Ukubelenga Baibolo—Kusuma Kabili Kulaleto Buseko

“[Ulebelengamo, NW] . . . akasuba no bushiku.”—YOSHUA 1:8.

1. Busuma nshi bumo bumo ubwaba mu kubelenga kwa munsaunte no kubelenga Baibolo?

UKUBELENGA ifyebo fisuma kwaliwama. Montesquieu (Charles-Louis de Secondat) umwina France wa mano ya buntunse mu fya bupolitiki alembele ukuti: “Kuli ine, lyonse ukusambilila kulafumyapo ukufunshika kwa mu bumi. Lyonse ukulungulushiwa kulapwa nga nabelenga.” Ifi e fyo ukubelenga Baibolo kucita bwino sana. Kemba wa malumbo uwapuutilwemo atile: “Amalango ya kwa Yehova yafikapo, yabweseshamo umweo; ukushimika kwa kwa Yehova kwa cishinka, kulengo wapelwa amano ukubo wa mano; ifya kulangulula fya kwa Yehova fyalitambalala, filengo mutima ukusamwa.”—Amalumbo 19:7, 8.

2. Mulandu nshi Yehova asungilila Baibolo ukupula muli iyi myaka yapita, kabili cinshi enekela abantu bakwe ukucita na yene?

² Apo e Katendeka wa Baibolo, Yehova Lesa aliisungilila ukupula mu myaka ya kulwisha kukalamba ku filwani fya iko, ifya mipepele ne fya ku calo. Apo afwaya ukuti ‘abantu [ba misango yonse, NW] bakapusuke no kufika ku kwishibe Cine,’ alishininkisha ukuti Icebo cakwe casangwa pa kuti abantunse bonse abalefwaya bengakwatako. (1 Timote 2:4) Citunganishiwa ukuti ukubomfya fye indimi 100, Icebo cakwe kuti cafika ku bekashi ba pe sonde mupepi na mapesenti 80. Baibolo yonse eko yaba mu ndimi 370, kabili amabuuku yamo aya mu Malembo e ko yaba mu ndimi shalundwapo ishikalamba ne shinono 1,860. Yehova afwaya abantu bakwe ukubelenga Icebo cakwe. Alapaala ababomfi bakwe abapoosa amano ku Cebo cakwe, abacibelenga cila bushiku.—Amalumbo 1:1, 2.

Bakangalila Bafwile Ukubelenga Baibolo

3, 4. Cinshi Yehova alefwaya ishamfumu sha kwa Israele ukucita, kabili milandu nshi iyo alefwaila ukuti bacite co iikuma na baeluda ba Bwina Kristu ilelo?

³ Ilyo alelanda pa nshita lintu uluko lwa kwa Israele lwali no kukwata imfumu ya buntunse, Yehova atile: “Ilyo ikekala pa cipuna ca bufumu bwa iko, ikailembele aya bubili aya malango pe buuku, ukuyaambula muli ilyo ilili ku cinso ca bashimapepo abena Lebi; kabili likabe kuli yene, na yo ikalebelengamo inshiku shonse sha mweo wa iko, ku kuleka isambilile ukutiina Yehova Lesa wa iko, ku kubake fyebo fyonse fya malango aya ne fipope ifi, ku kuficita: ukuti wituuma umutima wa iko pali bamunyina, no kuti iipuuluka kwi funde ili ukuya ku kwa kulyo nangu ku kwa kuso.”—Amalango 17:18-20.

⁴ Moneni imilandu Yehova alefwaila ishamfumu shonse ishali no kuteka Israele ukubelenga ibuuku lya kwa Lesa cila bushiku: (1) “ku kuleka isambilile ukutiina Yehova Lesa wa iko, ku kubake fyebo fyonse fya malango aya ne fipope ifi, ku kuficita”; (2) “ukuti wituuma umutima wa iko pali bamunyina”; (3) “ukuti iipuuluka kwi funde ili ukuya ku kwa kulyo nangu ku kwa kuso.” Bushe bakangalila ba Bwina Kristu lelo tabafwile ukutiina Yehova, ukukonka amalango yakwe, ukutaluka ku kuituumika pali bamunyinabo, no kukanafuma ku mafunde ya kwa Yehova? Calicindama ukuti balebelenga Baibolo cila bushiku nga fintu cali ku shamfumu sha Israele.

