Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Cindikeni Abalemutungulula

Cindikeni Abalemutungulula

Cindikeni Abalemutungulula

“Cindikeni abantu bonse. Temweni aba bwananyina. Tiineni Lesa. Cindikeni imfumu.”—1 PETRO 2:17.

1, 2. Bushe abantu lelo bamona shani ababa mu butungulushi? Mulandu nshi?

NYINA umo ailishenye ati: “Abaice insambu bakwete nashicilamo. Tabalecindika abafyashi babo.” Pa cisoolelo ca motoka imo palembelwe amashiwi ya kuti “Imineni Abaletungulula.” Uku kulandapo fye kubili ukulelangilila imibele ili mu calo ilelo iyo mulingile ukwishiba. Ukukanacindika abafyashi, bakafundisha, abatwingisha incito, na balashi ba mu buteko nakuseeka icalo fye conse.

2 Bamo kuti bakaana abati, ‘Ine kwena, nshikabila kucindika abali mu butungulushi.’ Limo limo, kuti cayafya ukukaana ayo mashiwi. Lyonse tulomfwa amalyashi pa lwa balashi ba mu buteko abapoka amafisakanwa, na pa lwa kufunuka kwa bene ba ncito, na bakafundisha bashafikapo, na pa bafyashi ba musaalula. Iciwemeko ca kuti, banono Abena Kristu abengatila iyi mibele e yakwatako na batungulula mu cilonganino.—Mateo 24:45-47.

3, 4. Mulandu nshi Abena Kristu balingile ukucindikila ababa mu butungulushi?

3 Fwe Bena Kristu, “kwaliba icitulenga, NW” ukucindika abalashi ba ku calo. Umutumwa Paulo akonkomeshe Abena Kristu ‘ukunakila bakateka bacilamo, pantu takuli bukateka ubushafuma kuli Lesa, lelo bakateka abalipo batekwapo kuli Lesa.’ (Abena Roma 13:1, 2, 5; 1 Petro 2:13-15) Paulo na kabili alandile pa mulandu walinga uwa kubela abacumfwila ku mutwe wa mu lupwa. Atile: “Mwe bakashi, nakileni abalume benu, ifyo ciyene muli Shikulu. Mwe bana, nakileni abafyashi benu muli fyonse, pantu ici e citemuna Shikulu.” (Abena Kolose 3:18, 20) Baeluda ba mu cilonganino bawamino mucinshi wesu pantu ‘umupashi wa mushilo walibabika bucilolo, bwa kucema ulukuta lwa kwa Shikulu.’ (Imilimo 20:28) Ico tucindikila ubutungulushi bwa bantunse mulandu wa kuti tufwaya ukucindika Yehova. Nga fintu cifwile fye ukuba, ukucindika ubutungulushi bwa kwa Yehova e cifwile ukube ntanshi lyonse mu mikalile yesu.—Imilimo 5:29.

4 Ilyo tuletontonkanya pa butungulushi bwapulishamo ubwa kwa Yehova, natubebete ifya kumwenako fya bamo abashacindike abaletungulula e lyo na bamo abacindike abali mu butungulushi.

Imisuula Ifumamo Ukukanwa

5. Misuula nshi Mikali alangile kuli Davidi, kabili cinshi cafumine muli iyo misuula?

5 Nga twakonka ilyashi lya Mfumu Davidi, kuti twamona ifyo Yehova amona abasuula abo Lesa abika mu butungulushi. Lintu Davidi asosele ukuti icipao citwalwe ku Yerusalemu, umukashi wakwe Mikali “amwene imfumu Davidi ilecilauka no kucelebensa ku cinso ca kwa Yehova, amusuulile mu mutima wakwe.” Mikali akabiile ukwishiba ukuti Davidi ali e mutwe wa lupwa no kuti ali ni mfumu ya muli cilya calo. Lelo, ku musaalula alandile ifyali mu mutima wakwe, atile: “Imfumu ya kwa Israele ifyo yaicindika lelo, iyaifuula lelo ku menso ya bacishiko ba babomfi ba iko, ifyo umo uwa mu bawelewele afuula ukwabule nsoni.” Ici calengele Mikali ukukanafyalapo umwana.—2 Samwele 6:14-23.

