Ukwishiba “Umutima wa kwa Kristu”
Ukwishiba “Umutima wa kwa Kristu”
“Ni ani uwaishibe fya mu mutima wa kwa Shikulu, ukuti asambilishe wene? Lelo ifwe umutima wa kwa Kristu tuli na o.”—1 ABENA KORINTI 2:16.
1, 2. Mu Cebo cakwe, cinshi Yehova amwene icalinga ukusokolola pali Yesu?
BUSHE Yesu alemoneka shani? Umushishi wakwe, inkanda na menso fyalemoneka shani? Bushe ali umutali nelyo umwipi? Bushe ali uwaina nelyo uwaonda? Pa myaka iingi, bamo baalenga Yesu napamo ifyo alemoneka e lyo bambi bamulenga ifyo napamo ashalemoneka. Bamo bamulenga ngo wa maka kabili uwa mapiki, e lyo bamo na bo bamulenga ngo wanaka.
2 Lelo, Baibolo tailanda sana pa fyo Yesu alemoneka. Lelo, Yehova amwene ukuti ico alingile ukusokolola cintu icacilapo ukucindama: e kuti ubuntu bwa kwa Yesu. Amalandwe yalanda pa fyo Yesu asosele no kucita no kusokolola inkuntu na matontonkanyo ifyalemulenga ukusosa ifyo alesosa no kucita ifyo alecita. Aya malyashi yane ayapuutwamo yatulenga ukumona mu co umutumwa Paulo aitile ukuti “umutima wa kwa Kristu.” (1 Abena Korinti 2:16) Ukwishiba amatontonkanyo, inkuntu ifya kwa Yesu no buntu bwakwe kwalicindama. Mulandu nshi? Pa milandu napamo ibili.
3. Ukwishiba umutima wa kwa Kristu kuti kwatulenga ukwishiba cinshi?
3 Intanshi, umutima wa kwa Kristu utupeela icitontonshi ca mu mutima wa kwa Yehova Lesa. Yesu alishibe bwino Wishi ica kuti atile: “Takuli uwaishibo Mwana ifyo aba, kano Tata; nangu uwaishiba Tata ifyo aba, kano Umwana, no yo Umwana afwaya ukumusokolwela.” (Luka 10:22) Cali kwati Yesu aletila: ‘Nga mulefwaya ukwishiba ifyo Yehova aba, sambilileni kuli ine.’ (Yohane 14:9) E co, lintu twasambilila pa fyo Amalandwe yalanda pa lwa fyo Yesu aletontonkanya ne nkuntu akwete, ciba kwati tulesambilila pa fyo Yehova atontonkanya ne nkuntu akwata. Ukwishiba kwa musango yu kutupalamika kuli Lesa wesu.—Yakobo 4:8.
4. Nga ca kuti tuli no kukwata imibele Kristu akwete, cinshi tulingile ukusambilila intanshi, kabili mulandu nshi?
4 Ica bubili, ukwishiba umutima wa kwa Kristu kutwafwa ‘ukukonka mu makasa yakwe.’ (1 Petro 2:21) Ukukonka Yesu te kulanda fye ifyo alesosa no kupashanya incitilo shakwe. Apo fintu tuletontonkanya e lyo ne nkuntu shesu e filenga ukuti tulande no kucita ifintu, ukukonka Kristu kukabila ukulundulula filya fine ‘aletontonkanya.’ (Abena Filipi 2:5, NW) E kuti, nga cine cine tuli no kucita ifyalecita Kristu, intanshi tulingile ukusambilila ukutontonkanya nga wene no kukwata inkuntu akwete, e kuti ukulingana na po twingapesha nga bantunse bashapwililika. E co, pamo no bwafwilisho bwa bakalemba ba Malandwe, natubebete umutima wa kwa Kristu. Intanshi twalalanda pa fintu ifyalengele Yesu ukutontonkanya ifyo aletontonkanya ne nkuntu akwete.
