Isubilo lya Kubuuka lya Cine Cine!
Isubilo lya Kubuuka lya Cine Cine!
‘Nalikwate citetekelo kuli Lesa ica kuti kukabo kwima ku bafwa.’—IMILIMO 24:15.
1. Mulandu nshi twingasubilila mu kubuuka?
YEHOVA alitupeela imilandu isuma iya kusubila mu kubuuka. Icebo cakwe citweba ukuti abafwa bakema, ukwima ku bumi na kabili. Kabili imifwaile yakwe pa lwa balaala mu mfwa ukwabula ukutwishika ikafishiwapo. (Esaya 55:11; Luka 18:27) Na kuba, Lesa kale kale alilanga amaka yakwe aya kubuusha abafwa.
2. Busuma nshi twingasanga mwi subilo lya kubuuka?
2 Ukutetekela mu kupayanya kwa kwa Lesa ukwa kubuusha abafwa ukupitila mu Mwana wakwe, Yesu Kristu, kuti kwatukosha mu nshita sha mafya. Bucine bwe subilo lya kubuuka kuti bwatwafwa no kusungilila bumpomfu kuli Shifwe wa mu muulu ukufika fye na ku mfwa. Isubilo lyesu ilya ku bafwa lifwile lyalakoshiwa ilyo twabebeta ababuushiwe balembwa mu Baibolo. Ifi fipesha mano fyonse fyacitilwe ku maka ya kwa Shikulu Mulopwe Yehova.
Bapokelele Abafwa Babo mu Kubuuka
3. Eliya apeelwe amaka ya kucita cinshi lintu umwana wa kwa mukamfwilwa mu Sarefati afwile?
3 Mu kupitulukamo kwa kucincimusha ukwa citetekelo calangilwe ku nte sha kwa Yehova ilyo ubuKristu bushilabako, umutumwa Paulo alembele ukuti: “Abanakashi bapokelele abafwa babo mu kubuuka.” (AbaHebere 11:35; 12:1) Umwanakashi umo pali abo ali ni mukamfwilwa mupiina uwa mu Foinike mu musumba wa Sarefati. Pa mulandu wa kuti ali uwa cileela kuli kasesema wa kwa Lesa Eliya, ubuunga bwakwe na mafuta fyasungililwe mu cipesha mano mu nshita ya cipowe icali no kumwipaya pamo no mwana wakwe umwaume. Lintu ulya mwana afwile, Eliya amulaalike pa busanshi, no kupepa, aitambalike pali kalume imiku itatu, no kupaapaata ukuti: “Mwe Yehova Lesa wandi, shi lekeni umweo wa mwana uyu ubwelele muli wene.” Lesa alengele umweo, nelyo ubumi ukubwelela muli kalume. (1 Ishamfumu 17:8-24) Elenganyeni ifyo uyo mukamfwilwa asekelele ilyo icitetekelo cakwe camulengele ukupokelela umuntu mu kubuuka ukwa kubalilapo ukulembwa—ukubuuka kwa mwana wakwe uwatemwikwa!
4. Cipesha mano nshi Elisha acitile mu Shunemu?
4 Umwanakashi umbi uwapokelele uwafwa wakwe mu kubuuka aleikala mu musumba wa Shunemu. Ali mukashi wa mukoloci, kabili ali ne cikuuku kuli kasesema Elisha na kalume wakwe. Alambwilwe umwana mwaume. Lelo, ilyo papitile imyaka aitile ulya kasesema, uwasangile kalume nafwa mu mwakwe. Ilyo Elisha apepele no kucitapo ifintu fimo, “wasukile umubili wa mwana wakangabuka.” “Kalume atendeke ukutesemuna imiku cinelubali [7], elyo ashibwile amenso.”(NW) Ukwabula no kutwishika uku kubuuka kwasekeshe apakalamba nyina no mwana wakwe. (2 Ishamfumu 4:8-37; 8:1-6) Lelo bakacilapo ukusansamuka ilyo bakabuushiwa pe sonde mu “kubuuka ukwawamako”—uko kukabapeela ishuko lya kukanafwa na kabili! Mwandi cintu ca kutashishapo Yehova, Lesa wa kutemwa uubuusha abantu!—AbaHebere 11:35.
