1. Cinshi twingapashanishisha Satana ku mulunshi?

 ICO UMULUNSHI afwaisha kwikata nelyo ukwipaya inama. Alabomfya imicenjelo iyalekanalekana, nga filya fine umo pa baishile mu kusansamusha Yobo alandile. (Yobo 18:8-10) Bushe umulunshi acita shani pa kuti inama ikatwe mu citeyo? Alasambilila ifingi pali iyo inama, pamo nga uko isangwa, ifyo yatemwa, e lyo na pa fyo engacita pa kuti aiikate ukwabula ukuti ishibe. Satana aba kwati ni uyu umulunshi. Na o alabalilapo ukutwishiba bwino. Alamona uko twatemwa ukuya e lyo ne fyo twatemwa. Lyena alasala iciteyo ico alemona ukutila kuti catwikata, ukwabula ukuti twiluke no kwiluka. Lelo Baibolo itweba ukuti nga twaikatwa mu citeyo ca kwa Satana kuti twafumamo. Na kabili ilatusambilisha ne fyo twingacita pa kuti tatwiketwe mu fiteyo fya kwa Satana.

2. Fiteyo nshi fibili ifyo Satana abomfya sana?

² Ifiteyo fibili ifyo Satana abomfya sana cilumba no bufunushi. * Pa myaka iingi nga nshi, alibomfya ifi ifiteyo kabili filabomba. Aba kwati muntu uwikata ifyuni. Uwikata ifyuni alacita ifingalenga fyaikatwa mu lukose. (Amalu. 91:3) Lelo tatufwile ukuleka Satana atwikata. Cinshi twalandila ifi? Pantu Yehova alitweba imicenjelo ya kwa Satana.—2 Kor. 2:11.

3. Mulandu nshi Yehova alengele amalyashi aya bali ne cilumba no bufunushi yalembwa mu Baibolo?

³ Inshila imo iyo Yehova abomfya pa kutusoka ukukanaba ne cilumba nelyo ubufunushi, kutusambilisha pa fyacitikile ababomfi  bakwe bamo abali ne yi imibele. Twalasambilila pa fyo Satana abeleleke bamo, ukubikako fye na babombeele Yehova pa myaka iingi. Nomba bushe ici cilepilibula ukutila te kuti tuicingilile ku citeyo ca kuba ne cilumba nelyo ubufunushi? Awe. Yehova alilenga amalyashi ya bantu abali ne yi imibele ukulembwa mu Baibolo “ku kutusoka.” (1 Kor. 10:11) Alishiba ukutila kuti twasambililako kuli aya amalyashi pa kuti tuicingilile nelyo ukufuma mu fiteyo fya kwa Satana.

4. Finshi fingacitika nga twaba ne cilumba?

⁴ Satana afwaya twaba ne cilumba. Alishiba ukuti nga twaba ne cilumba kuti twaba nga ena kabili tatwakabe no mweo wa muyayaya. (Amapi. 16:18) E mulandu wine umutumwa Paulo atusokele ukutila umuntu kuti “aba ne cilumba no kupingulwa nga filya Satana Kaseebanya apingulwa.” (1 Tim. 3:6, 7) Ifi kuti fyatucitikila bonse fye, nampo nge lyo twatendeke fye ukubombela Yehova nelyo twalimubombela pa myaka iingi.

5. Nga fintu Baibolo ilanda pali Lukala Milandu 7:16, 20, bushe umuntu kuti alanga shani ukuti aliba ne cilumba?

⁵ Abantu ba cilumba ni bakaitemwe. Satana afwaya tulebika sana amano ku fyo tulefwaya ukucila ukubika amano kuli Yehova, maka maka nga tuli na mafya. Ku ca kumwenako, bushe balimubepeshapo ubufi nelyo ukumufyenga? Satana afwaya mulepeela Lesa umulandu nelyo aba bwananyina. Na kabili afwaya muletontonkanya ukutila kuti mwapwisha ubwafya mukwete ku mano yenu, ukucila ukukonka ifyo Yehova alanda mu Cebo cakwe.—Belengeni Lukala Milandu 7:16, 20.