Ilyo Ashilaba Umuntunse
5, 6. (a) Ifibusa fyesu kuti fyatukuma shani? (b) Cibusa nshi Umwana wa kwa Lesa ibeli akwete mu muulu ilyo ashilaisa pe sonde, kabili ici camukumine shani?
5 Ifibusa fyesu ifyapalamisha kuti fyatulenga ukutontonkanya mu nshila imbi, ukulenga tukwate inkuntu, no kutulenga ukucita ifisuma nelyo ifibi. * (Amapinda 13:20) Natubebete pa lwa cibusa Yesu akwete ilyo ashilaisa pe sonde. Ilandwe lya kwa Yohane lilanda pali Yesu ilyo ashilaba umuntunse nga “Cebo,” nelyo Uwalelandilako Lesa. Yohane asosa ukuti: “Mu kutendeka mwali Cebo, kabili Cebo ali pamo na Lesa, kabili Cebo ali ni Lesa. Wene mu kutendeka ali pamo na Lesa.” (Yohane 1:1, 2) Apo Yehova takwata intendekelo, icishinka ca kuti Cebo ali pamo na Lesa ukufuma ku “kutendeka” cifwile cilosha ku ntendekelo ya milimo ya kwa Lesa iya bubumbo. (Amalumbo 90:2) Yesu “libeli lya ku cibumbwa conse.” E co, eko ali lintu ifibumbwa fimbi ifya ku mupashi no bubumbo bumoneka fishilalengwa.—Abena Kolose 1:15; Ukusokolola 3:14.
6 Ukulingana no kupenda kumo ukwa basayantisti, buno ububumbo bumoneka bwalikala napamo imyaka amabilioni 12. Nga ca kuti iyo myaka ya cine, ninshi Umwana wa kwa Lesa ibeli abishenye na Wishi mu kupalamisha pa mintapendwa ya myaka ilyo Adamu ashilabumbwa. (Linganyeniko Mika 5:2.) E co aba babili baleumfwana sana. Pamo ngo wa mano, uyu Mwana ibeli ilyo ashilaba umuntunse emininwako ngo ulesosa ukuti: “Nali ica kupekelwa cakwe [Yehova] ubushiku no bushiku.” (Amapinda 8:30) Cine cine ukumfwana sana ne Ntulo ya kutemwa pa myaka iingi nga nshi kwalikumine sana Umwana wa kwa Lesa! (1 Yohane 4:8) Uyu Mwana aishileishiba no kupashanya amatontonkanyo ya kwa Wishi, inkuntu ne nshila shakwe ukucila uuli onse.—Mateo 11:27.
Ubumi pe Sonde ne Fyalemukuma
7. Mulandu nshi umo uwalengele ukuti Umwana wa kwa Lesa ibeli ese pe sonde?
7 Umwana wa kwa Lesa ali no kusambilila ifingi, pantu imifwaile ya kwa Yehova yali ya kupangasha Umwana wakwe ku kuba Shimapepo Mukalamba uwa nkumbu, ‘uwingatusakamana ku kunaka kwesu.’ (AbaHebere 4:15) Umulandu umo Umwana aishile pe sonde ngo muntu wali wa kufishapo ifyalekabilwa muli uyu mulimo. Pamo, ngo muntu wa munofu no mulopa, Yesu apitile mu mibele iyo kale alemwena fye ku muulu. Nomba aliyumfwilile ifyo abantunse bayumfwa ne fyo bakuntukilwa. Inshita shimo alenaka, ukumfwa icilaka ne nsala. (Mateo 4:2; Yohane 4:6, 7) Icacilishapo ca kuti, ashipikishe amafya ya misango yonse na macushi. Na muli fyo “asambilile icumfwila” no kuipangasha bwino ku mulimo nga Shimapepo Mukalamba.—AbaHebere 5:8-10.
