1. Londololeni ifyalecitika ilyo Yesu acitile icipesha mano ca kubalilapo.

 ELENGANYENI ifyo cali ilyo Yesu atendeke fye umulimo wakwe pano isonde. Mu mwaka wa 29, Yesu na nyina Maria, e lyo na basambi bakwe bamo balibetile ku bwinga ubwabelele mu Kana, umushi uwali mupepi no ko Yesu aleikala ku Nasarete. Maria ali ni cibusa wa baleupana. Nalimo aleafwako ukutangata abo baitile ku bwinga. Nomba ilyo kwali ubwinga, kwali icacitike icali no kulenga ulupwa e lyo na baleupana ukuseebana, umwangashi walipwile. b Nalimo abaishile ku bwinga balifulile ukucila abo bale-enekela ukwisa. Bwangu bwangu Maria, aile-eba umwana wakwe Yesu ukuti: “Tabakwete umwangashi.” (Yoh. 2:1-3) Cinshi Yesu acitile? Alicitile icipesha mano, ayalwile amenshi ukuba “umwangashi uusuma.”—Yoh. 2:9, 10.

2-3. (a) Bushe Yesu alebomfya shani amaka ya kucita ifipesha mano? (b) Busuma nshi bwaba mu kusambilila pa fipesha mano ifyo Yesu acitile?

² Yesu alicitile ifipesha mano na fimbi ifingi ilyo ali pano isonde. c Alebomfya amaka yakwe aya kucita ifipesha amano ku kwafwa abantu abengi. Ku ca kumwenako, ifipesha mano fibili umo aliishishe abaume 5,000 e lyo no mo aliishishe abaume 4,000, nga kubabika pamo aliishishe abantu 27,000 nga kubikako abanakashi na bana abaliko. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Pali iyi ine nshita, Yesu alyundepe na bantu abengi abalwele.  (Mat. 14:14; 15:30, 31) Elenganyeni ifyo abantu batemenwe ilyo abondepe no kubapeela ifya kulya!

³ Fingi twingasambilila ku fipesha mano ifyo Yesu alecita. Muli cino cipande, twalalanda pa fyo tusambilila ku fipesha mano ifyo Yesu acitile ifingakosha icitetekelo cesu. Kabili twalasambilila ne fyo twingaba abaicefya ne cikuuku nga filya Yesu aleba ilyo alecita ifipesha mano.

4. Bushe ifipesha mano ifyo Yesu acitile filenga twakosha icitetekelo muli nani?

⁴ Ifipesha mano ifyo Yesu alecita filatusambilisha ifingi pa fyo aba e lyo na pali Wishi. Na kuba, Yehova e walepeela Yesu amaka ya kucita ifipesha mano. Pa Imilimo 10:38 Baibolo itila: “Lesa amusubile umupashi wa mushilo na maka, kabili aendawike monse alecita icisuma no kuposha bonse abatitikishiwe na Satana Kaseebanya; pantu Lesa ali nankwe.” Ibukisheni ukuti fyonse ifyo Yesu alandile no kucita, ukubikako ne fipesha mano fyalelangilila ifyo Wishi atontonkanya e lyo ne fyo engacita. (Yoh. 14:9) Natulande pa fintu fitatu ifyo twingasambililako ku fipesha mano Yesu acitile.

5. Cinshi calengele Yesu alecita ifipesha mano? (Mateo 20:30-34)

⁵ Ica kubalilapo, Yesu na Wishi balitutemwa sana. Ilyo Yesu ali pano isonde, alilangile ifyo atemenwe abantu ilyo alecita ifipesha mano pa kubafwa. Inshita imo, abaume babili abashalemona balilombele ukuti abafwe. (Belengeni Mateo 20:30-34.) Baibolo itila Yesu “aumfwile uluse” kabili alibondepe. Ukutemwa e kwalengele ukuti omfwe uluse kabili e kwalengele no kuti aliishe abantu no kundapa uwalwele ifibashi. (Mat. 15:32; Marko 1:41) Kuti twacetekela ukuti Yehova, Lesa wa “luse” no Mwana wakwe balitutemwa icine cine kabili balomfwa ububi nga tulecula. (Luka 1:78; 1 Pet. 5:7) Balafwaisha sana ukufumyapo amafya yonse ayacusha abantu.