6. Bushe Yehova amwene shani imisuula ya kwa Kora ku wasubwa Wakwe?

6 Kora ali ca kumwenako cishaibipila ica kukanacindika ubutungulushi bwa teokrasi ubo Lesa abikako. We shuko lishaiwamina ali nalyo ilya kubombela Yehova pe hema apo ali mwina Kohati! Nalyo line, alelengulula Mose na Aarone intungulushi sha kwa Israele ishasubwa na Lesa. Kora aumene akapi na bakankaala ba mu Israele no kweba Mose na Aarone no kupama ati: “Ulukuta lonse lwa mushilo, bonse bene, na mu kati kabo muli Yehova: nga kanshi cinshi ico muisansabikila pa lukuta lwa kwa Yehova?” Bushe Yehova amwene shani iyi mibele ya kwa Kora na balemutungilila? Lesa amwene ico bacitile ukuti cali kusaalula Yehova umwine. Pa numa ya kumona uko bonse abali ku lubali lwabo baminwa no mushili, Kora na bakankaala 250 balyonawilwe ku mulilo uwafumine kuli Yehova.—Impendwa 16:1-3, 28-35.

7. Bushe “abatumwa abacishamo” balikwetepo umulandu uwa kulengulwila ubutungulushi bwa kwa Paulo?

7 Mu cilonganino ca Bwina Kristu ica mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kwali bamo abasuulile ubutungulushi bwa teokrasi. “Abatumwa abacishamo” mu cilonganino ca mu Korinti basuulile Paulo. Balesuusha imilandile yakwe, abati: “Imimonekele yakwe yalitompoka, ne nsoso yakwe yabe ya fye.” (2 Abena Korinti 10:10; 11:5) Nampo nga Paulo ali ni kalanda umusuma nga nshi nelyo iyo, awamine ukucindikwa apo fye ali mutumwa. Lelo bushe cine cine insoso ya kwa Paulo yali iya fye? Amalyashi alelanda pa cintubwingi ayalembwa mu Baibolo yalatushinina ukuti ali ni kalanda uwalefika abantu pa mitima. Na kuba, pa mulandu wa kulanshanya panono na Herodi Agrippa II ‘uwaishibe . . . amepusho yonse aya pa baYuda,’ Paulo alengele imfumu ukusoso kuti: “Mu nshita inono ulenashanasho kubo mwina Kristu”! (Imilimo 13:15-43; 17:22-34; 26:1-28) Nalyo line, abatumwa abacishamo abali mu Korinti bamupeele umulandu wa kuti insoso yakwe yali iya fye! Bushe Yehova amwene shani imisuula yabo? Mu bukombe bwakwe kuli bakangalila ba mu cilonganino ca mu Efese, Yesu Kristu alandiileko bwino abakeene ukubelelekwa kuli abo ‘abailumbwile abatumwa (kabili tababa iyo).’—Ukusokolola 2:2.

Ukulango Mucinshi te Mulandu no Kukanapwililika

8. Bushe Davidi alangile shani ukuti alicindika ubutungulushi Yehova apeele Shauli?

8 Mu Baibolo mwaliba ifya kumwenako ifingi ifya bantu abacindike abaletungulula, na lintu fye aba bashaletungulula bwino. Umo pa ba fya kumwenako fisuma ali ni Davidi. Imfumu Shauli iyo alebombela, yaikatilwe Davidi akalumwa pa fyo alundulwike kabili yafwaile ukumwipaya. (1 Samwele 18:8-12; 19:9-11; 23:26) Nalyo line, nangu ca kuti kwaleba inshita aaleshukila ukwipaya Shauli, Davidi atile: “Kutali fye kuli ine ukutambalikilo kuboko kwandi pa wasubwa wa kwa Yehova!” (1 Samwele 24:3-6; 26:7-13) Davidi alishibe ukuti Shauli alilufyenye, lelo ashiilile ubupingushi kuli Yehova. (1 Samwele 24:12, 15; 26:22-24) Taaponteele Shauli.

