1. Bushe Baibo ilondolola shani ukutemwa kwa cine?

 “IMINGU sha [kutemwa] shapala imingu sha mulilo, ulubingu lwa kwa Jah. Amenshi nangu yafule shani te kuti yashimye ukutemwa, kabili te kuti kusendwe ne mimana.” b (Ulwimbo 8:6, 7) Iyi ni nshila iisuma iyo balondolwelamo ukutemwa kwa cine. Aya mashiwi yalakoselesha sana abaupana, pantu kuti yalenga batwalilila ukutemwana.

2. Finshi abaupana bengacita pa kuti ukutemwa kwabo takupwile?

² Abaupana balakabila ukulabombesha pa kuti batwalilile ukulatemwana cila bushiku. Natulangilile, pa kuti umulilo utwalilile ukula-aka, kufwile ukuba abakubikapo inkuni. Nga ca kuti takuli abakubikapo inkuni, umulilo kuti washima. Ifi fine e fyaba no kutemwa ukwaba pa baupana, pa kuti batwalilile ukulatemwana balakabila ukulabombesha. Inshita shimo abaupana kuti bamona ukuti ukutemwana batemwana na kuya kulepwa, maka maka nga nabakwata amafya pamo nga ukukanakwata indalama, ukulwala, nelyo ukusakamana pa fyo bali no kukusha abana. Nga ca kuti mwalyupa nelyo ukuupwa, kuti mwaleka shani ukutemwa kwenu kwaba ngo “lubingu lwa kwa Jah” mu cupo cenu? Muli cino cipande, twalasambilila pa fintu fitatu ifingalenga ukutemwa kwenu kwakoselako, kabili mwaba ne nsansa mu cupo cenu. c

3. Bushe ukuba cibusa wa kwa Yehova kuti kwalenga shani abaupana ukutwalilila ukulatemwana? (Lukala Milandu 4:12) (Moneni ne cikope.)

³ Pa kuti ukutemwa kube ngo “lubingu lwa kwa Jah,” bonse babili umulume no mukashi bafwile ukulakosha bucibusa bwabo na Yehova. Mulandu nshi ukukwatila bucibusa bwakosa na Yehova kwacindamina mu cupo? Nga ca kuti abaupana balibika amano kuli bucibusa bwabo na Shibo wa ku muulu, balafwaisha ukucita ifyo afwaya. Kabili ukucita ifi kuti kwalenga baishiba ifya kupwisha amafya ayengalenga ukutemwa kwabo kwapwa. (Belengeni Lukala Milandu 4:12.) Ababa ifibusa fya kwa Yehova balesha na maka ukumupashanya, kabili balafwaya ukuba ne mibele iyo Yehova akwata pamo nga icikuuku, ukutekanya, e lyo no kweleela. (Efes. 4:32–5:1) Cilanguka ku baupana ukukosha ukutemwa kwabo nga ca kuti nabakwata iyi mibele. Bankashi Lena ababa mu cupo pa myaka 25 batile: “Cilanguka ukutemwa no kucindika umuntu nga ni cibusa wa kwa Yehova.”

4. Mulandu nshi Yehova asalile Yosefe na Maria ukuba abafyashi ba kwa Mesia?

⁴ Lekeni tulandeko pa ca kumwenako ca mu Baibo. Ilyo Yehova alesala abali no kuba abafyashi ba kwa Mesia, asalile Yosefe na Maria pa bantu abengi abafumine mu lupwa lwa kwa Davidi. Mulandu nshi asalile Yosefe na Maria? Pantu bonse babili bali fibusa fyakwe, kabili Yehova alishibe ukuti bali no kumutemwa sana ukucila ifyo batemwanene mu cupo cabo. Mwe baupana, finshi mwingasambilila kuli Yosefe na Maria?

