1, 2. Mulandu nshi abasubwa babikila sana amano ku fyaba mu cipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma?

MUFWILE mwalibelengapo ilembo lya Abena Roma 8:15-17 mu nshita ya Cibukisho ca mfwa ya kwa Yesu. Ifi fikomo filanda pa fyo Abena Kristu beshiba ukuti nabasubwa no mupashi wa mushilo. Icikomo ca kubalilapo muli ici cipandwa cilanda pa “baba muli Kristu Yesu.” Bushe icipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma cilanda fye pa basubwa? Nelyo bushe cilalanda na pa Abena Kristu ababa ne subilo lya kwikala pano calo?

² Kwena ici cipandwa cilanda sana pa Abena Kristu abasubwa. Balapokelela “umupashi” nga ‘balolela no kufulukisha ukuba abana ba kwa Lesa, ukulubuka kwa mibili yabo.’ (Rom. 8:23) Kanshi bakaba abana ba kwa Lesa ilyo bakaya ku muulu. Ici cikacitika pantu ilyo babatishiwe, Lesa alibelele imembu ukubomfya icilubula kabili alibalungamike ukuba abana bakwe.—Rom. 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Cinshi twingalandila ukuti ababa ne subilo lya kwikala pano isonde nabo balingile ukubika amano ku fyaba mu cipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma?

³ Ababa ne subilo lya kwikala pano calo nabo bene balingile ukubika amano ku fyaba muli ici icipandwa pantu Lesa  abamona ukuti balungami. Ifyo Paulo alembele mu fipandwa fya kubalilapo e filanga ukuti Lesa abamona ukuti balungami. Mu cipandwa 4 alandile pali Abrahamu uwali ne citetekelo. Abrahamu ali pano sonde ilyo Yehova ashilapeela abena Israele Amafunde, kabili ninshi kucili imyaka iingi ukuti Yesu atufwile. Na lyo line Yehova amwene Abrahamu ukuti ali ne citetekelo icakosa kabili amumwene ukuti mulungami. (Belengeni Abena Roma 4:20-22.) Na muno nshiku mwine, Yehova amona Abena Kristu ababa ne subilo lya kwikala pano calo ukuti balungami. Kanshi nabo bene kuti banonkelamo mu fyo Baibolo itufunda mu cipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma.

4. Cipusho nshi tulingile ukulatontonkanyapo nga twabelenga Abena Roma 8:21?

⁴ Pa Abena Roma 8:21, paba amashiwi ayalanga ukuti nangu cibe shani icalo cipya cikesa. Pali ici cikomo paba ubulayo bwa kuti, “ifibumbwa na fyo fikalubuka ku busha bwa kubola no kuba abana ba kwa Lesa.” Bushe mukabamo mu calo cipya? Ifyaba mu cipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma kuti fyamwafwa ukulacita ifingalenga mwaisaba mu calo cipya.

5. Finshi Paulo alelandapo mu Abena Roma 8:4-13?

⁵ Belengeni Abena Roma 8:4-13. Icipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma cilanda pa bupusano bwaba pa abenda ‘ukulingana ne fifwaya imitima yabo’ na pa benda “ukulingana ne fifwaya Lesa.” Abantu bamo nalimo kuti bamona kwati ili lembo lilanda pa bupusano bwaba pa baishiba icine e lyo na pa bashaishiba nelyo pa Bena Kristu na pa bashili Bena Kristu. Lelo Paulo alembeele ‘abali mu Roma abo Lesa atemenwe, abaitilwe ukuba aba mushilo.’ (Rom. 1:7) Kanshi Paulo alelanda pa bupusano bwali pa Bena Kristu abaleenda ukulingana ne fyalefwaya imitima yabo e lyo na pa baleenda ukulingana ne fifwaya Lesa. Bupusano nshi bwalipo?

6, 7. (a) Ni kuli finshi ishiwi ilyo bapilibula ukuti “imitima” lilosha? (b) Finshi Paulo alelandapo ilyo abomfeshe ishiwi lya kuti “imitima” pa Abena Roma 8:4-13?

