Ubufuuke—Imibele Iileta Umutende

Fintu icalo cingawama nga ca kuti bonse twalelangisha ubufuuke. Abantu kuti bacefyako ukupinda bambi ukubacitila ifintu, aba mu lupwa kuti bacefyako ukuumana, aba mu twampani kuti bacefyako ukucimfyanya, ne fyalo kuti fyacefyako ukulwa inkondo. Bushe kuti mwatemwa ukwikala mu calo umwaba abantu ba musango yo?

ABABOMFI ba kwa Yehova Lesa aba cine baleipekanya ukwisaba mu calo cipya ico alaya, umo abantunse konse fye bashakalemona ubufuuke ngo bunake, lelo bakalabumona ngo bukose kabili nge mibele yawama ukukwata. (2 Petro 3:13) Na kuba, na pali nomba line balelundulula iyi mibele ya bufuuke. Mulandu nshi? Maka maka pa mulandu wa kuti ifi e fyo Yehova afwaya babe. Kasesema wakwe Mika alembele ukuti: “We muntu, akulangile icisuma; kabili cinshi cimbi ico Yehova alefwaya kuli iwe, kano ukucito bupingushi, no kutemwo luse, no kwenda bufuke bufuke na Lesa obe?”—Mika 6:8.

Ishiwi ubufuuke kuti lyapilibula ifingi, pamo nga ukukanaituumika, nelyo ukuimona uwa fye, ukukanafwaya ukuitakisha pa fyo umo alamuka, pa fyo apwishishisha, na pa fyo akwata. Ukulingana no bulondoloshi bwa citabo cimo, ubufuuke kuti bwapilibula no “kwishiba umwa kupeleela.” Umuntu  uwafuuka tapula mu misango isuma. Aleshiba no kuti kwaliba umo engapeleela ilyo alefwaya ukucita fimo ifyo engaba na maka ya kucita. Alishiba ukuti kwaliba ifintu ifyo ashapeelwa nsambu sha kucita. Cine cine tulafwaya ukuba pamo na bantu abafuuka. Kalemba wa nshintu umuNgeleshi Joseph Addison alembele ati, “Takwaba icawama ngo kuba umuntu uwafuuka.”

Ubufuuke tabwaba cintu ico abantu abashapwililika bafyalwa na co. Tulingile ukubombesha pa kulundulula iyi mibele. Icebo ca kwa Lesa cilatukoselesha ukupitila mu kulondolola fimo fimo ifyacitike ifilangilila imisango yalekanalekana iya bufuuke.

Ishamfumu Shibili Ishafuuka

Umo pa babomfi ba kwa Yehova aba bucishinka ali ni Davidi, uwasubilwe ukwisaba imfumu ya Israele lintu ali fye umulumendo. Lyene, imfumu yaleteka pali ilya nshita Shauli yatekele Davidi ku munga we fwafwa ukupitila mu kufwaya ukumwipaya kabili yamulengele ukuba uulubanta.—1 Samwele 16:1, 11-13; 19:9, 10; 26:2, 3.

Na lintu fye ifintu fyabipile muli uyo musango, Davidi alishibe ukuti ico ali no kucita pa kucingilila ubumi bwakwe cali no mwa kupeleela. Inshita imo mu matololo, Davidi tasuminishe Abishai ukwipaya Imfumu Shauli iyali naisendama, atile: “Kutali fye kuli ine [ukulingana ne mimwene ya kwa Yehova, NW] ukutambalikilo kuboko kwandi pa wasubwa wa kwa Yehova!” (1 Samwele 26:8-11) Davidi alishibe ukuti takwete nsambu sha kufumya Shauli pa bufumu. Kanshi pali ici Davidi alangishe ubufuuke pa kukanapula mu misango isuma. E fyo caba na ku babomfi ba kwa Lesa ilelo, balishiba ukuti “ukulingana ne mimwene ya kwa Yehova,” kwalibako ifintu fimo ifyo bashingacita nangu cafye shani, nangu fye lintu umo alepana afwe.—Imilimo 15:28, 29; 21:25.

