Bushe Muimona Shani?

AALI uwa cilumba. Lintu bamusumbwile no kumupeela icipuna cimbi mu buteko, aalisaminwe pe lumbo no mucinshi fintu bamupeele. Lelo alikalipe sana lintu cilolo umo akeene ukumupeela ulya mucinshi. Pa kumulimuna, uyu cilolo wa cilumba apaangile ukwipaya uluko lonse ulwa kwa mpulamafunde muli bulya buteko. Mwandi uko kwali kuikatamika kwalubana!

Uwalepanga ukucite ci ali ni Hamani, cilolo mukalamba kwi sano lya kwa Ahasuerusi Imfumu ya Persia. Nani ali umulwani wakwe? Aali ni Mordekai umuYuda. Nangu cingati ukupaanga kwa kwa Hamani ukwa kwipaya uluko lwa ciYuda kwalicililemo, ici cilelangilila fye ubusanso ne fya kufumamo fyabipisha ifya cilumba. Ukuituntumba kwakwe kwaliletelele bambi amafya kabili kwalengele no kuti aseebane pa cintubwingi na kuli pele pele alipaiwe.—Estere 3:1-9; 5:8-14; 6:4-10; 7:1-10.

Bakapepa ba Cine Na Bo Bene Kuti Baba ne Cilumba

Yehova afwaya ukuti ‘tuleenda bufuke bufuke na Lesa wesu.’ (Mika 6:8) Mu Baibolo mwaba amalyashi yapusanapusana aya bantu abafililwe ukwenda bufuuke bufuuke. Ici calibaletele amafya no bulanda. Ukulanda pali fimo ifya ifi fya kumwenako kuti kwatwafwa ukumona ubupumbu no busanso ifyaba mu kutontonkanya kwalubana.

Ukutontonkanya kwa kwa kasesema wa kwa Lesa Yona kwali ukwalubana ica kuti afwaile fye no kufyuka lintu Lesa amutumine ukuyasoka abantu babipa aba mu Ninibe pa lwa bupingushi bwa kwa Yehova pali bene. (Yona 1:1-3) Pa numa lintu ukushimikila kwakwe kwalengele abena Ninibe ukulapila, Yona aalifiitilwe ku mutima. Ayangilwe sana ku mucinshi wakwe nga kasesema ica kuti tasakamene myeo ya bena Ninebe abengi. (Yona 4:1-3) Nga ca kuti pa mulandu wa kukanafuuka twalaimona ukuti twalicindama sana, cikatwansha ukumona abantu ne filecitika mu nshila yabulamo akapaatulula kabili iyalungama.

Natulande na pali Usia, uwali imfumu isuma iya Yuda. Lintu ukutontonkanya kwakwe kwalubene, mu kuituntumba afwaile ukubomba umulimo wapeelwe kuli bashimapepo. Pa ncitilo shakwe ishabulamo bufuuke kabili isha kuituntumba, alufishe ubumi busuma kabili alisenwikwe na Lesa.—2 Imilandu 26:3, 16-21.

Ukutontonkanya kwalubana kwapene kubike abasambi ba kwa Yesu mu citeyo. Baishileangwa sana pa lwa kulumbuka no kufwaisha ukutungulula bambi. Lintu ubwesho bukalamba bwaishile, balifutatile Yesu no kubutuka. (Mateo 18:1; 20:20-28; 26:56; Marko 9:33, 34; Luka 22:24) Ukukanafuuka no kuituntumba fyabalengele ukusuulako ku mifwaile ya kwa Yehova no mulimo wabo uwa kucita ukufwaya kwakwe.

Ifya Kufumamo Fyabipa Ifya Kuituntumba

Ukuimona mu kulubana kuti kwaleta ubucushi e lyo no konaula bucibusa bwesu na bambi. Ku ca kumwenako, limbi kuti twikele mu muputule umo na baupana babili e lyo twamona baleitotosha no kuseka. Nga twaliitemwa, kuti twatunganya fye no kuti ni fwe baleseka apo baletepeleshanya. Umuntontonkanya wesu te kuti utusuminishe ukutontonkanya pa mulandu umbi uwingalenga bene ukuseka. Kuti twasondwelela ukuti nangu cibe shani ni fwe fye balelandapo. Kuti twakalifiwa twaleka no kusosha aba baupana. Na muli fyo ukuituntumba kuti kwaleta ukukanaumfwana no konaula ukwampana kwesu ne fibusa, indupwa shesu, e lyo na bambi.