8. Finshi twaishiba pa lwa bumi bwa kwa Yesu pe sonde ilyo ali umwaice?
8 Ni shani pa lwa fyo Yesu apitilemo ilyo ali umwaice pe sonde? Ilyashi pa lwa bwaice bwakwe lyalipipa. Na kuba, abashimika ifyacitike ilyo afyelwe ni Mateo fye na Luka. Bakalemba ba Malandwe balishibe ukuti Yesu alikeleko ku muulu ilyo ashilaisa pe sonde. Ubo bumi akwete ilyo ashilaba umuntunse, bwalondolwele ukucila icili conse umuntu aishileba. Nangu cibe fyo, Yesu ali muntunse. Nangu cingati ali uwapwililika, ali no kukula ukufuma ku bunya ukufika ku bulumendo no bukalamba, ninshi iyi nshita yonse alesambilila. (Luka 2:51, 52) Baibolo isokolola ifintu fimo pa lwa bumi bwa kwa Yesu ilyo ali umwaice ifyamukumine ukwabula no kutwishika.
9. (a) Finshi filangilila ukuti Yesu afyalilwe mu lupwa ulupiina? (b) Ni mu mibele ya musango nshi Yesu afwile akulile?
9 Ubushinino bulangilila ukuti Yesu afyalilwe mu lupwa ulupiina. Ici cilangililwa ku bupe ubo Yosefe na Maria baletele kwi tempele nalimo inshiku 40 libe nafyalwa. Mu cifulo ca kuleta umwana wa mpaanga nge ca kuninika ne cibondo ca nkunda napamo icipele ku kube ca pa lubembu, baletele “ifipele fibili, atemwa ifibondo fibili.” (Luka 2:24) Ukulingana na Amalango ya kwa Mose, ici ca kuninika cali ca bapiina. (Ubwina Lebi 12:6-8) Mu kuya kwa nshita, ulu lupwa ulupiina lwalikulile. Yosefe na Maria bakwete abana nalimo 6 pa numa ya kufyalwa kwa cipesha mano ukwa kwa Yesu. (Mateo 13:55, 56) E co Yesu akulile mu lupwa ulukalamba, ulufwile lwalekumanisha ukuisunga.
10. Finshi filangilila ukuti Maria na Yosefe bali bantu baletiina Lesa?
10 Abakushishe Yesu bali bafyashi bakwe abaletiina Lesa. Nyina, Maria, ali mwanakashi waibela. Ibukisheni ukuti ilyo alemuposha, malaika Gabriele atile: “Mwapoleni, we wasenaminwa! Shikulu ali nobe.” (Luka 1:28) Yosefe na o ali uwaipeelesha. Mu busumino, cila mwaka aleenda bakilomita 150 ukuya ku Yerusalemu ku ca Kucilila. Maria na o alesangwako nangu cingati abaume fye e balekabilwa ukusangwako. (Ukufuma 23:17; Luka 2:41) Inshita imo, ilyo Yosefe na Maria balefwayafwaya Yesu uwali ne myaka 12 pali ilya nshita, bamusangile mwi tempele pali bakasambilisha. Yesu aebele abafyashi bakwe abasakamikwe ukuti: “Bushe tamwishibe ukuti ndi no kuba mu ng’anda ya kwa Tata.” (Luka 2:49) Ishiwi lya kuti “Tata” lifwile lyalesansamusha Yesu wacaice. Afwile alyebelwe ukuti Yehova e wali Wishi uwa cine. Na kabili, Yosefe afwile ali ni wishi umusuma umuleshi uwa kwa Yesu. Ukwabula no kutwishika Yehova te kuti asale umwaume wa lucu nelyo umukali uwa kuti akushe Umwana Wakwe uwatemwikwa!
