BA DOREEN tabaishibe ifya kucita ilyo abena mwabo ba Wesley abali fye ne myaka 54, babasangile no bulwele kuli bongobongo. * Badokota balandile ukuti bali no kufwa mu myeshi fye iinono. Ba Doreen batile: “Nalemona kwati ifyo badokota banjebele fyali fya bufi. Icacitike calimponeshe pa musao, kabili pa milungu iingi nalemona kwati te ifwe ifi fyalecitikila. Nshaleenekela ifya musango uyu ukutucitikila.”

Ku ca bulanda, abantu abengi nabo bomfwa nga ifi ba Doreen baumfwile. Umuntu fye uuli onse kuti alwala ubulwele ubushipola pa nshita iili yonse. Nomba icawama ca kuti abantu abengi balaipeelesha ukusakamana lupwa nelyo cibusa uwalwala ubulwele ubushipola. Na lyo line, ukucita ifi kwalyafya. Finshi aba mu lupwa bengacita pa kuti balesansamusha no kusunga bwino uwalwala ubulwele ubushipola? Finshi abalesakamana umulwele balingile ukulacita pa kuti belaumfwa sana ububi ilyo balemusakamana? Ilyo umulwele aba mupepi no kufwa, finshi abalemusakamana bafwile ukwenekela? Lekeni intanshi tulande pa fyo cayafisha ukusakamana abalwala amalwele yashipola.

Abasambilila sana pa fya bumi balilenga abantu belafwa bwangu nge fyo balefwa kale. Kale na mu fyalo ifikankaala abantu balefwa bwangu sana. Pali ilya nshita, amalwele na masanso yaleipaya bwangu abantu. Ifipatala fyali ifinono, kabili abalwele abengi balebasakamana fye kuli balupwa lwabo, ne ci calelenga balefwila pa ng’anda.

Muno nshiku, abasambilila sana pa fya bumi balishiba ifya kundapa amalwele ayengi pa kuti abantu belafwa bwangu. Amalwele ayaleipaya bwangu abantu kale yalakokola sana ino nshita pa kuti yepaye umuntu. Na  lyo line, nangu batantalishako ubumi, tabaposha aya amalwele. Ilingi line abantu balalwalisha ica kuti balafilwa ukuicitila icili conse. Pali ino inshita, ukusakamana abalwala aya amalwele kwalyafya sana ukucila ifyo cali kale.

Muno nshiku abantu abengi bafwila mu cipatala. Abantu abengi tabaishiba ifyo ciba pa kuti umuntu afwe, kabili banono abamonapo uko umuntu alefwa. Ukukanaishiba ifyo ciba pa kuti umuntu afwe kuti kwalenga umuntu afilwa ukusakamana bwino umulwele. Finshi fingafwa abalesakamana abalwele?

Nga fintu cali kuli ba Doreen, abantu abengi balomfwa sana ububi nga ca kuti cibusa nelyo lupwa lwabo bamusanga no bulwele ubushipola. Finshi fingamwafwa ukukanalaba sana no bulanda no mwenso nelyo ukulasakamikwa sana ica musango uyu nga camucitikila? Umubomfi wa kwa Lesa uwa cishinka apepele ukuti: “Tulangeni ifya kupenda inshiku shesu pa kuti twingaba no mutima wa mano.” (Amalumbo 90:12) Mufwile ukulapepa ukuti Yehova Lesa amupeele amano pa kuti ‘mulependa bwino inshiku’ shisheleko ukuti mube na cibusa nelyo lupwa lwenu, na pa kuti mubomfye bwino isho inshiku.

Mufwile ukuipekanya bwino pa kuti mucite ifi. Nga ca kuti cibusa wenu acili nakwata amaka ya kulanda kabili alefwaya ukulanda pa bulwele bwakwe, kuti cawama ukumweba ukusala umuntu uwakulamupingwilako pa fintu ilyo akaleka ukulanda. Nga mwaipushisha libela umulwele nga kuti afwaya ukumupuupuutula nelyo ukumuteka mu cipatala ilyo alwalisha, nelyo nga kuti atemwa ukumundapa ukubomfya inshila shimo, ninshi te kuti kube icimfulunganya mu lupwa kabili te kuti kube bamo abengalaumfwa ububi nga ca kuti bamusalilako ifya kucita. Ukulanshanishisha libela kulalenga balupwa babika sana amano ku kusakamana umulwele. Baibolo itila: “Abantu nga tabalelanshanya amapange yalafulungana.”—Amapinda 15:22.

