1. Bushe ifi Lesa atutemwa filenga muleumfwa shani?

UMUTUMWA Yohane alembele ukuti “Lesa kutemwa.” (1 Yoh. 4:8) Ifi alembele filenga tuleibukisha icishinka icacindama ica kuti, Lesa Intulo ya bumi e Ntulo ya kutemwa. Yehova alitutemwa! Ifi atutemwa filenga tuleumfwa ukuti twalicingililwa kabili tuleba ne nsansa.

2. Ukulingana na Mateo 22:37-40, mafunde nshi yabili ayakalamba, kabili cinshi nalimo cingalenga catukosela ukukonka ifunde lyalenga bubili?

² Abena Kristu tabafwile ukusalapo nampo nga bafwile ukulalanga ukutemwa nelyo iyo. Ukulalanga ukutemwa lifunde. (Belengeni Mateo 22:37-40.) Nga twaishiba bwino Yehova kuti catwangukila ukulakonka ifunde lya kubalilapo. Pantu Yehova alipwililika, alatusakamana kabili aliba ne cikuuku kuli ifwe. Lelo nalimo kuti catukosela ukukonka ifunde lyalenga bubili. Mulandu nshi? Ni co bamunyinefwe na bankashi ababa pa banensu abo Baibolo yalandapo tabapwililika. Inshita shimo kuti balanda nelyo ukucita ifintu ifingamoneka kwati tabatubikako amano kabili tababa ne cikuuku. Yehova alishibe ukuti tukalaba no bu ubwafya, e ico alengele bamo abalembeleko Baibolo ukulemba ifyebo pa co tulingile ukutemwanina, ne fyo twingalanga ukuti twalitemwana. Umo pa balembeleko Baibolo ni Yohane.—1 Yoh. 3:11, 12.

3. Finshi Yohane alandile pa kutemwa?

³ Mu fyo Yohane alembele, alikomaile pa cishinka ca kuti Abena Kristu bafwile ukulalanga ukutemwa. Nga twasansha imiku Mateo, Marko na Luka balandile pe shiwi lya “kutemwa,” te kuti ifike ku miku Yohane alandile pe shiwi lya “kutemwa” ilyo alelanda  pa bumi bwa kwa Yesu. Yohane ali ne myaka nalimo 100 ilyo alelemba ibuuku lyakwe ilya Mbila Nsuma, na makalata yakwe yatatu. Amabuuku ya mu Baibolo ayo Yohane alembele yatusambilisha ukuti ukutemwa e kufwile ukulatulenga ukucita fyonse ifyo tucita. (1 Yoh. 4:10, 11) Na lyo line calisendele inshita pa kuti Yohane asambilile ifya kulanga ukutemwa.

4. Bushe Yohane lyonse alecita ifyalelanga ukuti alitemenwe abantu bambi?

⁴ Ilyo Yohane ali umulumendo te lyonse alecita ifyalelanga ukuti alitemenwe abantu. Ku ca kumwenako, inshita imo Yesu na basambi bakwe bapitile mu Samaria ilyo baleya ku Yerusalemu. Ilyo bali pali ubu ubulendo, aba mu mushi umo uwa mu Samaria tababalangile icileela. Cinshi Yohane acitile? Aipwishe Yesu ukuti baponye umulilo ukufuma mu muulu no konaula bonse abaleikala muli ulya mushi! (Luka 9:52-56) Na kabili pa nshita imbi Yohane alicitile ifyalelanga ukuti tatemenwe abatumwa banankwe. Ena na munyina Yakobo baebele nyinabo ukutila abalandileko kuli Yesu ukuti akabapeele ififulo ifikalamba mu Bufumu bwakwe. Ilyo abatumwa bambi baumfwile ifyo bacitile balifulilwe nga nshi! (Mat. 20:20, 21, 24) Nangu ca kuti inshita shimo Yohane alelufyanya, Yesu alimutemenwe.—Yoh. 21:7.

