1, 2. Mulandu nshi Lesa aitile Daniele ukuti “uwatemwikwa nga nshi,” kabili kuti twaba shani abacumfwila nga filya Daniele ali?

ILYO abaYuda babasendele ku Babiloni, baile mu kwikala mu musumba umwali ifilubi kabili umo abantu balepepa imipashi yabipa. Na lyo line, abaYuda abali ne cishinka pamo nga Daniele na banankwe batatu, tabalecitako ifyo abantu mu Babiloni balecita. (Daniele 1:6, 8, 12; 3:16-18) Daniele na banankwe batatu balefwaya Yehova alebasambilisha kabili balitwalilile ukupepa fye ena eka. Nangu ca kuti abantu Daniele aleikala nabo mu Babiloni balecita ifyabipa, malaika wa kwa Lesa alandile ukuti Daniele ali “uwatemwikwa nga nshi.”—Daniele 10:11, 19.

² Pa kuti nakabumba abumbe icipe ico alefwaya, alabika ibumba mu ca kubumbilamo. Muno nshiku, bakapepa ba cine balishiba ukuti Yehova e walinga ukuteka umuulu ne sonde kabili alikwata amaka ya kusambilisha inko. (Belengeni Yeremia 18:6.) Lesa na kabili alikwata amaka ya kusambilisha ifwe umo umo. Na lyo line, Yehova tatupatikisha ukwaluka, afwaya tuleitemenwa ukusambilishiwa na ena. Muli cino cipande, twalasambilila ifyo twingatwalilila ukuba nge loba ilyanaka mu minwe ya kwa Lesa. Twalasambilila pa mepusho yakonkapo yatatu:  (1) Kuti twacita shani pa kuti twiba ne mibele iingalenga twalakaana ukukutika no kucita ifyo Lesa atufunda kabili twaba nge loba ilyakosa? (2) Kuti twacita shani pa kuti tukwate imibele iingalenga twaba abacumfwila kabili twaba nge loba ilyanaka? (3) Finshi abafyashi Abena Kristu bengacita pa kuti balecita ifilanga ukuti balabombela pamo na Lesa ilyo balesambilisha abana babo?

3. Mibele nshi iingalenga twakosa umutima? Langilileni.

³ Baibolo pa Amapinda 4:23 itila: “Sunga umutima obe ukucila pa fintu fyonse ifyo ufwile ukusunga, pantu mu mutima e mwaba utumfukumfuku twa mweo.” Pa kuti umutima wesu taukosele, tatulingile ukuba ne cilumba, ukulacita imembu, e lyo no kubulwa icitetekelo. Nga tatucenjele ifi fintu kuti fyalenga twaleka ukumfwila Yehova kabili kuti twamupondokela. (Daniele 5:1, 20; AbaHebere 3:13, 18, 19) Ifi fine e fyo cali kuli Usia, Imfumu ya Yuda. (Belengeni 2 Imilandu 26:3-5, 16-21.) Pa kubala, Usia aleumfwila Lesa kabili ali ni cibusa wakwe, e lyo Lesa na o alemukosha. Lelo “ilyo akosele, e lyo umutima wakwe watuumikwe.” Aishileba ne cilumba ica kuti aile kwi tempele pa kuti oce ifyanunkila pa ciipailo ca kocelapo ifyanunkila nangu ca kuti abo bapeele uyu mulimo ni bashimapepo. Ilyo bashimapepo bamwebele ukuti ifyo alefwaya ukucita fyalilubene, Usia alikalipe icine cine! Yehova alilwalike Usia ifibashi kabili tafyapolele mpaka ne mfwa yakwe.—Amapinda 16:18.

4, 5. Finshi fingacitika nga ca kuti twaba ne cilumba? Landeni pa ca kumwenako.

⁴ Nga twaba ne cilumba, kuti twatendeka ukumona kwati twalicila abantu bambi, kabili kuti twatendeka ukusuula ukufunda ukwaba mu Baibolo. (Amapinda 29:1; Abena Roma 12:3) Ifi e fyo ba Jim abali baeluda bacitile. Ilyo ba Jim bafililwe ukusuminishanya na baeluda banabo mu cilonganino pali fimo, ba Jim batile: “Naebele bamuyinane nati tabali no kutemwa, kabili nalifumine na umo twakumanine ninshi no kukunama takulapwa.” Pa numa ya myeshi 6, ba Jim balikukiile ku cilonganino cimbi lelo tababasontele ukuba baeluda kuli ico cilonganino. Ici calengele bomfwe sana ububi ica kuti pa myaka 10 balilekele ukulongana no kubila imbila nsuma. Ba Jim balemona ukuti balicitile fye bwino pa kuleka ukubombela Yehova. Pali ino nshita ba Jim balanda ukuti bali ne cilumba kabili balepeela Yehova umulandu pa fyacitike. Pa myaka iingi bamunyinefwe balebatandalila kabili balebafwa lelo tabalefwaya ukukutika.

