Bushe Ubumi Bwenu Kuti Bwacilapo Ukuwama?

UMUTENGO wa cintu te lyonse ulingana na cintu ulembelwepo. Indalama ye bula iyakwete icipendo capelekesheko ubukalamba mu United States yalembelwepo icipendo ca madola 10,000. Lelo, ibula iline apalembelwe iyi ndalama lishitwa fye mu ndalama ishinono.

Bushe mwalitala amutontonkanyapo ukutila amapepala ayashitwa fye mu ndalama ishinono kuti yalenga ubumi bwenu ukucilapo ukuwama? Abengi balasumina. Icinabwingi balabomba akasuba no bushiku pa kuti bengalipilwa indalama ishingi. Limo limo ukufwaisha indalama kubalenga ukulufya ubutuntulu busuma, ifibusa, ne ndupwa shabo shine. Bushe finshi fifumamo? Bushe indalama atemwa ifyo twingashitamo kuti fyaleta ukwikushiwa kwine kwine kabili ukushipwa?

Bakasapika bamo batile, lintu tulefwaisha ukwikushiwa ne fyuma, e lyo cafya nga nshi ukusanga uko kwikushiwa. Alfie Kohn kalemba wa lyashi asondwelelo kuti “ukwikushiwa takushitwa. . . . Abantu batangishako ubukankaala mu bumi bwabo balasakamikwa nga nshi no kupopomenwa kabili ubutuntulu bwabo bwine bubwelela panshi.”—International Herald Tribune.

Nangu line abasapika napamo  balishininkisha ukuti ubumi bwacilapo ukuwama bwalicila pa kuba fye ne ndalama, abantu abengi te fintu batontonkanya. Ico tacaba ceni, apo abekashi ba mu fyalo fyakwatisha ifyuma balamona ukusabankanya kwa makwebo napamo mupepi na 3,000 cila bushiku. Te mulandu ne filesabankanishiwa napamo myotoka atemwa baswiti, ifilandwa pa kusabankanya fiba fya kuti: ‘Shiteni ici cintu, kabili mulesekelamo.’

Finshi fitumbuka mu kulumbilisha kwa mutatakuya ukwa fintu fya ku mubili? Mulandu nshi ilingi line ifintu fyakatama ifya ku mupashi fishipooselwako amano? Ukulingana ne lyashi lyali mu lupapulo lwa Newsweek, shikofu mukalamba uwa ku Cologne, Germany, nomba line alandile ukuti “mu mikalile yesu iya nomba, Lesa talandwapo nga fintu cali kale.”

Napamo mupepi na maka yenu yonse mwayapoosa mu kufwaya imikalile isuma. Nalimo mumona ukuti mwakwata fye inshita inono iyo mwingabombako ifintu fimbi. Nangu cibe fyo, mu nshita mu nshita, pambi mulakutuluka ukuti kwaliba ifingi ifingawamya ubumi ukucila pa kobelwa fye ne mibombele ya mutatakuya iya mu bumi mpaka amaka yenu yapwa atemwa mwakota.

Bushe ukwangwa sana ku fintu fya ku mupashi kuti kwalundako ukwikushiwa kwenu? Fintu nshi fingalenga ubumi bwenu ukucilapo ukuwama?