BUSHE mwalimona ukuti abantu abengi muli cino calo balafwaya balebacitila ifintu ifyo bashicitilako abantu bambi, nelyo balebapeela insambu isho bashipeelako abantu bambi? Nangu babacitile ifisuma shani, bamona ukuti bafwile ukubacitila na fimbi. Abantu abatontonkanya ifi ni bakaitemwe kabili tabatasha pa fyo babacitila. Ifi fine e fyo Baibo yasobele ukuti e fyo abantu bakaba muli shino nshiku sha kulekelesha.​—2 Tim. 3:2.

Kwena, te lelo abantu batampa ukuba bakaitemwe. Adamu na Efa balefwaya ukulaisalila icisuma ne cibi. Lelo muli ifi bacitile, mwalifuma ifintu ifyabipa sana. Pa numa ya myaka iingi, Imfumu Usia iya baYuda yamwene kwati yalilingile ukufutumuna ububani pe tempele, nomba ifi yacitile yalilufyenye sana. (2 Imila. 26:18, 19) AbaFarise na baSaduke nabo balemona kwati Lesa alingile ukulabacitila ifyo ashalecitila abantu bambi, pa mulandu fye wa kuti bena batuntwike muli Abrahamu.​—Mat. 3:9.

Abantu abengi muli cino calo ni bakaitemwe kabili kuti balenga na ifwe twaba bakaitemwe. (Gal. 5:26) Kuti twatendeka ukulatontonkanya ukuti balingile ukutupeela imilimo imo, nelyo balingile ukulatucitila ifintu ifyo bashicitilako abantu bambi. Kuti twacita shani pa kuti twilatontonkanya ifi? Ica kubalilapo, tufwile ukwishiba ifyo Yehova amona abantu abatontonkanya ifi. Amashinte ya mafunde aya mu Baibo yabili kuti yatwafwa.

Yehova e utupeela imilimo. Natulandeko pa fya kumwenako fimo.

•   Mu lupwa, umulume afwaya aleumfwa ukuti umwina mwakwe alimucindika, kabili umukashi na o afwaya aleumfwa ukuti umwina mwakwe alimutemwa. (Efes. 5:33) Abaupana bafwile ukulalanga fye abena mwabo ukuti balibatemwa. (1 Kor. 7:3) Abafyashi nabo benekela abana babo ukulabomfwila, e lyo abana nabo benekela ukuti abafyashi babo bakulabalanga ukuti balibatemwa kabili bakalabatungilila.​—2 Kor. 12:14; Efes. 6:2.

• Mu cilonganino, Yehova afwaya tulecindika baeluda ababombesha. (1 Tes. 5:12) Nomba baeluda tabalingile ukulatitikisha aba bwananyina.​—1 Pet. 5:2, 3.

• Lesa alipeela amabuteko ya bantunse insambu sha kupoka umusonko ku bantu bateka, kabili afwaya abantu balacindika amabuteko.​—Rom. 13:1, 6, 7.

Yehova alatupeela ukucila na pa fyo alingile ukutupeela pa mulandu wa kuti alitutemwa. Pa mulandu wa kuti tuli babembu, icilambu ico tulingile fye ukupokelela ni mfwa. (Rom. 6:23) Lelo Yehova alatupeela ifintu ifingi pa mulandu wa kuti alitutemwa. (Amalu. 103:10, 11) Fyonse ifyo atupeela nelyo imilimo yonse iyo atupeela, ni pa mulandu wa cikuuku cakwe icaibela ico atulanga.​—Rom. 12:6-8; Efes. 2:8.

Tatulingile ukulatontonkanya nge fyo abantu ba muli cino calo ca kwa Satana batontonkanya. Nga tatucenjele, kuti twatendeka ukutontonkanya ukuti abantu bafwile ukulatucitila ifyo bashicitilako abantu bambi. Yesu pa kulangilila ifyo ca-anguka ukutampa ukutontonkanya nge fi, alandile icilangililo ca babomfi abo balipile denari imo pa mulimo babombele. Ababomfi bamo batampile ukubomba lucelocelo kabili babombele akasuba konse ninshi na kasuba nakabalika. Lelo ababomfi bambi bena babombele fye pe awala limo. Ababomfi abatendeke ukubomba ulucelo balemona kwati balingile ukubalipila indalama ishingi pantu babombele akasuba konse. (Mat. 20:1-16) Pa kulondolola ifyo abasambi balingile ukusambililako kuli ici cilangililo, Yesu abebele ukuti balingile ukulateka imitima ku fyo Lesa alebapeela.

Muletasha, mwilapatikisha abantu ukuti balemucitila fimo. (1 Tes. 5:18) Mulepashanya umutumwa Paulo uushaebele aba bwananyina mu Korinti ukuti bamupeele ifyo alekabila nangu ca kuti  alikwete insambu sha kubeba ifyo. (1 Kor. 9:11-14) Tulingile ukulatasha pali fyonse ifyo abantu batupeela kabili tatulingile ukulapatikisha abantu ukuti batupeele fimo.

Muleicefya. Nga ca kuti umuntu taicefya, ilingi line atontonkanya ukuti balingile ukumupeela na fimbi ukucila pa fyo akwata. Nga tuli abaicefya, tatwakulatontonkanya nge fi.

Kasesema Daniele ali uwaicefya sana kabili tulingile ukulamupashanya. Apo afumine mu lupwa ulwacindama, alemoneka bwino, ali uwacenjela kabili alishibe ifintu ifingi, nalimo nga aletontonkanya ukuti balingile ukulamucitila ifyo bashalecitilako abantu bambi, nelyo balingile ukumupeela imilimo iyacindama ukucila iyo balepeela abantu bambi. (Dan. 1:3, 4, 19, 20) Lelo Daniele atwalilile ukuba uwaicefya, kabili iyi mibele yalengele ukuti Yehova amutemwe nga nshi.​—Dan. 2:30; 10:11, 12.

Twilaba bakaitemwe nga fintu abantu abengi muli cino calo baba. Lelo natutwalilile ukulasekelela pali fyonse ifyo Yehova atupeela pa mulandu wa cikuuku cakwe icaibela ico atulanga.