⁵ Ba Jim batile, “Nalifililwe ukuleka ukubika amano ku filubo fya bambi.” Ifi ba Jim bacitile filanga fye ifyo icilumba cingalenga twalaipokolola nga twalufyanya. Nga tuleipokolola ninshi te kuti tube nga iloba ilyanaka. (Yeremia 17:9) Bushe kwaliba munyinefwe nelyo nkashi uwamukalifyapo? Bushe mwalifulilwe ilyo bamupokele imilimo mu cilonganino? Mwacitile shani? Bushe ifyo mwacitile fyalangile ukuti mwaliba ne cilumba nelyo bushe mwalilwike ukuti ukumfwana na aba bwananyina no kutwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova e kwacindama sana?—Belengeni Amalumbo 119:165; Abena Kolose 3:13.

6. Finshi fingacitika nga ca kuti tulecita imembu?

⁶ Umuntu nga atwalilila ukucita ifyabipa kabili alefisa ne membu acita, kuti camukosela ukukonka ifyo balemufunda. Kabili kuti  aleka ukumfwa umwenso wa kucita ifyabipa. Munyinefwe umo alandile ati mu kupita kwa nshita alilekele ukumfwa ububi nangu acita ifyabipa. (Lukala Milandu 8:11) Munyinefwe umbi uwatemenwe ukutamba ifye shiku atile, “Natendeke ukufwaya ifilubo mu fyo baeluda balecita.” Ukutamba ifye shiku kwalengele bucibusa bwakwe na Yehova bwapwa. Ilyo bambi baishibe ukuti aletamba ifye shiku, baeluda balimwafwile. Ca cine ukuti ifwe bonse tatwapwililika, lelo nga twatendeka ukufwailisha ifilubo mu baletufunda nelyo nga tuleipokolola nga twalufyanya mu cifulo ca kulomba Lesa ukuti atwelele no kutwafwa, imitima yesu kuti yakosa.

7, 8. (a) Bushe abena Israele balangile shani ukuti tabakwete icitetekelo? (b) Finshi tulesambililako?

⁷ Ilyo Yehova alubwile abena Israele mu Egupti, balimwene ifipesha amano ifingi ifyo acitile. Na lyo line ilyo bali mupepi no kwingila mu Calo ca Bulayo, imitima yabo yalikosele. Mulandu nshi yakosele? Balilekele ukutetekela Lesa. Mu nshita ya kutetekela Yehova, batendeke ukutiina kabili baleilishanya pali Mose. Balefwaya no kubwelela ku Egupti uko bali abasha! Yehova alikalipe sana kabili atile: “Kufika lilali aba bantu bakulansaalula.” (Impendwa 14:1-4, 11; Amalumbo 78:40, 41) Balya abena Israele bafwilile mu matololo pantu imitima yabo yali iyakosa kabili tabali ne citetekelo.

⁸ Na ifwe muno nshiku, tuli mupepi no kwingila mu calo cipya, kabili icitetekelo cesu cileeshiwa. Kanshi tulingile ukuibebeeta ukumona nga tuli ne citetekelo icakosa. Kuti twacita shani pa kuti icitetekelo cesu cikose? Kuti twabebeeta amashiwi Yesu alandile ayaba pali Mateo 6:33. Yipusheni amuti: ‘Bushe ifyo mpanga ukucita ne fyo mpingulapo ukucita filanga ukuti nalicetekela amashiwi ayo Yesu alandile? Bushe ndapuswa ku kulongana nelyo bushe ndafilwa ukuya mu kushimikila abantu pa mulandu wa kuti ndefwaya ukupanga indalama ishingi? Kuti nacita shani nga ca kuti incito momba ilansendela inshita iikalamba kabili ndanaka sana? Bushe kuti nakonkelela ifya mu calo ica kuti naleka no kubombela Yehova?’

9. Mulandu nshi tulingile ukutwalilila ‘ukuyesha’ fwe bene ukumona nga tuli mu citetekelo, kabili kuti twacita shani ifyo?

⁹ Nga ca kuti tatukonka ifyo Baibolo ilanda pa kwampana ne fibusa fyabipa, pa batamfiwa mu cilonganino, nelyo pa fya kuleseshamo icitendwe, imitima yesu kuti yakosa. Finshi mulingile ukucita nga ca kuti mwatendeka ukucita ifi? Mulingile ukwangufyanya ukubebeeta icitetekelo cenu! Baibolo itila: “Muleyesha mwe bene mumone nga muli mu citetekelo, muleilinga mwe bene.” (2 Abena Korinti 13:5) Ilyo muleibebeeta mulingile ukuba abafumacumi, kabili mulebomfya Icebo ca kwa Lesa pa kwalula ifyo mutontonkanya.

