Batata na bamayo bali ni baKatolika abakamamo na menshi. Nomba ilyo bonse babili baishibe ukutila Baibo isambilisha ukuti ishina lya kwa Lesa ni Yehova, baishileba ba Nte abacincila. Batata balilekele ukubasa ifimpashanya fya kwa Yesu. Lelo apo balishibe umulimo wa bu kabasa, ba-alwile intunti ya panshi iya ng’anda yesu pa kuti ibe Ing’anda ya Bufumu. Iyi e yabalilepo ukuba Ing’anda ya Bufumu mwi tauni lya San Juan del Monte, mu musumba uukalamba uwa Manila uwa calo ca Philippines.

Ilyo nafyelwe mu 1952, abafyashi bandi batampile ukunsambilisha pali Yehova nga fintu balesambilisha bandume nandi 4 na bankashi yandi batatu. Ilyo nalekula, batata balenkoselesha ukuti cila bushiku ndebelenga icipandwa cimo mu Baibo, kabili balinsambilishe mu mpapulo ishingi isha cilonganino ca kwa Yehova. Limo limo, abafyashi bandi baleita bakangalila benda na bamunyinefwe abalebombela pa Musambo ku ng’anda ku mwesu. Amalyashi ayo aba aba bwananyina baletushimikila, yalelenga bonse mu lupwa tulesekelela, kabili ifi fyelengele tubike umulimo wa kubila imbila nsuma pa ntanshi.

Nalisambilile ifintu ifingi ku fyo abafyashi bandi abali ne cishinka kuli Yehova balecita. Ilyo bamayo abo natemenwe sana bafwile, ine na batata twalitendeke bupainiya bwa nshita yonse mu 1971. Ku ca bulanda, mu 1973 batata nabo balifwile, ninshi ndi ne myaka 20. Pa mulandu wa kuti abafyashi bandi bonse babili balifwile, naleumfwa kwati nali fye neka. Nomba isubilo lya “cine kabili ilyakosa” ilyo Baibo ilandapo, lyali kwati ni nanga. Lyalelenga ndeumfwako bwino kabili lyalengele ntwalilile ukuba cibusa wa kwa Yehova. (Heb. 6:19) Tapapitile inshita iikalamba ukutula apo batata bafwilile, nalisumine ukuya mu kubomba bupainiya bwaibela pa cishi ca Coron, mu citungu ca Palawan.

Ilyo nafikile pa cishi ca Coron, nali ne myaka 21. Apo nakulile mu musumba uukalamba, nalipapile ilyo naishibe ukuti pali ici cishi, mu ncende ishingi tamwali amalaiti, amenshi ya mu mipaipi kabili tamwali ne myotoka ishingi. Nangu ca kuti pali ici cishi pali aba bwananyina abanono, nshakwete uwa kubomba nankwe bupainiya. Kanshi inshita shimo nalebila  fye imbila nsuma neka. Mu mweshi wa kubalilapo, nalefuluka sana balupwa lwandi ne fibusa. Mu nshita ya bushiku, naletamba intanda mu muulu, uku ninshi ifilamba filelukuta fye. Nalefwaya ukuleka bupainiya bwaibela no kubwelelamo ku ng’anda.

Muli ishi nshita naleba neka, nale-eba Yehova fyonse ifyo naletontonkanyapo ne fyo naleumfwa. Naleibukisha ifisuma ifyo nalebelenga mu Baibo na mu mpapulo shesu ifyalenkoselesha. Ilingi line naleibukisha ifyaba pa Amalumbo 19:14. Naishileiluka ukuti Yehova ali no kuba “Icilibwe candi, kabili Kalubula wandi” nga ca kuti naletontonkanya pa fintu ifyali no kulenga asekelela; ifintu pamo nga ifyo acita ne mibele yakwe. Ifyali mu cipande icali mu Ulupungu lwa kwa Kalinda icakwete umutwe uwaleti “You Are Never Alone” a (Tamwaba Mweka) fyalinkoseleshe sana. Ici cipande nalicibelengele pa miku iingi. Nga ndi neka, naleumfwa ukuti nali na Yehova. Mu nshita sha musango uyu nalepepa kuli Yehova, naleisambilisha kabili naletontonkanya sana pa fyo naleisambilisha.

Tapakokwele ukutula apo nafikiile pa cishi ca Coron, balinsontele ukuba eluda. Apo nine fye nali eluda, natendeke ukulatungulula ukulongana kwa Isukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa cila mulungu, Ukulongana kwa Mulimo, Isambililo lya Citabo pa Cilonganino na Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda. Na kabili cila mulungu nalelanda ilyashi lya ku cintubwingi. Pa mulandu wa kuti nalekwata ifya kucita ifingi, nshaletalalilwa no kutalalilwa!