5. Ni shani fintu Elisha acitile icipesha mano na pa numa ya mfwa yakwe?
5 Nangu fye ni pa numa ya mfwa ya kwa Elisha no kushiikwa, Lesa alengele amafupa yakwe ukuba na maka ukupitila mu mupashi wa mushilo. Tubelenga ukuti: “[Abena Israele bamo] baleshiiko muntu, kabili, moneni, bamone mpuka ya fita [iya bena Moabu]; awe bapoosele umuntu mu nshishi ya kwa Elisha, no kuya. No yu muntu [uwafwile] ilyo akumishe amafupa ya kwa Elisha, alipuupuutwike, aiminine na ku makasa yakwe.” (2 Ishamfumu 13:20, 21) Mwandi uyo muntu afwile alipapile no kusansamuka! Elenganyeni ifyo tukasekelela ilyo abatemwikwa besu bakabuushiwa mu kumfwana ne mifwaile ishifilwa iya kwa Yehova Lesa!
Umwana wa kwa Lesa Alebuusha Abafwa
6. Cipesha mano nshi Yesu acitile mupepi no musumba wa Naini, kabili ici cacitike kuti catukuma shani?
6 Umwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu, alitupeela imilandu isuma iya kusuminina ukuti abafwa kuti babuushiwa, no kukwata isubilo lya kuba no bumi bwa muyayaya. Icacitike mupepi no musumba wa Naini kuti catwafwa ukumona ukuti icipesha mano ca musango yu kuti cacitika ku maka yapeelwa na Lesa. Inshita imo, Yesu akumenye abaleloosha baleya ku kushiika icitumbi ca mulumendo ku nse ya musumba. Ali e mwana eka kuli mukamfwilwa. Yesu amwebele ukuti: “Wilalila.” Lyene akumishe ku busamba no kutila: “We mulumendo, ndekweba, nati, Ima.” E lyo aimine no kutendeko kulanda. (Luka 7:11-15) Ukwabula ukutwishika ici cipesha mano cilakosha ukushininwa kwesu ukwa kuti isubilo lya kubuuka lya cine cine.
7. Cinshi cacitike ukukuma ku mwana umukashana uwa kwa Yairo?
7 Moneni na kabili icacitikile Yairo, umukalamba we sunagoge mu Kapernahumu. Aebele Yesu ukuti ese no kwafwa umwana wakwe umukashana uwa myaka 12 uo atemenwe, uyo aleshikilo mweo. Tapapitile ne nshita, cashimikwe ukuti umwana nafwa. Ilyo alekonkomesha Yairo uwali no bulanda ukuti atetekele, Yesu aile nankwe ku mwakwe, uko ibumba lya bantu lyaleloosha. Balisekele ilyo Yesu abebele ukuti: “Umwana tafwile, aleele fye utulo.” Ali nafwa cine cine, lelo Yesu ali no kubalanga ukuti abantu kuti babuuka ku baafwa nga fintu bengabuushiwa lintu baponene mu tulo utukalamba. Ilyo aikete ku minwe ya mukashana, atile: “We mukashana, Buuka.” Aimine apo pene, kabili “abafyashi bakwe bapeshiwe amano.” (Marko 5:35-43; Luka 8:49-56) Ukwabula no kutwishika, balupwa ‘bakapeshiwa amano’ ilyo abatemwikwa babo abafwa bakabuushiwa ku bumi muli paradise wa pe sonde.
