1. Finshi twacetekela?

 FWE BABOMFI ba kwa Yehova twalishiba ukuti Yehova alitutemwa kabili afwaya tuleba ne nsansa lyonse. (Rom. 8:35-39) Twalicetekela no kuti nga tulekonka amashinte ya mafunde aya mu Baibolo ifintu filatuwamina. (Esa. 48:17, 18) Nomba tufwile ukucita shani nga twakwata amafya ayo tushile-enekela?

2. Mafya nshi yamo ayo twingakwata, kabili kuti yalenga twalatontonkanya pali finshi?

² Ababomfi ba kwa Yehova bonse balakwata amafya. Ku ca kumwenako, uwa mu lupwa kuti acita fimo ifingalenga twaba no bulanda. Nalimo kuti twalwala ica kuti twalafilwa ukubombesha mu mulimo wa kwa Yehova. Kuti kwacitika ubusanso ubukalamba ubwingalenga twaba na mafya na yambi. Nelyo kuti balatucusha pa mulandu ne fyo twasuminamo. Nga twakwata amafya ya musango uyu nalimo kuti twalatontonkanya ukuti: ‘Mulandu nshi ifintu fya musango uyu filencitikila? Bushe paba ifyo nalufyanya? Bushe aya amafya yalelangilila ukuti Yehova talempaala?’ Bushe mwalibala amutontonkanyapo ifi? Nga mwalitontonkanyapo ifi tamufwile ukufuupuka. Ababomfi ba kwa Yehova aba cishinka abengi balitontonkanyapo pali ifi fipusho. —Amalu. 22:1, 2; Haba. 1:2, 3.

3. Finshi twingasambilila ku mashiwi ayaba pa Amalumbo 34:19?

³ Belengeni Amalumbo 34:19. Moneni ifishinka fibili ifyacindama ifyaba pali ili lembo: (1) Abalungama balakwata  amafya. (2) Yehova alatupokololako ku mafya tukwata. Bushe Yehova atupokololako shani? Inshila imo iyo Yehova atupokolwelamo kulenga twaishiba ukuti te lyonse ifintu fyakulatwendela bwino, limo tukalakwata amafya muli cino calo. Nangu ca kuti Yehova alitulaya ukuti nga tulemubombela tukalaba ne nsansa tatweba ukuti tatwakulaba na mafya. (Esa. 66:14) Afwaya tuletontonkanya pa fikacitika ku ntanshi ilyo tukaba no bumi ubwabula amafya umuyayaya. (2 Kor. 4:16-18) Lelo pali ino nshita alatwafwa ukutwalilila ukumubombela cila bushiku.—Inyimbo 3:22-24.

4. Finshi twalasambilila muli cino cipande?

⁴ Lekeni nomba tumone ifyo twingasambililako ku babomfi ba kwa Yehova abaliko ku kale e lyo na babako muno nshiku. Nga fintu twalasambilila, limo kuti twakwata amafya ukwabula ukwenekela. Nomba nga twashintilila pali Yehova lyonse akalatukosha. (Amalu. 55:22) Ilyo tulesambilila pali aba babomfi ba kwa Yehova, muletontonkanya pali ifi fipusho: ‘Bushe nga cali nine nga nacitile shani? Bushe ifyacitike kuti fyalenga shani nacetekela Yehova? Finshi ningasambililako?’

5. Mafya nshi Yakobo akwete pa mulandu ne fyo Labani acitile? (Moneni icikope cili pa nkupo.)

⁵ Ababomfi ba kwa Yehova mu nshita balelemba Baibolo balekwata amafya mu nshita bashale-enekela. Natulandeko pali Yakobo. Wishi wa kwa Yakobo amwebele ukuti akaye upa umwana wa kwa Labani uwali ni lupwa wabo kabili uwalepepa Yehova. Kabili amwebele no kuti Yehova ali no kumupaala icine cine. (Ukute. 28:1-4) E ico Yakobo alicitile ifyo bamwebele. Alifumine mu Kanaani no kuya ukwaleikala Labani uwakwete abana abanakashi babili Leya na Rakele. Yakobo atemenwe sana Rakele uwali umwaice, kabili alisumine ukubombela Labani imyaka 7 ilyo ashilaupa Rakele. (Ukute. 29:18) Nomba ifyo Yakobo ale-enekela te fyacitike. Labani alipitile Yakobo pa mano, alengele Yakobo aupa Leya uwali umukalamba pali Rakele. Labani aebele Yakobo ukuti nga papita umulungu umo ali no kuupa Rakele nomba ali no kumubombela imyaka na imbi 7. (Ukute. 29:25-27) Na kabili Labani tali ne cishinka ilyo balebomba na Yakobo. Pa myaka 20 yonse Labani aleliila Yakobo amasuku pa mutwe.—Ukute. 31:41, 42.