5. Cinshi abalume bengasambilila kuli Yosefe?

⁵ Yosefe lyonse aleitemenwa ukucita ifyo Yehova amweba, kabili ici calengele abe umulume umusuma. Pa miku itatu, Lesa alimwebele ifyo alingile ukucita ifyakumine ulupwa lwakwe. Pali iyi miku yonse, alicitile ifyo bamwebele nangu ca kuti inshita shimo alekabila ukwalukako muli fimo. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Filya Yosefe aleumfwila Lesa, fyalengele alacingilila Maria, alamutungilila, kabili alamusunga bwino. Nga mwatontonkanyapo sana kuti mwamona ukuti, ifyo Yosefe alecita fyalilengele Maria amutemwa e lyo no kumucindika sana. Mwe balume, kuti mwapashanya Yosefe nga mulekonka ifyo Baibo ilanda pa fyo mufwile ukulasunga ulupwa lwenu. d Nga mulekonka ukupanda amano ukwa muli Baibo, nangu ca kuti inshita shimo mukala-alukako muli fimo, mukatemenwako abena mwenu kabili mukakosha icupo cenu. Nkashi uwa ku Vanuatu, uwaba mu cupo ukucila pa myaka 20, atile: “Abena mwandi nga balekonka ubutungulushi bwa kwa Yehova, ndabacindika sana. Ndomfwa ukuti  nalicingililwa, kabili ndacetekela sana ifyo basalapo ukucita.”

6. Finshi abakashi bengasambilila kuli Maria?

⁶ Maria ali ni cibusa wa kwa Yehova, kanshi icitetekelo cakwe tacashintilile pa fyo Yosefe alecita. Alishibe bwino Amalembo, e kabili alekwata inshita ya kutontonkanya pa fyo alebelenga. (Luka 2:19, 51) Ukwabula no kutwishika, filya Maria ali cibusa wa kwa Yehova, fyalengele aba umukashi umusuma. Muno nshiku, abakashi abengi balesha ukupashanya ifyo Maria alecita. Ku ca kumwenako, nkashi Emiko atile: “Ilyo nali umushimbe, naleisambilisha Baibo. Nomba ilyo naupilwe, abena mwandi e balepepa no kutungulula amapepo ya lupwa. Kanshi abena mwandi e balencitila fyonse pa kukosha icitetekelo candi. Nomba naishileiluka ukuti nalekabila ukulakosha bucibusa bwandi na Yehova ne mwine. E ico pali ino nshita ndasangako inshita ya kupepa kuli Lesa, iya kuisambilisha Baibo, no kutontonkanya pa fyo ndeisambilisha.” (Gal. 6:5) Mwe bakashi, nga muletwalilila ukukosha bucibusa bwenu na Yehova, abena mwenu bakulamucindika kabili bakulamutemenwako.—Amapi. 31:30.

7. Finshi abaupana bengasambilila kuli Yosefe na Maria pa kupepela pamo?

⁷ Na kabili, Yosefe na Maria balebombela pamo pa kuti batwalilile ukukosha bucibusa bwabo na Yehova. Balishibe ico cacindamina ukupepa Yehova pamo no lupwa lwabo. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Nalimo tacayangwike ukucita ifi, maka maka ilyo bakwatilepo abana na bambi, lelo balekumanisha. Abaupana muno nshiku kuti basambililako ku fyo Yosefe na Maria balecita. Nga mwalikwata abana nga filya Yosefe na Maria bakwete, nalimo kuti calamukosela ukulalongana nelyo ukukwata inshita ya mapepo ya lupwa. Kabili kuti cakoselako ukusanga inshita ya kuisambilisha nelyo iya kupepela pamo na bena mwenu. Nomba muleibukisha ukuti nga mulepepela pamo na bena mwenu, mukapalama sana kuli Yehova kabili mukatemwana sana. Kanshi mulemona ukuti ukupepa Yehova pamo no lupwa lwenu kwalicindama sana.