 Abailungamika sana kuti baba aba mataki, lyonse ukulaitakisha pa fyo bamona ngo kulamuka kukalamba, pa fyo bacita, nangu pa fikwatwa fyabo. Nelyo pambi kuti nga pali ukulanshanya e balelanda fye beka, lyonse ukulalanda fye pa fibakumine. Imilandile ya musango yo ilangisha ukuti umo takwata ukutemwa kwa cine cine kabili ilakalifya. Na muli fyo, abailungamika balaitalusha kuli bambi.—1 Abena Korinti 13:4.

Nge Nte sha kwa Yehova, kuti batupumya nelyo ukutukaanya ilyo tuli mu butumikishi. Tufwile ukulaibukisha ukuti te ifwe bakaanya iyo, lelo bakaanya Yehova, Intulo ya bukombe bwesu. Nangu cibe fyo, ukuituntumba kuti kwaletako ifya kufumamo fyabipa. Imyaka ya ku numa munyina umo aebelwe amashiwi ya musaalula kuli mwine ng’anda, kabili alikalifiwe ilyo bamwebele ifyo fyebo, e co alilandwile no kweba mwine ng’anda ifyebo fyabipa. (Abena Efese 4:29) Pa numa ya ici, tataalile abombapo ubutumikishi bwa ku ng’anda ne ng’anda na kabili. Ca cine, icilumba kuti calenga twakalifiwa ilyo tuleshimikila. Natweshe na maka yesu yonse ukukanasuminisha ico ukucitika. Lelo ukucila, natuicefye no kulomba ukwaafwa kwa kwa Yehova pa kuti tulemona bwino ishuko lyesu ilya kubomba ubutumikishi bwa Bwina Kristu.—2 Abena Korinti 4:1, 7; 10:4, 5.

Icilumba kuti catulesha ukupokelela ukufunda uko tukabila sana. Imyaka yapitapo, mu calo cimo ica mu Central America, umulumendo umo umupungwe alilandile ilyashi mwi Sukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi mu cilonganino ca Bwina Kristu. Lintu kangalila we sukulu amufundile mu kulungatika, uyu mulumendo mu cipyu apoosele Baibolo yakwe pa nshi no kufuma mu Ng’anda ya Bufumu ne paange lya kukanabwelelako. Lelo pa numa ya nshiku shinono, icilumba cakwe calipwile, aliwikishenye na kangalila we sukulu, kabili mu kuicefya alipokelele ukufunda. Mu kupita kwa nshita, uyu mulumendo alilundulwike lwa ku mupashi.

Ukukanafuuka no kuilungamika mu kucishamo kuti kwaonaula bucibusa bwesu na Lesa. Amapinda 16:5 yasoka ukuti: “Onse uwatakalalo mutima wa muselu kuli Yehova.”

Ukuimona mu Nshila Isuma

Mu cituntulu, tatufwile ukuilungamika sana. Lelo, ici tacilepilibula ukuti tatufwile ukukatamika fintu tucita no kusosa. Baibolo ilondolola ukuti bakangalila, ababomfi batumikila, na kuba, bonse fye mu cilonganino, bafwile ukuba aba mushiye. (1 Timote 3:4, 8, 11; Tito 2:2) E co, ni shani fintu Abena Kristu bengatwalilila ukuimona mu nshila yabamo ubufuuke, iisuma kabili iya mushiye?

Mu Baibolo mwaliba ifya kumwenako fya kukoselesha ifya bantu abatwalilile ukuimona mu nshila isuma. Yesu Kristu aba ca kumwenako capulishamo ica kuicefya. Pa kuti acite ukufwaya kwa kwa Wishi no kuleta ipusukilo ku bantunse, Umwana wa kwa Lesa aliitemenwe ukusha icifulo cakwe ica ku muulu ica bukata no kwisaba umuntu uwa pa nshi, pano isonde. Aali uwailama kabili uwa mucinshi te mulandu no kutukwa, ukusaalulwa no kwipaiwa mu museebanya. (Mateo 20:28; Abena Filipi 2:5-8; 1 Petro 2:23, 24) Cinshi cayafwile Yesu ukucite ci? Ashintilile umupwilapo pali Yehova kabili apampamine pa kucito kufwaya kwa kwa Lesa. Yesu alesambilila Icebo ca kwa Lesa mu mukoosha, alepepa ukufuma pa nshi ya mutima, kabili alebombesha mu butumikishi. (Mateo 4:1-10; 26:36-44; Luka 8;1; Yohane 4:34; 8:28; AbaHebere 5:7) Ukukonka ica kumwenako ca kwa Yesu kuti kwatwafwa ukulaimona mu nshila isuma no kutwalilila ne yo ine mibele.—1 Petro 2:21.

