Tungilileni na Maka Isambilisho lya Bukapepa

“Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.”—AMAPINDA 3:5, 6.

1. Tusansalikwa shani ku kwishiba kwa bantunse ukucila kale lyonse?

PALI ndakai, mwi sonde lyonse mwaba banyunshipepala nalimo 9,000 abafuma cila bushiku. Cila mwaka ifitabo ifipya nalimo 200,000 filasabankanishiwa mu United States fye mweka. Ukulingana no kutunganya kumo, ilyo calefika mu March 1998, Intaneti yakwete amabula nalimo amamilioni 275. Kuli ici cipendo kulelundwa amabula amamilioni 20 cila mweshi. Ukucila kale lyonse, abantu nabakwata ifyebo ifilanda pa milandu iyalekanalekana. Nangu cingati ici caliletako ubusuma bumo, ukupaka kwa fyebo ukwa musango yo kwalikolomona amafya.

2. Mafya nshi yengafuma mu kukwata ifyebo ifyapaka?

² Abantu bamo balikwata icilaka ca fyebo, lyonse bafwaya ukwishiba ifilecitika ilintu balelekelesha ifyacindama. Bambi na bo nga baishibako tumo tumo pa lwa masomo ayakosa ninshi balaimona nga bakalapashi. Ukushintilila pa masomo yabo aya cimpelesha, kuti bapingula ukucita ifyakakala ifingabaletelela nelyo ukuletelela bambi. Kabili ububi ububako lyonse bwa kusansalikwa ku fyebo fya bufi nelyo ifyalubana. Ilingi line takuba inshila iyacetekelwa twingeshibilamo ukuti ifyebo fyapaka fya cine kabili ifyayana.

3. Kusoka nshi pa lwa kusupila amano ya buntunse kusangwa muli Baibolo?

³ Ukufuma fye ku kale, abantunse balikwata icifyalilwa ca kufwaya ukwishiba ifintu. Ububi ubwingafuma mu konaula inshita ikalamba mu kusupila ifyebo fya fye nelyo ifyabipa bwalishibikwe kale mu nshiku sha Mfumu Solomone uwatile: “Cenjela; ku kucita amabuuku ayengi takuli mpela, no kwetetulamo ukwingi kufunshika kwa mubili.” (Lukala Milandu 12:12) Ilyo papitile imyaka iingi, umutumwa Paulo alembele Timote ati: “Bake caseekeshiwa kuli iwe: talukako ku fya kubwabwata ifyabipa ne fya munkanya ifya cintu iciitwa Ukwishiba, lelo takuli Kwishiba iyo; bamo pa kuwila kuli ici, mu citetekelo balipumbilemo.” (1 Timote 6:20, 21) Ca cine, Abena Kristu ilelo balekabila ukutaluka ku mfundo shabipa.

4. Ni nshila nshi imo twingalangilamo ukuti twalitetekela Yehova ne fisambilisho fyakwe?

⁴ Na kabili kuti cawama abantu ba kwa Yehova nga baumfwila amashiwi yaba pa Amapinda 3:5, 6 ayatila: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.” Ukutetekela Yehova kusanshamo ukukaana imfundo iili yonse iipinkana ne Cebo ca kwa Lesa, nampo nga ifumine mu mipelulwile yesu atemwa iya muntunse munensu. Pa kucingilila bumupashi bwesu, calicindama ukukansha ukulingulula kwesu pa kuti twingeshiba ifyebo fyabipa no kufisengauka. (AbaHebere 5:14) Natulande pa ntulo shimo shimo isha fyebo fya musango yo.

Isonde Ilyacimfiwa na Satana

5. Ni ntulo nshi imo iya mfundo shabipa, kabili nani uusonga iyo ntulo?

⁵ Isonde lyaba ni ntulo yafunda iya mfundo  shabipa. (1 Abena Korinti 3:19) Yesu Kristu apepeleko abasambi kuli Lesa, ati: “Nshilelomba ukuti mubafumye pano isonde, lelo ukuti mubabake ku mubifi.” (Yohane 17:15) Ukulomba kwa kwa Yesu ukuti abasambi bakwe bacingililwe ku “mubifi” kulangilila ukuti cine cine Satana alasonga isonde. Tacilepilibula ukuti nga tuli Bena Kristu ninshi lino isonde talingatusonga. Yohane alembele ukuti: “Twaishibo kuti tuli ba kwa Lesa, na pano isonde ponse palaala mu maka ya Mubifi.” (1 Yohane 5:19) Pali bufi nga ni ku mpela ya shino nshiku sha kulekelesha, tufwile ukwenekela ukuti Satana ne fibanda fyakwe akesusha ifyebo fyabipa mwi sonde.