8. Cinshi ico abaupana abali na mafya mu cupo cabo bengacita pa kuti balenonkelamo ilyo balekwata amapepo ya lupwa?

⁸ Finshi mwingacita nga ca kuti namukwata amafya mu cupo cenu? Ukukwata amapepo ya lupwa nalimo kuti kwamoneka kwati te kuti kumwafwe. Ifi nga e fyo mutontonkanya, nalimo kuti mwatendekelapo ukulakwata amapepo ya lupwa pa nshita iipi ayo bonse mwingatemwa ukusambilila. Kabili bonse mufwile ukusuminishanya pa fyo mwalasambilila pa mapepo ya lupwa. Ukucita ifi kuti kwalenga mwatemwana sana kabili mwalafwaya ukulapepela Yehova capamo.

9. Mulandu nshi abalume na bakashi bafwile ukulakwatila inshita ya kuba pamo?

⁹ Mwe baupana, kuti mwatemwana sana nga ca kuti mulekwatako inshita ya kuba pamo. Nga mulecita ifi, mukalaishiba ifyo abena mwenu batontonkanya e lyo ne fyo bomfwa. (Ukute. 2:24) Umfweni ifyo ba Lilia na ba Ruslan baishileishiba ilyo baupene fye. Ukutula apo baupanine napapita imyaka 15. Ba Lilia batile: “Twaishileiluka ukuti tatwali no kulakwata inshita ya kuba pamo nge fyo twale-enekela. Inshita twalekwata yalepwila ku ncito, ku milimo ya pa ng’anda, e lyo na ku bana abo twaishilekwata. Twaishilesanga ukuti nga  tatulekwata inshita ya kuba pamo kuti twaleka ukutemwana.”

10. Bushe abaupana kuti babomfya shani ifyaba pa Abena Efese 5:15, 16?

¹⁰ Finshi abaupana balingile ukucita pa kuti balekwata inshita ya kuba pamo? Nalimo kuti mwatantika inshita iya kulaba pamo. (Belengeni Abena Efese 5:15, 16.) Munyinefwe Uzondu uwa ku Nigeria atile: “Ilyo ndetantika ifyo mfwile ukucita, ndabikapo ne nshita iyo mfwile ukuba pamo no mwina mwandi. Kabili iyi nshita nga yafika, ndashininkisha ukuti ndi no mwina mwandi.” (Fil. 1:10) Lekeni tulandeko pa fyo nkashi Anastasia uwaupwa kuli kangalila wa muputule mu Moldova, abomfya bwino inshita. Atile: “Abena mwandi nga balebomba imilimo yabo, e lyo na ine momba imilmo yandi. Ici cilalenga twaisakwata inshita ya kuba pamo.” Nomba kuti mwacita shani nga ca kuti mulefilwa ukukwata inshita ya kuba pamo?

11. Ni muli finshi umo Akula na Prisila balebombela pamo?

¹¹ Abaupana ukuti basambililako ku fyo Akula na Prisila balecita, abaupana abo Abena Kristu ba kubalilapo batemenwe. (Rom. 16:3, 4) Nangu ca kuti Baibo tayalandapo ifingi pa cupo cabo, ifyo ilanda filanga ukuti baleafwilisha abantu, balebila imbila nsuma, kabili balebombela pamo. (Imil. 18:2, 3, 24-26) Na kuba lyonse ilyo Baibo yalanda pali Akula na Prisila, ibalumbula bonse pamo.