5. Finshi Ibumba Litungulula lyalembele nomba line ku baba mu Makomiti ya Musambo pa lwa kubelenga Baibolo, kabili mulandu nshi cingawamina ukuti baeluda bonse aba Bwina Kristu balekonka uku kufunda?

 ⁵ Baeluda ba Bwina Kristu lelo balikwata ifya kucita ifingi, ico cilenga ukubelenga Baibolo cila bushiku ukube cintu cayafya. Ku ca kumwenako, aba mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova na ba mu makomiti ya misambo bonse bantu bakwate fya kucite fingi. Lelo, kalata wa nomba line uwafumine kwi Bumba Litungulula uwalembeelwe amakomiti ya misambo yonse akomaile pa bucindami bwa kubelenga Baibolo cila bushiku no kutantika isambililo lya pa lwabo. Kalata atile ici cikalenga tukatemenweko Yehova ne cine, kabili “cikatwafwa ukutwalilila ukuba ne citetekelo, ukuba aba buseko, kabili ukuba aba mupampamina ukufika na ku mpela ya bukata.” Baeluda bonse mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova na bo e fyo bakabila. Ukubelenga Amalembo cila bushiku kukabafwa “ukubomba mano mano.” (Yoshua 1:7, 8, NW) Kuli bene maka maka, ukubelenga Baibolo “kusuma ku kusambilisha, ku kwebaula, ku kulungika, na ku kukansha kwa mu bulungami.”—2 Timote 3:16, Revised Standard Version.

Abacaice na Bakalamba Bafwile Ukubelenga Baibolo

6. Mulandu nshi Yoshua abelengele mu kupongomoka ifyebo fyonse ifya malango ya kwa Yehova pa ntanshi ya mikowa yalongene iya kwa Israele, na balebeshi?

⁶ Ku kale, abantu umo umo tabalekwata amakope ya Malembo aya kubelenga, e co Baibolo yalebelengwa pa ntanshi ya balongene. Ilyo Yehova abe namulenga ukucimfya umusumba wa Ai, Yoshua alongenye imikowa ya kwa Israele pa ntanshi ya Lupili lwa Ebali no Lupili lwa Gerisimu. Ukulundapo, ubulondoloshi butweba ukuti: “Abelengele ifyebo fyonse fya malango, ipaalo ne citiipu, ukulingana na fyonse ifyalembwa mwi buuku lya malango. Takwali cebo ca pali fyonse ifyo Mose aebele ico Yoshua tabelengele pa mulola wa lukuta lonse lwa bena Israele, na banakashi, na baice, na balebeshi abaleenda mu kati kabo.” (Yoshua 8:34, 35) Abacaice na bakalamba, abene calo na balebeshi, balekabila ukuba kwati nabafwatikwa mu mitima yabo ne mintontonkanya, imyendele ingalenga Yehova ukubapaala ne ingamulenga ukubataluka. Ukwabula no kutwishika, ukubelenga Baibolo cila bushiku kukatwafwa muli ci.

7, 8. (a) Ilelo ni bani ababa nga “balebeshi,” kabili mulandu nshi balingile ukubelengela Baibolo cila bushiku? (b) Ni mu nshila nshi umo “abaice” pa bantu ba kwa Yehova bengakonka ica kumwenako ca kwa Yesu?

⁷ Ilelo, iminshipendwa ya babomfi ba kwa Yehova baba nga “balebeshi” lwa ku mupashi. Pa nshita imo, balekonka ifipimo fya calo, lelo balyalula imikalile yabo. (Abena Efese 4:22-24; Abena Kolose 3:7, 8) Lyonse bafwile ukulaicinkulako ulwa fipimo fya kwa Yehova ifya busuma no bubi. (Amose 5:14, 15) Ukubelenga Icebo ca kwa Lesa cila bushiku kubafwa ukucite ci.—AbaHebere 4:12; Yakobo 1:25.