5. Finshi twalasambilila muli cino cipande?

⁵ Muli cino cipande twalasambilila pa fyo Yohane acitile, e lyo na pa fintu fimo ifyo alembele pa kutemwa. Ilyo tulesambilila twalamona ifyo twingalanga ukuti twalitemwa bamunyinefwe na bankashi. Lyena twalasambilila na pa nshila iyacindama iyo umutwe wa lupwa engalangilamo ukuti alitemwa ulupwa lwakwe.

6. Bushe Yehova alanga shani ukuti alitutemwa?

⁶ Nalimo kuti twalamona kwati ukutontonkanya ifisuma pa bantu nelyo ukulanda amashiwi ayasuma kuli bena e kwingalanga fye ukuti twalibatemwa. Lelo pa kulanga ukutemwa kwa cine cine tufwile no kulacita ifintu ifilanga ukuti twalibatemwa. (Linganyeniko Yakobo 2:17, 26.) Ku ca kumwenako Yehova alitutemwa. (1 Yoh. 4:19) Kabili amashiwi ayasuma ayo alanda ayalembwa mu Baibolo, yalanga ukuti alitutemwa. (Amalu. 25:10; Rom. 8:38, 39) Kwena ifyo Lesa alanda te fyalenga fye tushininkishe ukuti alitutemwa, lelo ne fyo acita. Yohane alembele ukuti: “Kuli ici e ko ukutemwa kwa kwa Lesa kwamonekele muli ifwe, pantu Lesa atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka ukwisa muli ici calo ukuti tukwatile umweo muli ena.” (1 Yoh. 4:9) Yehova alisuminishe ukuti Umwana wakwe uo atemwa acule no kufwa pa mulandu wesu. (Yoh. 3:16) Kanshi te kuti tutwishike no kutwishika ukuti Yehova alitutemwa.

7. Finshi Yesu acitile pa kulanga kuti alitutemwa?

 ⁷ Yesu alyebele abasambi bakwe ukuti alibatemenwe. (Yoh. 13:1; 15:15) Ifyo Yesu alelanda te fyalangile fye ifyo atemenwe abasambi bakwe ne fyo atutemwa, lelo ne fyo acitile. Atile: “Takuli uwaba no kutemwa ukwacila pali uku, ukwa kuti umuntu atuulile abanankwe umweo wakwe.” (Yoh. 15:13) Bushe ukutontonkanya pa fyo Yehova na Yesu batucitila kufwile ukulenga twalafwaya ukucita finshi?

8. Finshi ifyo ilembo lya kwa 1 Yohane 3:18 lilanda ukuti e fyo tufwile ukulacita?

⁸ Tulanga ukuti twalitemwa Yehova na Yesu nga tulebomfwila. (Yoh. 14:15; 1 Yoh. 5:3) Kabili Yesu atwebele ukuti tufwile ukulatemwana. (Yoh. 13:34, 35) Tatufwile ukulanga fye bamunyinefwe na bankashi ukuti twalibatemwa mu fyo tulanda, lelo na mu fyo tucita. (Belengeni 1 Yohane 3:18.) Finshi fimo ifyo twingacita pa kulanga ukuti twalitemwa bamunyinefwe na bankashi?