8. Cinshi Yesu acitile pa nshishi ya kwa Lasaro?
8 Lasaro ali nafwa pa nshiku shine lintu Yesu aile ku nshishi yakwe no kweba abantu ukufumyapo ilibwe lyali pa mwinshi. Pa numa ya kupepa pa cintubwingi pa kuti abalemonako beshibe ukuti ashintilile pa maka Lesa amupeele, Yesu asosele mwi shiwi likalamba ukuti: “We Lasaro, fumina kuno nse.” Kabili ukufuma alifumine! Ali acili nakakwa amaboko na makasa ku nsalu isho apombelwemo, na ku menso kwali nakupombwa insalu. Yesu atile: “Mukakuleni, mulekeni aye.” Ilyo bamwene ici cipesha mano, abengi abalesansamusha bankashi ya kwa Lasaro, Maria na Marita, batetekele Yesu. (Yohane 11:1-45) Bushe ili lyashi talimulengele ukusubila ukuti abatemwikwa benu kuti babuushiwa ukubwela ku bumi mu calo cipya ica kwa Lesa?
9. Mulandu nshi twingashininkishisha ukuti Yesu nomba kuti abuusha abafwa?
9 Ilyo Yohane Kabatisha ali mu cifungo, Yesu amutumine ubu bukombe bwa kukoselesha ubwa kuti: “Impofu shilemona, . . . na bafwa balebuushiwa.” (Mateo 11:4-6) Apo Yesu ilyo ali pe sonde abuushishe abafwa, mu kushininkisha kuti acite co pamo nge cibumbwa ca maka ica ku mupashi icapeelwa amaka kuli Lesa. Yesu e “kubuuka kabili umweo,” kabili ca kusansamusha nga nshi ukwishiba ukuti nomba line “bonse aba mu nshishi bakomfwamo ishiwi lyakwe, no kufumamo.”—Yohane 5:28, 29; 11:25.
Ukubuushiwa kwa Bambi Kulakosha Isubilo Lyesu
10. Kuti mwalondolola shani ukubuusha ukwa kubalilapo ukucitwa no mutumwa?
10 Ilyo Yesu atumine abatumwa bakwe ukuba bakashimikila ba Bufumu, atile: “Mulebuusha abafwa.” (Mateo 10:5-8, NW) Kwena, pa kucite co, balekabila ukucetekela amaka ya kwa Lesa. Pa Yopa mu 36 C.E., Dorka (Tabita), umwanakashi wa bukapepa aponene mu tulo twa mfwa. Imilimo yakwe iisuma yasanshishemo ukubilila bamukamfwilwa bapiina amalaya, kabili balooseshe sana ilyo afwile. Abasambi bapekanishishe umubili wakwe ku kushiika kabili batumine ukuyaita umutumwa Petro, napamo ukuti ese abasansamushe. (Imilimo 9:32-38) Afumishe bonse mu ng’anda ya pa muulu, alipepele, no kutila: “Tabita, buuka.” Ashibwile amenso, aikala, aikata ukuboko kwa kwa Petro, kabili alimwimishe. Uku kubuusha kwashimikwa ukwa kubalilapo ukucitwa no mutumwa kwalengele abengi ukutetekela. (Imilimo 9:39-42) Na ifwe kutupeela umulandu na umbi uwa kusubila mu kubuuka.
11. Kubuuka nshi ukwa kulekelesha ukwalembwa mu Baibolo?
11 Ukubuuka kwa kulekelesha ukwalembwa mu Baibolo kwacitikile mu Troa. Lintu Paulo apitileko pa lwendo lwakwe ulwa bumishonari ulwa citatu, aleefeshe ilyashi lyakwe ukufikila ubushiku pa kati. Ilyo umulumendo we shina lya Yutuki anakile, napamo pa mulandu wa kukaba kwa nyali ishingi no kutitikana kwa bantu mu muputule bakumanine, uyu umulumendo aponene mu tulo no kupona pa nshi ukufuma pa ng’anda ya pa muulu iyalengele shitatu. ‘Atoolelwe nafwa,’ te kufwa fye icipupu iyo. Paulo awile pali Yutuki, no kumufukatila, kabili aebele abaletambako ukuti: “Mwilakafya congo; pantu umweo wakwe e mo uli.” Paulo aloseshe mu kuti umweo wa mulumendo wali naubweshiwa. Abalipo ‘basansamushiwe apakalamba.’ (Imilimo 20:7-12) Na lelo, ababomfi ba kwa Lesa balasansamushiwa apakalamba ukwishiba ukuti ifibusa fyabo ifya kale mu mulimo wa kwa Lesa fikabuushiwa mu kufishiwapo kwe subilo lya kubuuka.
