1-3. (a) Cinshi calengele ukuti Yehova atemwe Solomone, kabili finshi filanga ukuti alimupaalile? (b) Mepusho nshi twalaasuka muli cino cipande?

SOLOMONE bamusontele ukuba imfumu ya bena Israele ninshi acili fye umulumendo. Tapakokwele sana ukutula apo atendekele ukuteka, Yehova alilandile nankwe mu ciloto kabili amwebele ati: “Lomba ifyo ulefwaya nkupeele.” Solomone atile: “Ine ndi mwaice. Nshaishiba ifya kuteka. . . . E ico mupeele umubomfi wenu umutima wa cumfwila pa kuti alepingula abantu benu.” (1 Isha. 3:5-10) Ala filya Solomone alombele “umutima wa cumfwila” fyalangile ukuti aliicefeshe nga nshi! E calengele Yehova amutemwe! (2 Sam. 12:24) Lesa wesu alitemenwe sana ifi Solomone alombele ica kuti amupeele “umutima wa mano kabili uwa mucetekanya.”—1 Isha. 3:12.

² Ilyo Solomone ali uwa cishinka, Yehova alemupaala sana. Yehova alimupeele umulimo wa kukuulila “ishina lya kwa Yehova Lesa wa kwa Israele” itempele. (1 Isha. 8:20) Solomone alishibikwe sana pa mulandu na mano ayo Lesa amupeele. Na kabili ifyo Yehova alengele Solomone alembe fyalilembwa mu mabuuku yatatu ayaba mu Baibolo. Limo pali aya mabuuku libuuku lya Amapinda.

³ Mwi buuku lya Amapinda ishiwi lya kuti umutima balilumbula imiku ukucila pali 100. Ku ca kumwenako, pa Amapinda 4:23 patila: “Sunga umutima obe ukucila pa fintu fyonse ifyo ufwile ukusunga.” Bushe ishiwi lya kuti “umutima” ilyaba pali ici cikomo lyalola mwi? Twalaasuka ici cipusho muli cino cipande. Twalaasuka na mepusho yambi yabili ayaleti: Finshi Satana acita pa kuti akoweshe imitima yesu? Finshi tufwile ukucita pa kuti tucingilile imitima  yesu? Tulingile ukwishiba ifyasuko fya aya mepusho yacindama pa kuti tutwalilile ukuba aba cishinka kuli Lesa.

4-5. (a) Bushe ifyaba pa Amalumbo 51:6 filenga shani twaishiba umwalola ishiwi lya kuti “umutima”? (b) Bushe ukulasunga bwino imibili yesu pa kuti tuleba no bumi ubusuma kulanga shani ukuti tufwile ukulasunga bwino imitima yesu iya mampalanya?

⁴ Ishiwi lya kuti “umutima” ilyaba pa Amapinda 4:23 lipilibula ifyo “umuntu aba mu kati.” (Belengeni Amalumbo 51:6.) Mu mashiwi yambi kuti twatila ishiwi lya kuti “umutima” lipilibula amatontonkanyo yesu, ifyo tumfwa, ifilenga tulecita fimo, e lyo ne fyo tufwaisha. Kanshi umutima fintu twaba mu kati, te fyo tumoneka ku nse.

⁵ Natulande pa fyo ukusunga bwino imibili yesu kulenga tuleba no bumi ubusuma. Ica kubalilapo, tulingile ukulalya ifya kulya ifisuma kabili lyonse tufwile ukulatukusha umubili pa kuti tube no bumi ubusuma. Ifi fine e fyo caba na pa kuti tube no bumi ubusuma lwa ku mupashi. Tulingile ukulalya ifya kulya fya ku mupashi ifisuma kabili lyonse tufwile ukulabelenga Baibolo ne mpapulo ishilanda pali Baibolo pa kuti tulelanga ukuti twalitetekela Yehova. Nga tulekonka ifyo tusambilila kabili tuleebako na bantu ifyo twasuminamo, ninshi tulelanga ukuti twalitetekela Yehova. (Rom. 10:8-10; Yako. 2:26) Icalenga bubili, nga tulemona fye ifyo tulemoneka ku nse, kuti twalamona kwati tuli fye bwino, kanshi ninshi natulwala mu kati. Ifi fine e fyo caba na ku citetekelo cesu. Kuti tulemona kwati twalikwata icitetekelo icakosa, kanshi ninshi ulunkumbwa lulekula mu mitima yesu. (1 Kor. 10:12; Yako. 1:14, 15) Tufwile ukulaibukisha ukuti Satana afwaya twalatontonkanya nge fyo atontonkanya. Finshi acita pa kuti alenge tuletontonkanya nge fyo atontonkanya? Kabili finshi tulingile ukucita pa kuti tuicingilile?