9. Bushe ukutemwa kwalengele Yohane alacita finshi?

⁹ Yohane afwaya nga alitwalilile ukubomba umulimo wa kwipaya isabi no kupanga indalama na ba wishi. Lelo asalilepo ukubomfya ubumi bwakwe ku kwafwa abantu ukwishiba icine pali Yehova na Yesu. Ifyo Yohane asalilepo ukucita tafya-angwike. Yohane balemucusha, kabili ilyo akotele balimukakile. (Imil. 3:1; 4:1-3; 5:18; Ukus. 1:9) Nangu ca kuti balimukakile pa mulandu wa kushimikila abantu pali Yesu, Yohane alilangile ukuti aletontonkanya na pa bantu bambi. Ku ca kumwenako ilyo ali pa cishi ca Patmo, alilembele ibuuku lya Ukusokolola no kulituma ku filonganino pa kuti beshibe ‘ifyali no kucitika bwangu bwangu.’ (Ukus. 1:1) Na kabili cimoneka kwati ilyo afumine pa cishi ca Patmo apo bamukakiile, e lyo alembele ibuuku lyakwe ilya Mbila Nsuma ililanda pa bumi bwa kwa Yesu na pa mulimo alebomba. Alilembele na makalata yatatu pa kuti akoseleshe aba bwananyina. Kuti mwapashanya shani Yohane uwaipeeleshe ukubomba umulimo uusha-angwike?

10. Finshi mwingacita pa kuti mulange ukuti mwalitemwa abantu?

¹⁰ Ifyo musalapo ukulacita mu bumi e fingalanga nga mwalitemwa abantu. Abantu ba mu calo ca kwa Satana kuti bafwaya mulebomfya inshita yenu yonse na maka ku kucita ifya kuisekesha, ku kupanga indalama nelyo ku kuipangila ishina. Nomba bakabila ba Bufumu mwi sonde lyonse bena balaipeelesha ukubomfya inshita yabo ku kubila imbila nsuma no kwafwa abantu pa kuti babe ifibusa fya kwa Yehova. Bamo balabomba no mulimo wa nshita yonse uwa kushimikila no kusambilisha abantu icine.

11. Bushe bakasabankanya aba cishinka abengi balanga shani ukuti balitemwa Yehova na bamunyinabo na bankashi?

¹¹ Abena Kristu ba cishinka abengi balabomba incito pa kuti baleisakamana no kusakamana indupwa shabo. Na lyo line aba bakasabankanya balesha apo bengapesha ukutungilila icilonganino ca kwa Lesa. Ku ca kumwenako, bamo balabombako umulimo wa kwafwilisha abaponenwa na masanso ayakalamba, bamo balafwilishako ilyo kuli umulimo wa bukuule, kabili bonse balikwata ishuko lya kusangwilako indalama ku mulimo wa mwi sonde lyonse. Ico bacitila ifi ni co balitemwa Lesa na bantu banabo. Cila mulungu tulalanga ukuti twalitemwa bamunyinefwe na bankashi nga tulesangwa ku kulongana kwa pa cilonganino no kula-asukapo. Nangu ca kuti inshita shimo tulanaka, tulaya mu kulongana. Nangu ca kuti inshita shimo tulomfwa umwenso, tulasukapo. Kabili nangu ca kuti inshita shimo bonse tulaba na mafya, tulakoseleshanya ilyo ukulongana kushilatendeka na pa numa ya kulongana. (Heb. 10:24, 25) Ala  tulatasha nga nshi pa milimo iyo bamunyinefwe na bankashi babomba!

12. Finshi fimbi Yohane alecita pa kulanga ukuti alitemenwe aba bwananyina?

¹² Pa kulanga ukuti alitemenwe aba bwananyina, Yohane talebatasha fye, lelo alebafunda no kubafunda. Ku ca kumwenako mu makalata alembele, Yohane alitashishe aba bwananyina pa milimo iisuma iyo balebomba na pa fyo bali ne citetekelo, lelo alibafundile ukwabula ukubapita mu mbali pa lubembu. (1 Yoh. 1:8–2:1, 13, 14) Na ifwe bene tufwile ukulatasha bamunyinefwe na bankashi pa fisuma ifyo bacita. Lelo nga twamona uwa bwananyina atendeka ukuba ne mibele nelyo imisango iyabipa, tufwile ukumufunda cikuuku cikuuku pa kulanga ukuti twalimutemwa. Kwena tulingile ukuba abashipa pa kuti tufunde cibusa wesu, lelo Baibolo ilanda ukuti cibusa wa cine alanoona nelyo ukulungika cibusa wakwe.—Amapi. 27:17.