Ukubuuka ku Bafwa—Isubilo lya Kale na Kale
12. Ilyo ali pa cinso ca kwa Kateka wa ciRoma Felikisi, Paulo alangile ukuti ashininwe ulwa cinshi?
12 Ilyo alelubulushiwa pa cinso ca kwa Kateka wa ciRoma Felikisi, Paulo atile: “Ndetetekela muli fyonse ifyabelo mwalola Amalango, ne fyalembele bakasesema; pa kukwate citetekelo kuli Lesa . . . ica kuti kukabo kwima ku bafwa kwa balungama na bashalungama.” (Imilimo 24:14, 15) Imbali sha mu Cebo ca kwa Lesa pamo nga “Amalango,” shilosha shani ku kwima kwa bafwa?
13. Mulandu nshi twingasosela ukuti Lesa alelosha ku kubuuka lintu aseseme ukusesema kwa kubalilapo?
13 Lesa umwine alelosha ku kubuuka ilyo aseseme ukusesema kwa kubalilapo mu Edene. Ilyo alepingula “icisoka cikote,” Satana Kaseebanya, Lesa atile: “Ndebika no bulwani pa kati ka iwe no mwanakashi, kabili pa kati ka bufyashi bobe no bufyashi bwakwe: bwene bwakulakulasa ku mutwe, nobe wakulabulasa ku citende.” (Ukusokolola 12:9; Ukutendeka 3:14, 15) Ukulasa ku citende ca bufyashi bwa mwanakashi kwaloseshe mu kwipaya Yesu Kristu. Nga ca kuti bulya Bufyashi bwali no kulasa ku mutwe wa cisoka pa numa ya ico, calekabila ukuti Kristu abuushiwe ku bafwa.
14. Caba shani ukuti Yehova “tali Lesa wa bafwa, lelo wa ba mweo”?
14 Yesu atile: “Mose alangile pa Cimpuusa ukuti abafwa balabuushiwa, ilyo aita Shikulu ati Lesa wa kwa Abrahamu, kabili Lesa wa kwa Isaki, kabili Lesa wa kwa Yakobo. Awe tali Lesa wa bafwa, lelo wa ba mweo; pantu bonse baba aba mweo kuli wene.” (Luka 20:27, 37, 38; Ukufuma 3:6) Abrahamu, Isaki, na Yakobo bali nabafwa, lelo imifwaile ya kwa Lesa iya kubabuusha yali no kufikilishiwa nangu cibe shani, ica kuti kuli wene cali fye kwati bali aba mweo.
15. Cinshi Abrahamu akwatile umulandu wa kusumina mu kubuuka?
15 Abrahamu alikwete umulandu wa kusubila mu kubuuka, pantu lintu wene no mukashi wakwe, Sara, bali abakote sana kabili amaka yabo aya bufyashi yali ayafwa, Lesa mu cipesha mano abweseshe amaka ya bufyashi. Ici cali kwati kubuuka. (Ukutendeka 18:9-11; 21:1-3; AbaHebere 11:11, 12) Lintu umwana wabo, Isaki, ali mupepi ne myaka 25, Lesa aebele Abrahamu ukumwipaya nge lambo. Lelo, ilyo Abrahamu atile fye epaye Isaki, malaika wa kwa Yehova aikete ukuboko kwakwe. Abrahamu “[atile] Lesa engabuusha na ku bafwa [Isaki]; ukufuma uko kwine amupokelele kwati ni mu mulumbe wa kushukuka.”—AbaHebere 11:17-19; Ukutendeka 22:1-18.