11. Mulimo nshi Yesu asambilile, kabili mu nshita sha Baibolo, ukubomba uyu mulimo kwabimbilemo cinshi?
11 Ilyo ali mu Nasarete, Yesu afwile asambilile bukabasa kuli wishi umuleshi, Yosefe. Yesu alishibe bwino uyu mulimo ica kuti aleitwa “kabasa.” (Marko 6:3) Mu nshita sha mu Baibolo, bakabasa baleingila incito sha kukuula amayanda, ukupanga ifipe (ukusanshako amatebulo, utupuna, ne mbao), no kupanga amaplao. Mu lupapulo lwakwe ulwa Dialogue With Trypho, Justin Martyr, uwa mu mwanda wa myaka uwalenga bubili C.E., alembele pa lwa kwa Yesu ukuti: “Alebasa ilingi line ilyo ali pano isonde no kupanga amaplao na makoli.” Umulimo wa musango yu tawali uwayanguka, pantu napamo bakabasa ba kale tabaleshita imbao. Bafwile baleya mu kuitemena ifimuti no kuleta imbao ku ng’anda. E co Yesu pambi alishibe amafya ya kusanga umwakuliila, ukubomba na baleshita no kuliisha aba mu ng’anda.
12. Finshi filangilila ukuti Yosefe afwiile ilyo Yesu ashilafwa, kabili mulimo nshi Yesu ashele na o?
12 Pamo ngo mwana mwaume kabili ibeli, Yesu napamo aleafwa ukusakamana ulupwa, na kucilisha pa mulandu wa kuti cimoneka kwati Yosefe afwiile ilyo Yesu ashilafwa. * Zion’s Watch Tower iya mu January 1, 1900, yatile: “Ilyashi lya kale litila Yosefe afwiile ilyo Yesu aali umwaice, no kuti Yesu aishileba kabasa no kutendeka ukusakamana ulupwa. Ici citungililwa ku bushinino bwa mu Malembo pantu Yesu etwa kabasa, na banyina na bamunyina balilumbulwamo, ukufumyako fye Yosefe. (Marko 6:3) . . . E co, kuti cacitika ukuti ilya myaka 18 iya kwa Shikulu, ukufuma pa nshita cacitike [icalembwa pali Luka 2:41-49] ukufika ku nshita ya kubatishiwa kwakwe, yabomfiwe ku milimo ya mu mikalile.” Maria na bana bakwe, pamo na Yesu, bafwile balishibe ifyo cikalipa lintu umulume watemwikwa kabili wishi afwa.
13. Lintu Yesu atendeke ubutumikishi bwakwe, mulandu nshi cingasoselwa ukuti ali no kwishiba, no kushilimuka ne nkuntu ishisuma ifyo umuntu umbi ashingakwata?
13 Nga fintu caumfwika, Yesu tafyalilwe mu bumi bwa bwanalale. Lelo, aikele ubumi bwa bantu yaweyawe. Lyene, mu 29 C.E., inshita yalifikile iya kuti Yesu abombe umulimo Lesa amupeele. Mu mibundo ya ulya mwaka, alibatishiwe mu menshi no kwisaba Umwana wa ku mupashi uwa kwa Lesa. ‘Imyulu yaliceneme,’ ukulangilila ukuti nomba ali na maka ya kwibukisha ubumi bwakwe ku muulu ilyo ashilaba umuntunse, pamo na matontonkanyo yakwe ne nkuntu ilyo akwete bulya bumi. (Luka 3:21, 22) E co lintu Yesu atendeke ubutumikishi bwakwe, alikwete ukwishiba no kushilimuka ne nkuntu ishisuma ifyo umuntu umbi ashingakwata. E mulandu wine, bakalemba ba Amalandwe baalembela sana pa fyo Yesu acitile mu butumikishi bwakwe. Nangu ni fyo, balifililwe ukulemba fyonse ifyo asosele no kucita. (Yohane 21:25) Lelo ifyo bapuutilwemo ukulemba fitulenga ukumona mu mutima wa muntu wakulisha uwabalile abako.