13. Finshi tushilingile ukulacita?

¹³ Inshita shimo tulalanga ukuti twalitemwa bamunyinefwe na bankashi nga ca kuti tatulecita ifintu fimo. Ku ca kumwenako, tatukalifiwa bwangu nga ca kuti balanda fimo ifyo tushumfwikishe. Tontonkanyeni pa fyacitike ilyo Yesu ali pano isonde. Aebele abasambi bakwe ukutila pa kuti bakabe no mweo wa muyayaya kano balya umubili wakwe no kunwa umulopa wakwe. (Yoh. 6:53-57) Ifyo Yesu alandile fyalibapapwishe ica kuti abasambi abengi balimushiile. Lelo ifibusa fyakwe ifya cine tabamushile, ukubikako na Yohane. Balitwalilile ukuba na Yesu. Kwena tabaishibe umo aloseshe, kabili ifyo alandile fifwile fyalibapapwishe. Nomba abasambi ba kwa Yesu aba cishinka tabaletontonkanya ukuti ifyo alandile fyalibipile ica kuti bakalifiwa no kukalifiwa. Lelo balimucetekele pa mulandu wa kuti balishibe ukuti alalanda icine. (Yoh. 6:60, 66-69) Kanshi calicindama ukukanalakalifiwa bwangu nga ca kuti bamunyinefwe nelyo bankashi balanda fimo ifyo tatumfwikishe! Lelo kuti cawama ukubeba ukuti batulondolwele umo bacilosha.—Amapi. 18:13; Luk. Mil. 7:9.

14. Cinshi tushilingile ukupatila bamunyinefwe na bankashi?

¹⁴ Na kabili Yohane atwebele ukukanalapata bamunyinefwe na bankashi. Nga ca kuti tatulekonka ifyo Yohane atwebele ninshi tulesuminisha Satana ukulatutungulula. (1 Yoh. 2:11; 3:15) Ifi twalandapo fyalicitike na ku Bena Kristu bamo mu nshiku sha batumwa. Satana ale-esha apo engapesha ukulenga abantu ba kwa  Lesa bapatana no kulekana. Ilyo Yohane alembele amakalata yakwe ninshi abaume abalecita ifyo Satana alecita balingila mu cilonganino. Ku ca kumwenako, Diotrefe alecita ifintu ifyaleleta amalekano mu cilonganino. (3 Yoh. 9, 10) Talecindika abo ibumba litungulula lyaletuma mu kutandalila ifilonganino. Alefwaya no kulatamfya aba mu cilonganino abalelanga icileela ku bantu abo apatile. Ifyo alecita fyalibipile icine cine! Satana acili alesha apo engapesha ukulenga abantu ba kwa Lesa baleka ukutungililana. Tatufwile ukupata bamunyinefwe na bankashi no kuleka ukubatungilila.

15. Finshi ifyo umutwe wa lupwa alingile ukulaibukisha?

¹⁵ Inshila imo iyacindama iyo umutwe wa lupwa engalangilamo ukuti alitemwa ulupwa lwakwe, kulabafwaila ifyo bakabila. (1 Tim. 5:8) Umutwe wa lupwa afwile ukulaibukisha ukuti ukulenga aba mu lupwa lwakwe baba na bucibusa ubusuma na Yehova kwalicila na pa kubafwaila ifyo bakabila mu bumi. (Mat. 5:3) Moneni ifyo imitwe ya ndupwa ingasambilila ku fyo Yesu acitile. Ibuuku lya kwa Yohane ilya mbila nsuma litweba ukuti, ilyo Yesu alefwa pa cimuti ca kucushiwilwapo aletontonkanya na pa lupwa lwakwe. Yohane aiminine na Maria nyina wa kwa Yesu pa cifulo apo baleipaila Yesu. Nangu ca kuti pali ilya inshita Yesu aleumfwa sana ubukali, alyebele Yohane ukuti akalesakamana Maria. (Yoh. 19:26, 27) Kwena te kuti tutwishike ukuti Yesu alikwete abaice bakwe abali no kulasakamana Maria mu fyo alekabila mu mikalile, lelo cimoneka kwati pa baice bakwe tapali nangu umo uwali umusambi wakwe pali ilya nshita. Kanshi Yesu alefwaya ukuti Maria balemusakamana mu fyo alekabila mu mikalile e lyo na mu fya kwa Lesa.