10. Cinshi cingalenga twaba nge loba ilyanaka mu minwe ya kwa Yehova?

¹⁰ Pa kuti twingatwalilila ukuba nge loba ilyanaka, Lesa alitupeela Icebo cakwe,  icilonganino cakwe e lyo no mulimo wa kubila imbila nsuma. Nga tulebelenga Baibolo cila bushiku no kutontonkanya pa fyo tulebelenga, tukaba nge loba ilyanaka mu minwe ya kwa Yehova, kabili akalatusambilisha. Yehova aebele ishamfumu sha mu Israele ukukopolola ibuuku lya Mafunde ya kwa Lesa no kulabelengamo cila bushiku. (Amalango 17:18, 19) Abatumwa balishibe ukuti ukubelenga Amalembo no kutontonkanyapo sana kwalicindama pa kuti balebila bwino imbila nsuma. Ilyo balelemba amabuuku ya mu Baibolo, abatumwa baleyambula Amalembo ya ciHebere imiku iingi, kabili ilyo baleshimikila abantu balebomfya bwino amalembo pa kubakoselesha. (Imilimo 17:11) Ifi fine e fyo caba na kuli ifwe, twalishiba ukuti calicindama ukubelenga Icebo ca kwa Lesa cila bushiku no kulatontonkanya pa fyo tulebelenga. (1 Timote 4:15) Nga tulecita ifi, tukaba abaicefya kabili Yehova akalatusambilisha.

11, 12. Bushe Yehova kuti abomfya shani icilonganino ca Bwina Kristu ukutusambilisha ukulingana ne fyo twaba? Langilileni.

¹¹ Yehova alishiba ifyo ifwe bonse tukabila, kabili abomfya icilonganino ca Bwina Kristu pa kutusambilisha. Ba Jim abo tulandilepo kale batendeke ukwaluka ilyo bamwene ukuti eluda umo alibabikileko amano. Ba Jim batile: “Talensuusha kabili talempeela umulandu pa fyacitike. Lelo alelanda fye pa fisuma kabili alecita ifyalelanga ukuti alefwaya ukungafwa.” Ilyo papitile imyeshi itatu, uyu eluda alibalalike ukuya nankwe ku kulongana. Ba Jim batile aba bwananyina balibapokelele  bwino kabili pa mulandu wa kuti balibalangile ukutemwa, balitendeke ukwaluka mu fyo balemona ifintu. Balilwike ukuti kwali ifyacindeme ukucila pa fyo balemona ifintu. Baeluda ba mu cilonganino balebakoselesha, kabili panono panono ba Jim batendeke ukubwelele kuli Yehova. Abena mwabo nabo balebakoselesha. Na kabili ba Jim balisambilile ifingi ilyo babelengele icipande caleti “Yehova Tali no Kupeelwo Mulandu” e lyo ne caleti “Bombeleni Yehova Muli Bucishinka” ifyali mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 15, 1992.

¹² Mu kupita kwa nshita, ba Jim balibasontele ukuba baeluda na kabili. Ukutula lilya, balafwako bamunyinefwe ukupwisha amafya ayapalana na yo bakwete, kabili balabafwa ukukosha icitetekelo cabo. Ba Jim balandile ukuti kale balemona ukutila bali na bucibusa busuma na Yehova lelo basanga ukuti bucibusa bwabo tabwakosele! Balomfwa ububi pa fyo icilumba calenga babika sana amano ku filubo fya bantu bambi ukucila ukubika amano ku fintu ifyacindeme sana.—1 Abena Korinti 10:12.

