Ifyo Yehova Aletutungulula

‘Muntungulule mu kashila akatambalala.’—AMALUMBO 27:11.

1, 2. (a) Bushe Yehova aletungulula shani abantu bakwe ilelo? (b) Cinshi cabimbwamo mu kubomfya bwino ukupayanya kwa kulongana?

YEHOVA e Ntulo ya lubuuto ne cine, nga fintu twasambilile mu cipande cafumineko. Icebo cakwe cilasanikila inshila yesu ilyo tuleenda mu kashila akatambalala. Yehova alatutungulula ukupitila mu kutusambilisha imibele yakwe. (Amalumbo 119:105) Ukupala kemba wa malumbo uwa pa kale, tulatasha pa fyo Lesa aletutungulula kabili tulapepa atuti: “Nangeni inshila yenu, mwe Yehova, no kuntungulula mu kashila akatambalala.”—Amalumbo 27:11.

² Inshila imo iyo Yehova atusambilishishamo ilelo yaba kupitila mu kulongana kwa Bwina Kristu. Bushe tulabomfya bwino uku kupayanya kwa kutemwa ukupitila (1) mu kusangwako lyonse, (2) ukukutikisha kuli programu, kabili (3) ukuba abaiteyanya ukwasukapo mu malyashi ayo ibumba lyasukapo? Ukulundapo, bushe tulatasha lintu twapokelela imitubululo iikatwafwa ukutwalilila “mu kashila akatambalala”?

Bushe Mulasangwako Lyonse ku Kulongana?

3. Ni shani fintu umubomfi umo uwa nshita yonse alundulwile icibelesho cisuma ca kusangwa lyonse ku kulongana?

³ Bakasabankanya ba Bufumu bamo balasangwa lyonse ku kulongana ukutula ku bwaice bwabo. Umutumikishi umo uwa nshita yonse uwa Nte sha kwa Yehova ebukisha ukuti: “Ilyo twalekula ne nkashi nandi mu myaka ya muli ba 1930, tatwalekabila ukwipusha abafyashi besu nga ca kuti twali no kuya ku kulongana. Twaleishiba ukuti twali no kuyako kano fye nga twalilwele. Ulupwa lwesu lwalesangwa lyonse  ku kulongana.” Ukupala kasesema mwanakashi Ana, uyu nkashi ‘tafuma’ pa cifulo ca kupepelapo Yehova.—Luka 2:36, 37.

4-6. (a) Mulandu nshi bakasabankanya ba Bufumu bamo bashisangilwa ku kulongana? (b) Mulandu nshi cacindamina ukulasangwa ku kulongana?

⁴ Bushe na imwe mulasangwa lyonse ku kulongana kwa Bwina Kristu, atemwa musangwako fye limo limo? Abena Kristu bamo abalemona kwati balecita bwino bapingwilepo ukushininkisha ici. Pa milungu yafulilako, bapendele ukulongana konse uko balesangwako. Lintu bapitulwike mu fyo balembele pa mpela ya ciputulwa cimo ica nshita, balipapile ilyo basangile ukuti tabalesangwako ku kulongana ukwingi.

⁵ Nalimo bamo kuti batila: ‘Te kuti tupape pantu abantu ilelo bali na mafya ayengi ica kuti cilabafya ukusangwa lyonse ku kulongana.’ Ca cine sana ukuti tuleikala mu nshita ishayafya. Na kabili, ukwabulo kutwishika amafya yakafulilako. (2 Timote 3:13) Lelo bushe ico tacilingile ukutulenga ukucilanapo ukulasangwa lyonse ku kulongana? Nga tatulelya lyonse ica kulya ca ku mupashi ica kutubakilila, tatwingasubila ukucimfya amafya ayo ubwikashi buno buleta. Ee, nga tatulebishanya lyonse kuti calenga twapaasuka umupwilapo mu “nshila ya bulungami”! (Amapinda 4:18) Ca cine, lintu twafika pa ng’anda pa numa ya kubombesha kasuba konse, nalimo tatwingafwaya ukusangwa ku kulongana. Lelo, lintu twasangwako, te mulandu no kunaka, tulanonkelamo, kabili tulakoselesha Abena Kristu banensu pa Ng’anda ya Bufumu.

