya, mwilaifinya, kabili muletasha. Baeluda nga bamwafwa mulemona ukuti Lesa alimutemwa. Nga mulecita ifi, mukalanonkelamo kabili mukalalenga baeluda balesekelela ilyo balebomba umulimo wabo.

17. Bushe nkashi umo anonkelamo shani mu fyo baeluda mu cilonganino bamwafwile?

¹⁷ Nkashi umo calimukosele ukutemwa Yehova pa mulandu wa fyamucitikile kale. Uyu nkashi alandile ati: “Ilyo naumfwile sana ububi pa mulandu wa fyancintikile na mafya yambi, nalishibe ukuti nalingile ukulanda na baeluda. Tabankalipiile nelyo ukunsuusha, lelo balinkoseleshe kabili balinkoseshe. Nangu ca kuti balekwata ifya kucita ifingi, lyonse pa numa ya kulongana eluda umo alenjipusha ifyo nali. Pa mulandu ne fyo nacitilekale, naleumfwa ukuti Lesa talingile no kuntemwa. Lelo lyonse Yehova alabomfya icilonganino cakwe na baeluda pa kunanga ukuti alintemwa. Ndapepa ukuti ni kaleka ukumubombela.”

18, 19. Cinshi cabipisha ukucila pa bulanda ubo twingomfwa nga batusalapula? Langilileni.

¹⁸ Nangu ca kuti umuntu nga bamusalapula alaba no bulanda, ififumamo nga takonkele ukusalapula filabipisha ukucila na pa bulanda akwata nga bamusalapula. (Heb. 12:11) Natulande pali Kaini ne Mfumu Sidekia. Ilyo Kaini afimbiile Abele ica kuti alafwaya no ku mwipaya, Lesa aebele ati: “Cinshi ico wakalipila ifi kabili cinshi ico icinso cobe cawila? Bushe na iwe nga wacita icisuma, te kuti utashiwe? Nomba nga taucitile icisuma, ishiba ukuti ulubembu nalukubelamina pa mwinshi, kabili ni we lulefwaisha. Bushe walalucimfya?” (Ukute. 4:6, 7) Kaini takutike kuli Lesa. Lyena ulubembu lwalimucimfishe. Ala Kaini aliiletele amacushi! (Ukute. 4:11, 12) Ubulanda ali no kukwata Yehova amusalapula nga bwaliko eyefilya ukucila pa bulanda akwete pa mulandu wa kuti takutike kuli Lesa.

¹⁹ Sidekia uwali mfumu ya mwenso kabili iyabipa aleteka ilyo ifintu fyabipile sana mu Yerusalemu. Kasesema Yeremia libili libili alepapaata Sidekia ukuti aleke ukucita ifyabipa, lelo iyi mfumu tayalefwaya ukusalapulwa. Ifyafuminemo fyalibipile sana. (Yer. 52:8-11) Ala Yehova afwaya ifintu filetuwamina!—Belengeni Esaya 48:17, 18.

20. Finshi fikacitika ku bakonka ifyo Lesa alanda ilyo alebasalapula kabili finshi fikacitikila abashikonka ifyo alanda?

²⁰ Ilingi line, abantu ba muli cino calo tabafwaya ukusalapulwa kabili balapumya na bantu abaisalapula. Lelo nomba line bali no kumona ububi bwaba mu kukanakonka ukusalapula. (Amapi. 1:24-31) Kanshi ‘natuleumfwa ukusalapula no kuba aba mano.’ Baibolo pa Amapinda 4:13 itila, “ikatisha ukusalapula; wilekelako. Ulekusunga, pantu e mweo obe.”