⁶ Ishiwi babomfeshe pa kulemba Baibolo ilyo bapilibula muli ici icikomo ukuti “imitima,” lilalosha na ku fintu ifyalekanalekana. Inshita shimo ili shiwi lilosha ku mubili wa muntu. (Rom. 2:28; 1 Kor. 15:39, 50) Ishiwi lya ciGriki ilyo Paulo abomfeshe, balelibomfya  na pa kulanda pa ba mu lupwa. Ku ca kumwenako, ili e shiwi Paulo abomfeshe ilyo alembele ukuti Yesu ‘afumine mu bana ba kwa Davidi ukulingana no buntunse,’ kabili e lyo abomfeshe ilyo alandile pa baYuda ukuti ‘bantu bakwe.’—Rom. 1:3; 9:3.

⁷ Lelo ifyo Paulo alembele mu cipandwa 7 fyalenga twaishiba “imitima” iyo alandilepo mu Abena Roma 8:4-13. Ayampenye ‘ukukonkelela ififwaya imitima’ ku “lunkumbwa lwa lubembu” ifyali ‘mu filundwa fyabo.’ (Rom. 7:5) Bushe ni bani abo Paulo alelandapo ilyo atile “abakonka ififwaya imitima yabo batontonkanya ifyo fine”? Paulo alelanda pa bantu abatungululwa nelyo ababika sana amano ku fyo imitima yabo ifwaya, abalecita fye fyonse ifyo balefwaya.

8. Mulandu nshi Paulo asokele Abena Kristu basubwa ukukanaenda “ukulingana ne fifwaya imitima”?

⁸ Mulandu nshi Paulo asokele Abena Kristu abasubwa ukukanaikala “ukulingana ne fifwaya imitima”? Bushe na Abena Kristu muno nshiku abo Yehova amona ukuti fibusa fyakwe no kuti balungami, kuti balaikala ukulingana ne fifwaya imitima yabo? Umwina Kristu uuli onse kuti atendeka ukwikala ukulingana no lunkumbwa lwa mubili. Ku ca kumwenako, Paulo alembele ati, bamo pa bwananyina abali mu Roma bali abasha ku “mafumo yabo abene,” nalimo alelanda pa nsuuna ya kucita ubulalelale nelyo insuuna ya fya kulya, iya kunwa nelyo iya fintu fimbi. Kwali na ba bwananyina bamo ‘abaleongola imitima ya bapelwa amano.’ (Rom. 16:17, 18; Fil. 3:18, 19; Yuda 4, 8, 12) E lyo kwali no wa bwananyina umo mu Korinti ‘uwaupile umukashi wa kwa wishi.’ (1 Kor. 5:1) Kanshi e mulandu wine Lesa aebele Paulo ukusoka Abena Kristu ukuleka ‘ukutontonkanya ififwaya imitima.’—Rom. 8:5, 6.

9. Ni mwi Paulo aloseshe ilyo alandile amashiwi yaba pa Abena Roma 8:6?

⁹ Na muno nshiku mwine tufwile ukukonka uku kusoka. Umwina Kristu uwabombela Lesa pa myaka iingi kuti atendeka ukutontonkanya pa fifwaya umutima. Ici tacilolele mu kuti limo limo Umwina Kristu nga aletontonkanya pa fya kulya, pa ncito, pa fya kuleseshamo icitendwe, nelyo pa citemwiko ninshi aletontonkanya pa fifwaya umutima. Umubomfi wa kwa Lesa onse alatontonkanyapo  pali ifi. Yesu aleipakisha ifya kulya, kabili aliliishishe na bambi. Alimwene ukuti abantu balingile ukulakwatako inshita ya kulya. Paulo na o alilandile ukuti abaupana e balingile ukulaala pamo.

10. Bushe amashiwi ya kuti “ukutontonkanya ififwaya imitima” ayaba pa Abena Roma 8:5, 6 yalola mwi?

¹⁰ Nomba ni mwi Paulo aloseshe ilyo alandile pa “kutontonkanya ififwaya imitima”? Ishiwi lya ciGriki ilyo Paulo abomfeshe, lilosha “ku kutontonkanya nelyo ku kubika umutima pa cintu cimo no kulafwaisha ukucita ifyo fine umuntu aletontonkanyapo.” Bonse abakonkelela ififwaya imitima yabo, batungululwa no mubili wabo uushapwililika. Uwasambilila sana ifya mu Baibolo alandile pa mashiwi ayaba pa Abena Roma 8:5 ati: “Abatontonkanya pa fifwaya imitima yabo ifyo fine e fyo babikako amano, e fyo balandapo sana kabili e fyo bacita no kucita.”