Ilingi line, umulimo uukalamba uo abasunga abalwele bakwata, kubasansamusha. Umulwele afwaya ukumulanga ukuti mwalimutemwa kabili mwalimubikako amano. Bushe kuti mwacita shani ifi? Kuti mulebabelengelako ifitabo nelyo ukubembilako inyimbo isho batemwa kabili ishibasansamusha. Abantu abengi balasansamushiwa nga ca kuti lupwa lwabo abekatako pa kuboko no kubeba amashiwi ayasuma cikuuku cikuuku.

Mufwile ukubeba bonse abaisa mu kubatandalila. Lipoti imo yalandile ukuti: “[Umulwele] taleka bwangu ukumfwa. Kanshi apo kuti atwalilila ukumfwa bwino bwino nangu ca kuti alemoneka kwati nalaala, tamufwile ukulanda icili conse nga e po ali ico mushingalanda nga alelola.”

 Kuti cawama sana nga mulepepa nabo. Baibolo ilanda ukuti pa nshita imo umutumwa Paulo na banankwe balisakamikwe sana kabili balemona fye kwati balafwa. Bacitile shani? Paulo aebele abanankwe ukuti: “Na imwe kuti mwatwafwa pa kutupapaatilako.” (2 Abena Korinti 1:8-11) Ukupepa amapepo ya kufuma pa nshi ya mutima kulafwa sana nga ca kuti tuli na mafya nelyo natulwalika.

Ukwishiba fye ukuti cibusa nelyo lupwa alafwa kulakalifya sana umutima. Lesa tatupangile ukuti tulefwa, kanshi te kuti tubeleshe ukumona abantu balefwa. (Abena Roma 5:12) Icebo ca kwa Lesa cita imfwa ukuti, “umulwani.” (1 Abena Korinti 15:26) Bonse fye tatufwaya ukutontonkanya pa mfwa ya balupwa lwesu nelyo ifibusa.

Na lyo line, ukulatontonkanya pa fingacitika kuti kwalenga aba mu lupwa belaba sana no mwenso kabili kuti kwalenga baishiba ifya kucita pa kuti belaba sana no bulanda. Fimo ifingacitika ilyo umuntu aali mupepi no kufwa nabafilandapo mu kabokoshi kaleti, “ Imilungu ya Kulekeleshako ku Muntu Ukuba no Mweo.” Kwena ifyo balandilepo mu kabokoshi taficitika ku mulwele uuli onse nelyo ukukonkana ifyo bafitantike. Na lyo line, ifingi pa fyo balandilepo filacitika ku balwele abengi.

Nga ca kuti umulwele afwa, mufwile ukwishibisha cibusa uwalandile ukuti akamwafwilisha umulwele nga afwa. Na kabili mufwile ukweba aba ku cipatala na balupwa ukuti umulwele nomba aleka ukucula. Kabumba wa bantunse atweba ukuti “abafwa, tabaishiba akantu nangu kamo.”—Lukala Milandu 9:5.

Mufwile ukucetekela sana ukuti Lesa akulamwafwa ilyo muletensha umulwele na lintu umulwele afwa. Kuti amusansamusha ukubomfya abantu abengamwebako amashiwi ya kusansamusha nelyo ukumucitilako fimo. Ba Doreen batile: “Nalisambilile ukulasumina lyonse ilyo umuntu alefwaya ukungafwilisha. Na kuba abantu balitwafwile sana. Ine na bena mwandi twalishibe ukutila abantu nga baletwafwa ninshi ni Yehova aletweba ati, ‘Ndi na imwe kabili nakulamwafwa.’ Nshakalabe ifyo Yehova atwafwile.”

Yehova e waishibisha ukusakamana abalwele. Apo e watubumbile, aleshiba ifyo tumfwa ne fyo tukalipwa. Alatusakamana kabili alafwaya sana ukutwafwa no kutukoselesha pa kuti tuleshipikisha. Ne cawamisha ca kuti, atulaya ukuti nomba line fye ali no kufumyapo imfwa kabili ali no kubuusha bonse abafwa abo ebukisha. (Yohane 5:28, 29; Ukusokolola 21:3, 4) Pali ilya nshita bonse tukalanda amashiwi ayo umutumwa Paulo alandile ati: “We Mfwa, kuli kwi ukucimfya kobe? We mfwa, luli kwi ulubola lobe?”—1 Abena Korinti 15:55.