9. (a) Bushe Davidi aumfwile shani ilyo balemucusha kuli Shauli? (b) Kuti twaishiba shani ukuti umucinshi Davidi akwatiile Shauli te wa kabepekesho?

9 Bushe Davidi alilungulushiwe ilintu balemucusha? Davidi alilile kuli Yehova ati, “Abatutumya bafwayo mweo wandi.” (Amalumbo 54:3) Apongolwele ifyali ku mutima wakwe kuli Yehova no kusoso kuti: “Mpokololeni ku balwani bandi, mwe Lesa wandi . . . abakosa banonganina ulubuli; te pa bupulumushi bwandi, mwe Yehova, kabili te pa lubembu lwandi. Apabula amampuulu yandi, babutuka no kuiteyanya; buukeni, mupalame kuli ine, no kumona!” (Amalumbo 59:1-4) Bushe mwalibala amuyumfwapo ifyo—ukuti uuli mu butungulushi alemulungulusha, apabula umulandu? Davidi tafililwe kucindika Shauli. Mu cifulo ca kuti ange no kusekelela ilyo Shauli afwile, Davidi ashikile ulwimbo lwa bulanda ukuti: “Shauli na Yonatani, bali abayemba kabili abasuma, mu myeo yabo . . . ba lubilo ukucila kapumpe, bakoso kucile nkalamo! Mwe bana banakashi ba kwa Israele, lileni Shauli.” (2 Samwele 1:23, 24) We ca kumwenako ulawama ica kucindika kwa cine cine ukwa wasubwa wa kwa Yehova, nangu line Davidi balimubifishe kuli Shauli!

10. Ca kumwenako nshi icisuma Paulo aimike mu kucindika ubutungulushi bwafumine kuli Lesa ubwe bumba litungulula, kabili ici catungulwile kuli cinshi?

10 Na mu nshita ya Bwina Kristu mwine mwaba ifya kumwenako fishaiwamina ifya bantu abacindika abo Lesa asuminisha ukulatungulula. Natulande pali Paulo nge ca kumwenako. Alecindika ifyo ibumba litungulula ilya Bwina Kristu ilya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo lyalepingula. Mu kutandala kwa kwa Paulo ukwa kulekeleshako ku Yerusalemu, ibumba litungulula lyamupeele ukufunda kwa kuti aisangulule pa kuti bambi bamone ukuti tasuulile Amalango ya kwa Mose. Paulo afwaya nga apelulwile ati: ‘Aba bamunyina ku numa balinjebele ukufuma mu Yerusalemu lintu abantu bapene banjipaye. Nomba lelo balefwaya ukuti nange pa lwalaala ukuti nalicindika Amalango ya kwa Mose. Nalilembela kale abena Galatia ukubeba ukuti bafwile ukutaluka ku kubaka aya Malango. Nga naya kwi tempele, bambi balantwishika, balatontonkanya ukuti ndesuminishanya ne bumba lya basembululwa.’ Nangu cibe fyo, cilemoneka kwati Paulo tatontonkenye muli iyo nshila. Apo ukucite fyo nga takwamulengele ukutobe fishinte fya Bwina Kristu, alicindike no kumfwila ukufunda kwe bumba litungulula ilya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo. Pa mulandu wa ico ifyakonkelepo ilyo line fya kuti Paulo alipokolwelwe kwi bungwe lya baYuda, kabili pa numa aishilebikwa mu cifungo pa myaka ibili. Kuli pele pele, ukufwaya kwa kwa Lesa kwalicitilwe. Paulo alishimikile ku balashi bakalamba mu Kaisarea na pa numa atwelwe ku Roma mu ndalama sha buteko pa kuti ayeshimikila kuli Kaisare wine.—Imilimo 9:26-30; 21:20-26; 23:11; 24:27; Abena Galatia 2:12; 4:9, 10.