12. Finshi abalume na bakashi balingile ukucita pa kuti balekwate nshita ya kuba pamo? (Moneni ne cikope.)

¹² Bushe abaupana kuti bapashanya shani Akula na Prisila? Tontonkanyeni pa fintu ifingi ifyo imwe na bena mwenu mulingile ukucita. Bushe kuli fimo ifyo mwingabombela pamo ukucila ukubomba mweka? Ku ca kumwenako, Akula na Prisila balebila imbila nsuma pamo. Bushe na imwe mulatantika inshita ya kubila imbila nsuma pamo na bena mwenu? Na kabili Akula na Prisila balebombela pamo. Nalimo imwe na bena mwenu tamubomba incito imo ine, na lyo line kuti mulebombela capamo incito sha pa ng’anda. (Luk. Mil. 4:9) Nga mwa-afwako abena mwenu ukubomba imilimo, mwakulamona ukuti mulabombela pamo kabili mwakulakwata ne nshita ya kulanshanya. Ba Robert na ba Linda balyupana ukucila pa myaka 50. Ba Robert batile: “Ukulanda fye icishinka, tatwakwata inshita iya kwangalila pamo, nomba nga ndesamfya ifipe e lyo umwina mwandi aisa mu kungafwa nelyo ndeseba pa lubansa e lyo umwina mwandi aisa mu kubombela pamo na ine, ndomfwa bwino sana. Ukubombela pamo imilimo kulalenga tulekwata inshita ya kuba pamo. Ukutemwa kwesu kulakoselako.”

13. Pa kuti abalume na bakashi bekatane, finshi balingile ukucita?

¹³ Nomba muleibukisha ukuti, ukuba fye pamo te lyonse kwingalenga abalume  ne bakashi ukwikatana. Umwanakashi umo uwaupwa uwa ku Brazil atile: “Apo muno nshiku kwaliba sana ifingatupumfyanya, naisamona ukutila kuti mwalatontonkanya ukuti mulaba sana pamo na bena mwenu pa mulandu fye wa kutila mwikala ing’anda imo. Naisasanga no kuti kwaliba na fimbi ifyo ningile ukucita. Mfwile ukulakutika ilyo abena mwandi balelanda na ine.” Umfweni ifyo ba Bruno na bena mwabo ba Tays bacita pa kuti balebika amano ku bena mwabo. Ba Bruno batile: “Ilyo tuli pamo tulabika amafoni ukutali pa kuti tayaletupumfyanya.”

14. Finshi abaupana bengacita nga ca kuti tabatemwa ukuba pamo na bena mwabo?

¹⁴ Finshi mulingile ukucita nga ca kuti tamwatemwa ukuba pamo na bena mwenu? Nalimo tamwatemwa fimo fine, nelyo ifyo mucita filakalifya abena mwenu. Finshi mwingacita? Ibukisheni umulilo twacilandapo pa kubala. Tautendeka ukubilima apo pene fye. Pa kuti utwalilile ukulabilima, mulingile ukulabikapo inkuni panono panono. Ifi fine e fyo na imwe mwingacita, kuti mwatendeka ukulaba pamo cila bushiku pa nshita fye iinono. Ilyo muli pamo, mulecita ifyo bonse mwatemwa ifishingalenga umo afulwa. (Yako. 3:18) Nga mwatendeka ukulaba pamo na bena mwenu nangu pa nshita fye inono, kuti mwatendeka ukutemwana na kabili.

15. Mulandu nshi ukucindikana kwacindamina pa kuti abaupana batwalilile ukulatemwana?

¹⁵ Ukucindikana kwalicindama sana mu cupo. Ukucindikana kwaba kwati mwela uulenga umulilo ukwaka. Ukwabula umwela, umulilo te kuti wake. Ifi fine e fyo cingaba na ku baupana nga ca kuti tabalecindikana, ukutemwa kwabo kuti kwapwa. Nomba umulume no mukashi abacindikana, balatwalilila ukutemwana. Muleibukisha ukuti, ukutontonkanya ukuti mwalicindika abena mwenu te kwacindama, lelo icacindama bena mwenu ukulaumfwa ukuti mwalibacindika. Ba Penny na ba Aret balyupana ukucila pa myaka 25. Ba Penny batile: “Pa mulandu wa kuti twalicindikana, calilenga twatemwana sana. Tulalanda fyonse ifyo tuletontonkanya pantu tulacindika ifyo umo alelanda.” Nomba finshi mwingacita pa kuti mulelenga abena mwenu baleumfwa ukuti mwalibacindika? Lekeni tulande pa fyo Abrahamu na Sara balecita.