16. Milimo nshi iingi iyo Yohane akwete?

¹⁶ Yohane alikwete imilimo iingi. Apo ali mutumwa, alingile ukuba pa ntanshi mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Kabili afwile nalimo no kuupa alyupile. Kanshi alingile ukulasakamana ulupwa lwakwe mu fyo lwalekabila mu mikalile e lyo na mu fya kwa Lesa. (1 Kor. 9:5) Finshi imitwe ya ndupwa bengasambilila kuli Yohane?

17. Cinshi cacindamina ukuti umutwe wa lupwa alesakamana ulupwa lwakwe mu fya kwa Lesa?

¹⁷ Nga ca kuti munyinefwe mutwe wa lupwa, nalimo kuti akwata imilimo iingi iyacindama. Ku ca kumwenako, afwile ukulabombesha pa ncito pa kuti abantu balemona ukutila mubomfi wa kwa Yehova. (Efes. 6:5, 6; Tito 2:9, 10) Kabili nalimo kuti akwata ne milimo imbi mu cilonganino  pamo ngo kucema aba bwananyina, no kuba pa ntanshi mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Kabili pa nshita imo ine calicindama ukuti lyonse alesambilila Baibolo no lupwa lwakwe. Aba mu lupwa lwakwe bakalatasha nga nshi pa fyo atwalilila ukubasakamana mu fyo bakabila mu bumi, pa fyo abalenga ukuba ne nsansa, na pa fyo abafwa pa kuti batwalilile ukuba ifibusa fya kwa Yehova.—Efes. 5:28, 29; 6:4.

18. Finshi ifyo Yohane ashininkishe?

¹⁸ Yohane alikele imyaka iingi kabili alimwene ne fisuma ifingi. Alikwete na mafya ayengi ayali no kulenga aleka ukuba ne citetekelo icakosa. Lelo lyonse ale-esha apo engapesha ukulakonka amafunde ya kwa Yesu, ukubikako fye ne funde lya kutemwa aba bwananyina. Ici calengele ashininkishe ukuti Yehova na Yesu balimutemenwe kabili bali no kumupeela amaka ya kushipikisha amesho ayali yonse. (Yoh. 14:15-17; 15:9, 10; 1 Yoh. 4:16) Ifyo Satana ne calo cakwe bacitile tafyalengele Yohane aleka ukutemwa aba bwananyina no kulalanga ukuti alibatemenwe mu fyo alelanda na mu fyo alecita.

19. Finshi ilembo lya kwa 1 Yohane 4:7 litukoselesha ukulacita, kabili mulandu nshi?

¹⁹ Nga filya cali kuli Yohane, na ifwe twikala mu calo icitekwa na Satana uushatemwa abantu. (1 Yoh. 3:1, 10) Nangu ca kuti Satana afwaya twaleka ukutemwa bamunyinefwe na bankashi, te kuti alenge twaleka ukubatemwa, kano fye nga twamusuminisha. Natulefwaisha ukutemwa bamunyinefwe na bankashi, no kulalanga ukuti twalibatemwa mu fyo tulanda na mu fyo tucita. Nga tulecita ifi tukalaumfwa bwino ukuba mu lupwa lwa kwa Yehova, kabili tukalaba ne nsansa mu bumi.—Belengeni 1 Yohane 4:7.