Bushe Mulalango Mucinshi?

11. Kuti twalanga shani umucinshi ku balashi ba ku calo?

11 Bushe mulalanga umucinshi walinga ku baletungulula? Abena Kristu balikonkomeshiwa ‘ukupeela bonse ifyo bafwile ukupeelwa, . . . umucinshi ku ufwile umucinshi.’ Ca cine, ukunakila “bakateka abacilamo” kusanshamo ukulipila imisonko yesu no kucindika abalashi ukupitila mu fyo tucita ne fyo tusosa. (Abena Roma 13:1-7) Lintu twatwalwa ku balashi ba buteko abakaluka, tucita shani? Mu Citungu ca Chiapas, ku Mexico, abalashi ba mu ncende imo bapokolwele amabala ya ndupwa 57 isha Nte sha kwa Yehova pa mulandu wa kuti aba Bena Kristu balikeene ukusefyako imitebeto imo iya fya mapepo. Lintu balekumana ukuti bakalulule uyu mulandu, Inte, abali aba busaka kabili abafwala bwino, lyonse balelanda mu mucinshi. Ilyo papitile ukucila pa mwaka umo, ubupingushi bwawamine Inte sha kwa Yehova. Imibele yabo yalengele bamo abalemonako ukubacindika ica kuti na bo bafwaile ukusanguka Inte sha kwa Yehova!

12. Mulandu nshi cacindamina ukuti umo abe na “katiina” ku mulume uushasumina?

12 Kuti mwalanga shani umucinshi ku butungulushi Lesa abika mu lupwa? Pa numa ya kulanda pa lwa ca kumwenako ca kwa Yesu ica kucula ku bubi, umutumwa Petro atile: “Ifyo fine, mwe bakashi, petameni ku balume benu, ukuti na bakaano kuumfwa ku cebo bakolopekwe ukwabule cebo pa mulandu wa mibele ya bakashi babo, pa kuloleshe mibele yenu ya kaele iya mu katiina.” (1 Petro 3:1, 2; Abena Efese 5:22-24) Pano Petro akomaile pa mulandu cacindamina umukashi ukunakila umulume wakwe “mu katiina,” nangu line kuti cabe fyo abalume bamo tabatukuta ukuti bawaminwe ako katiina. Umucinshi wakwata umukashi kuti wakolopeka umutima wa mulume wakwe uushasumina.

13. Abakashi kuti bacindika shani abalume babo?

13 Ukulingana ne calelandwapo muli aya malembo, Petro atwebako pa lwa ca kumwenako ca kwa Sara, uo umulume wakwe, Abrahamu, ali ca kumwenako cishaiwamina ku citetekelo. (Abena Roma 4:16, 17; Abena Galatia 3:6-9; 1 Petro 3:6) Bushe abakashi abakwata abalume abasumina bena balingile ukubalanga umucinshi unono pali ulya abaupwa ku bashasumina balanga abalume babo? Ni shani nga ca kuti tamusuminishenye pa lwa cintu cimo na balume benu? Yesu apandile amano ayengabomfiwa pano kuli bonse fye. Atile: “Uuntu akupatikisho kumushindika umushinso umo, uye nankwe imishinso ibili.” (Mateo 5:41) Bushe mulacindika abalume benu ukupitila mu kusuminisha ifyo balefwaya? Nga ca kuti cilamukosela sana ukucite fyo, ebeniko abalume benu ifyo muletontonkanya pa lwa ico. Mwilatunganya ukutila balishiba ifyo mutontonkanya. Lelo lintu muleeba abalume benu ifili ku mutima, citeni ico mu mucinshi. Baibolo itukonkomesho kuti: “Ilyashi lyenu libe pe ilya kusenamina, ilyalungwamo umucele, ukuti mwishibe ifyo mufwile ukwasuko muntu no muntu.”—Abena Kolose 4:6.