⁶AbaHebere 10:25 batubulula umulandu na umbi uwacindama uo tulingile ukulasangilwa lyonse ku kulongana. Palya umutumwa Paulo acincishe Abena Kristu banankwe ukulongana ‘pali bufi apo balemono Bushiku bulya bulepalamina.’  Ca cine, tatufwile ukulaba icishinka ca kuti “ubushiku bwa kwa Lesa” bulepalamina. (2 Petro 3:12) Nga twalatila impela ya bwikashi buno icili ukutali, kuti twatendeka ukusuminisha ifintu fya pa lwesu ukupumfyanya ifya ku mupashi, pamo nga ukusangwa ku kulongana. Lyene, nga fintu Yesu asokele, ‘no bushiku bulya bukesa pali ifwe no kupumikisha.’—Luka 21:34.

Mulekutikisha

7. Mulandu nshi cacindamina ku bana ukuti balekutikisha pa kulongana?

⁷ Tacakumanina ukusangwako fye ku kulongana. Tufwile ukulakutikisha, ukupeepeka ku filelandwa. (Amapinda 7:24) Ici cilesanshamo na bana besu. Umwana uuya ku sukulu, afwile ukupeepeka kuli kafundisha, nangu line ifilelandwapo tafitemenwe atemwa fileumfwika ukukosa. Kafundisha aleshiba ukuti umwana nga aeshako ukupeepeka, akanonkelamo fimo mwi sambililo. Bushe te ca mano, lyene, ukuti abana abaya ku sukulu balepeepeka ku fisambilishiwa ku kulongana kwa cilonganino mu cifulo ca kulabaleka fye ukupona mu tulo cilya ukulongana kwatendeka? Ca cine ukuti pa cine icikankaala icisangwa mu Malembo paliba “ifintu fimo ifyayafyo kwiluka.” (2 Petro 3:16) Lelo tatulingile ukumona ifyo umwana kuti afilwa ukusambilila. Te fyo Lesa amona. Lesa akambishe ababomfi bakwe abacaice abalembwa mu Baibolo ‘ukumfwa no kusambilila no kutiina Yehova no kwangwo kucite fyebo fyonse fya malango aya.’ Ukwabulo kutwishika, abana calebakosela ukumfwikisha fimo ifya fyene. (Amalango 31:12; linganyeniko Abena Lebi 18:1-30.) Bushe Yehova enekela ifyapusanako ku bana ilelo?

8. Cinshi abafyashi bamo bacita pa kwafwilisha abana babo ukuti balekutikisha pa kulongana?

⁸ Abafyashi ba Bwina Kristu balishiba ukuti ukukabila kwa ku mupashi ukwa bana babo kulekushiwako ukupitila mu fyo basambilila ku kulongana. E ico, abafyashi bamo balatantika ukuti abana babo balesendamako ilyo bashilaya ku kulongana pa kuti balefika pa Ng’anda ya Bufumu abapembesulwa kabili abaiteyanya ukusambilila. Pa nshiku sha kulongana, abafyashi bamo kuti basuminisha abana babo ukutambako televishoni panono nelyo fye mano mano ukubakaanya ukutamba. (Abena Efese 5:15, 16) Kabili abafyashi ba musango yo balacefyanyako ifya kupumbula, balakoselesha abana ukukutika no kusambilila, ukulingana no mushinku wabo na maka.—Amapinda 8:32.

9. Cinshi cingatwafwilisha pa kuti tulekutikisha?

⁹ Yesu alelanda ku bakalamba lintu atile: “Cenjeleni ku fyo muumfwa.” (Luka 8:18) Shino nshiku, ukucite ci tacayanguka iyo. Ca cine, ukukutikisha kwalyafya, lelo kuti twasambilila ukucite co. Ilyo mulekutika ilyashi lya Baibolo nelyo ilyashi limbi ku kulongana, esheni ukusoobolamo imfundo shikalamba. Tunganyeni ifyo kalanda alalandapo. Fwayenimo ifishinka mwingabomfya mu butumikishi nelyo mu bumi bwenu. Etetuleni pa fishinka ilyo filelandwapo. Lembeni ifyebo finono.

10, 11. Ni shani fintu abafyashi bamo baafwilisha abana ukukutikisha, kabili ni nshila nshi imwe mwasanga ukuba isha kwafwa?