16. Abrahamu nomba alilaala mu mfwa alelolela nshi?
16 Abrahamu asubile mu kubuuka kukabako mu kuteka kwa kwa Mesia, Ubufyashi bwalaiwe. Ilyo ashilaba umuntunse, Umwana wa kwa Lesa ukufuma ku muulu alimwene icitetekelo ca kwa Abrahamu. Ilyo aishileba umuntu Yesu Kristu, aebele abaYuda ukuti: “Abrahamu shinwe ayangile ukuti amone ubushiku bwandi.” (Yohane 8:56-58; Amapinda 8:30, 31) Abrahamu nomba alilaala mu mfwa, alelolela ukubuuka ukwisaba no bumi pe sonde mu Bufumu bwa kwa Lesa ubwa buMesia.—AbaHebere 11:8-10, 13.
Ubushinino mu Malango na Amalumbo
17. “Ifyabelo mwalola Amalango” filosha shani ku kubuuka kwa kwa Yesu Kristu?
17 Isubilo lya kubuuka ilya kwa Paulo lyaleumfwana ne “fyabelo mwalola Amalango.” Lesa aebele abena Israele ukuti: “Mukaleleto mwanshi wa fya ntanshi fya kuseepa kwenu kuli shimapepo, na o [pa Nisani 16] akashinshike umwanshi ku cinso ca kwa Yehova, ku kulengo kuti mupokelelwe.” (Ubwina Lebi 23:9-14) Napamo Paulo aletontonkanya pali ili funde ilyo alembele ukuti: “Kristu abuushiwa ku bafwa, icisabo ca ntanshi ku balaala.” Apo ali “cisabo ca ntanshi,” Yesu abuushiwe pa Nisani 16, 33 C.E. Ku ntanshi, mu kubapo kwakwe, kwali no kuba ukubuuka kwa ‘fisabo fya pa numa’—e kuti abakonshi bakwe abasubwa no mupashi.—1 Abena Korinti 15:20-23; 2 Abena Korinti 1:21; 1 Yohane 2:20, 27.
18. Petro alangile shani ukuti ukubuuka kwa kwa Yesu kwalisobelwe mu Amalumbo?
18 Amalumbo na yo yalatungilila ukubuuka. Pa bushiku bwa Pentekoste 33 C.E., umutumwa Petro ayambwile Amalumbo 16:8-11, ukutila: “Davidi amusosa [Kristu], ati, Namwene Shikulu ku menso yandi pe; ico aba ku kulyo kwandi ukuti nitenshiwa. E ico umutima wandi wasangalele, no lulimi lwandi lwalyangile, awe, no mubili wandi na o ukekala mu kucetekela; ico tamwakaleke umweo wandi ku Mbo, nangu kuleko Wa mushilo wenu amone ukubola.” Petro alundilepo ukuti: “[Davidi] pa kumwena libela, alandile ulwa kwima kabili kwa kwa Kristu, ukuti talekelwe ku Mbo, no mubili wakwe tawamwene ukubola iyo. Uyo Yesu, Lesa alimwimishe.”—Imilimo 2:25-32.
19, 20. Ni lilali Petro ayambwile Amalumbo 118:22, kabili ici cayampene shani ne mfwa ya kwa Yesu no kubuuka?
19 Ilyo papitile inshiku, Petro aiminine pa menso ya cilye ca Sanhedrin e lyo na kabili ayambwile mu Amalumbo. Ilyo bamwipwishe ifyo aposeshe kalombalomba icilema, umutumwa atile: “Ifyo uyu aposhiwa, ciishibikwe kuli imwe bonse na ku bantu bonse ba kwa Israele ukuti ni mwi shina lya kwa Yesu Kristu umwina Nasarete, uo imwe [mwapoopeele, NW], uo Lesa abuushishe ku bafwa, e mo uyu aiminako pa menso yenu umutuntulu. Ulya [Yesu] e libwe ilyasuulilwe kuli imwe, mwe bakakuula, ilyaisabo mutwe wa pa cifutu. Ne pusukilo talili muli umbi nakalya, nangu lishina limbi takuli mwi samba lya muulu ilyapeelwa mu bantu, umo tuli no kupusukila.”—Imilimo 4:10-12.