Na Solomone umwana wa mfumu Davidi alilangishe ubufuuke lintu ali fye umulumendo, nangu ena capusanako panono. Lintu Solomone abikilwe pa bufumu, aimwene ukuti tali uwafikapo ukubomba umulimo ushaikulila uwa kuba imfumu. Apepele ati: “Mwe Yehova Lesa wandi, imwe mwacito mubomfi wenu imfumu mwi punda lya kwa Davidi tata; kabili ine ndi fye mwaice munono, nshiishibe imifumine ne mingilile.” Ukwabula no kutwishika, Solomone alishibe ukuti alibulishe ukulamuka no kubelesha. Kanshi alangile ubufuuke, taaleituumika, aleimona uwa fye. Solomone alombele umucetekanya kuli Yehova, kabili Yehova alimupeele ico alombele. —1 Ishamfumu 3:4-12.

Mesia no Wamutangilileko

Palipitile imyaka ukucila 1,000 ukufuma mu nshiku sha kwa Solomone, lyene Yohane Kabatisha abombele umulimo wa kupekanishisha Mesia inshila. Pamo ngo watangilile Uwasubwa, Yohane alefikilisha ukusesema kwa mu Baibolo. Afwaya nga aliitakishe pali ili shuko akwete. Na kabili Yohane nga alyeseshe ukuinonkela umucinshi pantu ali ni lupwa lwa kwa Mesia. Lelo Yohane aebele abantu bambi ukuti tali uwalinga nangu fye kukakula indyato sha kwa Yesu. Na lintu Yesu aitwele ukuti abatishiwe mu Mumana wa Yordani, Yohane atile: “Ine ndekabilo kubatishiwa kuli imwe, na imwe bushe mwaisa kuli ine?” Ici cilangilila ukuti Yohane tali uuitakisha. Ali uwafuuka.—Mateo 3:14; Malaki 4:5, 6; Luka 1:13-17; Yohane 1:26, 27.

Pa numa Yesu abatishiwe, atendeke umulimo wa butumikishi bwa nshita yonse, ukushimikila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa. Nangu line Yesu ali uwapwililika, asosele ukuti: “Ine nshingacita kantu neka . . . nshifwaya kufwaya kwandi, lelo ukufwaya kwa wantumine.” Ukulundapo, Yesu talefwaya ukuti abantu bamucindike, lelo atashishe Yehova pali fyonse ifyo acitile. (Yohane 5:30, 41-44) We bufuuke we!

Cine cine, kanshi, ababomfi ba busumino aba kwa Yehova pamo nga Davidi, Solomone, Yohane Kabatisha, ukubikapo fye no muntu uwapwililika Yesu Kristu, balilangishe ubufuuke. Tabaitakishe, tabaimwene ukuti ba fye, nelyo ukuimonapo cimo, kabili tabapulile umo balingile ukupeleela. Ifya kumwenako fyabo fyaliba ifyalinga ku kwafwa ababomfi ba kwa Yehova aba muno nshiku ukulundulula ubufuuke. Lelo kuliko imilandu na imbi iya kulundulwila ubufuuke.

Muli ino nshita iyaisulamo impooka mu mikalile ya bantunse, ubufuuke mibele yaumo mutengo ku Bena Kristu ba cine. Bulenga umo ukuba uwa mutende na Yehova Lesa, abantunse banankwe, no mwine wine.

 Ukuba no Mutende na Yehova Lesa

Umutende na Yehova kuti wabako fye nga tatupulile umo tulingile ukupeleela mu kupepa kwa cine. Abafyashi besu aba kubalilapo, Adamu na Efa, balipulile umo Lesa abebele ukupeleela, kabili basangwike abantunse ba kubalilapo ukubulwa ubufuuke. Balipusumwine bucibusa busuma na Yehova, ukusanshako fye no mushi wabo, ne fyo baleenekela ku ntanshi, no bumi bwabo. (Ukutendeka 3:1-5, 16-19) We cilambu ulabipa cintu bapokelele!