6. Ni shani fintu ifya kusekesha fya muno calo fingalenga umuntu ukukunkuma?

⁶ Na kabili kuti twaenekela ukuti ifyebo fimo ifyabipa kuti filemoneka ifisuma. (2 Abena Korinti 11:14) Ku ca kumwenako, bebeteni ifya kusekesha, pamo na maprogramu ya pa TV, amafilimu, inyimbo, na mabuuku. Abengi balasumina ukuti ilingi line, ifya kusekesha fimo filatungilila imibele yabipa pamo nga bucisenene, ulukaakala, no kubomfya imiti ikola. Pa muku wa kubalilapo, abaletamba ifya kusekesha ifyabotelela, nalimo kuti batulumushiwa. Lelo umuntu nga alefitamba libili libili kuti akunkuma. Te ca kwesha ukutemwa ifya kusekesha ifitungilila imfundo shabipa nelyo ukulafimona nge fisuma.—Amalumbo 119:37.

7. Mano ya musango nshi aya buntunse ayengatulenga ukukanacetekela Baibolo?

⁷ Bebeteni intulo imo iya fyebo fingatuletela uboni—ifili nga imfundo ishingi ishisabankanishiwa na basayantisti bamo na basoma abasuusha bucine bwa Baibolo. (Linganyeniko Yakobo 3:15.) Ilingi line ifyebo fya musango yo fisangwa muli bamagazini balumbuka na mu mabuuku yaseeka, kabili kuti fyatulenga ukukanacetekela Baibolo. Abantu bamo balitemwa ukunenuna amaka ya Cebo ca kwa Lesa ukupitila mu fya kutunganya fya muntapela. Ubu bwafya e ko bwali na mu nshiku sha batumwa, nga fintu calondololwa bwino ku mashiwi ya mutumwa Paulo ayatila: “Cenjeleni ukuti umuntu emubeleleka mu kutemwa amano ayali longolo lwa fye, umwalole cishilano ca bantu, umwalole mipashi ya kapona ya pano isonde, no mwalola Kristu iyo.”—Abena Kolose 2:8.

Abalwisha Icine

8, 9. Bushe ubusangu bulangishiwa shani ilelo?

⁸ Abasangu na bo kuti baonaula bumupashi bwesu. Umutumwa Paulo asobele ukuti ubusangu bwali no kwima pa kati ka baleitunga ukuba Abena Kristu. (Imilimo 20:29, 30; 2 Abena Tesalonika 2:3) Ilyo abatumwa bafwile, amashiwi yakwe yalifikilishiwe lintu ubusangu bukalamba bwalengele kubeko Kristendomu. Ilelo, takuli ubusangu bukalamba pa kati ka bantu ba kwa Lesa. Nalyo line, aba ncepela balifuma mwi bumba lyesu, kabili bamo aba bene baiminina pa kuseebanya Inte sha kwa Yehova ukupitila mu kukubanya ubufi no kufutika. Aba ncepela balebombela pamo na mabumba yamo mu kulwisha ukupepa kwasanguluka. Pa kucite fyo, balaikumika ku musangu wa ntanshi, Satana.

 ⁹ Abasangu bamo balebomfya sana ifya kumfwaninamo ifyalekanalekana, ukusanshako Intaneti, ku kukubanya ubufi pa lwa Nte sha kwa Yehova. E ico, lintu abafumaluka balefwailisha pa lwa fisumino fyesu, nalimo kuti basanga ifyebo ifyo abasangu bakubanya. Nangu fye ni Nte shimo mu kukanaishiba shaliisansalika kuli ifi fyebo fyabipa. Mu kulundapo, inshita shimo abasangu balabamo mu programu ya pa TV nelyo pa cilimba. Nga cabe fyo, cinshi ica mano tulingile ukucita?