6. Bushe Satana afwaya twaba shani, kabili finshi acita pa kuti tube ifyo?

⁶ Satana afwaya twaba nga ena. Takonka amafunde ya kwa Yehova kabili bukaitemwe e bulenga alecita fyonse ifyo acita. Satana te kuti atupatikishe ukulatontonkanya nge fyo atontonkanya nelyo ukulacita ifyo acita. Kanshi abomfya imicenjelo iyalekanalekana. Ku ca  kumwenako, alalenga tuleba na bantu abatontonkanya nge fyo atontonkanya. (1 Yoh. 5:19) Enekela ukuti tukalaampana nabo nangu ca kuti twalishiba ukuti ukwampana pamo na babi kuti kwalenga twalatontonkanya ifyabipa kabili kuti kwalenga twalacita ifyabipa. (1 Kor. 15:33) Satana alibomfeshe uyu mucenjelo pa kubeleleka Imfumu Solomone. Solomone aupile abanakashi abashalepepa Lesa wa cine kabili mu kupita kwa nshita “balyalwile umutima wakwe.”—1 Isha. 11:3.

7. Finshi fimbi ifyo Satana abomfya pa kuti alenge abantu baletontonkanya nge fyo atontonkanya, kabili mulandu nshi tulingile ukubela abacenjela?

⁷ Satana abomfya amafilimu na maprogramu ya pa TV pa kuti abantu baletontonkanya nge fyo ena atontonkanya. Alishiba ukutila fwe bantu twalitemwa sana ukukutika amalyashi, pantu yalalenga twalatontonkanyapo, twalaumfwa ukulingana ne fili mu lyashi kabili yalalenga twacitapo fimo. Yesu alebomfya sana iyi nshila pa kusambilisha abantu fimo. Moneni ifyo ashimike mu cilangililo ca mwina Samaria ne cilangililo ca mwana uwafumine pa ng’anda no kuyaonaula ifyuma fyakwe ifya bupyani. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Nomba abantu abatontonkanya nge fyo Satana atontonkanya kuti balatushimikila amalyashi pa kuti tuletontonkanya nge fyo batontonkanya. Kwena amafilimu na maprogramu ya pa TV yalalenga twaumfwa bwino kabili kuti twasambililako na fimo ukwabula ukulenga twalatontonkanya pa fyabipa. Lelo tulingile ukuba abacenjela. Ilyo tulesala ifya kuleseshamo icitendwe tufwile ukuyipusha atuti, ‘Bushe iyi filimu nelyo programu ya pa TV ilensambilisha ukuti caliba fye bwino ukulacita ifyo umutima wandi ufwaya?’ (Gal. 5:19-21; Efes. 2:1-3) Finshi mulingile ukucita nga mwailuka ukuti programu ilelanga ifyo Satana atontonkanya? Mufwile ukuleka ukutamba nga filya fine mwingataluka ubulwele ubwambukila bwangu!

8. Finshi abafyashi bafwile ukucita pa kuti bacingilile imitima ya bana babo?

⁸ Mwe bafyashi mwalikwata umulimo uukalamba uwa kucingilila abana benu pa kuti Satana e  kowesha imitima yabo. Ukwabula no kutwishika mulabombesha pa kuti mucingilile abana benu ku malwele. Mulasunga bwino amayanda yenu kabili mulapoosa fyonse ifingalenga imwe na bana benu mwalwala. Ifi fine e fyo mufwile ukulacingilila na bana benu ku mafilimu, amaprogramu ya pa TV, ifyangalo fya pa foni nelyo pa kompyuta, e lyo ne fiba pa Intaneti ifingalenga balatontonkanya nge fyo Satana atontonkanya. Yehova alimupeela umulimo wa kwafwa abana benu pa kuti babe ifibusa fyakwe. (Amapi. 1:8; Efes. 6:1, 4) Kanshi mwilatiina ukupangila abana benu amafunde ayalingana ne fyo Baibolo ilanda. Muleeba abana benu ifyo bafwile ukulatamba ne fyo bashifwile ukulatamba, kabili mulebalondolwela ne cilengele mubapangile ayo mafunde. (Mat. 5:37) Ilyo abana benu baleya balekula, mulebasambilisha pa kuti abene balekonka ifyo Yehova alanda mu Cebo cakwe. Nga balecita ifi, bakeshiba ukulekanya icisuma ne cibi. (Heb. 5:14) Na kabili muleibukisha ukuti abana benu bakasambilila ifingi ku fyo mulanda lelo bakasambilila ifingi sana ku fyo mucita.—Amala. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. Bushe Satana afwaya tuletontonkanya shani, kabili mulandu nshi cabipila ukulatontonkanya ifyo?