20 Petro apa ayambwile Amalumbo 118:22, no kwikatanya ifyo yasosele ku mfwa ya kwa Yesu no kubuuka. Pa kusongwa kuli bashimapepo babo, abaYuda bakeene Yesu. (Yohane 19:14-18; Imilimo 3:14, 15) Lintu ‘bakakuula bakene ilibwe,’ icafuminemo cali ni mfwa ya kwa Kristu, lelo ‘ilibwe ukuba umutwe wa cifutu’ caleimininako ukubuuka ku bukata bwa ku mupashi mu muulu. Nga fintu kemba wa malumbo asobele, ‘ici cafumine kuli Yehova.’ (Amalumbo 118:23) Ukulenga “ilibwe” ukuba Umutwe wa cifutu kwasanshishemo ukumusumbula ukuba Imfumu Yasalwa.—Abena Efese 1:19, 20.
Ukukoshiwa kwi Subilo lya Kubuuka
21, 22. Lisubilo nshi Yobo alangile, nga fintu calembwa pali Yobo 14:13-15, kabili ici kuti casansamusha shani abafwilwa ndakai?
21 Nangu tatwamonapo nangu umo ukubuuka ku bafwa, natumona amalyashi yamo aya mu Malembo ayatulenga ukushininkisha pa lwa kubuuka. E co, kuti twakwata isubilo lyakwete umulungami Yobo. Lintu alecuula, apaapeete ukuti: “Iye, nga [mwe Yehova] mwambika mwansungila ku Mbo, . . . nga mwambikile cipope, no kunjibukisha! Umuntu uwafwa, nga engaba no mweo kabili, . . . nga mwaita, na ine nayasuka, nga mwafuluke cacitwa ku minwe yenu.” (Yobo 14:13-15) Lesa ‘akafuluka icacitwa ku minwe yakwe,’ ukufwaisha ukubuusha Yobo. Mwandi ico citupeela isubilo!
22 Umo mu lupwa uutiina Lesa kuti alwalisha, nga fintu cali kuli Yobo, kabili pambi kuti aipaiwa na ku cilwani imfwa. Abafwilwa kuti balila ifilamba fya bulanda, nga fintu fye Yesu alilile ifilamba pa mfwa ya kwa Lasaro. (Yohane 11:35) Lelo ca kusansamusha nga nshi ukwishiba ukuti Lesa aketa na baba mu cibukisho cakwe bakaasuka! Cikaba kwati babwela pa lwendo—te kubwela abalwala nelyo abalemana, lelo bakabwela abatuntulu icine cine.
23. Bamo balanga shani ukuti balicetekela mwi subilo lya kubuuka?
23 Imfwa ya Mwina Kristu wa busumino umukoloci yalengele abasumina banankwe ukulemba ukuti: “Tuli no bulanda nga nshi pa mfwa ya banyinenwe. Tapakakokole tuli no kubapokelela—abayemba kabili aba maka!” Abafyashi abafwililwe umwana umwaume batile: “Fintu tufwaisha ubushiku lintu Jason akabuuka! Akalolesha no kumona Paradise iyo alefwaisha. . . . Ca kutucincisha fwe bamutemenwe ukuti tukabeko.” Mwandi tulatasha ukuti isubilo lya kwima ku bafwa lya cine cine!
Kuti Mwayasuka Shani?
• Busuma nshi twingasanga mu kucetekela mu kupayanya kwa kwa Lesa ukwa kubuusha abafwa?
• Finshi fyacitike ifyalembwa mu Malembo ifitupeela umulandu wa kusubila mu kubuuka?
• Mulandu nshi cingasoselwa ukuti ukubuuka lisubilo lya kale na kale?
• Lisubilo nshi likosha twingakwata pa lwa bafwa?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 10]
Ku maka ya kwa Yehova, Eliya abweseshe umweo ku mwana mwaume uwa kwa mukamfwilwa
[Icikope pe bula 12]
Lintu Yesu abuushishe umwana mukashana uwa kwa Yairo, abafyashi bakwe bapeshiwe amano
[Icikope pe bula 15]
Pa bushiku bwa Pentekoste 33 C.E., umutumwa Petro mu kushipa aikalile ubunte bwa kuti Yesu alibuushiwe ku bafwa