6. Maka nshi Lesa apeela Yesu?

⁶ Icalenga bubili, Lesa alipeela Yesu amaka ya kupwisha amafya ayacusha abantu. Ilyo Yesu alecita ifipesha mano, alangile ukutila kuti apwisha amafya ayo tushingapwisha fwe bene. Ku ca kumwenako, alikwata amaka ya kupwisha amafya ayo fwe bantunse twakwata, e kutila amafya ayo ulubembu lwaleta pamo ngo kulwala e lyo no kufwa. (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19) Ifipesha mano ifyo alecita fyalangile ukuti alikwata amaka ya kuposha amalwele ya “misango yonse” e lyo no kubuusha abafwa. (Mat. 4:23; Yoh. 11:43, 44) Na kabili, alikwata amaka pa fikuuku fya mwela e lyo na ya kulubula abantu ku fibanda. (Marko 4:37-39; Luka 8:2) Ukwishiba ukuti Yehova alipeela Umwana wakwe amaka ayengi kulatukoselesha sana!

7-8. (a) Bushe ifipesha mano ifyo Yesu alecita filenga twacetekela cinshi? (b) Cipesha mano nshi ico mulefwaisha ukwisamona mu calo cipya?

⁷ Icalenga butatu, kuti twacetekela ukuti ifisuma ifyo Lesa atulaya ukutucitila ilyo Ubufumu bwakwe bukalateka fikafikilishiwa. Ifipesha mano ifyo Yesu acitile ilyo ali pano isonde filatusambilisha ukuti akacita ificilile napo apo ni Mfumu mu muulu iya Bufumu bwa kwa Lesa. Lekeni tulandeko pa fili no kucitika nomba line ilyo Kristu akalateka icalo. Tuli no kuba no bumi ubusuma pantu akafumyapo kulemana e lyo na malwele ayacusha abantunse. (Esa. 33:24; 35:5, 6; Ukus. 21:3, 4) Tatwakalecula ku nsala nelyo ukukwata amafya ayesako pa mulandu na masanso ayakalamba. (Esa. 25:6; Marko 4:41) Tukaba sana ne sansa ilyo tukamona abatemwikwa besu abafwa uko  bakabuuka ukufuma mu “nshiishi.” (Yoh. 5:28, 29) Cipesha mano nshi ico mulefwaisha ukwisamona mu calo cipya?

⁸ Ilyo Yesu alecita ifipesha mano alelanga ukuti ali-icefya kabili aliba no luse, imibele iyo tufwile na ifwe tufwile ukukwata. Natulandeko pa fya kumwenako fibili, natubalilepo ukulanda pa fyacitike ilyo ali ku mutebeto wa bwinga ku Kana.

9. Cinshi Yesu acitile pa mutebeto wa bwinga? (Yohane 2:6-10)

⁹ Belengeni Yohane 2:6-10. Ilyo umwangashi wapwile pa bwinga bwali ku Kana, bushe Yesu alekabila fye ukucitapo fimo? Awe. Tapaba ubusesemo nangu bumo ubulanda ukuti Mesia ali no kusangula amenshi ukuba umwangashi. Nomba elenganyeni ifyo mwingomfwa nga ca kuti ifya kunwa fyapwa pa bwinga bwenu! Yesu alyumfwilile ulupwa uluse, maka maka nabwinga na shibwinga, talefwaya ukuti baseebane. Kanshi nga filya tulandile pa kutendeka, alicitile icipesha mano. Asangwile amenshi ayali amalita 390 ukuba umwangashi uusuma. Nalimo icalengele ukuti asangule umwangashi uwafula ifi, alefwaya ukuti pashale umo uwa kuti aba abaleupana bakabomfye ku ntanshi nelyo fye ukushitisha pa kuti bakasangemo indalama. Aba abaleupana bafwile balitashishe sana pali ifi Yesu acitile.

10. Finshi fimo ifyacindama ifyo balandapo muli Yohane icipandwa 2? (Moneni ne cikope.)

 ¹⁰ Tontonkanyeni na fimbi ifyo Baibolo yalandapo ifyo Yesu acitile ifyalembwa muli Yohane icipandwa 2. Yesu te waiswishe amenshi mu mitondo ya mabwe. Lelo aebele ababomfi ukuti e bo besushe amenshi mu mitondo ya mabwe, pantu talefwaya ukuti abantu balemulumbanya. (Icikomo 6 na 7) Kabili ilyo asangwile amenshi ukuba umwangashi, te watwele umwangashi ku mukalamba wa mutebeto. Lelo aebele ababomfi ukuti e bo batwale. (Icikomo 8) Yesu tatapwile umwangashi no kuyaiminina ku ntanshi ya basangilwe ku bwinga, e lyo alaitakisha ati: ‘Umfweni umwangashi napanga!’