6. Mafya nshi yambi ayo Yakobo ashipikishe?

⁶ Yakobo alikwete amafya na yambi. Alikwete ulupwa ulukalamba, lelo abana bakwe tabaleumfwana. Balishitishe na ndume nabo Yosefe mu busha. Abana babili aba kwa Yakobo Simon na Lebi baliletele umuseebanya pa lupwa, na pe shina lya kwa Yehova. Ukulunda pali ifi, umukashi wa kwa Yakobo Rakele uo atemenwe sana, alifwile ilyo alepaapa umwana uwalenga bubili. Na kabili pa mulandu wa cipowe Yakobo takwete mwakulosha, lelo alingile ukukuukila ku Egupti nangu ca kuti alikotele.—Ukute. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Bushe Yehova alangile shani Yakobo ukuti alemupaala?

⁷ Nangu ca kuti Yakobo alikwete amafya yonse aya, talekele ukucetekela Yehova no kucetekela ifyo alaile. Yehova na o alilangile ukuti alepaala Yakobo. Ku ca kumwenako, nangu ca kuti Labani alicenjeshe Yakobo, Yehova alipeele Yakobo ifyuma ifingi. Kabili Yakobo afwile alitashishe sana Yehova ilyo amonene no mwana wakwe Yosefe uo aishibe ukuti kale afwile! Ifyo Yakobo ali sana cibusa wa kwa Yehova fyalengele ashipikishe amafya ayo akwete. (Ukute. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Na  ifwe nga twaba ifibusa na Yehova kuti twashipikisha amafya ayabula ukwenekela ayo twingakwata.

8. Cinshi ico imfumu Davidi yalefwaisha ukucita?

⁸ Imfumu Davidi tayacitile fyonse ifyo yalefwaya ukucita ilyo yalebombela Yehova. Ku ca kumwenako, Davidi alefwaya sana ukukuulila Lesa itempele. Aebele kasesema Natani ukuti alefwaya ukukuulila Yehova itempele. Natani atile: “Conse icili mu mutima wenu citeni, pantu Lesa wa cine ali na imwe” (1 Imila. 17:1, 2) Aya mashiwi yafwile yalikoseleshe sana Davidi. Nalimo ilyo line fye, Davidi alitendeke no kupekanya ifya kubomfya pa kukuula Itempele.

9. Bushe Davidi acitile shani ilyo bamwebele ukuti te wali no kukuula itempele?

⁹ Tapakokwele kasesema alibwelele kuli Davidi no kwisa mweba amashiwi ayali no kulenga Davidi aba no bulanda. Nomba pali bulya bwine bushiku “mu nshita ya bushiku” Yehova aebele Natani ukuti Davidi te wali no kumukulila itempele. Lelo mwana wakwe e wali no kumukulila. (1 Imila. 17:3, 4, 11, 12) Finshi Davidi acitile ilyo bamwebele ifyo Yehova alandile? Alyalwike mu fyo alefwaya ukucita, atendeke ukulonganika icuma e lyo na fimbi ifyalefwaikwa pa kukuula, ifyo umwana wakwe Solomone ali no kubomfya.—1 Imila. 29:1-5.

10. Bushe Yehova apaalile shani Davidi?

¹⁰ Pa numa fye ya kweba Davidi ukuti te wali no kukuulila Yehova itempele, Yehova alipangene nankwe icipangano. Yehova aebele Davidi ukuti umwana uukafuma mu lupwa lwakwe akateka umuyayaya. (2 Sam. 7:16) Mu calo cipya ilyo Yesu akalateka, Davidi akatemwa sana ilyo akeshiba ukuti Yesu Imfumu afumine mu lupwa lwakwe. Ili lyashi litusambilisha ukuti nangu ca kuti te kuti tucite fyonse ifyo tufwaya ukucita mu mulimo wa kwa Yehova, Lesa wesu kuti atucitila ifintu fimo ifyo tushile-enekela no kwenekela.