14. Cinshi casanshiwa mu kucindika abafyashi?

14 Ni shani pa lwa mwe bana? Icebo ca kwa Lesa cikonkomesha ukutila: “Mwe bana, nakileni abafyashi benu muli Shikulu, pantu ici e calungama. Cindika wiso na noko (ili e funde lya ntanshi ilyaba ne cilayo).” (Abena Efese 6:1-3) Moneni ukuti ukunakila abafyashi benu kwalipalana na mashiwi ya kuti ‘ukucindika wiso na noko.’ Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ukuti “cindika” lyalola mu kuti “ukulinga umutengo wa cintu cimo.” E co, ukunakila kukabila ifingi ukucila pa kukonka fye amafunde ya bafyashi ayo pambi mwingamona ukuti tayali bwino. Lesa afwaya ukuti mulecindikisha abafyashi benu no kukatamika ubutungulushi bwabo.—Amapinda 15:5.

15. Bushe abana kuti babakilila shani akatiina kabo na lintu fye bamwene ukuti abafyashi babo e balufyenye?

15 Nga ca kuti abafyashi benu bacita icintu cimo icilemoneko kucefyako umucinshi mwabakwatila, cinshi mwingacita? Esheni ukumone fintu nge fyo bena balefimona. Bushe te ‘bamufyala’ no kumupayanishisha ifyo mukabila? (Amapinda 23:22) Bushe te kumutemwa kubalenga ukumucitile fi? (AbaHebere 12:7-11) Landeni mu mucinshi ku bafyashi benu, ukubalondolwela mu bufuuke ifyo muleyumfwa pa cintu cimo. Nangu bankuleko mu nshila iyo mushingatemwa, mwiesha kulanda mu musaalula kuli bene. (Amapinda 24:29) Ibukisheni ifyo Davidi ashalekele kucindika Shauli na lintu fye imfumu yapumbwike mu kumfwila ukufunda kwa kwa Lesa. Lombeni Yehova ukumwafwilisha ukulama inkuntu shenu. Davidi atile, “Pongolweleni ku cinso cakwe ifya mu mitima yenu, Lesa e cubo kuli ifwe.”—Amalumbo 62:8; Inyimbo sha Bulanda 3:25-27.

Cindikeni Abaletungulula

16. Cinshi twingasambililako ku fya kumwenako fya bakasambilisha ba bufi na bamalaika?

16 Baeluda ba mu cilonganino basontwa no mupashi wa mushilo, lelo bacili tabapwililika kabili balalufyanya. (Amalumbo 130:3; Lukala Milandu 7:20; Imilimo 20:28; Yakobo 3:2) E co, limbi bamo mu cilonganino te kuti batemwe pa lwa abo baeluda. Cinshi tufwile ukucita nga twamona ukuti fimo mu cilonganino taficitilwe mu nshila yalungama, nangu tutile filemoneka fye kwati tafilungeme? Moneni ifyo bakasambilisha ba bufi aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo bapusene na bamalaika: “Bantu abapama, aba matutumuko, tabatiino kupontela bamalaika bakata; apo bamalaika, nelyo baba abakosa kabili aba maka ukucilamo, tababaseba ukuseba kwa miponto [pa mulandu wa katiina ka kuli Yehova, NW].” (2 Petro 2:10-13) Ilintu bakasambilisha ba bufi balepontela “bamalaika bakata”—e kuti baeluda abapeelwe ubutungulushi mu cilonganino ca Bwina Kristu ica mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo—bamalaika bena tabapontele bakasambilisha ba bufi abalelenga amalekano pali bamunyina. Apo bamalaika bakwata icifulo cikalamba kabili balikwatisha ubulungi ukucila abantunse, balishibe ifyalecitika mu cilonganino. Lelo “pa mulandu wa katiina ka kuli Yehova,” bashiliile ubupingushi kuli Lesa.—AbaHebere 2:6, 7; Yuda 9.