⁸ Na kabili paliba “abaice” abengi pa bantu ba kwa Yehova abasambilishiwa ifipimo fya kwa Yehova ku bafyashi babo lelo abakabila ukushininwa nga ca kuti ukufwaya kwakwe kwalilungama. (Abena Roma 12:1, 2) Kuti bacita shani ico? Mu Israele, bashimapepo na bakalamba baebelwe ukuti: “Mukabilikishishe amalango aya pa menso ya kwa Israele onse mu matwi yabo. Kuutanyeni abo bantu, abaume na banakashi  na baice, na balebeshi benu abali mu mpongolo shenu, ku kuleka bomfwe kabili ku kuleka basambilile, no kutiina Yehova Lesa wenu no kwangwo kucite fyebo fyonse fya malango aya; na bana babo abashaishiba bomfwe na bo, no kusambililo kutiina Yehova Lesa wenu.” (Amalango 31:11-13) Apo aleikala mu nshita lintu abantu balekonka Amalango, Yesu ilyo ali umwaice wa myaka 12 alangilile ukuti alefwaisha ukumfwikisha amafunde ya kwa Wishi. (Luka 2:41-49) Ku ntanshi, aishileba no mwata wa kukutika no kubelengako Amalembo mwi sunagoge. (Luka 4:16; Imilimo 15:21) Abacaice ilelo balekoseleshiwa ukukonka ica kumwenako ca kwa Yesu ukupitila mu kubelenga Icebo ca kwa Lesa cila bushiku no kusangwa ku kulongana lyonse uko Baibolo ibelengwa no kusambililwa.

Ukubelenga Baibolo E ca Ntanshi

9. (a) Mulandu nshi tulingile ukusalulula ifyo tubelenga? (b) Uwatendeke ukulemba iyi magazini alandile nshi pa lwa fitwafwa mu kusambilila Baibolo?

⁹ Imfumu ya mano Solomone yalembele ukuti: “Cenjela; ku kucita amabuuku ayengi takuli mpela, no kwetetulamo ukwingi kufunshika kwa mubili.” (Lukala Milandu 12:12) Umo kuti alundapo ukuti ukubelenga amabuuku ayengi ayasabankanishiwa muno nshiku, kufunshika kwa mubili lelo, ukukanapita mu mbali, kwalibipa ku muntontonkanya. E co calicindama ukusalulula. Pa mbali ya kubelenga impapulo shesu isha kutwafwa ukusambilila Baibolo, tufwile ukubelenga na Baibolo ine. Uwatendeke ukulemba iyi magazini alembeele bakabelenga ba iko ukuti: “Te kwesha ukulaba ukuti Baibolo e Cipimo cesu te mulandu twalikwata ifya kutwafwa fipeelwa na Lesa, pantu fyaba fye ‘fya kutwafwa’ te fya kupyana Baibolo.” * E co, ilyo tulebelenga impapulo shashimpwa pali Baibolo, tufwile ukubelenga na Baibolo ine.

10. “Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” akomaila shani pa bucindami bwa kubelenga Baibolo?

¹⁰ Apo aliba uwaibukila ulwa uku kukabila, pa myaka iingi nomba “umusha wa cishinka kabili  uwashilimuka” alitantika ukubelenga Baibolo ukuti kube ulubali lwa programu wa Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi uwa mu cilonganino cimo na cimo. (Mateo 24:45) Programu wa kubelenga Baibolo uwa ndakai alenga umo ukupwisha ukubelenga Baibolo mu myaka nalimo 7, na programu umbi uwasanshiwako kuti amulenga ukupwisha ukubelenga Baibolo mu myaka itatu. Uku kutantika kusuma kuli bonse maka maka ku bapya abashabelenga Baibolo onse. Abasangwa kwi Sukulu lya Baibolo Ilya Gileadi Ilya Watchtower ilya bamishonari na basangwa kwi Sukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi pamo na bapya mu lupwa lwa pa Bethel bafwile ukubelenga Baibolo onse mu mwaka umo. Ukutantika konse uko mwakonka, pa lwenu mwe bene nelyo ngo lupwa, ukukonka bwino uku kutantika kupinda ukuti mutangisheko ukubelenga Baibolo.

Imibelengele Yenu Isokolola Cinshi?

11. Ni mu nshila nshi tulingile ukulya pa fyebo fya kwa Yehova cila bushiku kabili mulandu nshi?

¹¹ Nga ca kuti cilamukosela ukukonka ukutantika kwenu ukwa kubelenga Baibolo, pambi kuti cawama mwaipusha amuti: ‘Imibelengele yandi nelyo inshita mpoosa mu kutamba TV kuti fyakuma shani ifyo mbelenga Icebo ca kwa Yehova?’ Ibukisheni ifyo Mose alembele—kabili ifyo Yesu abwekeshepo—ukuti “te ku cilyo ceka umuntu ekalila no mweo, lelo ku cebo conse icifuma ku kanwa ka kwa Lesa.” (Mateo 4:4; Amalango 8:3) Nga fintu fye tukabila ukulya icilyo pa kuti tutwalilile aba mweo, mu nshila imo ine tukabila ukumfwa ifyebo fya kwa Yehova cila bushiku pa kuti tutwalilile ukuba aba bumupashi. Kuti twaumfwa ku matontonkanyo ya kwa Lesa cila bushiku ukupitila mu kubelenga Amalembo.