11. Bushe Yehova apaalile shani Abena Kristu ba kubalilapo nangu ca kuti Ubufumu bwakwe tabwaishile ilyo balebwenekela? (Imilimo 6:7)

¹¹ Abena Kristu ba kubalilapo nabo balikwete amafya bashale-enekela no kwenekela. Ku ca kumwenako, balefwaisha ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwise, lelo tabaishibe ilyo bwali no kwisa. (Imil. 1:6, 7) Finshi bacitile? Balitwalilile ukulabila imbila nsuma. Ilyo balebila imbila nsuma mu ncende ishalekanalekana, balimwene ifyo Yehova alebapaala.—Belengeni Imilimo 6:7.

12. Finshi Abena Kristu ba kubalilapo bacitile ilyo kwali icipowe?

¹² Inshita imo kwali icipowe icikalamba “mu fyalo fyonse pano isonde.” (Imil. 11:28) Abena Kristu ba kubalilapo nabo bene icipowe cali baponene. Elenganyeni ifyo aba Bena Kristu baculile pa mulandu ne cipowe! Ukwabula no kutwishika imitwe ya ndupwa balisakamene uko bali no kulafumya ifya kulya ifyo bali no kulapeela indupwa shabo. Kabili bushe cali shani ku balumendo na bakashana abalefwaya ukulabombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma? Bushe nalimo baletontonkanya ukuti tabali no kulabombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma mpaka icipowe cikapwe? Ilyo kwali icipowe Abena Kristu balyalwike. Balitwalilile ukubila imbila nsuma mu nshila iyo balekumanisha. Kabili baleakana ifyo balekwata na Bena Kristu bali nabo mu Yudea.—Imil. 11:29, 30.

13. Bushe Yehova apaalile shani Abena Kristu ilyo kwali icipowe?

¹³ Bushe Yehova apaalile shani Abena Kristu ba kubalilapo ilyo kwali icipowe? Abapokelele ifyo babapeele balimwene ukuti Yehova alebatungilila. (Mat. 6:31-33) Bafwile balimwene ukuti aba bwananyina ababapeele  ifyo balekabila bafwile balibatemenwe. Kabili abalepeela e lyo na baletwala ifya bupe bali sana ne nsansa isho tuba nasho nga tulepeela. (Imil. 20:35) Yehova alibapaalile bonse pantu balyalwike ilyo ifintu fyaalwike.

14. Finshi fyacitikile Barnaba no mutumwa Paulo kabili finshi fyafuminemo? (Imilimo 14:21, 22)

¹⁴ Abena Kristu ba kubalilapo ilingi line balebacusha, kabili limo tabale-enekela no kuti balabacusha. Tontonkanyeni pa fyacitikile Barnaba no mutumwa Paulo ilyo balebila imbila nsuma mu Lustra. Pa kubala abantu balibapokelele fye bwino no ku kutika ifyo balelanda. Lelo abantu bamo abashalefwaya ukukutika “baishilenashanasha” abantu kabili bapoolele Paulo amabwe no kumusha ku nse ya musumba pantu balemona ukuti nafwa. (Imil. 14:19) Lelo Barnaba na Paulo tabalekele ukushimikila, baile mukushimikila ku ncende shimbi. Finshi fyafuminemo ifi baile mukushimikila ku ncende nshimbi. Balengele “abantu abengi ukuba abasambi” kabili amashiwi balelanda ne fyo bacitile fyalikoseshe Abena Kristu banabo. (Belengeni Imilimo 14:21, 22.) Abantu abengi balinonkelemo pantu Paulo na Barnaba tabalekele ukubila imbila nsuma nangu ca kuti balebacusha. Na ifwe Yehova akatupaala nga ca kuti tatunenwike no kuleka ukubomba umulimo uo atupeela.