Ubuntu Yesu Akwete
14. Amalandwe yalangilila shani ukuti Yesu ali muntu wa mutima uusuma ne nkuntu ishisuma?
14 Ubuntu bwa kwa Yesu ubusangwa mu Malandwe bwaba bwa muntu uwaba no mutima usuma ne nkuntu ishisuma. Alebomba ukulingana ne mibele: aikatilwe inkumbu uwa fibashi (Marko 1:40, 41); aliliile abantu bashalefwaya icine (Luka 19:41, 42); kabili ali no bukali ubwalungama ku balekabule ndalama (Yohane 2:13-17). Apo ali muntu uwa cililishi, Yesu inshita shimo aleponya ifilamba, kabili talefisa inkuntu shakwe. Lintu umunankwe watemwikwa Lasaro afwile, Yesu alililile ilyo amwene Maria, nkashi kwa Lasaro alelukusha ifilamba, kabili alilile ninshi bambi balemonako.—Yohane 11:32-36.
15. Ukutemwa kwa kwa Yesu kwamonekele shani mu fyo alemona no kubomba na bambi?
15 Ubusuma bwa mutima wa kwa Yesu bwamonekele sana mu fyo alemona no kubomba na bambi. Aleafwa abapiina na banyanyantilwa, ukubalenga ‘ukusanga ukutusha ku mitima yabo.’ (Mateo 11:4, 5, 28-30) Alesangako inshita ya kusakamana ukukabila kwa balecushiwa, nampo mwanakashi walefuma umulopa uwakumishe mu mutalalila ilaya lyakwe nelyo kalombalomba impofu uushalefwaya ukutalala. (Mateo 9:20-22; Marko 10:46-52) Yesu alelolesha pa fisuma muli bambi no kubatasha; nalyo line, aleebaula nga cakabilwa. (Mateo 16:23; Yohane 1:47; 8:44) Pa nshita lintu abanakashi bakwete insambu shinono, Yesu alibacindike. (Yohane 4:9, 27) Kuti twaumfwikisha umulandu ibumba lya banakashi lyalemupyungila ku fyo lyakwete.—Luka 8:3.
16. Finshi filangilila ukuti Yesu akwete imimwene yalinga pa lwa bumi ne fikwatwa?
16 Yesu alemona imikalile ifyo ilingilwe ukumonwa. Tacindamike ifikwatwa intanshi. Cimoneka kwati akwete fye ifikwatwa ifinono. Atile “takwete apa kulaaliko mutwe.” (Mateo 8:20) Nangu cibe fyo, Yesu alelenga bambi ukuba ne nsansa. Lintu asangilwe ku mutebeto wa bwinga—uko kusangwa inyimbo, ukwimba no kusekelela—cili icaumfwika ukuti taile kulya ku kupwishisha bambi insansa. Na kuba, ni kulya eko Yesu acitile icipesha mano ca kubalilapo. Lintu umwangashi wapwile, asangwile amenshi ukuba umwangashi, ifya kunwa ‘ifilenga imitima ya bantunse ukusamwa.’ (Amalumbo 104:15; Yohane 2:1-11) E co uyo mutebeto walitwalilile, ukwabula no kutwishika ulya nabwinga na shibwinga baliseebulwilwe ku nsoni. Ukuba ne mimwene yalinga pa lwa bumi kulangililwa na mu kuti imiku iingi Yesu alebombesha mu butumikishi pa nshita iitali.—Yohane 4:34.
17. Mulandu nshi tushingapapila ukuti Yesu ali ni Kasambilisha Mukalamba, kabili ifisambilisho fyakwe fyalelangilila cinshi?
17 Yesu ali ni Kasambilisha Mukalamba. Ifingi ifyo alesambilisha fyali fintu ificitika mu bumi, ifyo aishibe bwino. (Mateo 13:33; Luka 15:8) Tapali uwalesambilisha nga wene, kabili lyonse alesambilisha ifyaumfwika, ifyayanguka, kabili ifibomba. Lelo ifyo alesambilisha e fyacililepo ukucindama. Ifisambilisho fyakwe fyalelangilila fintu alefwaisha bakakutika bakwe ukuti beshibe amatontonkanya, inkuntu ne nshila sha kwa Yehova.—Yohane 17:6-8.