17. Bushe icitetekelo kuti camwafwa shani lintu kwaima fimo ifyo mulemona ukuti kwena ni baeluda balufyenye?

17 Nangu fye icintu cimo tacicitilwe ukulingana ne fyo cilingile ukucitwa, bushe tatulingile ukucetekela muli Yesu Kristu uwabo Mutwe wa mweo uwa cilonganino ca Bwina Kristu? Bushe tamona ifilecitika mu cilonganino cakwe ica mwi sonde lyonse? Bushe tatulingile ukucindika inshila abombelamo pali iyo milandu no kucetekela ukuti alikwata amaka ya kulungika ifintu? Na cine, ‘ni fwe bani aba kupingula abanensu?’ (Yakobo 4:12; 1 Abena Korinti 11:3; Abena Kolose 1:18) Mulandu nshi mushingebela Yehova ifilemucusha ukupitila mwi pepo?

18, 19. Cinshi mwingacita nga mwayumfwa ukuti eluda umo nalufyanya?

18 Pa mulandu wa kukanapwililika kwa buntunse, amafya kuti yaima. Kuti kwaba fye ne nshita lintu eluda engalufyanya, icingalenga na bamo ukubipilwa. Ukususwa ilyo ifintu fya musango yo fyacitika takwingaalula ifintu. Kuti kwalenga fye ifintu ukubipilako. Ababa no mucetekanya wa ku mupashi bakalolela pali Yehova ukuti akalungike ifintu no kusalapula aba musango yo umulekabilwa ukulingana ne nshita yakwe no musango alefwailamo.—2 Timote 3:16; AbaHebere 12:7-11.

19 Ni shani nga ca kuti mwalungulushiwa pa lwa cintu cimo? Mu cifulo ca kulalanda kuli bambi mu cilonganino, cinshi mushingaiila kuli baeluda mu mucinshi ukuti bamwafwe? Bebeni ifyo ico cintu cimukumine, ukwabula ukubalengulula. Lyonse ‘mulebalangulukilako,’ no kusungilila umucinshi lintu muleuba muli bene. (1 Petro 3:8) Te kwesha kubomfya umusaalula, lelo cetekeleni mu kukosoka kwabo ukwa Bwina Kristu. Tasheni pa kukoselesha konse ukwa ku mupashi bengamupeela mu cikuuku. Kabili nga camoneko kuti na fimbi ifilekabilwa ukucitwa pa kulungika ifintu, cetekeleni ukuti Yehova akatungulula baeluda ukucite cisuma kabili icalungama.—Abena Galatia 6:10; 2 Abena Tesalonika 3:13.

20. Cinshi tukabebeta mu cipande cikonkelepo?

20 Lelo, kwaliba ulubali na lumbi ululekabila ukubebetwa ulukumine ku kucindika ababa mu butungulushi. Bushe ababa mu butungulushi tabalingile ukucindika abo batungulula? Tukabebeta ico mu cipande cikonkelepo.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Mulandu nshi uusuma twakwata uwa kucindikila abaletungulula?

• Yehova na Yesu bamona shani abashicindika abo Lesa asuminisha ukulatungulula?

• Fya kumwenako nshi ifisuma twakwata ifya bantu abacindike abasuminishiwa ukutungulula?

• Cinshi twingacita nga ca kuti twamona kwati uuletutungulula nalufyanya?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 12]

Sara alicindikishe ubutungulushi bwa kwa Abrahamu kabili ali ne nsansa

[Icikope pe bula 13]

Mikali afililwe ukucindika ubutungulushi bwa kwa Davidi uwali umutwe wa lupwa kabili imfumu

[Icikope pe bula 15]

“Kutali fye kuli ine ukutambalikilo kuboko kwandi pa wasubwa wa kwa Yehova!”

[Icikope pe bula 16]

Mulandu nshi mushingebela Yehova ifilemucusha ukupitila mwi pepo?