15. Finshi mwasambilila ku fyacitike kuli munyinefwe A H Macmillan?

¹⁵ Ilyo umwaka wa 1914 ushilafika, ababomfi ba kwa Yehova balesubila ifintu fimo ukucitika. Natulandeko pali munyinefwe A. H. Macmillan. Nga filya fine abengi bale-enekela pali ilya nshita, munyinefwe Macmillan na o ale-enekela ukuti tapali na kukokola ali no kuya ku muulu. Mu lyashi lya ku cintubwingi ilyo alandile mu September 1914 atile: “Ili lyashi lya Baibolo nalimo e lyashi lya kulekeleshako ilyo nalanda ilyo nshilaya ku muulu.” Nomba talyali e lyashi lya kulekeleshako ukulanda. Pa numa ba Macmillan balembele ukuti: Nalimo fwe bamo twalisondwelele bwangu ukuti twalaya ku muulu.” Balandile no kuti: “Ifyo twalingile ukulacita, kulabombesha mu mulimo wa kwa Shikulu.” Ifi fine e fyo munyinefwe Macmillan alecita, alebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Alekoselesha na ba bwananyina abengi abo bakakile mu cifungo pa mulandu wa kuti tabaleitumpa mu fikansa fya calo. Ba Macmillan balitwalilile ukulalongana lyonse na lintu bakotele. Bushe ba Macmillan banonkelemo shani ifi batwalilile ukulabombesha mu mulimo wa kwa Yehova, ilyo balelolela icilambu ca kuya ku muulu? Ilyo bashilafwa mu 1966 balembele ukuti: “Icitetekelo candi cicili calikosa nga filya fine cali kale.” Ifwe bonse kuti twapashanya munyinefwe Macmillan maka maka nga tuleshipikisha amafya ayalemoneka ukukokola ukupwa ukucila ifyo twale-enekela!—Heb. 13:7.

16. Bwafya nshi ubo ba Herbert Jennings na bena mwabo bakwete ukwabula ukwenekela? (Yakobo 4:14)

¹⁶ Ababomfi ba kwa Yehova abengi balalwala ukwabula ukwenekela. Ku ca kumwenako, munyinefwe Herbert Jennings b alondolwele ifyo e na no mwina mwakwe balebomba umulimo batemenwe sana mu Ghana uwa bumishonari. Mu kupita kwa nshita ba Jennings baishilelwala ubulwele bwa kuli bongobongo ubo beta ukuti mood disorder. Ilyo munyinefwe Jennings alelanda pa bulwele alwele, alandile ukuti te kuti mwishibe ifikamucitikila  mailo nga filya Yakobo 4:14 ilanda. (Belengeni) Alembele ukuti: “Apo tapali nangu fimo ifyo twali no kucita twapingwilepo ukusha ifibusa fyesu ku Ghana no kubwelelamo ku Canada pa kuti baye batundape.” Yehova alyafwile munyinefwe Jennings no mwina mwakwe ukuti batwalilile ukumubombela ne cishinka nangu ca kuti balikwete ubwafya.

17. Bushe ifyacitile munyinefwe Jennings fyakoseleshe shani aba bwananyina?

¹⁷ Amashiwi ayo munyinefwe Jennings alembele ukwabula ukupita mu mbali yalikoseleshe aba bwananyina. Nkashi umo alembele ukuti: “Takwaba ilyashi ilya nkoselesha nge li lyashi nabelengele. Ukubelenga pa fyo munyinefwe Jennings alekele umulimo wa nshita yonse pa kuti asakamane ubumi, kwalilengele na-aluka mu fyo naletontonkanya.” Munyinefwe umbi na o alembele ukuti: “Nalibombele bueluda pa myaka 10, lelo nalishileleka pantu nalilwele ubulwele bwa kuli bongobongo. Nalemona kwati nshacindama, ica kuti nalefilwa no kubelenga amalyashi ayalanda pa bumi bwa bantu ba kwa Yehova ayo balemba mu mpapulo. Nomba ifi munyinefwe Jennings ashipikishe fyalinkoseleshe sana.” Kuli ifi fyacitike tusambililako ukuti nga twashipikisha amafya ayabula ukwenekela, kuti twakoseleshako na bantu bambi. Nangu ca kuti ifyo twalefwaisha ukucita mu bumi taficitike, kuti twatwalilila ukuba ne citetekelo kabili kuti twashipikisha ica kuti na bantu balatupashanya.—1 Pet. 5:9.