10. Kuti twayankulako shani mano mano ku kukubanya kwa basangu?

¹⁰ Umutumwa Yohane akambishe Abena Kristu ukukanapokelela abasangu mu mayanda yabo. Alembele ati: “Ngo muntu aisa kuli imwe, ne sambilisho ili taliletele, mwimupokelela ku mwenu, nangu kumuposha; pantu uumuposha akumako ku milimo yakwe ya bubifi.” (2 Yohane 10, 11) Ukukanabishanya na ba abalwani kuti kwatucingilila ku mitontonkanishishe yabo iyabola. Ukuisansalika ku fisambilisho fya basangu ukupitila mu fya kumfwaninamo fyalekanalekana ifya muno nshiku kwalibipa kwati fye kupokelela umusangu mu mwesu. Twisuminisha ukufwaisha ukwishiba ifintu ukutubeleleka mu nshila ya boni iya musango yo!—Amapinda 22:3.

Mu Cilonganino

11, 12. (a) Cinshi cali intulo ya mfundo shabipa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo? (b) Ni shani fintu Abena Kristu bamo bafililwe ukuba abakosa mu kutungilila ifisambilisho fya bukapepa?

¹¹ Bebeteni intulo na imbi umwingafuma imfundo shabipa. Nangu cingati teminine pa kusambilisha ubufi, Umwina Kristu waipeela kuti alundulula icibelesho ca kubwabwata. (Amapinda 12:18) Pa mulandu wa kuti tatwapwililika, ifwe bonse inshita shimo kuti twabembuka mu milandile. (Amapinda 10:19; Yakobo 3:8) Cilemoneke fyo mu nshiku sha mutumwa Paulo, kwali bamo mu cilonganino abalefilwa ukulama ululimi no kutendeka ukucita ifikansa. (1 Timote 2:8) Kwali bambi abaleitakisha ica kuti bafikile na ku kusuusha fye no bulashi bwa kwa Paulo wine. (2 Abena Korinti 10:10-12) Imibele ya musango yo yalengele ukupusana ukwakuiletelela fye.

¹² Limo limo uku kupusana kwaleletako “ifikansa pe pe,” ifyalepumfyanya umutende mu cilonganino. (1 Timote 6:5; Abena Galatia 5:15) Ulwa aba abalecita ifi fikansa, Paulo alembele ati: “Ngo muntu asambilishisha mumbi, no kukanayangwe fyebo fituntulu fya kwa Shikulwifwe Yesu Kristu, ne sambilisho ilyalingana na bukapepa, ninshi atuumikwa, taishiba nangu cimo, lelo asabaila fye ifya fikansa no lubuli lwa fyebo, muli ifyo mufuma akalumwa, ukukansana, imiponto, ukutunganye fya bubifi.”—1 Timote 6:3, 4.

13. Bushe yali shani imibele ya cinabwingi ca Bena Kristu mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo?

 ¹³ Ku ca nsansa, mu nshita sha batumwa icinabwingi ca Bena Kristu bali aba busumino kabili batwalilile ukutontomesha pa mulimo wa kubilisha imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Balepikintika mu kusakamane “nshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo” kabili batwalilile ukuibaka ‘ababula akabi ku fya pano isonde,’ no kukanaonaula inshita ku fikansa fya fye. (Yakobo 1:27) Balesengauka “ukubishanya kubi” nangu fye mu cilonganino ca Bwina Kristu mwine pa kuti bengabakilila bumupashi bwabo.—1 Abena Korinti 15:33; 2 Timote 2:20, 21.

14. Nga tatucenjele, ni shani fintu ukupandana amano kwingaletako ifikansa fyabipa?

¹⁴ Mu kupalako, imibele ilondolwelwe mu paragrafu 11 tayaseeka mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova ilelo. Nalyo line, tulingile ukwishiba ukuti ifikansa fya fye ifya musango yo kuti fyabako. Ukuba kwena, tacabipa ukulanshanya amalyashi ya mu Baibolo nelyo ukusunguka pali fimo ifikaba mu calo cipya icalaiwa ifishilati fisokololwe. Kabili tacalubana ukupandana amano pali fimo fimo ifya pa lwesu, pamo nga imifwalile ne misakwile nelyo ifya kusekesha fintu tusala. Nangu cibe fyo, nga twaumina kumo pa lwa mfundo shesu no kufulwa lintu bambi tabasuminishenye na ifwe, imilandu iinono kuti yaletako amalekano mu cilonganino. Ilyashi ilyacitendeka fye bwino kuti lyaletako ubwafya.

