Mulandu Nshi Uwa Kwanshisha Ukupwilika Kwacilamo?

Bushe lyonse ilyo mulebomba fimo mulatukuta na maka ukufika pantu mwingapesha? Ukwabulo kutwishika, ukutukuta kwa musango yo kuti kwamunonsha na bena mupalamano benu mu nshila ishingi. Lubali lumbi, bamo nomba basanguka abacilamo ukupwililika. Ukupwililika kwacilamo kupilibula nshi?

CISUMA, ubupilibulo bumo ubwa mashiwi ya kuti “ukupwililika kwacilamo” butila yaba “mimwene ya kulemenena ku kumona conse icishifikilepo nge cishili bwino.” Mufwile mwalibombako na bantu ababe fyo. Kuti mwamona ukuti ukufwaisha kwabo ukwa kuti bambi bacite ifyacilamo kulaleta amafya ayengi, balenga bambi ukukanaikushiwa no kufuupulwa. Abengi ababa ne mimwene yalinga balamona ukuti ukupwililika kwacilamo mu mikalile kabili ukwabulamo ukupelulula takuba ukwakabilwa nangu panono. Cintu cimo icikabila ukwanshiwa. Nangu cibe fyo, ubwafya bubapo bwa kuti, nga ni fwe twaba ne yo mibele atemwa imimwene, napamo kuti cayafya ukumona ukuti twalilemenena ku kupwililika kwacilamo, e co cintu cayafya ukwansha iyo mibele.

Nelson alikwata umulimo uukalamba ukubikapo fye ne fintu ifingi ifyo afwile ukubombapo. Lyonse alapituluka mu fipendo, kabili akatamika nga nshi umulimo wa kumona ukuti ifipe filetwalililo kupangwa. Ilingi line ukupwililika kwacilamo mu mibombele kumonwa nge cintu icakabilwa pa kuti umo engatunguluka mu kucimfyanya kwa kufwaya ukwingile ncito. Nangu ca kuti bamo kuti batasha Nelson pa kubombesha kwakwe, ukupwililika kwakwe ukwacilamo mu mibombele kulamuletela ukukanshika kwa filundwa fya mubili, pamo nga ukubangauka kwa mutwe no kufunshika. Bushe na imwe muli mu mibele yapala iya kwa Nelson?

Abacaice na bo balakumwako ku bwafya bwa kufwaya ukupwililika. Ilyo Rita uwa ku Rio de Janeiro ali umwaice, alitemenwe ukuya ku sukulu. Alyeseshe sana ukuti alemoneka nga uushifwaya kukwata amatoni ya pa muulu, lelo taleumfwa bwino nga ca kuti amatoni yakwe yali panshi. Rita atila: “Ukutula ku bwaice, naleilinganya kuli bambi abakwete inshita iikalamba, ilintu ine lyonse nalefunshika no kupupumina pa kubombe  milimo. Nshalemona ukuti nalikwete ne nshita ya kutuusha pantu lyonse naleba ne fyakucita.”

Ilyo Maria ali umukashana, alelila pa mulandu wa kupelenganishiwa nga afilwa ukulenga ifikope filengeleko ababiye. Kabili, lintu alelwisha ukuba kemba wa nyimbo uwafikapo, alefunshika no kusakamikwa mu cifulo ca kusekelela lintu alelisha ifilimba atemwa ukwimbe nyimbo. Tânia, umukashana wa ku Brazil, uwaeseshe nga nshi ukuishilimuno mwine no kusengauka ukucimfyanya na bambi, asumiine ukuti alibikileko ifipimo fyasumbukisha ifyo alingile ukulakonka, pa sukulu na ku ng’anda. Alemona ukuti pa kuti abantu bamutemwe sana kano fyonse ifyo alecita fili ifyapwililika. Lelo, Tânia inshita shimo shimo aleenekela na bambi ukucita ifyapwililika, ici camulengele ukuba uwa bulanda kabili uwakalifiwa.

Nangu ca kuti ukuba uwafikapo, uubombesha, kabili uwaikushiwa fyaba ifyacindama, ukubipilwa kulesako lintu umo amona ukuti te kuti afishe pa fipimo fyasumbukisha. Abafyashi nelyo abantu bambi kuti babikila abacaice ifipimo mu mibombele ya ku sukulu atemwa mu mangalo ifyo bashingafikapo. Ku ca kumwenako, banyina Ricardo baleenekela ukuti kuti acita ifyacilamo, balefwaya ukuti akabe dokota, kalisha wa piyano, kabili kalanda wa ndimi ishingi. Bushe mwamona ukuti ifipimo fya musango yu nga fyacila mu cipimo, filaleta amafya no kubwelele numa?

Mulandu Nshi Uwa kusengaukila Ukupwililika Kwacilamo?

Umulimo usuma, uwafikapo kabili uwabombwa bwino, e ulefwaikwa nga nshi pali ndakai. E cilengele ukuti abantu balecimfyanya pa kwingile ncito. Cimbi icilengele ukuti abengi balebombesha kutiina ukulufya umo basangilo bwikalo. Bamo ababombe ncito baba kwati ni filya fyaba kabutuka wa lubilo uutukuta na maka pa kuti alumbukishe. Nomba ilyo ukucimfyanya kwayafya, kuti afwaya ukulundako ukutukusho mubili, napamo kuti abomfya fye ne miti pa kuti engafikapo kabili—alenekela—ukucimfya. Mu cifulo ca kubomfya inshila shisuma pa kucimfya, ukupwililika kwacilamo kulenga abantu “ukuba no mwenso wa kucimfiwa” nelyo “ukufwaya ukuti ebo babe pa muulu.”—E fisosa icitabo ca The Feeling Good Handbook.

Ukwabulo kutwishika, bamo bayumfwa ukuti lyonse kuti bawamyako ukulamuka kwabo mu masomo atemwa mu mangalo. Na kabili, ukulingana na dokota Robert S. Eliot, “ukupwililika kwacilamo kwaba kwenekela ifintu ifishingacitika.” Kabili alundapo ukuti: “Ukupwililika kusanshamo ukuiseka, ukuipokolola, no mwenso wa kukanafwaya bambi bakupumye.” E mulandu wine, amashiwi yalandile Imfumu ya mano Solomone ya cine ayatila: “Namwene ukuti ukucucutika konse no butukushi bonse fifuma mu kufinukana kwa muntu no mubiye. Ici na co mupu no kufuluko mwela.”—Lukala Milandu 4:4.

Cinshi mulingile ukucita nga mulepana mucilemo ukupwililika? Bushe ca cine ukusosa ukuti lintu mwabomba sana na maka, e lyo mwingalengwe nsoni icine cine? Bushe kuti mwatemwa ukubombe fintu mu kutekanya no kukanafwaya bambi ukucite fyacilamo? Cinshi cipilibula ukuba uwapwililika? Bushe mufwaya ukubomfya amaka yenu yonse ukwabula ukufwaya ukupwililika kwacilamo? Nga ca kuti abantunse bashapwililika kuti babomfya amaka yafuma kuli Lesa pa kusanga ifintu fimo ifinganonsha bambi, elenganyeni ifipapwa ifyo umuntunse engabomba ilyo apwililika kabili alatungululwa na Lesa!

[Icikope pe bula 4]

Abafyashi nelyo bambi kuti bafwaya ukupwililika, uko abacaice bashingafikapo