18. Nga fintu balangilile pa cikope, finshi mwasambilila ku fyacitikile mukamfwilwa wa ku Nigeria?

¹⁸ Amafya ayakalamba pamo nga icikuko ca COVID-19 yalilenga abantu ba kwa Yehova abengi ukuba na amafya. Ku ca kumwenako, mukamfwilwa uwa ku Nigeria akwete fye ifya kulya ifinono ne ndalama ishinono sana. Bushiku bumo ulucelo umwana wakwe umukashana amwipwishe ifyo bali no kulya ilyo baipike  umupunga uunono uwashelepo. Nkashi aebele umwana wakwe ukuti tapali indalama kabili tabakwete ne fya kulya ifyashelepo, lelo balingile ukupashanya mukamfwilwa wa ku Sarefati e kutila, balingile ukwipika ifya kulya bakwete no kucetekela ukuti Yehova ali no kubafwa. (1 Isha. 17:8-16) Ilyo tabala-amba no kutontonkanya pa fyo bali no kulya akasuba, aba bwananyina balibaleteele ifya kulya ifingi ifyo bali no kulya pa milungu ibili. Uyu nkashi alandile no kuti taishibe ukuti Yehova alikutike ku mashiwi aebele umwana wakwe. Ca cine, nga twashintilila pali Yehova amafya ayo tukwata ukwabula ukwenekela kuti yalenga twapalama sana kuli ena.—1 Pet. 5:6, 7.

19. Mafya nshi ayo ba Aleksey Yershov bashipikishe?

¹⁹ Mu myaka ya nomba line aba bwananyina abengi balishipikisha ukubacusha uko bashale-enekela. Natulandeko pali munyinefwe Aleksey Yershov uwikala ku Russia. Mu 1994 ilyo munyinefwe Yershov alebatishiwa, abantu ba kwa Lesa balikweteko ubuntungwa ubwa kupepa. Lelo ilyo papitile imyaka, ifintu fyalyalwike mu Russia. Mu 2020 bakapokola baile mu ng’anda ya kwa munyinefwe Yershov no kutendeka ukupikita, kabili balisendele ne fipe ifingi ifya kwa munyinefwe. Ilyo papitile imyeshi ubuteko bwalipeele munyinefwe Yershov imilandu. Ne calengele bamupeele imilandu, mavidio ayo umuntu uo balesambilila nankwe Baibolo ukucila pa mwaka apangile. Ala ifi uyu muntu acitile fyalibipile icine cine.

20. Bushe Munyinefwe Yershov akosha shani bucibusa bwakwe na Yehova?

²⁰ Bushe paba ifisuma ifyacitika pali ifi ba Yershov balebacusha? Ee epo fyaba. Bucibusa bwabo na Yehova bwalikoselako. Ba Yershov batile: “Ine no mwina mwandi tulapepa sana. Nalishiba ukuti te kuti nshipikishe amafya yonse ukwabula ukuti Yehova angafwe.” Balandile no kuti: “ukuisambilisha Baibolo nako kulalenga ndeshipikisha nga nafuupuka. Ndatontonkanya pa babomfi ba kwa Yehova aba cishinka abaliko kale. Mu Baibolo mwaliba amalyashi ayalanda pa mulandu cacindamina ukuba abatekanya e lyo no kucetekela Yehova ilyo tuli na mafya.”

21. Finshi twasambilila muli cino cipande?

²¹ Muno calo limo kuti twakwata amafya ayabula ukwenekela. Nomba Yehova lyonse alafwa ababomfi bakwe nga ca kuti na bamucetekela. Ilembo apafumine cino cipande lileti: “Ifyabipa ifiponena uwalungama fingi, Lelo Yehova alamupokololako kuli ifyo fyonse.” (Amalu. 34:19) Kanshi natutwalilile ukulatontonkanya pa fyo Yehova atupokolola ku mafya, te kulatontonkanya pa mafya ayo tukwata. Lyena tukalanda nge fyo umutumwa Paulo alandile ilyo atile: “Muli fyonse ndi na maka pantu kuli uulenkosha” —Fil. 4:13.