1. Bushe Abena Kristu kuti bapashanya shani icimuti? (Moneni ne cikope.)

 “NGA CA kuti icimuti cileongama nga kwaisa umwela uukalamba, te kuti cikontoke.” Aya mashiwi yalangilila fye ukuti ifimuti filingile ukongamako nga kuli umwela uukalamba pa kuti tafikontweke. Na ifwe tulingile ukulanakilila ifintu nga fya-afya pa kuti tutwalilile ukubombela Yehova. Kuti twacita shani ifi? Tatufwile ukupampamina fye pa cintu cimo, tufwile ukwaluka ifintu nga fya-aluka, kabili tufwile no kulacindika ifyo abantu bamo bamona ifintu e lyo ne fyo basalapo ukucita.

2. Mibele nshi iingalenga twa-aluka ifintu nga fya-aluka, kabili finshi twalasambilila muli cino cipande?

² Fwe babomfi ba kwa Yehova tatufwaya ukupampamina fye pa cintu cimo. Na kabili tufwaya ukuba abaicefya no kuba no luse. Muli cino cipande, twalasambilila ifyo iyi mibele yalengele Abena Kristu bamo ukwaluka ilyo ifintu fya-alwike. Twalasambilila ne fyo iyi mibele ingatwafwa na ifwe. Intanshi lekeni tusambilile pali Yehova na Yesu abashipampamina fye pa cintu cimo kabili abo twingapashanya.

3. Finshi fitulangilila ukuti Yehova tapampamina fye pa cintu cimo?

³ Baibo ita Yehova ukuti “Cilibwe” pa mulandu wa kuti alishangila, tatelententa. (Amala. 32:4) Na lyo line, taumina kumo. Ilyo ifintu filefilealuka, Yehova alatwalilila ukwaluka pa kuti ifyo alaya fikafikilishiwe. Yehova abumbile abantu mu cipasho cakwe kabili ababumbile mu musango wa kutila kuti ba-aluka  ifintu nga fya-aluka. Alitupeela amashinte ya mafunde aya mu Baibo ayalenga tulesala bwino ifya kucita te mulandu na mafya twingakwata. Ifyo Yehova umwine acita e lyo na mashinte ya mafunde aya mu Baibo ayo atupeela, yalitulangilila ukuti te mulandu no kutila “Cilibwe,” taumina kumo.

4. Landeni pa ca kumwenako icilelangilila ukuti Yehova tapampamina fye pa cintu cimo. (Ubwina Lebi 5:7, 11)

⁴ Ifyo Yehova acita ifintu fyalipwililika kabili filalangilila ukuti tapampamina fye pa cintu cimo. Yehova tomina kumo na lintu ale-eba abantu ifya kucita. Natulandeko pa ca kumwenako cimo icilelangilila ukuti Yehova taleumina kumo nga aeba bena Israele ifyakucita. Tale-enekela bonse ukulatuula amalambo yamo yene, nampo nga bali abakankaala nelyo abapiina. Alisuminishe umuntu ukutuula ilambo ukulingana ne fyo akwete.—Belengeni Ubwina Lebi 5:7, 11.

5. Landeni pa ca kumwenako icilelangilila ifyo Yehova aba uwaicefya kabili ne fyo akwatisha uluse.

⁵ Ifyo Yehova aba uwaicefya kabili ne fyo akwatisha uluse filalenga elapampamina fye pa cintu cimo. Ku ca kumwenako, Yehova alilangile ukuti ali-icefya ilyo alefwaya ukonaula abantu abalecita ifyabipa mu Sodomu. Ukupitila muli bamalaika, Yehova aebele Lote uwali umulungami ukufulumukila ku mpili. Lote aletiina ukuya ku mpili, e ico alombele ukuti ena no lupwa lwakwe bafulumukile ku musumba wa Soari, umusumba uo Yehova alefwaya ukonaula. Yehova nga alipampamine fye pa co alefwaya ukuti Lote akonke ifyo bamwebele. Lelo alicitile ifyo Lote alefwaya, ici icalolele mu kuti tali na konaula umusumba wa Soari. (Ukute. 19:18-22) Ilyo papitile imyaka iingi, Yehova alilangile ukuti wa luse ku bantu abaleikala mu musumba wa Ninebe. Atumine kasesema Yona ukuyabasoka ukuti bali no konaula umusumba wa Ninebe kumo na balecita ifyabipa. Lelo ilyo abena Ninebe balapiile, Yehova tabonawile kabili taonawile no musumba.—Yona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Landeni pa fyo Yesu acitile ifilangilila ukuti alepashanya Yehova uushipampamina fye pa cintu cimo.