⁹ Na cimbi ico Satana acita pa kuti akoweshe imitima yesu, kulenga twacetekela sana amano ya bantunse ukucila ukucetekela amano ya kwa Yehova. (Kol. 2:8) Natulande pali fimo ifyo Satana afwaya tuletontonkanya. Afwaya tuletontonkanya ukuti icacindamisha pano isonde kunonka icuma. Abatontonkanya ifi nalimo kuti banonka icuma nelyo te kuti bacinonke. Nampo nga nabanonka nelyo nga tabanonkele icuma, kuti babika sana amano ku kupanga indalama ica kuti balalekelesha ubumi bwabo, balupwa lwabo, e lyo na bucibusa bwabo na Lesa pa kuti fye banonke icuma. (1 Tim. 6:10) Tulatasha nga nshi Shifwe wa ku muulu uwa mano pantu alatwafwa pa kuti tulemona indalama nge fyo ashimona.—Luk. Mil. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Finshi tulingile ukucita pa kuti tuicingilile? (b) Finshi bakalinda balecita kale, kabili kampingu yesu kuti yaba shani nga kalinda?

¹⁰ Pa kuti tucingilile imitima yesu, tufwile ukwishiba ifingalenga yakowela kabili tulingile ukwangufyanya ukuicingilila kuli ifyo fintu. Ishiwi ilyo bapilibula pa Amapinda 4:23 ukuti “sunga” lilenga twaibukisha umulimo uo kalinda alebomba. Ilyo Imfumu Solomone yali pano isonde, bakalinda baleikala pa muulu wa fibumba fya musumba kabili nga bamona abalwani baleisa balecenjesha abali mu musumba. Ifi twalandapo fyalenga twaishiba ico tulingile ukuicingililila pa kuti twilatontonkanya nge fyo Satana atontonkanya.

¹¹ Kale, bakalinda balebombela pamo na balinshi ba pa mpongolo. (2 Sam. 18:24-26) Apo balebombela pamo, pa kucingilila umusumba baleisala impongolo lyonse nga bamona abalwani balepalama. (Nehe. 7:1-3) Kampingu * iyo twasambilisha Baibolo kuti yaba kwati ni kalinda wesu kabili kuti yatucenjeshako nga ca kuti Satana alefwaya ukutusansa, e kutila nga alefwaya ukukowesha amatontonkanyo yesu, ifyo tumfwa, ifilenga tulecita ifintu fimo, e lyo ne fyo tufwaisha. Kampingu yesu nga yatucenjeshako, tufwile ukuleka ifyo tulecita nelyo ifyo tuletontonkanya.

12-13. Finshi bamo bengatutunka ukucita, lelo finshi tulingile ukucita nga batutunka?

¹² Natulande pa fyo twingaicingilila pa kuti tatutendeke ukutontonkanya nge fyo Satana atontonkanya. Yehova alitusambilisha ukuti “ubulalelale no kukowela kwa musango onse nelyo ukufwaisha ukukwata ifingi te kwesha no  kulafilumbula apo [tuli].” (Efes. 5:3) Nomba kuti twacita shani nga ca kuti abo tusambilila nabo ku sukulu nelyo abo tubomba nabo batendeka ukulanda pa malyashi ya bulalelale? Twalishiba ukuti tufwile “ukukaana imikalile iishili ya bwina Lesa no lunkumbwa lwa pano calo.” (Tito 2:12) Kalinda wesu, e kutila kampingu yesu kuti yatucenjeshako ukuti tatufwile ukukutika amalyashi ya musango uyu. (Rom. 2:15) Nomba bushe tukacita ifyo kampingu yesu ikatweba? Nalimo kuti twatunkwa ukutwalilila ukukutika amalyashi ayo abo tuli nabo balelanda nelyo ukutamba ifikope ifyabipa ifyo baletamba. Kanshi iyi kuti yaba e nshita ya kutendeka ukulanda ilyashi limbi nelyo ukufumapo fye.

¹³ Kwena tulingile ukushipa pa kuti tatutendeke ukutontonkanya nangu ukucita ifyabipa ifyo abo tusambilila nabo nelyo abo tubomba nabo balefwaya tucite. Te kuti tutwishike no kutwishika ukuti Yehova alamona ifyo tuibikilishako kabili akatupeela amaka na mano ya kukaana ukulatontonkanya nga Satana. (2 Imila. 16:9; Esa. 40:29; Yako. 1:5) Nomba finshi fimbi tulingile ukulacita pa kuti tulecingilila imitima yesu?

14-15. (a) Finshi tulingile ukucita pa kuti tulesunga umutima wesu? (b) Ukulingana ne lembo lya Amapinda 4:20-22, finshi tufwile ukulacita pa kuti tulenonkelamo mu kubelenga Baibolo? (Moneni akabokoshi akaleti “ Ifya Kucita pa Kuti Muletontonkanya Sana pa fyo Mulebelenga.”)

