Icitetekelo Kuti Cayalula Imikalile Yenu

UUSHASUMINA muli Lesa atungile ukuti: “Umuntu kuti akwata imibele isuma ukwabula ukusumina muli Lesa.” Atile alikushishe abana bakwe mu mibele isuma, kabili nabo balikushishe abana babo mu nshila imo ine mu mibele iisuma nga nshi ukwabula ukutetekela Lesa.

Bushe ici cilolele mu kuti ukutetekela Lesa takukabilwa? E fintu uyu mwanakashi atontonkenye. Kabili ca cine ukuti te bantu bonse abashasumina muli Lesa ababipa. Umutumwa Paulo alandile ulwa “Abena fyalo” abashaishiba Lesa lelo “bacita Amalango ku cifyalilwa.” (Abena Roma 2:14) Abantu bonse kumo na bashasumina muli Lesa bafyelwe na kampingu. Abengi balesha ukukonka ifyo kampingu wabo abeba nangu cingati tabasumina muli Lesa uwabapeela amano ya cifyalilwa aya kwishiba ubusuma ukubulekanya no bubi.

Nangu cibe fyo, icitetekelo cakosa muli Lesa, icashimpwa pali Baibolo kuti calenga imikalile ukuwama sana ukucila ukutungululwa fye na kampingu yeka yeka. Icitetekelo icashimpwa pa Cebo ca kwa Lesa, Baibolo, cilatungulula kampingu no kuilenga ukwiluka ubusuma ukubulekanya no bubi. (AbaHebere 5:14) Ukulundapo, icitetekelo cilakosha abantu ukusungilila imibele isuma sana na lintu fye bali mu bwafya ubukalamba. Ku ca kumwenako, mu mwanda wa myaka uwalenga 20, ifyalo ifingi fyatendeke ukutekwa na mabuteko yabipa, ayalenga abantu abali fye abasuma ukucita ifyabipa nga nshi ku bantu banabo. Nangu cibe fyo, abatetekele Lesa sana balikene ukunashako ifishinte fyabo, nangu fye lintu bali mu kapoosa mweo. Ukulundapo, icitetekelo cashimpwa pali Baibolo kuti cayaalula abantu. Kuti capususha abantu abamoneka kwati tabakwata na kwakulola kabili kuti  cayaafwa abantu ukukanalufyanya sana. Belengeni ifya kumwenako fimo fimo.

Icitetekelo Kuti Cayalula Imikalile ya mu Lupwa

Lintu kapingula wa ku England asuminishe John na Tania ukuti batendeke ukusunga abana babo, asosele ukuti: “Icitetekelo cenu e calenga ukuti mucite ifyo abantu bengafilwa ukucita.” Lintu icilye catendeke ukulubulwisha John na Tania, bali tabalalembesha icupo, kabili imikalile yabo pa ng’anda tayaweme. Pa kuti engalakwata indalama sha kubomfya ku miti ikola no kuteya ifyangalo fya cela mushuke, John aipoosele muli bumpulamafunde. Alilekeleshe abana bakwe no mukashi wakwe. Cinshi kanshi bacitile ico abantu bengafilwa ukucita?

Bushiku bumo, John aumfwile umwipwa wakwe alelanda pali Paradise. Apantu alitemenwe ifyo alandile, aipwishe abafyashi ba mwipwa wakwe. Abafyashi ni Nte sha kwa Yehova kabili bayafwile John ukusambilila pali paradise mu Baibolo. Panono panono, John na Tania balikushishe icitetekelo cashimpwa pali Baibolo icayalwile imikalile yabo. Balilembeshe icupo cabo kabili balekele imisango yabipa. Bakapingula abaishile mu kuceeceeta ulupwa lwabo basangile ifyo bashali na kusanga pa nshita inono iyapitilepo. Basangile ulupwa lwa nsansa mu ng’anda ya busaka umo abana bengakushiwa. Kapingula alilungike ukusosa ukuti icitetekelo ico John na Tania basangile e calengele bacite ico abantu bengafilwa ukucita.