Ukubaka Icaseekeshiwa Kuli Ifwe

15. “Ifisambilisho fya fiwa” kuti fyaonaula shani bumupashi bwesu, kabili kufunda nshi Amalembo yakwata?

¹⁵ Umutumwa Paulo asoko kuti: “Umupashi wasosa no kushikimika, ukuti mu nshita ishikakonkapo bamo bakafutukako ku citetekelo pa kwangwe mipashi ya kulufya, ne fisambilisho fya fiwa.” (1 Timote 4:1) Ca cine, imfundo shabipa kuti shaletako ubwafya ubukalamba. E ico, Paulo apaapeete cibusa wakwe watemwikwa Timote ati: “We Timote, bake caseekeshiwa kuli iwe: talukako ku fya kubwabwata ifyabipa ne fya munkanya ifya cintu iciitwa Ukwishiba, lelo takuli Kwishiba iyo; bamo pa kuwila kuli ici, mu citetekelo balipumbilemo.”—1 Timote 6:20, 21.

16, 17. Cinshi Lesa aseekesha kuli ifwe, kabili kuti twacibakilila shani?

¹⁶ Kuti twanonkelamo shani ilelo muli uku kusoka kwa kutemwa? Timote aliseekeshiwe cintu cimo—icacindama icalekabila ukusakamanwa no kucingililwa. Cali cinshi? Paulo alondolola ati: “Konke cipasho ca fyebo fituntulu, ifyo waumfwile kuli ine, mu kutetekela no kutemwa kwa muli Kristu Yesu. Icisuma icaseekeshiwe kuli iwe ulinde mu kwafwa kwa Mupashi wa mushilo uwaikala muli ifwe.” (2 Timote 1:13, 14) Icaseekeshiwe kuli Timote cisanshamo “ifyebo fituntulu,” “isambilisho ilyalingana na bukapepa.” (1 Timote 6:3) Mu kumfwana na ya mashiwi, Abena Kristu ilelo balafwaisha ukucingilila icitetekelo cabo ne cine conse ico baseekeshiwa.

¹⁷ Ukubaka icaseekeshiwa kusanshamo ukulundulula ifintu pamo nga ukubelenga Baibolo no kulapepa no mukoosha, ilyo tulebombe “cisuma kuli bonse, no kucishamo ku ba bwananyina bwa mu citetekelo.” (Abena Galatia 6:10; Abena Roma 12:11-17) Paulo na kabili akonkomesha ati: ‘Konkelelo bulungami, bukapepa, icitetekelo, ukutemwa, ukutwalilila, ukufuuka; pilikito kupilikita kusuma kwa citetekelo, ikata ku mweo wa muyayaya uo waitilwemo, ilyo walumbwile ukulumbula kusuma ku menso ya nte ishingi.’ (1 Timote 6:11, 12) Pa kubomfya insoselo pamo nga “ukupilikita kusuma” na “ikata,” Paulo alelangilila bwino ukuti tufwile ukubombesha no kukosapo pa kucincintila ukusonga ukwingonaula bumupashi bwesu.

Tukabila Umucetekanya

18. Kuti twalangisha shani ukushikatala kwa Bwina Kristu pa fyo tumona ifyebo fya ku calo?

¹⁸ Ukuba kwena, mu kupilikita ukupilikita kusuma ukwa citetekelo, umucetekanya  ulakabilwa. (Amapinda 2:11; Abena Filipi 1:9) Ku ca kumwenako, tacingabamo amano ukusuula ifyebo fyonse ifya ku calo. (Abena Filipi 4:5; Yakobo 3:17) Te mfundo shonse isha bantunse shipinkana ne Cebo ca kwa Lesa. Yesu alangile ukuti abalwele bakabila ukumona dokota uwafikapo—uuli mulimo wa ku calo. (Luka 5:31) Nangu cingati ukundapa kwa mu nshiku sha kwa Yesu takwafikilepo sana, Yesu alangile ukuti mwali ubunonshi bumo mu kwafwiwa na dokota. Abena Kristu ilelo balangisha ukushikatala pa lwa fyebo fya ku calo, lelo balacincintila ukuisansalika ku fyebo ifingonaula bumupashi bwabo.