11. Cinshi twingasambilila ku cipesha mano ico Yesu acitile?

¹¹ Finshi twingasambililako ku cipesha mano Yesu acitile ica kusangula amenshi ukuba umwangashi? Tusambililako ukuba abaicefya. Yesu taleitakishisha pa cipesha mano acitile. Na kuba, tabalile aitakishapo pa milimo yonse iyo abombele ilyo ali pe sonde. Lelo ali uwaicefya, kabili lyonse alefwaya ukuti Wishi wa ku muulu ukuti e o abantu balelumbanya. (Yoh. 5:19, 30; 8:28) Nga tulepashanya Yesu ukuba abaicefya, tatwakaleitakisha pa fyo tubomba mu mulimo wa kwa Yehova. Te mulandu ne milimo twingabomba mu cilonganino ca kwa Lesa, tatufwile ukulaitakisha lelo tuleitakishisha pa mulandu wa kuti tubombela Lesa umusuma. (Yer. 9:23, 24) E o tufwile ukulalumbanya pantu e walinga ukupeela umucinshi. Na kuba, tapali nangu cimo ico twingacita nga ca kuti Yehova taletwafwa.—1 Kor. 1:26-31.

12. Ni nshila nshi imbi twingapashanishishamo ifyo Yesu ali uwaicefya? Langilileni.

¹² Natulande pa nshila na imbi iyo twingapashanya Yesu ifyo ali uwaicefya. Tutile eluda aleafwa umubomfi utumikila ukupekanya ilyashi lyakwe ilya kubalilapo ilya ku cintubwingi. Ne ci calenga ukuti uyu munyinefwe alande ilyashi ilisuma ica kuti bonse mu cilonganino batemwa ukumfwa ili lyashi. Pa numa ya kulongana, uwa bwananyina umo aya kuli eluda no kumwena ukuti: ‘Ulya munyinefwe nalanda ilyashi ilisuma sana, muletipo shani?’ Bushe eluda kuti a-asuka ukuti: ‘Ee nalanda ilyashi ilisuma, na kuba nalipoosapo inshita iikalamba ukumwafwa ukuti apekanye?’ Nelyo kuti aasuka ukuti: ‘Ee nalanda ilyashi ilisuma sana, na ine nacitemwa ifyo acilanda.’ Nga twali-icefya, tatwakalefwaya abantu bakaletulumbanya pa fisuma ifyo tulecitila bambi. Twaliba ne nsansa pantu twalishiba ukuti Yehova alamona fyonse ifyo tucita kabili amona ukuti fyalicindama. (Linganyeniko Mateo 6:2-4; Heb. 13:16) Nga tulepashanya Yesu filya ali uwaicefya, tulalenga Yehova ukulasekelela.—1 Pet. 5:6.

13. Cinshi Yesu amwene ilyo afikile mupepi no musumba wa Naini, kabili cinshi acitile? (Luka 7:11-15)

¹³ Belengeni Luka 7:11-15. Tontonkanyeni pa cacitike mu mwaka wa 31 ninshi Yesu alisa pano calo. Yesu aleya ku Naini umusumba uwali mu Galili mupepi na ku Shunemu uko Elisha abuushishe umwana mwaume uwa mwanakashi apapitile imyaka nalimo 900. (2 Isha. 4:32-37) Ilyo Yesu ali mupepi no kwingila mu musumba, amwene abantu nabasenda icitumbi ninshi balefuma mu musumba. Ala calibipile sana pantu umwana uwafwile ali e mwana fye eka uwa kwa mukamfwilwa. Nyina wa uyu mwana wafwile tali eka, kwali na bantu abengi aba mu musumba abali nankwe. Yesu aliminike abantu  abasendele icitumbi kabili acitiile uyu mwanakashi uwaleloosha icintu icacindama nga nshi, e kutila alibuushishe umwana wakwe! Ici cipesha mano e cipesha mano ca kubalilapo pa fipesha mano fitatu ifya kubuusha abafwa ifyo Yesu acitile ifyalembwa mu mabuuku ya Mbila Nsuma.