Natusambilileko ku kupelebela Adamu na Efa bapelebele, pantu ukupepa kwa cine kwalitupayanishisha umwa kupeleela mu fyo twingacita. Ku ca kumwenako, Baibolo itila “nangu ba bulalelale, nangu abapepo tulubi, nangu bacende, nangu ababembuka na baume banabo, nangu bapupu, nangu ba lwinso, nangu abakolwo bwalwa, nangu ba nsele, nangu fipondo, tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 6:9, 10) Yehova mu mano yakwe alibikako umwa kupeleela pa kuti cituwamine, kabili na ifwe nga tatupulilemo ninshi tulelangisha amano. (Esaya 48:17, 18) Amapinda 11:2 yatwebo kuti: “Ku [bafuuka, NW] kwaba amano.”

Ni shani nga ca kuti akabungwe ka mipepele imo katwebo kuti nangu ca kuti twapula umwa kupeleela kuti twatwalilila ukuipakisha umutende na Lesa? Ninshi ako kabungwe ka mipepele kaletulufya. Lubali lumbi, ubufuuke butwafwa ukulundulula bucibusa bwapalamisha na Yehova Lesa.

Ukuba no Mutende na Bantunse Banensu

Ubufuuke na kabili bulenga ukuti tube pa mutende na bantu bambi. Ku ca kumwenako, lintu abafyashi balanga ica kumwenako ica kwikushiwa ne fikabilwa mu bumi no kutangishako ifya Bufumu, ninshi abana babo na bo e fyo bakulamona ifintu fya ku mupashi. Lyene cikangukila abanono ukwikushiwa ne fyo bakwete, nangu ca kuti limo limo bafilwa ukukwata ifyo balefwaya. Ici cikabafwa ukukanafwaya ifyacishamo mu mikalile yabo, kabili bakacilapo ukuba aba mutende mu lupwa.

Abaletungulula bakabila ukucenjela sana pa kuti tababomfeshe ubulashi bwabo bubi bubi, kano ukuba abafuuka. Ku ca kumwenako, Abena Kristu basambilishiwa ukuti: “Te kucilamo mu fyalembwa.” (1 Abena Korinti 4:6) Baeluda ba mu cilonganino balishiba ukuti tabafwile ukupatikisha bambi ukusumina fintu bena balefwaya. Lelo, babomfya Icebo ca kwa Lesa  ilyo balekoselesha bamo pa lwa misango isuma, imifwalile, ukupempenkana, nelyo ukukokoloka. (2 Timote 3:14-17) Ilyo aba mu cilonganino balemona ukuti baeluda tabaleepula mu Fyalembwa, bakulacindika aba baume kabili ici cikalenga mu cilonganino mube ukutemwana, no mutende.

Ukuinonkela Umutende

Abantu abalanga ubufuuke balapokelela icilambu ca kukwata umutende wa lwa nkati. Umuntu uwafuuka talungulushiwa pa lwa kufwaya ukuba kampanda. Ici tacilolele mu kuti te kuti aikwatile amabuyo. Ku ca kumwenako, kuti pambi afwaya ukupokelela amashuko ya mulimo ayalundwako, lelo aloleela pali Lesa, kabili ilyo apokelela amashuko yonse aya mulimo aya Bwina Kristu aleshiba ukuti yafumine kuli Yehova. Tayamona kwati ayakwatila mu maka yakwe. Ici cilapalamika sana uwafuuka kuli Yehova, “Lesa wa mutende.”—Abena Filipi 4:9.

Tutile inshita shimo tumona kwati bambi tabaletupoosako mano. Bushe tacingawamapo nga ca kuti ubufuuke bwesu e bwalenga ukuti bambi betupoosako mano ukucila ukuifwaila ukulumbuka mu nshila yabulwo bufuuke? Abantu abafuuka tabalungulushiwa no kufwaya ukuba bakampanda. E co, balainonkela umutende, uwingabalenga ukuba abatuntulu lwa mu nkuntu na lwa ku mubili.