Namayanda wacaice, ku ncende yabela pa kati ka Asia na Afrika iyatalukana na England amakilomita ayengi, ali mupepi no kuba pa bantu ba bulanda. Alefwaya ukupwishe cupo nge fyo iminshipendwa icita cila mwaka. Alikwete umwana, lelo umulume wakwe ali umukulu sana ukumucila. E mulandu balupwa lwakwe balemutunkila ukuti apwishe icupo. Kabili alitendeke fye no kupekanya ukuti balekane. Nangu cibe fyo, alesambilila Baibolo ne Nte ya kwa Yehova. Lintu Nte aishibe ifyo alepanga ukucita, alimulondolwele fintu Baibolo ilanda pa cupo. Ku ca kumwenako, itila icupo ca bupe ukufuma kuli Lesa kabili te ca kwangalilako iyo. (Mateo 19:4-6, 9) Uyu mwanakashi aliisoseshe mu kati ati, ‘Campapusha ine ukuti uyu mwanakashi untu nshaishiba e uleesha ukupususha ulupwa lwesu, lelo abantu naishiba bwino e baleesha ukulubongolola.’ Icitetekelo cakwe ico asangile camwaafwile ukusunga icupo cakwe.

Kwaliba ku ca bulanda abaponya amafumo kabili ici cilambukila indupwa. Lipoti ya United Nations yatungenye ukuti utunya amamilioni 45 utushilafyalwa tulepaiwa pa mulandu wa kuponya amafumo ku mufulo cila mwaka. Ca bulanda icicitika kuli utu tunya. Ukwishiba kwa Baibolo kwalyafwile umwanakashi ku Philippines ukukanaba pa baponya amafumo.

Inte sha kwa Yehova shalitandalile uyu mwanakashi kabili alipokele broshuwa wa kusambililamo uwa Cinshi Cintu Lesa Afwaya Kuli Ifwe?, * no kutendeka ukusambilila Baibolo. Lintu papitile imyeshi, alilondwelele icalengele asumine ukusambilila Baibolo. Uyu mwanakashi ali ne fumo ilyo Inte sha mutandalile pa kubalilapo, lelo wene no mulume wakwe bali nabapingulapo ukuponya lilye fumo. Lelo icikope pe buula 24 ica kanya kashilafyalwa califikile umwanakashi pamutima. Ubulondoloshi bwa Baibolo mu cipande ubwaba palya ubwa kuti ubumi bwalishila apantu ‘kuli Lesa e kwaba akamfukumfuku ka mweo’ bwamulengele ukuti e ponya lilye fumo. (Amalumbo 36:9) Ilelo alikwata umwana umusuma kabili uwaina bwino.

Icitetekelo Cilaafwa Abasuulwa

Ku Ethiopia, abaume babili abafwele nsamu baishile mu ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova. Ilyo ukulongana kwapwile, mu nsansa Nte umo abebele ishina lyakwe no kubepusha amashina yabo. Aba baume bamulombele indalama. Lelo Nte abapeele ifyawama ukucila pa ndalama. Abakoseleshe ukulundulula icitetekelo muli Lesa icaba “icafinisha ukucila golde.” (1 Petro 1:7) Umo pali aba alisumine kabili atendeke ukusambilila Baibolo. Ici calyalwile imikalile yakwe. Ilyo icitetekelo cakwe caile cilekula, alilekele ukupeepa, bucakolwa, bucisenene, no kubomfya khat (imiti ikola iya mabula). Alisambilile ukuibombela ukucila ukulalombaisha kabili pali nomba alekala imikalile iisuma kabili iyalondoloka.

Ku Italy, umwaume wa myaka 47 alikakilwe  imyaka 10 mu cifungo kabili ali mu cipatala ca cilye ica balwala mu muntontonkanya. Nte umo uwasuminishiwa ukwingila mu fifungo ku kwaafwa abafungwa lwa ku mupashi atendeke ukusambilila Baibolo nankwe. Uyu mwaume alyalwike bwangu. Icitetekelo calyalwile imikalile yakwe ica kuti pali nomba abafungwa bambi e ko babutukila ku kubebako ifyo bengacita na mafya yabo. Bakapokola ba cifungo balimucindika no kumucetekela pa mulandu wa citetekelo cakwe icashimpwa pali Baibolo.

Mu myaka ya nomba line mwaliba amalyashi mu manyunshipepala ayalanda pa nkondo sha bana calo mu Afrika. Amalyashi yaletela sana ubulanda ni yalya ayalanda pali bakalume abasambilishiwa ukuba abashilika. Aba bana balabasenda, ukubalula imitima ukuba iyabipa, kabili balabapatikisha ukucita ifyabipa nga nshi pali balupwa babo pa kuti bengaba fye na bucishinka ku kabungwe ka bashilika fye kantu balelwila. Bushe icitetekelo cashimpwa pali Baibolo kuti caba na maka ya kwalula imikalile ya aba baice? Ee, calyalwilepo babili.