Natumone ica kumwenako na cimbi icisuma ica kwa Yonatani umwana wa Mfumu Shauli. Pa mulandu wa kuti wishi alibulilwe icumfwila, Yonatani apanishe ishuko lya kupyana Shauli nge mfumu. (1 Samwele 15:10-29) Bushe Yonatani alikalipe pa kupanya ili shuko? Bushe alikwete akalumwa kuli Davidi, umulumendo uwali no kupyana pa cifulo cakwe? Nangu cingati Yonatani ali umukalamba sana ukucila Davidi napamo aalicililepo no kubelesha, mu bufuuke kabili mu kuicefya alikonkele  ukutantika kwa kwa Yehova no kutungilila Davidi muli bucishinka. (1 Samwele 23:16-18) Ukumfwikisha bwino ukufwaya kwa kwa Lesa no kuitemenwa ukunakila kuli kwene, kukatwafwa ‘ukukanaitontonkanishisha ukucila ifyo tufwile ukutontonkanya.’—Abena Roma 12:3.

Yesu asambilishe pa lwa bucindami bwaba mu kufuuka no kuicefya. Alangilile ici pa kusosa ukuti ilyo abasambi bakwe bali pa mutebeto wa bwinga, tabafwile ukukuwama pa “fya kukuwamapo fyacindama” pantu kuti kwaisa uubacilile kabili kuti cabaletele nsoni pa kuselela pa cipuna icishacindama. Pa kuti ili sambililo lyumfwike sana, Yesu alundapo kuti: “Pantu onse uuisansabika akacendwa; no uicenda akasansabikwa.” (Luka 14:7-11) Kuti cawama ukumfwila ukufunda kwa kwa Yesu no ‘kufwala ubupete.’—Abena Kolose 3:12; 1 Abena Korinti 1:31.

Amapaalo Yaba mu Kuicefya

Ukufuuka no kuicefya filalenga ababomfi ba kwa Yehova ukusanga ubuseko mu butumikishi bwabo. Baeluda tabaifinya ilyo mu kuicefya “balecema umukuni mu mutembo.” (Imilimo 20:28, 29, NW) Pali uyu mulandu bonse mu cilonganino cilabangukila ukulanda na bene no kufwaya ukwafwa kwabo. Na muli fyo ukutemwa, ukucincimuka no kucetekelana kuti fyaikatanya icilonganino.

Nga tatuleituntumba tukakwata ifibusa ifisuma. Ubufuuke no kuicefya fikatwafwa ukusengauka umupashi wa kucimfyanya no kufwaisha lyonse ukucila abanensu mu fyo tucita nelyo mu fyuma fya ku mubili. Iyi mibele ya bulesa ikatwafwa ukuba abalangulukilako, na muli fyo, tukalasansamusha no kwafwilishako abalekabila. (Abena Filipi 2:3, 4) Abantu nga bamona ukuti twaliba no kutemwa ne congwe kuli bena, ilingi line balankulako bwino. Bushe uko kwampana kwabula bukaitemwe takuletako bucibusa bwakosa? Mwandi lipaalo ukuba abafuuka kabili abashiituntumba!—Abena Roma 12:10.

Nga tuleimona mu nshila isuma cilanguka ukusumina ukuti natulufyanya lintu twabifya bambi. (Mateo 5:23, 24) Icifumamo ni bucibusa bwawaminako, umuba ukuwikishanya no kucindikana. Nga baliba abaicefya kabili abafuuka, abaletungulula pamo nga baeluda ba Bwina Kristu, kuti bacita ubusuma ubwingi kuli bambi. (Amapinda 3:27; Mateo 11:29) Umuntu uwaicefya alangukilwa ukwelela bambi nga bamubifya. (Mateo 6:12-15) Takakuntukilwe pa tuntu utwa cabe cabe fye, kabili akacetekela Yehova ukulungika imilandu iishingawamishiwa mu nshila imbi.—Amalumbo 37:5; Amapinda 3:5, 6.

Ipaalo likalamba lintu tupokelela nga tuli abafuuka kabili abaicefya lyaba kuipakisha ukusenamina no kusuminisha kwa kwa Yehova. “Lesa acincintila aba miiya, lelo ku bapetama apeelo kusenamina.” (1 Petro 5:5) Shi twiwila mu citeyo ca kuimona ukuti twalicindama ukucila fintu twaba icine cine. Lelo, lekeni mu kuicefya twishibe icifulo cesu mu mitantikile ya kwa Yehova iya fintu. Ku ntanshi kuli amapaalo yakalamba kuli abo abacita ico afwaya e kutila ‘ukwenda bufuuke bufuuke na Lesa.’

[Icikope pe bula 22]

Yonatani atungilile Davidi mu kuicefya