Mu mulimo wandi uwa kubila imbila nsuma pa cishi ca Coron, mwalefuma ifisuma. Abasambi ba Baibo bamo abo nalesambilisha balibatishiwe. Lelo nalekwata na mafya. Inshita shimo nale-enda ukufika akasuba pa kati pa kuti mfike ku cifulo ca kubilamo imbila nsuma, kabili nshaleishiba no ko nali no kulaala nga nafika. Mu cifulo cesu ica kubilamo imbila nsuma, mwali ne fishi ifinono ifingi. Ilingi line pa kufika kuli ifi ifishi, nale-endela mu bwato kabili twale-enda pali bemba apaleba amabimbi sana, nangu ca kuti nshaishibe no kowa! Nangu ca kuti nalekwata amafya yonse aya, Yehova alengafwa kabili alencingilila. Pa numa, naishileiluka ukuti Yehova alensambilisha pa kuti nkaleshipikisha amafya ayakalamba ayo nali no kulakwata pa kubomba umulimo umbi uo bali no kumpeela.

Mu mwaka wa 1978, bantumine ukuya mu kubombela ku Papua New Guinea, ku kapinda ka ku kuso aka calo ca Australia. Mu calo ca Papua New Guinea mwaliba sana impili, kabili nalimo ici calo cakula fye nge calo ca Spain. Nalipapile sana ilyo naishibe ukuti abantu ba mu Papua New Guinea nalimo abali fye amamilioni yatatu balelanda indimi ukucila pali 800. Icawemeko ca kuti abantu abengi balishibe ukulanda iciMelanesian Pidgin, icaishibikwa sana ukuti iciTok Pisin.

Banjebele ukuti ndelongana mu cilonganino ca ciNgeleshi icali mu musumba uukalamba uwa Port Moresby pa nshita iinono. Lyena nakuukile ku cilonganino ca ciTok Pisin kabili natampile ukusambilila ulu lulimi mu klasi. Ifyo nalesambilila mu klasi nalefibomfya ilyo nalebila imbila nsuma. Ifi nalecita fyalengele naishiba bwangu ululimi. Tapakokwele, nalitendeke ukulanda amalyashi ya ku cintubwingi mu ciTok Pisin. Kanshi kuti mwaelenganya ifyo napapile ilyo bampeele umulimo wa kuba kangalila wa muputule wa filonganino fya ciTok Pisin mu fitungu ifingi, ninshi no mwaka taulapwa ukutula apo nafikiile mu Papua New Guinea.

Apo ifilonganino fyalitalukene sana, nalingile ukulapekanya ukulongana kwa muputule pa miku iingi,  kabili nale-enda sana. Pa kubala, naletalalilwa sana pantu nali mu calo cimbi, umo abantu balelanda ululimi lumbi kabili umwali intambi ishapusene ne ntambi shandi. Pa mulandu wa kuti muli ici calo mwaliba sana impili kabili imisebo tayali bwino, nshalenina imyotoka pa kuya ku filonganino. E ico nalingile ukulaya ne ndeke, mupepi na cila mulungu. Inshita shimo, nalebamo fye neka mu kandeke akali akaonaika onaika. Nga ninina muli aka akandeke, nalesakamikwa fye nge fyo nalesakamikwa nga ninine mu bwato!

Abantu abengi tabakwete amafoni. Kanshi pa kulanshanya na ba bwananyina mu filonganino, nalebalembela fye amakalata. Ilingi line nalefika ku filonganino ninshi amakalata tayalafika. E ico naleipusha fye abantu uko ningasanga ba Nte. Nomba lyonse nga nasanga aba bwananyina, baletasha sana kabili balelanga ukuti balintemenwe. Ici calelenga ndeishiba ukuti nshaleicusha fye pa fyo naleipeelesha pa kubomba umulimo wa kwa Lesa. Yehova alengafwa mu nshila ishingi kabili bucibusa bwandi na ena bwalekoselako sana.

Pa muku wa kubalilapo ilyo naile mu kulongana pa cishi ca Bougainville, abaupana bamo balishile, e lyo banjipusha abati: “Bushe muletwibukisha?” Nalibukishe ukuti nalibilile imbila nsuma kuli bena ilyo nafikile fye mu musumba wa Port Moresby. Nalitendeke ukubasambilisha Baibo, e lyo nashila munyinefwe umo ukuti atwalilile ukubasambilisha. Pali iyi nshita ninshi bonse babili balibatishiwa! Iyi nayo yali ni nshila iyo Yehova ampaalilemo mu myaka itatu iyo nabombeele mu Papua New Guinea.