Ku Liberia, Alex ali kampenga mwi Calici lya baKatolika. Lelo ilyo ali ne myaka 13, aingile mu kabungwe kabashilika kabili asangwike umushilika wacaice uwaishibikwe ngo wabipa. Alipandile pa kuti akose mu nkondo. Alex alimweneko uko abanankwe abengi baleipaiwa, lelo ena alipuswike. Mu 1997, akumene ne Nte sha kwa Yehova kabili amwene ukuti shena tashamusuulile. Lelo shamwafwile ukusambilila ifyo Baibolo ilanda pa lukaakala. Alex alilekele ubushilika. Ilyo icitetekelo cakwe caile cilekula, akonkele fintu Baibolo ikambisha ukuti: “Ataluke ku bubi no kucite cisuma, afwaye umutende no kuukonkelela.”—1 Petro 3:11.

Pa nshita ilya ine, Samson, uwacaice uwali umushilika kale aishile kwi tauni Alex aile mu kwikala. Samson ali ni kwaya, lelo mu 1993 aingile ubushilika kabili atendeke ukubomfya imiti ikola, ukupupe mipashi na bucisenene. Balimutamfishe ubushilika mu 1997. Samson ali pa lwendo lwa kuya ku Monrovia ku kuya mu kwingila mu kabungwe kaibela aka kusungilila umutelelwe. Lelo cibusa wakwe amukoseleshe ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Kabili ici calengele ukuti alundulule icitetekelo cashimpwa pali Baibolo. Ici calimukoseshe ukuti aleke ukulwa inkondo. Nomba Alex na Samson balekala imikalile ya mutende kabili iya mibele isuma. Icabaafwile ukwalula imikalile yabo iya bunkalwe citetekelo cashimpwa pali Baibolo kabili te cintu cimbi iyo.

Icitetekelo Cine Cine

Aba bancepela fye pa bantu abengi twingalandapo abalelangilila fintu icitetekelo cine cine icashimpwa pali Baibolo cingalula abantu. Kwena, te bonse abatunga ukuba Abena Kristu abakonka ifipimo fya mu Baibolo. Ca cine, bamukanalesa bamo kuti baikala imikalile yawama ukucila na bamo abaitunga ukuba Abena Kristu pantu icitetekelo cashimpwa pali Baibolo calicila pa kutunga fye ukusumina muli Lesa.

Umutumwa Paulo atile icitetekelo “e shintililo lya fintu tulecetekela, ni nte ya fintu ifishimonwa.” (AbaHebere 11:1) E co, icitetekelo cisanshamo ukusumina kwakosa mu fintu ifishimonwa kabili kwashimpwa pa bushinino bwa cine cine. Na kucilisha cisanshamo ukukanatwishika ukuti Lesa e ko aba, kabili alitutemwa, no kuti alapaala abacita ukufwaya kwakwe. Umutumwa Paulo atile: “Uupalamina kuli Lesa ali no kutetekelo kuti e ko ali, no kuti aba kalambula wa bamufwayafwaya.”—AbaHebere 11:6.

Ici e citetekelo cayalwile imikalile ya kwa John na Tania, na bambi abalandilwepo muli cino cipande. Cabalengele ukusambilila Icebo ca kwa Lesa, Baibolo, no kucetekela cena sana ukuti cibatungulule mu fyo balepingulapo. Cabaafwile ukuipusula panono pa kuti belaikala imikalile iyalemoneka kwati yali bwino lelo iyali iyalubana. Nangu cingati fintu bapitilemo fyalipusene, bonse batendeke mu nshila imo ine. Inte ya kwa Yehova yalisambilile Baibolo nabo, kabili baliimwenene ukuti amashiwi ya mu Baibolo ya cine ayasoso kuti: “Icebo ca kwa Lesa ca mweo, kabili caliluma.” (AbaHebere 4:12) Ukuluma kwa Cebo ca kwa Lesa kwalyafwile bonse ukukuula icitetekelo cakosa icayalwile imikalile yabo ukuba iyawama.

Inte sha kwa Yehova shilasambilisha ukucila mu fyalo 230 ne fishi fya muli babemba. Shilemukoselesha ukusambilila Baibolo. Mulandu nshi? Pantu shalishininwa ukuti icitetekelo cashimpwa pali Baibolo kuti calenga imikalile yenu ukuwama sana.

[Futunoti]

[Ifikope pe bula 3]

Icitetekelo cashimpwa pali Baibolo cilalula imikalile ukuba iyawama

 [Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 2]

Baibolo wa Biblia nieświeska uwa kwa Szymon Budny, 1572