14. Fishinka nshi fimo ifyacindama ifyalembwa muli Luka icipandwa 7? (Moneni ne cikope.)

¹⁴ Tontonkanyeni pa fishinka fimo ifyacindama ifyalembwa mwi buuku lya kwa Luka icipandwa 7. Moneni ukuti Yesu ‘amwene’ umwanakashi alelila lyena “amumfwilile uluse.” (Icikomo 13) Kanshi nalimo ilyo Yesu amwene mukamfwilwa ale-enda mupepi ne citumbi ca mwana wakwe uku ninshi alelila, alimumfwilile uluse. Yesu taumfwilile fye uluse nyina wa mwana, lelo alimulangile ne fyo amumfwilile uluse. Alilandile nankwe, nalimo ne shiwi ilyatekanya, amwebele ukuti: “Leka ukulila.” Lyena alicitilepo fimo ukwafwa uyu mwanakashi. Alibuushishe umwana wakwe kabili “amupeele kuli nyina.”—Icikomo 14, 15.

15. Finshi twingasambilila ku cipesha mano ico Yesu acitile?

¹⁵ Finshi twingasambilila ku cipesha mano ico Yesu abuushishe umwana mwaume uwa kwa mukamfwilwa? Tulesambililako ukuti tufwile ukumfwila uluse abaleloosha. Kwena te kuti tubuushe abafwa nge fyo Yesu acitile. Lelo nga filya Yesu acitile, kuti twaba no luse nga tulebika amano ku bafwililwe. Tufwile ukuitendekelako ukulanda amashiwi nelyo ukucita fimo ifingabasansamusha. d (Amapi. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Nangu fye tuntu utunono uto twingabacitila, kuti twabakoselesha no kubasansamusha.

16. Nga fintu balangilile pa cikope, finshi mwasambilila ku fyacitike kuli nkashi uwafwililwe umwana?

¹⁶ Umfweni ifyacitike. Imyaka imo iyapita, nkashi umo alimwene uko nkashi umo alelila ninshi baleimba ulwimbo pa kulongana. Ulwimbo baleimba lwalelanda pe subilo lya kubuuka kabili tapakokwele sana ukutula apo  uyu nkashi afwililwe umwana umwanakashi. Ilyo uyu nkashi amwene ifi, aile mupepi na pali nkashi walelila, alimukumbatile kabili balimbiile pamo ulwimbo. Pa numa, uyu mufyashi atile: “Naumfwile ukuti aba bwananyina balintemwa sana.” Balitemenwe sana ukuti baliile mu kulongana. Batile: “Ku kulongana, ku Ng’anda ya Bufumu e ko twingasanga aba kutusansamusha. Kuti twacetekela ukuti Yehova alamona fyonse ifyo tucita nangu fye finono pa kulanga uluse ku baleloosha, “abasakamikwa imitima.”—Amalu. 34:18.

17. Finshi twasambilila muli cino cipande?

¹⁷ Ukubelenga amalyashi ya mu Baibolo ayalanda pa fipesha mano ifyo Yesu acitile, kuti kwatukoselesha. Aya malyashi yatusambilisha ukuti Yehova na Yesu balitutemwa sana, Yesu na o alikwata amaka ya kupwisha amafya yonse ayacusha abantu, kabili yalatusambilisha no kutila, kuti twacetekela ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa buli no kupwisha amafya yonse nomba line. Ilyo tulebelenga aya malyashi, tuletontonkanya na pa fyo twingapashanya imibele ya kwa Yesu. Kuti mwatantika ukulabelenga amalyashi ayalanda pa fipesha mano na fimbi ifyo Yesu acitile pa Mapepo ya Lupwa, nelyo ilyo muisambilisha Baibolo. Ilyo mulebelenga aya malyashi, mulemona ifyo mulesambililako kabili mule-ebako bambi ifyo mwasambililako. Nga mulecita ifi, mukalakwata ifisuma ifya kulanshanya na bantu.—Rom. 1:11, 12.

18. Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Ilyo Yesu alepwilishisha umulimo wakwe pano isonde, alibuushishe uwafwa. Ici e cali icipesha mano ca kulekelesha pa fipesha mano fya kubuusha abafwa fitatu ifyo acitile. Lelo ici cipesha mano acitile calipuseneko kuli ifi fimbi, no mulandu wa kuti abuushishe cibusa wakwe pa nshita iyo abantu bashale-enekela ukutila kuti amubuusha. Finshi twingasambilila kuli cilya cipesha mano acitile ico balemba mu mabuuku lya Mbila Nsuma, kabili kuti twakosha shani isubilo lyesu ilya kuti abafwa bakabuuka? Tuli no kwasuka ifi fipusho mu cipande cikonkelepo.