Ilyo nshilafuma pa cishi ca Coron mu 1978, naishibene na nkashi Adel uwali umwanakashi umusuma kabili uwaipeelesha. Alebomba bupainiya bwa nshita yonse ninshi alekusha na bana bakwe babili, Samuel na Shirley. Na kabili alesakamana banyina abali abakalamba. Mu May mu 1981, nalibwelele ku Philippines pa kuti twingayaupana na ba Adel. Pa numa ya kuupana, twalebomba bupainiya bwa nshita yonse kabili twalebombela pamo pa kusakamana ulupwa.

Nangu ca kuti nalikwete ulupwa, mu 1983 na kabili balinsontele ukuba painiya waibela pa cishi ca Linapacan, mu citungu ca Palawan. Bonse mu lupwa twakuukile kuli iyi ncende iyali ukutali kabili ukushali ba Nte. Mupepi no mwaka umo ukutula apo twakuukile, bamayofyala balifwile. Nangu cali ifi, twalitwalilile ukubombesha mu mulimo wa kwa Yehova, kabili ici calengele tutwalilile ukushipikisha ilyo twaleloosha. Twalitendeke ukusambilisha abantu abengi Baibo kabili balelunduluka sana ica kuti tapapitile ne nshita iikalamba, twalefwaikwa ukukwata Ing’anda ya Bufumu. E ico twali-ikuulile Ing’anda ya Bufumu. Pa numa fye ya myaka itatu ukutula apo twafikiile mu Linapacan, twalipapile ilyo twamwene abantu 110 baisa mu kulongana kwa Cibukisho. Abengi pali aba, balilundulwike ica kuti balibatishiwe no kubatishiwa ninshi no kufuma twalifumako.

Mu mwaka wa 1986, bantumine ukuya mu kubombela ku cishi ca Culion ukwali abantu abengi abalwele ifibashi. Pa numa, ba Adel nabo balibasontele ukuba painiya waibela. Pa kubala, twaletiina ukulabila imbila nsuma ku bantu abalwele ifibashi. Lelo aba bwananyina ba pali ici cishi, batwebele ukuti abantu abalwele ifibashi, balibapeele umuti. E ico tabali no kutwambukisha ubu bulwele. Bamo pali aba abalwele ifibashi, balelonganina na mu ng’anda ya kwa nkashi  umo. E ico twalilekele ukutiina ukubila kuli aba bantu abalemona kwati Lesa na bantu tabababikileko amano. Twaletemwa sana nga twabasambilisha pe subilo ilyaba mu Baibo. Twaleba ne nsansa sana nga twamona abantu aba kuti balilwele sana, nomba balasekelela pa mulandu wa kukwata isubilo lya kuti bali no kukwata ubumi ubwapwililika.​—Luka 5:12, 13.

Bushe twacitile shani pa kuti abana besu babelele bwangu pa cishi ca Culion? Twalitile bankashi bacaice babili ukufuma ku cishi ca Coron pa kuti abana besu bengakwata abantu abasuma abakwangala nabo. Samuel, Shirley na aba bakashana balitemenwe ukusambilisha abantu icine. Balesambilisha abana e lyo ine no mwina mwandi twalesambilisha abafyashi ba aba bana. Na kuba, pa nshita imo twalesambilisha indupwa 11. Tapakokwele, twaishilekwata abantu abalesambilila Baibo abengi sana, ica kuti twalipangile icilonganino!

Pa kubala, nine fye nali eluda kuli ilya ncende. E ico aba ku musambo banjebele ukuti ndetungulula ukulongana kwa cila mulungu nga ca kuti fwe bakasabankanya fwe bali 8 mu Culion tulelongana. Na kabili banjebele ukuti ndeya mu kutungulula ukulongana mu cilonganino umwali bakasabankanya 9 mu mushi wa Marily. Pa kufika kuli uyu mushi, twale-endapo amaawala yatatu mu bwato. Pa numa ya kulongana, bonse mu lupwa twale-enda mu mpili pa maawala ayengi pa kuya mu kutungulula amasambililo ya Baibo mu mushi wa Halsey.

Mu kupita kwa nshita, abantu abasambilile icine mu Marily na mu Halsey balifulile sana ica kuti twalikuulile Amayanda ya Bufumu muli ishi ncende. Nga fintu cali mu Linapacan, aba bwananyina na bantu abatemenwe ukusambilila icine e baletele ifingi ifyo twabomfeshe pa kukuula, kabili e bakuulile no kukuula. Ing’anda ya Bufumu iyo twakuulile mu Marily yali ikalamba sana ica kuti abantu 200 kuti balonganinamo. Na kabili twaikuulile mu musango wa kutila kuti twaikusha. E ico twalelonganinamo no kulongana ku kukalamba.