18, 19. (a) Filangililo nshi ifyaumfwika ifyo Yesu alondolwelelemo Wishi? (b) Finshi fikalandwapo mu cipande cikonkelepo?
18 Mu kubomfya ifilangililo ilingi, Yesu asokolwele Wishi mu filangililo fyaumfwika ifishingalabwa bwangu. Ukulanda pa nkumbu sha kwa Yehova kwalipusana no kupalanya Yehova kuli wishi uwaikatwa inkumbu pa kumona umwana wakwe alebwela ica kuti ‘abutukilako, amuwila pa mukoshi no kumufyompa.’ (Luka 15:11-24) Pa kukana imyata umo bashimapepo balesaalula abantu yaweyawe, Yesu alondolwele ukuti Wishi ali ni Lesa untu abantu bengapalamako, uwasalilepo ukupaapaata kwa musangushi waicefya ukucila ipepo lya muFarise wa filumba. (Luka 18:9-14) Yesu alandile pali Yehova nga Lesa uusakamana kabili uwishiba na lintu inseba inono yaponena pa nshi. Yesu akoseleshe abasambi bakwe ukuti: “Mwitiina; imwe umutengo mwacilamo apakalamba ku nseba.” (Mateo 10:29, 31) Kuti twaumfwikisha umulandu abantu balepapila “imisambilishishe” ya kwa Yesu no mulandu balepalamina kuli wene. (Mateo 7:28, 29) Inshita imo “ibumba likalamba” lyaikele nankwe pa nshiku shitatu, ukwabula ne ca kulya!—Marko 8:1, 2.
19 Tulatasha pa kuti Yehova alisokolola mu Cebo cakwe umutima wa kwa Kristu! Lelo, ni shani twingalundulula no kulangilila umutima wa kwa Kristu ilyo tulebomba na bambi? Ici cikalandwapo mu cipande cikonkelepo.
[Amafutunoti]
^ para. 5 Icishinka ca kuti ifibumbwa fya ku mupashi kuti fyapashanya imibele ya bo filebishanya na bo cilangililwa pa Ukusokolola 12:3, 4. Palya Satana alandwapo nge “cing’wena” icasongele “intanda” shimbi, nelyo abana ba ku mupashi, ukuti bapondokele pamo na wene.—Linganyeniko Yobo 38:7.
^ para. 12 Apo Yosefe alumbulwa umuku wa kulekelesha mu kulungatika ni palya Yesu ali ne myaka 12 ilyo asangilwe mwi tempele. Yosefe talumbulwa ngo wasangilwe ku bwinga mu Kana, pa kutendeka kwa butumikishi bwa kwa Yesu. (Yohane 2:1-3) Mu 33 C.E., Yesu uwali napoopelwa aebele umutumwa watemwikwa Yohane ukusakamana Maria. Yesu nga tacitile co Yosefe aba no mweo pali ilya nshita.—Yohane 19:26, 27.
Bushe Muleibukisha?
• Mulandu nshi cacindamina ukwishiba “umutima wa kwa Kristu”?
• Cibusa nshi Yesu akwete ilyo ashilaba umuntunse?
• Ilyo ali pe sonde, mibele nshi Yesu apitilemo kabili finshi fyamukumine?
• Finshi Amalandwe yasokolola pa lwa buntu bwa kwa Yesu?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 10]
Yesu akulile mu lupwa ulukalamba, ulufwile lwalekumanisha ukuisunga
[Ifikope pe bula 12]
Bakafundisha balipapile pa bwishibilo ne fyasuko fya kwa Yesu ilyo ali ne myaka 12