¹⁴ Pa kusunga umutima, tufwile ukuleka ukukonkelela abacita ifyabipa kabili tufwile ukulacita ifisuma. Tontonkanyeni na kabili pa cilangililo ca musumba uo bashingulwisheko ifibumba. Umulinshi inshita shimo aleisala impongolo pa kuti abalwani beingila mu musumba. Na kabili aleisula impongolo pa kuti abantu bengishe ifya kulya ne fintu fimbi mu musumba. Umulinshi nga taleisula impongolo, abekala musumba nga balefwa ne nsala. Ifi fine e fyo na ifwe tufwile ukulacita. Lyonse tulingile ukulatontonkanya nge fyo Lesa atontonkanya.

¹⁵ Mu Baibolo mwaba amashiwi ayalanga ifyo Yehova atontonkanya. Kanshi nga tulebelenga Baibolo lyonse, ninshi ifyo tukalatontonkanya, ifyo tukalaumfwa, ne fyo tukalacita fikalaba ukulingana ne fyo Yehova atontonkanya. Finshi tufwile ukulacita pa kuti tulenonkelamo mu kubelenga Baibolo? Tufwile ukulapepa. Nkashi umo atile: “Ilyo nshilatendeka ukubelenga Baibolo, ndapepa kuli Yehova pa kuti angafwe ‘ukumona ifipesha amano’ ifyaba mu Cebo cakwe.” (Amalu. 119:18) Tulingile no kulatontonkanya sana pa fyo tulebelenga. Nga twapepa, twabelenga kabili twatontonkanya sana pa fyo twabelenga, amashiwi ya kwa Lesa yalafika sana “mu mutima [wesu]” kabili tulatemwa ifyo Yehova atontonkanya.—Belengeni Amapinda 4:20-22; Amalu. 119:97.

16. Bushe abengi banonkelamo shani mu kutamba amaprogramu ya JW Broadcasting?

¹⁶ Na cimbi ico tulingile ukulacita pa kuti tulemona ifintu nge fyo Lesa afimona, kulatamba amavidio ayaba pa mulabasa wa JW Broadcasting^®. Abaupana bamo batile: “Ifiba mu maprogramu ya cila mweshi filatwafwa sana! Filatukosha kabili filatusansamusha nga tuli no bulanda na lintu twatalalilwa. Na kabili tulakutika sana inyimbo sha mu JW Broadcasting. Tulashilisha ilyo tuleipika, ilyo tulewamya mu ng’anda, na lintu tulenwa tii.” Aya amaprogramu ya cila mweshi yalalenga twacingilila imitima yesu. Yalatusambilisha ukulatontonkanya nge fyo Yehova atontonkanya kabili yalalenga twilatontonkanya nge fyo Satana atontonkanya.

17-18. (a) Ukulingana ne lembo lya 1 Ishamfumu 8:61, tunonkelamo shani nga tulekonka ifyo Yehova atusambilisha? (b) Finshi tulesambilila ku fyo Imfumu Hisekia yacitile? (c) Ukulingana ne pepo ilyo Davidi apepele ilyaba pa Amalumbo 139:23, 24, finshi twingalandapo mu mapepo yesu?

¹⁷ Lyonse nga twamona ififuma mu kucita ifisuma, icitetekelo cesu cilakoselako.  (Yako. 1:2, 3) Tulatemwa pantu ninshi tulelenga Yehova aleumfwa bwino ukutwita ukuti tuli bana bakwe. Ifi filenga tulefwaisha ukulamusekesha. (Amapi. 27:11) Nga twakwata ubwesho e nshita ya kulanga ukuti tubombela Shifwe no mweo onse. (Amalu. 119:113) Na kabili e lyo tulanga ukuti twalitemwa Yehova no mutima onse, no kuti twalitemwa ukukonka amafunde yakwe kabili twalitemwa ukucita ifyo afwaya.—Belengeni 1 Ishamfumu 8:61.

¹⁸ Bushe kuti twalufyanya? Ee, pantu tatwapwililika. Nga twalufyanya, tuleibukisha ifyacitile Imfumu Hisekia. Inshita imo yalilufyenye. Lelo yalilapiile, kabili yalitwalilile ukumubombela no “mutima onse.” (Esa. 38:3-6; 2 Imila. 29:1, 2; 32:25, 26) Kanshi twilaleka Satana alelenga tuletontonkanya nge fyo atontonkanya. Natulelomba Yehova ukuti aletupeela “umutima wa cumfwila.” (1 Isha. 3:9; belengeni Amalumbo 139:23, 24.) Kuti twatwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova nga ca kuti tulecingilila imitima yesu ukucila pa fintu fyonse ifyo tufwile ukucingilila.