⁶ Yesu na o alepashanya ifyo Yehova aba, uushipampamina fye pa cintu cimo. Atuminwe ku “mpaanga ishaluba isha mu ng’anda ya kwa Israele.” Lelo alilangile ukuti talepampamina fye pa cintu cimo ilyo alebomba umulimo bamupeele. Bushiku bumo umwanakashi uushali umwina Israele alimupaapeete ukuti ondape umwana wakwe “uwaiketwe icibi ku cibanda.” Yesu alyumfwilile uluse uyu mwanakashi, E ico alicitile ifyo amulombele no kuposha umwana wakwe. (Mat. 15:21-28) Natulande pa ca kumwenako na cimbi. Ilyo atendeke umulimo wakwe, Yesu atile: “Onse uwankaana . . . , na ine nkamukaana.” (Mat. 10:33) Nomba bushe Yesu alikeene Petro uwamukeene imiku itatu? Awe. Yesu alimwene ukuti Petro nalapila icine cine kabili Petro ali ne citetekelo. Ilyo Yesu abuukile, alimoneke kuli Petro kabili afwile alimulangile ukuti alimubelele uluse kabili ali mutemenwe.—Luka 24:33, 34.

7. Ukulingana na mashiwi yaba pa Abena Filipi 4:5, kuti twafwaya abantu batwishiba shani?

 ⁷ Twamona ukuti Yehova Lesa na Yesu Kristu tabapampamina fya pa cintu cimo. Inga ifwe? Yehova enekela ifwe ukukanaumina kumo. (Belengeni Abena Filipi 4:5.) Kuti twatontonkanya pali ifi fipusho: ‘Bushe abantu bamona ukuti nshaumina kumo, kabili nshifulwa bwangu? Nelyo bushe bamona ukuti nalyafya kabili ndomina kumo? Bushe ndafwaya abantu balecita fye ifyo ndemona ukuti e fyo bafwile fye ukucita nelyo bushe ndakutikako kuli bambi no kucita ifyo balefwaya nga cakabilwa?’ Nga tatulepampamina fye pa cintu cimo, tulalanga ukuti tulapashanya Yehova na Yesu. Natulandeko pali fimo ifingacitika ifingalanga ukuti tatupampamina fye pa cintu cimo, e kutila ilyo ifintu fya-aluka mu bumi bwesu e lyo na lintu ifyo bambi balemona ne fyo basalapo ukucita fyapusaninina fye ne fyo tulefwaya.

8. Cinshi cingalenga twakaana ukupampamina fye pa cintu cimo ifintu nga fya-aluka?

⁸ Umuntu uushipampamina fye pa cintu cimo alaaluka ifintu mu bumi nga fya-aluka. Ifintu nga fya-aluka kuti calenga twaba na mafya ayo tushabalile atutontonkanyapo ukutila kuti twakwata. Kuti twalwala nelyo imikalile kuti yakosa nelyo ubuteko kuti bwacita fimo mu calo twikala ifingalenga twaleka ukwikala bwino. (Luk. Mil. 9:11; 1 Kor. 7:31) E lyo ne fintu nga fya-aluka mu cilonganino ca kwa Yehova kuti catukosela ukukonka ifyo batweba. Te mulandu na mafya twingakwata, kuti twatwalilila ukubomba bwino nga twacita ifintu 4 ifyakonkapo: (1) mulesumina ukuti ifintu nomba nafyaluka, (2) muletontonkanya pa fyo ifintu fikaba ku ntanshi, mwilaibukisha ifya kale, (3) mulebika sana amano ku fisuma ificitika, na (4) muleafwako bambi. b Natusambilileko pa fyo aba bwananyina bamo banonkelamo ilyo balecita ifi fintu 4.