13. Mibele nshi iyo twingakwata nga tulebomba umulimo wa kubila imbila nsuma, kabili iyi imibele kuti yatunonsha shani?

¹³ Umulimo wa kubila imbila nsuma na o kuti watusambilisha kabili kuti watwafwa ukuba ne mibele iisuma. Kuti watwafwa shani? Ilyo tulebila imbila nsuma, tulingile ukuba ne mibele pamo nga ukuicefya e lyo ne fisabo fya mupashi wa kwa Lesa. (Abena Galatia 5:22, 23) Tontonkanyeni pa mibele iyo nomba mwakwata pa mulandu wa kuti mulabila imbila nsuma. Nga tulepashanya Kristu, abantu kuti balafwaisha ukukutika ku mbila nsuma iyo tubila, kabili kuti bayaluka mu fyo batumona. Ku ca kumwenako, ba Nte babili ku Australia baile mu kushimikila umwanakashi pa ng’anda yakwe, lelo alifulilwe sana kabili alibebele amashiwi ayabi. Na lyo line aba ba Nte balekutika fye ilyo alelanda. Pa numa ulya mwanakashi alyumfwile ububi pa fyo alandile ica kuti alilembele kalata ya kulomba ubwelelo no kuituma kwi ofeshi lya musambo. Muli kalata alembele ati, “Ifyo nacitile ku bantu babili abalebila Icebo ca kwa Lesa no kubatamfya muli ulya musango buwelewele.” Kuli ifi ifyacitike tulesambililako ukuti ukuba abafuuka ilyo tulebila imbila nsuma kwalicindama. Ca cine ukuti ilyo tulebila imbila nsuma tulafwa abantu, lelo uyu mulimo ulatwafwa no kuba ne mibele iisuma.

14. Finshi abafyashi balingile ukucita nga balefwaya ukusambilisha bwino abana babo?

¹⁴ Abana abanono abengi baliicefya kabili balafwaisha ukusambilila. (Mateo 18:1-4) Kanshi abafyashi bafwile ukulasambilisha abana babo icine no kucitemwa ilyo bacili fye abanono. (2 Timote 3:14, 15) Pa kuti basambilishe bwino abana, abafyashi balingile ukutemwa icine no kulakonka ifyo Baibolo isambilisha mu mikalile yabo. Abafyashi nga balecita ifi, cilangukila abana  ukutemwa icine. Na kabili, abana baleshiba ukuti nga balebasalapula ku bafyashi babo ninshi balibatemwa kabili baleshiba no kuti Yehova alibatemwa.

15, 16. Bushe abafyashi kuti balanga shani ukuti balicetekela Yehova umwana wabo nga atamfiwa mu cilonganino?

¹⁵ Nangu ca kuti abafyashi balasambilisha abana icine, abana bamo balasha Yehova nelyo balatamfiwa mu cilonganino. Ifi nga fyacitika, ulupwa lulacula sana. Nkashi umo uwa ku South Africa atile: “Ilyo ndume yandi atamfwiwe mu cilonganino, naumfwile kwati nafwa. Ala umutima walikalipe!” Finshi uyu nkashi na bafyashi bakwe bacitile? Bakonkele ifyo Baibolo yalanda. (Belengeni 1 Abena Korinti 5:11, 13.) Abafyashi bakwe balishibe ukuti ukumfwila ukufunda kwa kwa Lesa kuti kwabanonsha. Kabili balishibe ukuti ukutamfya umo mu cilonganino ni nshila iyo Yehova asalapwilamo abantu bakwe. E ico balelanda fye no mwana wabo nga kwaba amalyashi ya lupwa ayo balingile ukulandapo bonse.

¹⁶ Bushe uyu umwana aleumfwa shani? Umwine ailandile ati, “Nalishibe ukuti balupwa wandi tabampatile, baleumfwila Yehova ne cilonganino cakwe.” Na kabili atile: “Nga ca kuti ifyo balecita fyalenga wapapaata Yehova ukuti akwafwe no kukwelela, e lyo wingeluka ukuti ulakabila Yehova.” Elenganyeni ifyo ulupwa lwali ne nsansa ilyo uyu mulumendo abweleele kuli Yehova! Ukwabula no kutwishika tulaba ne nsansa kabili ifintu filatuwamina nga ca kuti lyonse tuleumfwila Lesa.—Amapinda 3:5, 6; 28:26.

17. Mulandu nshi tulingile ukulaumfwila Yehova muli fyonse ifyo tucita, kabili ukucita ifi kuti kwatunonsha shani?

¹⁷ Kasesema Esaya asobele ukuti abaYuda abali mu Babiloni bali no kulapila no kusosa abati: “Mwe Yehova, ni mwe Shifwe. Ifwe tuli iloba, na imwe ni mwe Mwatubumba; kabili bonse tuli milimo ya minwe yenu.” Kabili balemupapaata abati: “Mwi-ibukisha ulubembu lwesu umuyayaya. Moneni: ifwe bonse tuli bantu benu.” (Esaya 64:8, 9) Nga twaicefya kabili nga tuleumfwila Yehova lyonse, alatutemwa nga filya atemenwe Daniele. Yehova akatwalilila ukutusambilisha ukubomfya Icebo cakwe, umupashi wakwe uwa mushilo, ne cilonganino cakwe pa kuti ku ntanshi tukabe “abana ba kwa Lesa” abapwililika.—Abena Roma 8:21.