11. Fintu nshi ifyo nalimo twingabikako sana amano?

¹¹ Abena Kristu mu Roma balingile ukuiceeceeta pa kuti beshibe ifyo babikileko sana amano. Balingile ukumona nga ca kuti babikile sana amano ku “fifwaya imitima.” Na ifwe bene muno nshiku tulingile ukuiceeceeta pa kuti twishibe ifyo twabikako sana amano. Finshi twabikako sana amano, kabili finshi tulandapo sana? Finshi twatemwisha ukucita cila bushiku? Bamo kuti basanga ukuti babika amano ku kusonda umwangashi uwalekanalekana, ukuyemfya ing’anda, ukushita ifya kufwala ifyapusanapusana, ukucita amakwebo, ukuya mu kutandala ku ncende shimbi e lyo na ku fintu fimbi. Kwena caliba fye bwino ukucita fyonse ifi twalandapo. Ku ca kumwenako, bushiku bumo Yesu alipangile umwangashi, Paulo na o aebele Timote ati, ulenwako “umwangashi uunono.” (1 Tim. 5:23; Yoh. 2:3-11) Na lyo line Yesu na Paulo tabaikalile fye ukulanda pa mwangashi. Inga ifwe, finshi twabikako sana amano?

12, 13. Mulandu nshi tushilingiile ukubikila amano ku fifwaya imitima?

¹² Mulandu nshi uo tulingile ukuiceeceetela? Paulo alembele ati: “Ukutontonkanya ififwaya imitima kutungulula ku mfwa.” (Rom. 8:6) Nga tulecita ifi Paulo alandilepo kuti twaleka ukuba ifibusa fya kwa Lesa kabili ku ntanshi kuti twaisafwa. Na lyo line Paulo taloseshe mu kuti umuntu nga atendeka “ukutontonkanya ififwaya imitima” ninshi akafwa. Pantu kuti ayaluka. Tontonkanyeni pa umwaume uwali mu cilonganino ca mu Korinti uwalecita ubupulumushi kabili uwatamfiwe mu cilonganino. Uyu mwaume alyalwike. Alilekele ukucita ifyalefwaya umutima kabili alibweshiwe mu cilonganino.—2 Kor. 2:6-8.

¹³ Nga ca kuti uyu mwaume uwali mu cilonganino ca mu Korinti alyalwike, ninshi no Umwina Kristu muno nshiku na o kuti ayaluka. Ukwabula no kutwishika, amashiwi ya kusoka pa fingacitika umuntu nga ‘aletontonkanya ififwaya imitima’ kuti yayafwa Umwina Kristu ukwaluka!

14, 15. (a) Finshi tufwile ukulatontonkanyapo ukucila ‘ukulatontonkanya pa fifwaya imitima yesu’? (b) Bushe calola mwi “ukutontonkanya ifya kwa Lesa”?

¹⁴ Pa numa ya kutusoka pa fingacitika nga ‘tuletontonkanya ififwaya imitima,’ Paulo alandile pa fyo tulingile ukucita, atile: “Ukutontonkanya ifya kwa Lesa kutungulula ku mweo na ku mutende.” Ala umweo no mutende cilambu icisuma sana. Kuti twacita shani pa kuti tukanonke ici icilambu?

¹⁵ “Ukutontonkanya ifya kwa Lesa” tacalola mu kuti umuntu alingile ukwikalila fye  ukulacita ifya Lesa. Talingile ukwikalila fye ukulatontonkanya no kulanda pali Baibolo, pa fyo atemwa Lesa na pe subilo akwata. Tatufwile ukulaba ukuti Paulo na Abena Kristu bambi abalebombela Lesa balecita ifyo na bantu bambi balecita. Balelya no kunwa, abengi balyupile kabili balikwete no lupwa, balebomba ne milimo pa kuti baleisakamana.—Marko 6:3; 1 Tes. 2:9.