9. Bushe bamishonari bamo abaupana bashipikishe shani ilyo bakwete amafya?

⁹ Mulealuka ifintu nga fya-aluka. Ba Emanuele na ba Francesca balibatumine ukubomba bumishonari ku calo cimbi. Ilyo bafikile fye batendeka no kusambilila ululimi mu cilonganino icipya, icikuko ca COVID-19 calitendeke kabili balekabila ukuba beka pa nshita imo. Lyena banyina ba ba Francesca balifwile ukwabula ukwenekela. Ba Francesca balefwaya sana ukuloosha pamo no lupwa lwabo, nomba pa mulandu ne cikuko tabaileko. Cinshi calengele bashipikishe ubu bwafya? Ica kubalilapo, ba Emanuele na ba Francesca balepepela pamo pa kuti belaumfwa sana ububi. Yehova alyaswike ipepo lyabo ukubomfya icilonganino cakwe. Ku ca kumwenako, ifyo munyinefwe alandile ilyo balemwipusha muli vidio fyalibakoseleshe. Atile: “Nga twa-aluka bwangu bwangu ilyo ifintu fya-aluka, kuti twaba ne nsansa kabili kuti twaishiba ne fyo twingatendeka ukucita ilyo ifintu fya-aluka.” c Icalenga bubili, balisambilile ifya kubila imbila nsuma ukubomfya foni kabili balitendeke ne sambililo lya Baibo. Icalenga butatu, balilekele aba bwananyina balabafwilisha no kubatungilila, kabili baletasha sana pa fyo balebalanga ukutemwa. Nkashi umo uwa cikuuku, alebatumina ilembo pa meseji cila bushiku. Na ifwe nga twa-aluka ifintu nga fya-aluka, kuti tulesekelela ilyo tulebombela Lesa.

10. Bushe nkashi umo ayalwike shani ilyo ifintu fya-alwike?

 ¹⁰ Muletontonkanya pa fyo ifintu fikaba ku ntanshi kabili mulebika amano ku fisuma. Ba nkashi Christina abena Romania nomba abekala ku Japan tabaumfwile bwino ilyo icilonganino ca ciNgeleshi bacipashile. Na lyo line, tabatwalilile fye ukutontonkanya pa calengele bapase icilonganino. Lelo balebombesha mu cilonganino ca ciJapanese umo baile kabili balebila sana ne mbila nsuma. Baipwishe umwanakashi balebomba na o kale ukuti alebasambilishako ukulanda bwino iciJapanese. Uyu mwanakashi alisumine ukulabomfya Baibo e lyo na broshuwa itila Kuti Mwaba ne Nsansa Umuyayaya! pa kusambilisha ba Christina iciJapanese. Ba Christina balisambilile ukulanda bwino iciJapanese. Ne cacililepo ukuwama ca kuti ulya mwanakashi alefwaya ukwishibilapo na fimbi pali Baibo. Nga tatuletontonkanya pa fyo ifintu fyali lelo tulebika amano ku fisuma ifintu nga fya-aluka ukwabula ukwenekela, kuti twatwalilila ukulasekelela.

11. Finshi fyalengele abaupana bamo abakwete amafya ya ndalama ukushipikisha?

¹¹ Muleafwako bambi. Abaupana bamo abekala mu calo umo babinda umulimo wesu balitendeke ukukwata amafya ya mikalile ilyo mu calo baleikala imikalile yayafishe sana. Bushe ba-alwike shani ilyo ifi fyacitike? Balilekele ukushita sana ifintu nge fyo balecita. Lyena mu cifulo ca kuti baletontonkanya sana pa mafya balekwata, babikile amano ku kwafwilishako bambi e lyo no kulabila sana imbila nsuma. (Imil. 20:35) Abalume batile: “Ukulabila sana imbila nsuma kwalilengele twilatontonkanya pa fyabipa na pa fyo ifintu fya-alwike, lelo twabikile sana amano ku kucita ifya kwa Lesa.” Ifintu nga fya-aluka, tufwile ukulaibukisha ico cacindamina ukwafwilishako abantu, maka maka ukulabila imbila nsuma.