12, 13. (a) Umutumwa Petro alangilila shani ifyo tufwile ukufuluka Icebo ca kwa Lesa? (b) Paulo abomfya shani icilangililo ce shiba ukupusana kuli Petro?

¹² Nga tumona Baibolo ukuti te “cebo ca bantu, lelo ifyo cili cine cine, icebo ca kwa Lesa,” tukalafwaisha ukuibelenga lyonse filya fine fye akanya kafwaisha ishiba lya kwa nyina. (1 Abena Tesalonika 2:13) Umutumwa Petro alingenye ifi fintu lintu alembele ukuti: “Fulukeni ishiba lya bumupashi ilyabulo bucenjeshi, ngo tunya utwafyalwa nomba, ukuti mukulileko ukufika ku kupusuka; apo mwasondo kuti Kristu musuma.” (1 Petro 2:2, 3) Nga ca kuti pa lwesu cine cine twalisonda ukuti “Kristu musuma,” tukalafuluka ukubelenga Baibolo.

¹³ Tufwile ukwishiba ukuti Petro muli ifi fyebo alingenyeko ishiba mu kupusana ne fyo umutumwa Paulo alibomfya. Ku kanya akafyalwa nomba, ishiba likapeela umulyo onse kalekabila. Icilangililo ca kwa Petro cilangilila ukuti Icebo ca kwa Lesa calikwata fyonse ifikabilwa pa ‘kukulilako ukufika ku kupusuka.’ Paulo ena abomfya ukukabila kwe shiba ku kulangilila imiliile yabipa iya bamo abaitunga ukuba abakalamba lwa ku mupashi. Muli kalata wakwe ku Bena Kristu ba ciHebere, Paulo alembele ukuti: “Na po mufwile ukuba bakasambilisha pa mulandu wa kupite nshita, mucili mulekabila umo ukumusambilishe mitande ya kubangilila iya fyebo fya kwa Lesa. Kabili mwaba abakabile shiba, ifilyo ifyakosa te fyo. Pantu onse uukulile shiba mutuutu ku cebo ca bulungami; pantu mucece. Lelo ifilyo ifyakosa fya bakalamba, abo bakansho kulingulula kwabo pa kweshaesha ukupaatululo busuma ukubulekanya no bubi.” (AbaHebere 5:12-14) Ukupoosako amano ilyo tulebelenga Baibolo kuti kwatwafwa mu kulundulula ukulingulula kwesu no kutucincisha ukuti tulefwaisha ifya kulya fya ku mupashi.

Ifya Kubelenga Baibolo

14, 15. (a) Lishuko nshi Katendeka wa Baibolo atutambika? (b) Kuti twanonkelamo shani mu mano ya bulesa? (Peeleni ifya kumwenako.)

¹⁴ Ukubelenga Baibolo ukusuma kutendekela ne pepo te kutendeka fye ukubelenga iyo. Ipepo lishuko lyacindama. Ciba kwati mwatendeka ukubelenga icitabo pa lyashi lyakosa ukupitila mu kwita uwalilembele ukuti amwafwe ukumfwikisha ifyo muli no kubelenga. Mwandi ilyo kuti lyaba lishuko likalamba! Katendeka wa Baibolo, Yehova, amutambika ilyo ishuko. Uwali mwi bumba litungulula ilya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo alembeele bamunyina ukuti: “Nga umo uwa muli imwe abulwa amano, alombe kuli Lesa uupeela fye  kuli bonse ukwabulo kwebaula, kabili yakapeelwa kuli wene. Lelo alombele mu citetekelo, no kutwishika nakalya.” (Yakobo 1:5, 6) Ibumba Litungulula ilya mu nshiku shesu lyonse litukonkomesha ukupepa ilyo tushilatendeka ukubelenga Baibolo.