Ukulundulula no Kubakilila Ubufuuke

Adamu na Efa balifililwe ukutwalilila no bufuuke, ubu bulema bwafikile na ku bana bafyele. Cinshi cingatwafwa ukukanacita icilubo cimo cine ico abafyashi besu aba kubalilapo bacitile? Kuti twalundulula shani iyi mibele ishaiwamina iya bufuuke?

Ica ntanshi, ukwishiba bwino icifulo cesu ilyo twailinganya kuli Yehova, Kabumba wa bubumbo bonse kuti kwatwafwa. Bushe fikalamba nshi twapwishishishapo ifyo twingatila fyalilingana ne fyo Lesa aacita? Yehova aipwishe umubomfi wakwe uwa busumino Yobo ati: “Wali kwi ilyo nashimpile icalo? Njeba, nga waishibo mucetekanya.” (Yobo 38:4) Yobo alifililwe ukwasuka ico cipusho. Bushe na ifwe tatwapelebela mu bwishibilo bwesu, ukulamuka, no kubelesha? Bushe tacingatuwamina ukusumina ukuti twalipelebela?

Ukulundapo, Baibolo itwebo kuti: “Fya kwa Yehova pano isonde, ne fyaisulapo, pano nse na baikalapo.” Ici cisanshamo “ica mweo conse ca mu mutengo . . . ne fitekwa fya ku mpili ikana limo.” Yehova kuti asosa ukuti “Silfere wandi, na golde wandi.” (Amalumbo 24:1; 50:10; Hagai 2:8) Fikwatwa nshi twakwata ifyo twingaitakishishapo ifingalingana ne fyo Yehova akwata? Pantu fye nangu muntunse awanonkesha tapali umulandu engaitakishisha pa fyo akwata! Kanshi, ca mano ukumfwila ukupanda amano ukwa mutumwa Paulo ukwapuutwamo uko apandile Abena Kristu ba ku Roma ukwa kuti: “Mu bubile ubo napeelwe, ndetila ku muntu onse uwa muli imwe, eitontonkanishisho kucila ifyo afwile ukutontonkanya.”—Abena Roma 12:3.

Ifwe pamo nga babomfi ba kwa Lesa abafwaya ukulundulula ubufuuke, tufwile ukupepela ukukwata ifisabo fya mupashi ifya kutemwa, ukusekelela, umutende, ukutekanya, icongwe, ubusuma, icishinka, ukunakilila, ukuteko mutima. (Luka 11:13; Abena Galatia 5:22, 23) Mulandu nshi? Pantu cimo cimo pali ifi fisabo cikatwangushishako ukuba abafuuka. Ku ca kumwenako, ukutemwa abantunse banensu kukatwafwa ukucimfya ukukongamina kwesu ku kuitakisha atemwa ukuimonapo cimo. Kabili ukuteko mutima kukalatwafwa ukubale ntanshi ukutontonkanya ilyo tushilacita cimo icabulwamo ubufuuke.

Natucenjele! Inshita yonse tukabila ukuba abalola ku fingatulenga ukukanaba abafuuka. Imfumu shibili ishilumbwilwe mu kubangililako te lyonse shaleba ishafuuka. Inshita imo imfumu Davidi yalifililwe ukutekanya ukupitila mu kubalamuna umulimo wa kupenda abantu mu Israele, icintu ico Yehova ashafwaile. Imfumu Solomone yabulilwe ubufuuke ica kuti yasukile fye yaipoosa na mu kupepa kwa bufi.—2 Samwele 24:1-10; 1 Ishamfumu 11:1-13.

Apo fye buno bwikashi bwabulwa bukapepa buciliko, ukubombesha kulakabilwa nga tuli no kuba abafuuka. Lelo, uko kubombesha nakulinga. Mu calo cipya ica kwa Lesa, abakekalamo bakaba fye bantu abafuuka. Mulya bakalamona ubufuuke ukuti bukose te bunake. Fintu cikawama lintu abantu bonse ne ndupwa bakapaalwa ukuba no mutende uufuma mu bufuuke!

[Icikope pe bula 23]

Mu bufuuke Yesu atashishe Yehova pali fyonse ifyo acitile