12. Bushe ifyo umutumwa Paulo alecita kuti fyalenga shani twalakaana ukuumina kumo ilyo tulebila imbila nsuma

¹² Ilyo tulebila imbila nsuma, tatulingile ukuumina kumo. Tulabila imbila nsuma ku bantu abasumina mu fintu ifyalekanalekana kabili abakwata inkulilo ishapusanapusana. Umutumwa Paulo na o taumine kumo kabili kuti twasambililako ku fyo alecita. Yesu asontele Paulo ukuba “umutumwa ku bena fyalo.” (Rom. 11:13) Kanshi Paulo alebila imbila nsuma ku baYuda, ku baGriki, ku bantu abasambilila, ku baleikala mu mishi, e lyo na ku balashi ba buteko. Pa kuti alefika abantu bonse aba pa mutima, Paulo aishileba “fye nge fyo bali.” (1 Kor. 9:19-23) Alebika sana amano ku ntambi shabo, inkulilo shabo, ifyo basuminemo, kabili ilyo alebasambilisha alecita ukulingana ne fyo abeshibe. Na ifwe kuti twalabila bwino imbila nsuma nga tatuumiine kumo kabili nga tule-esha apo twingapesha ukufika umuntu umo na umo pa mutima.

13. Ukulingana na mashiwi yaba pali 1 Abena Korinti 8:9, finshi ifingacitika nga ca kuti tatulecindika ifyo abantu bamo bamona ifintu?

¹³ Ukukanapampamina fye pa cintu cimo kulalenga twalacindika ifyo bambi bamona ifintu. Ku ca kumwenako, bankashi yesu bamo balitemwa ukuipenta lelo bamo bena tabatemwa. Abena Kristu bamo balanwa ubwalwa mu kulinga, lelo bambi bena tabanwa ubwalwa. Abena Kristu bonse balafwaya ukuba no bumi ubusuma lelo balasalapo inshila ishapusanapusana pa kubondapa. Nga ca kuti tulefwaya aba mu cilonganino balekonka fye ifyo tulemona, kuti calenga twapunwisha bambi nelyo ukuleta amalekano. Te kuti tufwaye ukucita ifi. (Belengeni 1 Abena Korinti 8:9; 10:23, 24) Natulandeko pa fya kumwenako fibili ifyalatwafwa ukwishiba ifyo amashinte  ya mafunde yengalenga twakaana ukuumina kumo e lyo twaba aba mutende.

14. Mashinte nshi aya mafunde aya mu Baibo ayengatwafwa ilyo tulesalapo ifya kufwala no kuiyemfya?

¹⁴ Ifyo tufwala no kuiyemfya. Yehova tatusalilako ifyo tulingile ukufwala lelo alitupeela amashinte ya mafunde ayatutungulula. Tulingile ukufwala nga bantu abatiina Lesa, e kutila ukufwala “ifyalinga kabili ifya mucinshi.” (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pet. 3:3) Kanshi tatufwaya abantu balebika amano kuli ifwe pa mulandu ne mifwalile yesu. Amashinte ya mafunde aya mu Baibo yakalenga baeluda ukukaanalapangila abantu amafunde pa mifwalile no kuiyemfya. Ku ca kumwenako, baeluda mu cilonganino cimo balefwaya ukwafwa bamunyinefwe bamo abaice abalepashanya abantu bambi ifyo balebeya umushishi. Bushe baeluda bali no kubafwa shani ukwabula ukubapangila amafunde? Kangalila wa muputule aebele baeluda ukukoselesha bamunyina abaice ukuti, “Nga uli pa cisebele ulelanda ilyashi e lyo abantu babikile sana amano ku fyo ulemoneka ukucila ukubika amano ku fyo ulelanda, ninshi ufwile ukuwamyako ifyo uiyemfya ne fyo ufwala.” Ifi baeluda balandile fyalipwishishe ubwafya ukwabula no kupangila aba bwananyina amafunde. d