¹⁵ Amano yaba kubomfya ukwishiba. E co ilyo mushilaisula Baibolo wenu, ipusheni Yehova ukumwafwa ukwishiba ifishinka mu kubelenga kwenu ifyo mufwile ukubomfya mu bumi bwenu. Ampanyeni ifipya ifyasambililwa ku fyo mwaishiba kale. Filingeni mu “cipasho ca fyebo fituntulu” ifyo mwaishiba. (2 Timote 1:13) Mulebebeta ifyacitikile ababomfi ba kwa Yehova aba ku kale, no kuipusha ifyo mwali no kucita nga ni mwe fyacitikile.—Ukutendeka 39:7-9; Daniele 3:3-6, 16-18; Imilimo 4:18-20.

16. Mitubululo nshi iibomba ipeelwe pa kuti tulesangamo ubusuma mu kubelenga Baibolo?

¹⁶ Mwilabelengela fye ico cine. Mwilabelenga lubilo lubilo. Muletontonkanya pa fyo mulebelenga. Nga tamumfwikishe icishinka cimo, moneni ifisontelelo nga Baibolo wenu alikwata ifya musango yo. Nga ca kuti na pa numa ya kucite co mucili tamulaumfwikisha icishinka, lembeni pamo ukuti muli no kufwailisha ifyalundwapo inshita imbi. Ilyo mulebelenga, shileni maka maka amalembo mulefwaya ukulaibukisha nelyo ukuyalemba pambi. Na kabili kuti mwalemba ifyebo ne fisontelelo mu ncende ya mu mbali. *

Lengeni Ukubelenga Baibolo Kulemuletela Ubuseko

17. Mulandu nshi tulingile ukubekelwa mu kubelenga Baibolo?

¹⁷ Kemba wa malumbo alandile pa lwa muntu wa nsansa uyo “mu malango ya kwa Yehova e mwabo kubekwa kwakwe, ne fili mu malango yakwe afitontonkanya akasuba no bushiku.” (Amalumbo 1:2) Ukubelenga Baibolo cila bushiku takulingile ukuba kwati mulimo lelo kulingile ukuba cintu ca kutuletela ubuseko bwine bwine. Inshila imo iya kuti tulesekelela ilyo tulebelenga kuba abaibukila lyonse ulwa bucindami bwa filesambililwa. Imfumu ya mano Solomone yalembele ukuti: “Alishuko muntu uusanga amano, . . . inshila sha yako ni nshila sha kusekelela, na bakumba ba yako bonse mutende; yene muti wa mweo ku baikatako, na bakonenako balishuka.” (Amapinda 3:13, 17, 18) Calilinga ukuti tuletukuta pa kunonka amano, pantu inshila sha yako ni nshila sha kusekelela, umutende, insansa, na kuli pele pele, umweo.

18. Cinshi cimbi icikabilwa ukulunda pa kubelenga Baibolo, kabili finshi tuli no kubebeta mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Cine cine, ukubelenga Baibolo kusuma kabili kulaleta ubuseko. Lelo bushe kupelela fye apo pene? Aba mu macalici ya Kristendomu ni kale batendeka ukubelenga Baibolo, ‘balasambilila inshita yonse no kuba pe abafilwo kwishibe Cine.’ (2 Timote 3:7) Ukubelenga Baibolo nga kuli no kuleta ifisabo, tufwile ukubelenga no buyo bwa kubomfya mu bumi bwesu ukwishiba tunonka no kukubomfya mu mulimo wesu uwa kushimikila no kusambilisha. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ici cikabila ukuibikilishako no kuba ne nshila sha kusambililamo ishisuma. Na kabili ishi nshila kuti shatulenga tuleipakisha ukubelenga kabili kuti shaleta ne filambu, nga fintu tuli no kumona mu cipande cikonkelepo.

[Amafutunoti]

Ifipusho fya Kupitulukamo

• Kufunda nshi ukwapeelwe ku shamfumu sha kwa Israele ukubomba lelo kuli bakangalila, kabili mulandu nshi?

• Ilelo ni bani baba nga “balebeshi” na “baice,” kabili mulandu nshi balingile ukubelengela Baibolo cila bushiku?

• Ni mu nshila nshi ishibomba umo “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” atwaafwa ukubelenga Baibolo lyonse?

• Kuti twasanga shani ubusuma bwine bwine no buseko mu kubelenga Baibolo?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 9]

Baeluda maka maka, balingile ukubelenga Baibolo cila bushiku

[Icikope pe bula 10]

Yesu akwete umwata wa kubelengako Amalembo mwi sunagoge