6. Finshi twingasambilila ku fyacitikile nkashi wa ku Netherlands?

⁶ Moneni ifyacitikile nkashi wa ku Netherlands uwafulilwe sana pa filubo ifyo aba bwananyina balecita pa mulandu no kukanapwililika. Talefwaya ukuba pamo na ba ba bwananyina. Atile: “Nalitalalilwe sana, kabili nshalefwaya no kubeleela. Naebele abena mwandi ukuti tukuukile ku cilonganino cimbi.” Lyena atambile programu ya JW Broadcasting^® iya March 2016. Muli ilya  programu balilandile pali fimo ifyo twingacita nga ca kuti ifyo aba bwananyina bacita pa mulandu wa kukanapwililika fyatukalifya. Uyu nkashi atile: “Nalingile ukuba uwaicefya no kutontonkanya pa fyo ningacita pa kuti njalukeko umo nshicita bwino, ukucila ukulafwaya fye ukuti bamunyinefwe na bankashi e bo baluke. Iyi programu yalingafwile ukulatontonkanya pali Yehova na pa nsambu akwata isha kutweba ifya kucita.” Finshi mwingasambililako? Nga mwaba na mafya, muletontonkanya pali Yehova. Mulemulomba ukuti alemwafwa ukulamona abantu bambi nge fyo abamona. Yehova alamona ifilubo fyabo, lelo alabeleela. Afwaya na imwe mulebeleela.—1 Yoh. 4:20.

7. Finshi fyacitikile Imfumu Usia?

⁷ Icilumba calengele imfumu ya Yuda Usia ikaane ukukonka ifyo baifundile, kabili yacitile ifyo ishalingile ukucita. Usia alebomba bwino imilimo. Alicimfishe inkondo ishingi, alikuulile imisumba iingi, kabili alikwete na mabala ayengi. Baibolo itila: “Lesa wa cine amulengele ukutunguluka.” (2 Imila. 26:3-7, 10) Ilanda no kuti, “Nomba ilyo akosele, e lyo umutima wakwe watuumikwe mpaka ailetelela.” Yehova alilandile ukuti ni bashimapepo fye e bo basuminishe ukoca ifyanunkila pe tempele. Lelo pa mulandu ne cilumba, Imfumu Usia yaile mwi tempele no kuyaoca ifyanunkila. Yehova tatemenwe ifyo Usia acitile kabili alimulwalike ifibashi. Usia ali ne fibashi mpaka ne mfwa yakwe.—2 Imila. 26:16-21.

8. Bushe ukumfwila ifyo Baibolo ilanda pali 1 Abena Korinti 4:6, 7 kuti kwatwafwa shani ukukanaba ne cilumba?

⁸ Bushe na ifwe kuti twaba ne cilumba no kubembukila Lesa nga filya cali kuli Usia? Natulande pali ba José. Balitungulwike mu makwebo kabili bali ni baeluda abacindikwa mu cilonganino. Balelanda na malyashi pa kulongana kwa muputule no kwa citungu, kabili bakangalila ba muputule baleya kuli bena ukuti babapandeko amano. Ba José batile: “Nali-icetekele sana pa mulandu wa kuti nalishibe ifingi. Nshaleshintilila pali Yehova. Nalemona kwati nalikosele sana mu fya kwa Lesa ica kuti te kuti ndufyanye. Kanshi nshalekonka ifyo Yehova alemfunda no kunsoka.” Ba José balicitile ulubembu ulukalamba kabili balitamfiwe mu cilonganino. Ilyo papitile imyaka iingi, balibweshiwe. Batile: “Yehova alinsambilisha ukuti icacindama, te mulimo twingakwata mu cilonganino, lelo kulacita ifyo afwaya.” Tufwile ukulaibukisha ukuti imilimo  yonse iyo twakwata mu cilonganino ni Yehova e watupeela, kabili e ulenga ukuti tuleibomba bwino. (Belengeni 1 Abena Korinti 4:6, 7.) Nga twaba ne cilumba, Yehova takulatubomfya.

9. Finshi Satana na Efa bacitile pa mulandu wa kuti bali abafunushi?

⁹ Nga twatontonkanya pa bufunushi, nani twingatontonkanyapo? Ni Satana Kaseebanya. Ilyo ali malaika wa kwa Yehova, afwile alikwete imilimo iingi iisuma. Lelo alefwaya na fimbi. Alefwaya ukuti e o balepepa ukucila ukupepa fye Yehova eka. Satana afwaya twaba nga ena. E ico alesha na maka ukutulenga twalafwaisha ukukwata ifingi. Umuku wa kubalilapo acitile ifi ni lintu alandile na Efa. Yehova alipeele Efa no mwina mwakwe ifya kulya ifingi ifisuma. Alibebele ukulya “ku muti onse uwa mwi bala,” abakeenye fye ukulya ku muti umo. (Ukute. 2:16) Lelo Satana alengele Efa atontonkanya ukuti alingile ukulya kuli ulya umuti uo Yehova abakeenye. Efa tatekele umutima ku fyo akwete, lelo alefwaya na fimbi. Twalishiba ifyafuminemo. Efa alibembwike, kabili mu kupita kwa nshita alifwile.—Ukute. 3:6, 19.