 ¹⁰ Ku bwaice e ko umuntu engasambilila bwino ukukutikisha. Na lintu bashilasambilila ukubelenga no kulemba, abana bamo abashilaingila isukulu balakoseleshiwa ku bafyashi babo ukulembako “ifyebo fimo” pa kulongana. Balalemba icishibilo cimo pe pepala lintu amashiwi ayaseeka pamo nga “Yehova,” “Yesu,” nelyo “Ubufumu” yalandwa. Muli iyi nshila, abana kuti basambilila ukwangwako ku filelandwa pa cisebele.

¹¹ Limo limo na bana abakulileko na bo balakabila ukukoseleshiwa ukukutikisha. Lintu umufyashi umo amwene ukuti mwane umwaume uwa myaka 11 aleshipula pe bungano lya Bwina Kristu, amupeele Baibolo no kumweba ukulakonkamo mu malembo ilyo bakalanda balebelenga. Wishi uwalelemba ifyebo fimo, alelolesha pa kuti na o abelengeko Baibolo iili mu minwe ya kwa mwane. E ico, umulumendo asukile apoosako amano kuli programu we bungano.

Lengeni Ishiwi Lyenu Lyumfwike

12, 13. Mulandu nshi cacindamina ukwimbako ku kulongana?

¹² Imfumu Davidi yaimbile aiti: ‘Nkashinguluke ciipailo cenu, mwe Yehova, ku kulenga luumfwike ulwimbo lwa kutootela.” (Amalumbo 26:6, 7) Ukulongana kwa Nte sha kwa Yehova kutupayanishisha amashuko yashaiwamina aya kulenga icitetekelo cesu cumfwike. Inshila imo twingacitilamo ici kupitila mu kwimbako ilyo icilonganino cileimba. Ulu lwaba lubali lwacindama ulwa kupepa kwesu, lelo cintu cayanguka ukululekelesha.

¹³ Abana bamo abashilaishiba ukulemba balasungila ku mutwe amashiwi ya mu nyimbo sha Bufumu ishili no kwimbwa ku kulongana mu mulungu umo na umo. Balacincimushiwa pa kwimbila pamo na bakalamba. Nangu cibe fyo, ilintu abana balekulilako, pambi te kuti baleimbako sana inyimbo sha Bufumu. Na bakalamba bamo balashimunuka ukwimba pa kulongana. Lelo, ukwimba kwaba lubali lwa kupepa  kwesu, nga fintu ubutumikishi bwa mwi bala bwaba lubali lwa kupepa kwesu. (Abena Efese 5:19) Tulesha na maka yesu yonse ukulumbanya Yehova mu butumikishi bwa mwi bala. Mulandu nshi tatwingamucindikila ukupitila mu kusansula amashiwi yesu—nampo nga yasuma nelyo iyo—pa kwimba isha malumbo ukufuma pa nshi ya mutima?—AbaHebere 13:15.

14. Mulandu nshi ifyebo tusambilila ku kulongana kwa cilonganino fikabila sana ukupekanishisha libela?

¹⁴ Na kabili tulalumbanya Lesa lintu twayasuka ifyebo fya kukuulilila mu malyashi ya mu kulongana kwesu ayakabila ibumba ukulandapo. Ici cikabila ukupekanya. Cilasendako inshita pa kutontonkanya pa mbali shashika isha Cebo ca kwa Lesa. Umutumwa Paulo, uwali musambi wapimpa uwa Malembo, alishibe ci. Alembele ati: “Iye, kushika kwa bucindami kabili ukwa mano kabili ukwa kwishiba ifya kwa Lesa!” (Abena Roma 11:33) Mwe mitwe ya ndupwa, calicindama ukuti muleafwilisha umo na umo mu lupwa lwenu ukusapika amano ya kwa Lesa, nga fintu yasokololwa mu Malembo. Bomfyeni inshita imo mwi sambililo lya Baibolo ilya lupwa ku kulondolola ifishinka ifyayafya no kwafwilisha ulupwa lwenu ukupekanishisha ukulongana.