15. Mashinte nshi aya mafunde ayengatutungulula ilyo tulesalapo ifya kusakamana ubumi? (Abena Roma 14:5)

¹⁵ Imyundapile. Umwina Kristu umwine alingile ukusalapo ifyo engondapwa nga alwala. (Gal. 6:5) Amafunde fye ayanono mu Baibo, e yalanda mu kulungatika ifyo Umwina Kristu engasalapo ifya kundapwa, pamo nga mafunde ayalanda pa kutaluka ku mulopa na ku kupupa imipashi. (Imil. 15:20; Gal. 5:19, 20) Lelo ifyashala umuntu umwine alingile ukuisalilapo ifya kucita. Aba bwananyina bamo kuti  baipushako abaishiba ifya bumi uko bekala pa kuti babondape, e lyo bambi kuti babomfya inshila shimbi pa kundapwa. Te mulandu ne fyo twaishiba pa nshila imo iya kundapilwamo, tulingile ukucindika ifyo aba bwananyina bambi basalapo pa kundapwa. Kanshi tufwile ukulaibukisha ifi fintu 4: (1) Bufumu bwa kwa Lesa fye e bukapwisha amalwele yonse. (Esa. 33:24) (2) Umwina Kristu onse afwile ‘ukushininkisha bwino’ icingamuwamina ilyo balemundapa. (Belengeni Abena Roma 14:5.) (3) Tatulingile ukupingula bambi nelyo ukucita fimbi ifingabapunwisha. (Rom. 14:13) (4) Abena Kristu balalanga ukutemwa kabili tabalenga ubuntungwa bakwata bwalenga mu cilonganino mwafilwa ukuba umutende. (Rom. 14:15, 19, 20) Nga tuletontonkanya pali ifi twalandapo, tukaba ifibusa sana na ba bwananyina kabili mu cilonganino na mo mukaba umutende.

16. Bushe eluda kuti alanga shani ukuti tapampamina pa cintu cimo ilyo alebomba na baeluda banankwe? (Moneni ne cikope.)

¹⁶ Baeluda e bafwile ukuba pa ntanshi mu kucita ifi twalandapo, tabafwile ukuumina kumo. (1 Tim. 3:2, 3) Ku ca kumwenako, eluda tafwile fye ukumona ukuti ifyo alelanda e fyo bonse bafwile ukusumina pa mulandu wa kuti mukalamba ukucila baeluda bambi. Alebukisha ukuti umupashi wa mushilo uwa kwa Yehova kuti walenga eluda uuli onse ukulandapo ifingalenga basalapo bwino ifya kucita. Kabili nga tapali ishinte lya mu Baibo ilyo batobele, baeluda abashipampamina fye pali cimo balaitemenwa ukutungilila ifyo baeluda abengi basalilepo ukucita, nangu ca kuti nafipusana ku fyo bacilafwaya.

17. Tunonkelamo shani nga tatulepampamina fye pa cintu cimo?

¹⁷ Fwe Bena Kristu nga tatulepampamina fye pali cimo, tulanonkelamo sana. Tulaba ifibusa sana na ba bwananyina, kabili mu cilonganino mulaba umutende. Tulatemwa sana ukumona abantu ba kwa Yehova abakwata ififyalilwa ifyapusanapusana kabili ne ntambi ishapusanapusana. Kabili nangu ca kuti twalipusanapusana tulapepa Yehova ngo lupwa lumo neci cilenga tulesekelela. Ne cacilapo ukucindama ca kuti tulasekelela nga nshi ukwishiba ukuti tulepashanya Yehova Lesa uushipampamina fye pa cintu cimo.