10. Finshi Davidi acitile ilyo aishileba umufunushi?

¹⁰ Ubufunushi bwalengele Imfumu Davidi ilabe ifyo Yehova aipaalile. Ali-ipeele ifyuma, alilengele yalumbuka, kabili aliyafwile ukucimfya abalwani baiko abengi. Davidi aletasha pa fyo Lesa amupeele kabili atile ‘fyalifulishe ica kutila te kuti mfipende.’ (Amalu. 40:5) Lelo Davidi aishileba umufunushi. Alefwaisha ifingi ukucila na pa fyo Lesa amupeele. Nangu ca kuti Davidi alikwete abakashi abengi, atendeke ukukumbwa muka mwine. Alekumbwa Batisheba, muka Uria umwina Hiti. Davidi alicitile ubucende na Batisheba kabili Batisheba alimiite. Nangu ca kuti ifyo acitile fyalibipile, alundilepo no kwipaya Uria! (2 Sam. 11:2-15) Finshi Davidi aletontonkanya? Bushe aletontonkanya ukuti Yehova talemona ifyo alecita? Nangu ca kuti Davidi alibombeele Yehova pa myaka iingi, aishileba umufunushi kabili ali-iletelele. Lelo mu kupita kwa nshita Davidi aliyebelele imembu kabili alilapiile. Alitemenwe sana ilyo Yehova amubelele uluse.—2 Sam. 12:7-13.

11. Ukulingana na Abena Efese 5:3, 4, finshi fingatwafwa ukukanaba abafunushi?

¹¹ Finshi tulesambilila kuli Davidi? Tulesambililako ukuti nga tuletasha pali fyonse ifyo  Yehova atupeela, te kuti tube abafunushi. (Belengeni Abena Efese 5:3, 4.) Tufwile ukuteka umutima ku fyo tukwete. Nga twatendeka ukusambilila Baibolo no muntu, tufwile ukumukoselesha ukutontonkanya pali cimo icisuma ico Yehova amucitile ico engamutashishapo. Nga ca kuti alecita ifi cila bushiku, ninshi mu mulungu umo akapepela pa fintu 7 ifyalekanalekana. (1 Tes. 5:18) Bushe ifi twalandapo e fyo na imwe mucita? Nga muletontonkanya sana pali fyonse ifyo Yehova amucitila, cikalenga mukalemutasha. Nga muletasha, mukateka umutima ku fyo mukwete. Kabili nga mwateka umutima ku fyo mukwete, te kuti mube abafunushi.

12. Bushe ubufunushi bwalengele Yuda acita finshi?

¹² Ubufunushi bwalengele Yuda Iskariote acite ifyabipa no kufutuka Yesu. Pa kubala ali fye muntu umusuma. (Luka 6:13, 16) Yesu alimusalile no kuba umutumwa wakwe. Yuda afwile alebomba bwino imilimo kabili ali uwacetekelwa ica kuti balimupeele no mulimo wa kusunga akabokoshi ka ndalama. Yesu na batumwa balebomfya ishi indalama ku fyo balekabila mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Ishi indalama kuti twashilinganya ku musangulo wa mwi sonde lyonse uo tusangula muno nshiku. Lelo mu kupita kwa nshita Yuda atendeke ukwiba ishi indalama, nangu ca kuti alyumfwile uko Yesu asokele abantu imiku iingi ukuti tabalingile ukuba abafunushi. (Marko 7:22, 23; Luka 11:39; 12:15) Yuda taumfwilile ifyo Yesu asokele abantu pa bufunushi.

13. Ni lilali Yuda alangile ukuti ali mufunushi?

¹³ Ilyo kwashele inshita iinono ukuti Yesu afwe, Yuda alilangile ukuti ali mufunushi. Yesu na basambi bakwe, ukubikako na Maria na nkashi nankwe Marita, balibetile ukuya mu kulya ifya kulya ku ng’anda ya kwa Simone uwalwele ifibashi. Ilyo balelya, Maria alimine no kwitulwila pa mutwe wa kwa Yesu amafuta ayanunkila aya mutengo sana. Yuda na basambi bambi aba kwa Yesu balifulilwe sana. Abasambi bambi baletontonkanya ukuti nga caliweme bashitisha yalya amafuta no kubomfya indalama ku mulimo wa kubila imbila nsuma. Lelo Yuda ena te fyo aletontonkanya. “Ali mupuupu.” Kanshi alefwaya ukwiba shilya indalama nga bashibika mu kabokoshi. Ubufunushi bwalengele Yuda afutuke Yesu pa ndalama baleshitishishapo umusha.—Yoh. 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luka 22:3-6.