Mu mwaka wa 1993 ninshi abana balikula, ine no mwina mwandi twatampile ukulabombela mu muputule mu calo ca Philippines. Lyena mu mwaka wa 2000, banjebele ukuya ku Isukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi pa kuti ningayasambilila ifya kusambilisha muli ili isukulu. Nalemona kwati nshali no kukumanisha ukulasambilisha muli ili isukulu. Lelo umwina  mwandi alinkoseleshe. Anjibukisheko ukuti Yehova ali no kulampeela amaka ya kubomba uyu mulimo. (Fil. 4:13) Alishininkishe ifi alandile pantu na o wine Yehova alemwafwa pa kuti alebomba umulimo wakwe, nangu ca kuti pali iyi nshita ninshi alelwala.

Mu mwaka wa 2006 ninshi ndesambilisha mu Isukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi, umwina mwandi Adel balimusangile no bulwele bwa kuli bongobongo ubo beta ukuti Parkinson’s. Ala calituputwile umusana! Ilyo naebele umwina mwandi ukuti tuleke ukubomba umulimo wa nshita yonse uwaibela, anjebele ati, “Awe, tatulingile ukuleka. Mfwaileni fye dokota uwingamposha ubu bulwele, pantu ninjishiba ukuti Yehova akatwafwa pa kuti tukatwalilile ukumubombela.” Mu myaka 6 iyakonkelepo, umwina mwandi alitwalilile ukubombela Yehova ukwabula ukuilishanya. Ilyo alekele ukwenda, alebila ninshi naikala pa kacinga ka balemana. Ilyo calemukosela ukulanda, alelanda fye ishiwi limo nelyo yabili pa kwasuka nga tulelongana. Abantu balelembela umwina mwandi Adel amameseji ya kumutasha pa fyo aleshipikisha mpaka ilyo afwile mu 2013. Muli uyu mwaka ninshi nalibombela pamo no mwina mwandi uwali uwa cishinka kabili uwantemenwe pa myaka ukucila pali 30. Nomba natampile ukumfwa ububi no kutalalilwa na kabili.

Ilyo umwina mwandi Adel ashilafwa, alefwaya ukuti ntwalilile ukubomba uyu mulimo. E ico nalitwalilile. Nalikwete imilimo ya kubomba iingi, kabili ici calengele nilatalalilwa sana. Ukutula mu mwaka wa 2014 ukushinta mu 2017, bampeele umulimo wa kulatandalila ifilonganino fya ciTagalog mu fyalo umo aba bwananyina bashakwete sana ubuntungwa bwa kupepa Yehova. Pa numa natandalile ifilonganino fya ciTagalog mu calo ca Taiwan, ica United States, ne ca Canada. Mu mwaka wa 2019 nalisambilishe mwi Isukulu lya Bakabila ba Bufumu ilya ciNgeleshi mu India na mu calo ca Thailand. Iyi milimo yonse yalilenga naba ne nsansa sana. Ndaba ne nsansa sana nga ca kuti ninkwata imilimo ya kwa Yehova iya kubomba iingi.

Konse uko bantuma mu kubombela, ndatemwa sana bamunyinefwe na bankashi. Kanshi calenkosela ukubasha nga ca kuti bantuma ukuya mu kubombela kumbi. Mu nshita sha musango uyu, nalisambilile ukucetekela sana Yehova. Yehova alingafwa mu fintu ifingi. E ico ndaitemenwa ukusumina nga banjeba ukubomba umulimo umbi. Pali lelo nine painiya waibela mu calo ca Philippines. Nalitemwa ifi naba mu cilonganino umwaba aba bwananyina ababa fye kwati lupwa lwandi. Balansakamana kabili balangafwa. Na kabili ndomfwa bwino ifi Samuel na Shirley bapashanya banyinabo abakwete icitetekelo.​—3 Yoh. 4.

Cine cine nalikwatapo amafya ayengi, ukubikako fye no bwafya bwa kutensha umwina mwandi ilyo alecula mpaka afwa ku bulwele ubwabipa sana. Na kabili nalingile ukwaluka mu fintu ifingi pa kuti mbelele. Lelo nalimona ukuti Yehova “taba ukutali na ifwe umo umo.” (Imil. 17:27) Ukuboko kwa kwa Yehova “takwaipipa ica kutila” afilwa ukwafwa ababomfi bakwe nelyo ukubakosha nangu ca kuti baba mu ncende ishabela ukutali. (Esa. 59:1) Yehova Icilibwe candi alangafwa kabili ndamutasha sana. Nshaleba neka.