19, 20. (a) Bushe baeluda babomba shani no mucetekanya lintu baleafwilisha ababwabwata? (b) Bushe icilonganino cicita shani kuli abo abatwalilila ukutungilila ifisambilisho fya bufi?

¹⁹ Na kabili baeluda bakabila umucetekanya lintu baebwa ukwafwilisha ababwabwata. (2 Timote 2:7) Inshita shimo, aba mu cilonganino kuti baponena mu kukansana pa tunono ne fya kutunganya. Pa kucingilila ukwikatana kwa cilonganino, baeluda balingile ukwangufyanya ukulungika amafya ya musango yo. Pa nshita imo ine, balasengauka ukutunganya bamunyinabo kabili tabasuswa ukubamona nga basangu.

²⁰ Paulo alondolwele imibele iingabomfiwa pa kwafwilisha umuntu. Atile: “Mwe ba bwananyina, umuntu nga asangilishiwa mu bubi bumo, imwe mwe ba bumupashi, mupuupuutuleni uwabe fi ne mitima iyanakilila.” (Abena Galatia 6:1) Pa kulosha ku Bena Kristu abatwishika, Yuda alembele ati: “Bamo abaletwishika, bena babeleleni uluse; na bambi pususheni no mwenso, ukubasompola mu mulilo.” (Yuda 22, 23) Lelo kwena, nga ca kuti pa numa ya kukonkomeshiwa libili libili umo atwalilila ukutungilila ifisambilisho fya bufi, baeluda bakabila ukucitapo cimo pa kuti bengacingilila icilonganino.—1 Timote 1:20; Tito 3:10, 11.

Ukwisusha Ifya Kutasha mu Mintontonkanya Yesu

21, 22. Cinshi tulingile ukusala bwino, kabili cinshi tulingile ukwisusha mu mintontonkanya yesu?

²¹ Icilonganino ca Bwina Kristu cilasengauka ifyebo fyabipa ‘ifilya nge mpwalonda.’ (2 Timote 2:16, 17; Tito 3:9) Ici ca cine nampo nga ifyebo fya musango yo filangisha “amano,” ya ku calo aya kulufya, ukukubanya kwa basangu, atemwa ifya kubwabwata mu cilonganino. Nangu cingati ukufwaisha ukusambilila ifipya kuti kwaba ukwa kunonsha, ukufwaisha ukwishiba ifintu ukushalamwa kuti kwatusansalika ku mfundo shabipa. Tatwaluba amapange ya kwa Satana. (2 Abena Korinti 2:11) Twalishiba ukuti alatukuta ukutupumfyanya pa kuti engatunenuna mu kubombela Lesa.

²² Pamo nga abatumikishi basuma, shi natutungilile na maka isambilisho lya bukapepa. (1 Timote 4:6) Shi natulebomfya mano mano inshita yesu ukupitila mu kusala bwino ifyebo ifyo tumfwa. Lyene ukukubanya kwapuutwamo na Satana takwakatutelentenshe. Shi natutwalilile ukutontonkanya “fyonse ifya cine, fyonse ifya mucinshi, fyonse ifya bulungami, fyonse ifya musangwela, fyonse ifyayemba, fyonse ifya mutembo, nga kwabe ca busuma, nga kwabe ca kutasha.” Nga twaisushamo ifya musango yu mu mintontonkanya yesu ne mitima, Lesa wa mutende akaba na ifwe.—Abena Filipi 4:8, 9.

Finshi Twacisambilila?

• Bwafya nshi amano ya ku calo yengaletako kuli bumupashi bwesu?

• Cinshi twingacita pa kuicingilila ku fyebo fyabipa ifya basangu?

• Milandile ya musango nshi ilingile ukusengaukwa mu cilonganino?

• Ukushikatala kwa Bwina Kristu kulangishiwa shani lintu tulebomba ne fyebo fyapaka ifya muno nshiku?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 9]

Bamagazini ne fitabo ifingi ifyalumbuka filapinkana ne mibele ya Bwina Kristu

[Icikope pe bula 10]

Abena Kristu kuti bapandana amano ukwabula ukumina kumo