16. Nangu ca kuti Paulo alebomba imilimo iyo na abantu bambi balebomba, finshi abikileko sana amano?

¹⁶ Na lyo line, ifi fintu te fyali ifyacindama sana kuli aba ababomfi ba kwa Lesa. Ku ca kumwenako, Paulo alebomba umulimo wa kupanga amatenti, lelo abikile sana amano ku mulimo wa kubila no kusambilisha. (Belengeni Imilimo 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Uyu e mulimo alekoselesha na ba bwananyina mu Roma ukulabomba. Paulo abikile sana amano ku fya kwa Lesa. Kanshi aba bwananyina mu Roma balingile ukulamupashanya, kabili na ifwe bene tulingile ukulamupashanya.—Rom. 15:15, 16.

17. Bushe ubumi bwesu bukaba shani nga ‘tuletontonkanya ifya kwa Lesa’?

¹⁷ Busuma nshi bwaba mu kubika sana amano ku fya kwa Lesa? Pa Abena Roma 8:6 patila: “Ukutontonkanya ifya kwa Lesa kutungulula ku mweo na ku mutende.” Aya mashiwi yalola mu kuti tulingile ukulaleka umupashi wa kwa Lesa uletwafwa pa kuti tuletontonkanya no kulacita ifintu ukulingana ne fyo Lesa afwaya. Ukwabula no kutwishika, nga tuleleka “umupashi” uletutungulula, tukaba sana ne nsansa na pali ino ine nshita. E lyo ku ntanshi tukekala umuyayaya nampo nga ni ku muulu nelyo nga ni pano isonde.

18. Bushe “ukutontonkanya ifya kwa Lesa” kuti kwalenga twaba shani no mutende?

¹⁸ Natulande pa mashiwi ayasuma aya kuti, “ukutontonkanya ifya kwa Lesa kutungulula . . . ku mutende.” Abantu abengi tabakwata umutende. Ifwe twaliba no mutende uo abantu abengi bafwaisha. Cimo icalenga ukuti tube no mutende ni co tulesha na maka ukuba aba mutende mu lupwa e lyo na mu cilonganino. Tatufwile ukulaba ukuti aba bwananyina e lyo na ifwe bene tatwapwililika. Apo tatwapwililika, limo kuti twapusana na ba bwananyina. Kanshi nga twapusana tulingile ukulakonka amashiwi ayo Yesu alandile aya kuti: “Utale uyeumfwana na munonko.” (Mat. 5:24) Kuti cayanguka ukutendeka ukumfwana na ba bwananyina nga tuleibukisha ukuti nabo bene babombela “Lesa uupeela umutende.”—Rom. 15:33; 16:20.

19. Mutende nshi uwaibela uo tukakwata nga ‘tuletontonkanya ifya kwa Lesa’?

¹⁹ Nga ‘tuletontonkanya ifya kwa Lesa,’ tukaba no mutende na Kabumba wesu, kabili uyu mutende walicindama sana. Esaya asobele ati: “Abantu abo imitima yabo yaba iyashangila, mukabacingilila no mutende wa pe, pantu ni mwe batetekela.”—Esa. 26:3; belengeni Abena Roma 5:1.

20. Mulandu nshi mutashisha pa fyo Baibolo itufunda mu cipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma?

²⁰ Nampo nga twalisubwa nelyo twakwata isubilo lya kwikala pano isonde, tulingile ukulakonka ifyaba mu cipandwa 8 ica ibuuku lya Abena Roma. Tulingile ukulatasha pa fyo ili lembo litukoselesha ukukanabika sana amano ku “fifwaya imitima”! Lelo natumona ubusuma bwaba mu kukonka amashiwi ya kuti: “Ukutontonkanya ifya kwa Lesa kutungulula ku mweo na ku mutende.” Nga tulecita ifi, Lesa akatupeela icilambu, Paulo atile: “Icilambu ca lubembu ni mfwa, lelo ubupe bwa kwa Lesa mweo wa muyayaya muli Kristu Yesu Shikulwifwe.”—Rom. 6:23.