15. Mitubululo nshi ingafwilisha umo ukwasukapo pa kulongana?

¹⁵ Nga mulefwaya muleasukapo ku kulongana, mufwile ukulapekanishisha libela ifyo mulefwaya ukuyalandapo. Tamulekabila ukupekanya ifyapikana. Kuti cawama ukubelenga mu kushininwa ilembo ilyalinga nelyo ukulanda ukufuma ku mutima ifyebo finono ifisoobwelwe bwino. Bakasabankanya bamo balalomba katungulula we sambililo ukubasonta ukwasuka icasuko ca kubalilapo muli paragrafu umo pa kuti tabapushile ishuko lya kulumbulula icitetekelo cabo.

Abapelwa Amano Balengwa Ukuba Aba Mano

16, 17. Kufunda nshi eluda umo afundile umubomfi utumikila, kabili mulandu nshi kwabombele bwino?

¹⁶ Ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova, ilingi balatucinkulako ukubelenga Icebo ca kwa Lesa cila bushiku. Ukucite co kulatupembesula. Ici cilatwafwilisha no kupingulapo mano mano, ukulungika ifilubo fyesu, ukucincintila amatunko, no kubukulula bumupashi bwesu nga ca kuti twapaasuka.—Amalumbo 19:7.

¹⁷ Baeluda bafikapo baba abaiteyanya ukutupayanishisha ukufunda kwa mu Malembo ukwingatwafwa mu fyo tukabila. Ifwe tulingile ‘ukutapulamo’ fye kwene ukupitila mu kufwaya ukufunda kwabo ukwashimpwa pali Baibolo. (Amapinda 20:5) Bushiku bumo umubomfi utumikila wacaice kabili uwacincila aipwishe eluda pa lwa mitubululo ingalenga ukuti alebomfiwa sana mu cilonganino. Uyu eluda, uwaishibe umulumendo bwino, akupukwile Baibolo wakwe pali 1 Timote 3:3, apalando kuti abaume basontwa bafwile ukuba aba “mutembo.” Mu cikuuku alondolwelele umulumendo inshila engalangishamo umutembo ilyo ali na bantu bambi. Bushe uku kufunda kwa kulungatika kwalikalifye uyu munyina wacaice? Iyo! Alondolola ati: “Eluda abomfeshe Baibolo, e co nalilwike ukuti ukufunda kwakwe kwafumine kuli Yehova.” Umubomfi utumikila alitashishe no kubomfya uko kufunda kabili alelunduluka bwino.

18. (a) Cinshi caafwilishe uwacaice umo uwa Bwina Kristu ukucincintila amatunko pa sukulu? (b) Malembo nshi aya mu Baibolo mwibukisha lintu mwakumanya amatunko?

¹⁸ Icebo ca kwa Lesa na kabili cileafwilisha abacaice ‘ukufulumuko lunkumbwa lwa bulumendo.’ (2 Timote 2:22) Ukupitila mu kwetetula no kubomfya amalembo yamo, Inte ya kwa Yehova iyacaice iyapwishishe isukulu lya ku sekondari nomba line yalicincintile amatunko mu myaka yonse ali pa sukulu. Ilingi aletontonkanya pa lwa kufunda kwalembwa pa Amapinda 13:20 ukutila: “Enda na ba mano e lyo ukabo wa mano.” E ico, alefwaya fye ukupanga bucibusa na bantu abacindikishe ifishinte fya mu Malembo. Apelulwile ati: “Ifingaponena bambi na ine wine kuti fyamponena. Nga nalayangala na bantu babipa, nkalafwaya ukusekesha abanandi, kabili kuti nailetelela.” Ukufunda kwa kwa Paulo ukwalembwa pali 2 Timote 1:8 na ko kwine kwalimwafwile. Alembele ati:  “Wiba na nsoni ukushimika Shikulwifwe . . . lelo culile mbila nsuma.” Alikonkele uko kufunda, kabili pa nshita iili yonse iyalinga aleshimikila mu kushipa ifisumino fyakwe ifyashimpwa pali Baibolo ku bana be sukulu banankwe. Lyonse ilyo alepeelwa umulimo wa kulanda ku bana be sukulu banankwe, alesala ukulanda ilyashi ilyalemusuminisha ukushimikila mu kushilimuka pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa.

19. Mulandu nshi umulumendo umo afiliilwe ukucincintila amafya ya cino calo, lelo cinshi camupeele ubukose bwa ku mupashi?