16. Finshi abalume bengasambilila ku fyo Abrahamu alecita? (1 Petro 3:7) (Moneni ne cikope.)

¹⁶ Abrahamu alicindike sana Sara. Alekutikisha ilyo Sara alelanda kabili alicindike ifyo Sara aleumfwa. Bushiku bumo Sara alifulilwe sana, kabili aebele Abrahamu fyonse ifyo aleumfwa kabili atile e walengele afulwe. Bushe Abrahamu alifulilwe no kulanda ifyali no kukalifya Sara? Awe. Alishibe ukuti Sara  alemunakila kabili alemutungilila. Abrahamu alikutike kuli ena kabili alipwishishe no bwafya. (Ukute. 16:5, 6) Finshi tulesambililako? Mwe balume, mwalikwata insambu sha kupingula ifya kucita mu lupwa. (1 Kor. 11:3) Nomba icacindama ico mwingacita, kutontonkanya pa fyo abena mwenu balefwaya ukuti mucite ilyo tamulapingulapo ifya kucita, maka maka nga ca kuti ifyo mwalasapo nafibakuma. (1 Kor. 13:4, 5) Inshita shimo abena mwenu kuti bafulwa kabili kuti bafwaya ukumweba ifyo baleumfwa. Kuti mwalanga ukuti mwalicindika ifyo baleumfwa, nga mulekutikisha ilyo balemulondolwela. (Belengeni 1 Petro 3:7.) Ba Angela na ba Dmitry balyupana mupepi ne myaka 30. Ba Angela balilondolwele ifyo abena mwabo balenga baleumfwa ukuti balibacindika. Batile: “Lyonse ba Dmitry balakutika kuli ine nga nimfulwa nelyo nga ndefwaya ukulanda na bena. Balantekanishisha na lintu mfulilwe sana.”

17. Finshi abakashi bengasambilila ku fyo Sara alecita? (1 Petro 3:5, 6)

¹⁷ Sara alicindike Abrahamu ilyo aletungilila ifyo Abrahamu alesalapo ukucita. (Ukute. 12:5) Bushiku bumo, Abrahamu alipokelele abeni abo ashale-enekela. Lyena aebele Sara ukuleka ifyo alecita pa kuti apekanishishe abeni ifya kulya. (Ukute. 18:6) Sara alyangufyenye kabili alitungilile Abrahamu. Mwe bakashi kuti mulepashanya ifyo Sara acitile nga muletungilila ifyo abena mwenu basalapo ukucita. Nga mulecita ifi, mukalakosha icupo cenu. (Belengeni 1 Petro 3:5, 6.) Ba Dmitry abo tulandilepo muli paragrafu iifumineko, balilondolwele ifyo abena mwabo balenga baleumfwa ukuti balibacindika. Batile: “Ndatasha sana ifi ba Angela batungilila ifyo nsalapo ukucita, nangu ca kuti te lyonse tusalapo fimo fine ifya kucita. Nga ca kuti ifyo nasalapo ukucita fyalenga twakwata amafya, abena mwandi tabampeela imilandu.” Ala cilanguka ukutemwa umuntu uwakucindika!

18. Bushe abaupana banonkelamo shani nga baletemwana?

¹⁸ Muno nshiku Satana alafwaya Abena Kristu abaupana ukuleka ukutemwana. Alishiba ukuti abaupana nga baleka ukutemwana, kuti baleka ukuba ifibusa na Yehova. Nomba ukutemwa kwa cine takupwa! Kanshi lekeni ukutemwa mwakwata mu cupo, kube ngo kutemwa uko balandapo mu Ulwimbo lwa Nyimbo. Muletemwisha Yehova mu cupo cenu, mulekwata inshita ya kuba pamo, kabili mulecindika ifyo abena mwenu bomfwa ne fyo bakabila. Nga mulecita ifi icupo cenu cikalaleta ilumbo kuli Yehova, Intulo ya kutemwa. Kabili nga filya fine umulilo uo balebikapo inkuni utwalilila ukwaka, na imwe mukatwalilila ukulatemwana