14. Bushe abaupana bamo babomfeshe shani ifyaba pali Luka 16:13?

¹⁴ Yesu aebele abasambi bakwe icishinka cimo icacindama ica kuti: “Te kuti mubombele Lesa ne Fyuma.” (Belengeni Luka 16:13.) Ifi Yesu aebele abasambi bakwe fyalicindama na muno nshiku. Moneni ifyo abaupana bamo aba ku Romania bakonkele ifyo Yesu alandile. Balisangile incito mu calo cimo icikankaala, iyo bali no kubomba pa nshita fye iinono. Aba abaupana batile: “Twalikwete inkongole ishingi ku banki isho twalingile ukulipila, twamwene kwati Yehova natupaala pa kusanga iyi incito.” Lelo iyi incito yali no kulenga belakwata inshita iikalamba iya kubombela Yehova. Pa numa ya kubelenga icipande caleti “Twalilileni Ukuba Aba Cishinka no Mutima Umo” icali mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa August 15, 2008, balisalilepo ifya kucita. Batile: “Twatontonkenye ukutila nga twakuukila ku calo cimbi pa mulandu fye wa kufwaisha ukukwata indalama ishingi, ninshi tulelanga ukuti tatwacindika sana bucibusa bwesu na Yehova. Twalishininkishe ukutila nga twaya mu kubomba iyi incito, bucibusa bwesu na Yehova bwali no kupwa.” Aba abaupana basalilepo ukukanaya mu kubomba iyi incito. Finshi fyacitike? Abalume balisangile incito mu calo baleikala, kabili balefola indalama ishalekumana ukushitamo ifyo balekabila.  Abena mwabo batile: “Yehova lyonse alafwa ababomfi bakwe.” Pali ino nshita aba abaupana baliba ne nsansa pantu balisalilepo ukubombela Yehova ukucila ukufwaisha ukukwata indalama ishingi.

15. Cinshi cingalenga twacetekela ukutila kuti twafuma mu fiteyo fya kwa Satana?

¹⁵ Finshi tufwile ukucita nga twailuka ukuti twaliba ne cilumba nelyo ubufunushi? Tufwile ukwaluka! Paulo atile abo Satana ‘aikata abatuntulu’ kuti bafuma mu citeyo cakwe. (2 Tim. 2:26) Davidi alyumfwile ilyo Natani amulungike, kabili alilapiile ica kuti bucibusa bwakwe na Yehova bwalikosele na kabili. Muleibukisha ukuti Yehova alikwata sana amaka ukucila Satana. Kanshi nga tulekonka ifyo Yehova atweba, kuti twafuma mu citeyo icili conse ica kwa Satana.

16. Finshi twingacita pa kuti tusengauke ifiteyo fya kwa Satana?

¹⁶ Nangu ca kutila kuti twafuma mu fiteyo fya kwa Satana, kuti cawama sana nga ca kutila tulefisengauka. Yehova nga atwafwa, kuti twakumanisha ukucita ifi. Lelo tatufwile ukulamona kwati twalikosa sana mu fya kwa Lesa ica kutila te kuti tube ne cilumba nelyo ubufunushi! Na babomfi ba kwa Yehova abamubombela pa myaka iingi na bo bene kuti baba ne cilumba nelyo ubufunushi. Kanshi cila bushiku mulelomba Yehova ukuti alemwafwa ukuibebeta pa kuti muleishiba nga namutendeka ukuba ne yi imibele iyabipa. (Amalu. 139:23, 24) Mule-esha na maka ukukanaba ne cilumba nelyo ubufunushi!

17. Finshi fili no kucitikila Satana Kaseebanya nomba line?

¹⁷ Pa myaka iingi nga nshi, Satana alekata abantu mu fiteyo fyakwe. Lelo nomba line fye bali no kumukaka no kumonaula. (Ukus. 20:1-3, 10) Tulafwaisha ukuti ifi fikacitike. Nomba ilyo fishilacitika, mulecenjela ku fiteyo fya kwa Satana. Na kabili Mule-esha na maka ukukanaba ne cilumba nelyo ubufunushi. E ico twalilileni ‘ukulakaana Satana Kaseebanya, na o akafulumuka kuli imwe.’—Yako. 4:7.