¹⁹ Nga ca kuti twapaasuka mu “nshila ya balungami,” Icebo ca kwa Lesa kuti catwafwilisha ukulungika intampulo shesu. (Amapinda 4:18) Umulumendo uwikala muno Afrika aliishininkishishe ci. Lintu Inte ya kwa Yehova yamutandalile, alisumine ukusambilila Baibolo. Alitemenwe ifyo alesambilila lelo mu kwangufyanya atendeke ukwangala ne fibusa fyabipa pa sukulu. Mu kupita kwa nshita, ashelemukile mu mibele ya bucisenene. Asumino kuti: “Kampingu wandi alinungulwishe, kabili nalilekele ukusangwa ku kulongana.” Pa numa, alitendeke na kabili ukusangwa ku kulongana. Uyu mulumendo asokolola icalengele ati: “Nasangile ukuti maka maka icalengele ifi fyonse ni nsala ya ku mupashi. Nshalebelenga Baibolo pa lwandi. E mulandu wine nalefililwa ukucincintila amatunko. Lyene natendeke ukubelenga Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! Panono panono, ubukose bwandi ubwa ku mupashi bwatendeke ukubwela kabili naliwemye imikalile yandi. Ici cali bunte busuma ku bamweneko ifyo nayalwike. Nalibatishiwe, kabili pali nomba ndi uwa nsansa.” Cinshi capeele uyu mulumendo ubukose bwa kucimfya ubunake bwakwe? Alibweseshe ubukose bwakwe ubwa ku mupashi ukupitila mu kusambilila Baibolo lyonse.

20. Uwacaice kuti acincintila shani ukusansa kwa kwa Satana?

²⁰ Mwe bacaice ba Bwina Kristu, namusanswa ilelo! Pa kuti mwingacincintila ukusansa kwa kwa Satana, mufwile ukulya ica kulya ca ku mupashi lyonse. Kemba wa malumbo, uufwile ali umulumendo, alyumfwikishe ici. Atashishe Yehova pa kupayanya Icebo cakwe, pa kuti ‘umulumendo engasangulule mibele yakwe.’—Amalumbo 119:9.

Konse Uko Lesa Atutungulula, E Ko Tukaya

21, 22. Mulandu nshi tushilingile ukusondwelela ukuti inshila ya cine yalyafya sana?

²¹ Yehova atungulwile uluko lwa kwa Israele ukufuma mu Egupti ukwingila mu Calo Calaiwe. Ku bantunse, inshila asalile nalimo yamoneke ukwafya. Mu cifulo ca kubomfya inshila iyalemoneka ukwanguka, kabili iya kuputula ukupita mu lulamba lwa bemba wa Mediterranean, Yehova atungulwile abantu bakwe mu nshila ya mu ciswebebe iyayafya. Nangu cibe fyo, Lesa alibalangile icikuuku pa kubacitile ici. Nangu cingati inshila ya mu lulamba lwa bemba yalipipe, nga yalengele abena Israele ukupita mu calo ca baPelishiti, abalwani babo. Lintu asalile inshila imbi, Yehova apuswishe abantu bakwe ku kulwa na baPelishiti mu kwangufyanya.

²² Na ifwe bene ilelo, inshila iyo Yehova aletutungulwilamo, limo limo kuti yamoneka ukwafya. Cila mulungu tulakwata ifingi ifya kucita ifya Bwina Kristu, pamo nga ukulongana kwa cilonganino, isambililo lya pa lwesu, no mulimo wa mwi bala. Inshila shimbi kuti shamoneka ukwanguka. Lelo lyeka fye lintu twakonka ukutungulula kwa kwa Lesa e lyo tukafika pa buyo ubo tulecucutikila. E ico, shi natutwalilile ukupokelela ukufunda kwacindama ukufuma kuli Yehova no kukanapaasuka “mu kashila akatambalala”!—Amalumbo 27:11.

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Mulandu nshi maka maka tulekabila ukulasangilwa lyonse ku kulongana kwa Bwina Kristu?

• Cinshi abafyashi bengacita ku kwafwilisha abana ukukutikisha pa kulongana?

• Cinshi cabimbwamo mu kukutikisha?

• Cinshi cingatwafwilisha ukwasukapo pa kulongana?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 16, 17]

Ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu kulatwafwilisha ukulaibukisha ubushiku bwa kwa Yehova

[Ifikope pe bula 18]

Kwabe nshila ishingi sha kulumbanishishamo Yehova pa kulongana kwa Bwina Kristu