Baibolo—Ibuuku lya Kusambililamo Imikalile

“ICEBO ca kwa Lesa ca mweo, kabili caliluma no kutwo kucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili, . . . cilingulula amatontonkanyo na mapange ya mutima.” (AbaHebere 4:12) Ubu bulondoloshi bwa fyo Icebo ca kwa Lesa cingacita bulangilila ukuti Baibolo te buuku lya fye.

Kalemba wa fya mapepo umo alembele ukwabula no kulamba ati, “Ubukombe bwabamo bwacindama fye nge fyo ukupeema kwacindama ku bumi bwesu.” Lyena alundilepo no kuti: “Nga mwatontonkanya pa lwa fyo tukabila ukundapwa e lyo mwabelenga ifyo Baibolo ilanda ilyo muletontonkanya pali fyo, ififumamo fya kupapusha.” Nga filya fine inyali isanika ulubuuto, Baibolo ilasanika ulubuuto pa mepusho na mafya ayo abantu ba muno nshiku bakwata.—Amalumbo 119:105.

Ca cine, amano yaba mu Baibolo yalikwata amaka ya kumumunga imintontonkanya yesu, ukutwafwa ukupwisha amafya, ukuwamya imikalile yesu, no kutwafwa ukusanga inshila twingekalilamo ne mibele tushingaalula. Icacindamisha ca kutila Baibolo itwafwilisha ukwishiba no kutemwa Lesa.

Ibuuku Lilenga Twaba ne Mifwaile

Kalemba wa Baibolo, Yehova Lesa, ‘alishiba imibele yesu.’ Alishiba ifingi pa lwa kukabila kwesu ukwa ku mubili, ukwa mu nkuntu, no kwa ku mupashi ukucila fye ne fyo twaishiba fwe bene. (Amalumbo 139:1-3) Kabili alitontonkanya fye no kubikila abantu umwa kupeleela. (Mika 6:8) Calilinga ukufwaya ukwishiba umwa kupeleela kabili no kukonka ubutungulushi. Kemba wa malumbo atile, wa nsansa umuntu uyo “mu malango ya kwa Yehova e mwabo kubekwa kwakwe, conse ico acita cikalengwo kushuka.” (Amalumbo 1:1-3) Cine cine tulakabila ukutontonkanya pali co cilolelo.

Maurice, uwali kafundisha kale, acetekele ukuti Baibolo yabamo amalyashi ya kale ayasuma e lyo ne milembele na yo isuma. Lelo, aletwishika nga ca kutila cine cine yalipuutwamo kuli Lesa. Pa numa ya kumfwa umulandu Lesa apeelele ici Cebo cakwe icalembwa ku bantu, Maurice abebetele ukusesema kwalekanalekana ukwa mu Baibolo. Ilyo fye ali umulumendo, asambilile ilyashi lya kale, ifya kulemba ifitabo, sayansi, ne mimonekele ya mpanga. Asumina ukuti aleimona ukuba uwacenjela ica kutila talemona ifya kumwenako ifingi ifilangilila ukutila Baibolo ya cine. “Naiposele nga nshi mu kufwaya icisansamushi, ifyuma, no kwangala. Ku  ca bulanda, nshaishibe nangu cimo pa lwa busuma na bucine bwe buuku lyacindamisha pali yonse ayalembwa.”

Nomba ilyo ali ne myaka ukucila pali 70, Maurice aloseshe ku bulondoloshi bwa kumoneka kwa kwa Yesu ku mutumwa Toma, pa kutasha atila: “Ukuboko kwandi nakutungululwa pa cilonda ‘icilesuuma umulopa’ icikalenga nkalekelele ukutwishika konse ukwa kuti napamo Baibolo te ya cine.” (Yohane 20:24-29) Nge fyo umutumwa Paulo alungike ilyo atile, Baibolo ilasansalika amapange ya mutima, kabili ilenga ubumi ukuwamako. Cine cine libuuku lya kusambililamo imikalile.

Ukulenga Ubumi Ubwasakamikwa Ukushikatala

Baibolo ilapeela fye ukufunda kwafwilisha abantu ukuleka imicitile yabipa. Daniel alicimfishe incitilo shabipa pamo ngo kupepa fwaka, ukuya ku maparte ya cimfulumfulu no kunwensha ubwalwa. (Abena Roma 13:13; 2 Abena Korinti 7:1; Abena Galatia 5:19-21) Ca cine, ukuleka incitilo sha musango yo no kufwala “ubuntu bupya” kufwaikwa ukubombesha nga nshi. (Abena Efese 4:22-24) Daniel atile, “calyafishe nga nshi pantu tatwapwililika.” Lelo, alicimfishe. Daniel alabelenga Icebo ca kwa Lesa cila bushiku, kabili ici cimupalamika kuli Yehova.

Ilyo alekula, Daniel alicindike Baibolo icine cine—nangu ca kutila taleibelenga nakalya—kabili alepepa kuli Lesa lyonse ubushiku. Lelo alibulisheko icintu cimo. Abulishe insansa. Ilyo amwene ishina lya kwa Lesa mu Baibolo pa muku wa kubalilapo e lyo ayalwike. (Ukufuma 6:3; Amalumbo 83:18) Pa numa, atendeke ukubomfya ishina Yehova pa kupepa, kabili amapepo yakwe yatendeke ukuba aya kulungatika. “Yehova aishileba uwapalamisha kuli ine, kabili acili ni cibusa wandi uwapalamisha.”

Ilyo talatendeka ukusambilila pa lwa Baibolo, imimwene ya kwa Daniel iya nshita ya ku ntanshi yali iyafumfulila. Atile “umuntu fye onse kuti amona ifyo isonde lileya lilebipa. Nali no mwenso, eco naleesha ukucitako fimbi pa kutila nshiletontonkanyapo nakalya.” Lyene asambilile ukuti Lesa akaleta ubulungi ubo bonse bakamwenamo mwi sonde lyawamishiwa, umo abantu ba cumfwila bakaipakisha umutende ne nsansa ku ciyayaya. (Amalumbo 37:10, 11; Daniele 2:44; Ukusokolola 21:3, 4) Daniel alikwata isubilo lya cine nomba. Aya maka ya Baibolo aya kushikatalika yalamwafwa ukutwalilila ukumona bwino pa lwa bumi.

Ukwafwa pa Kwansha Amafya ya ku Muntontonkanya

George ali fye ne myaka 7 ilyo banyina bafwile. Alesakamana pa kuya mu kusendama ubushiku, ico taleishiba nga ali no kubuuka ubushiku bukakonkapo. Lyene abelengele ifyo Yesu alandile pa lwa mfwa no kubuushiwa ilyo atile: “Inshita ileisa, iyo bonse aba mu nshishi bakomfwamo ishiwi [lya kwa Yesu], no kufumamo.” Amashiwi na yambi ayamufikile pa mutima ni yalya Yesu atile: “Nine kubuuka kabili umweo: uuntetekela, nangu afwa, akaba no mweo.” (Yohane 5:28, 29; 11:25) Imitontonkanishishe ya musango yo yaumfwikilwe ukuba iya mano, kabili iya kusansamusha. George atile, “icine ici tacicebusha fye umuntontonkanya lelo cilafika na pa mutima.”

Daniel ulandilweko pa kubala na o alikwete umwenso. Banyina balifililwe ukumukusha beka pa lwabo, eco alikele mu mayanda ya kusungilwamo ayengi. Lyonse aleumfwa kwati mutulatula fye kabili alefwaya ukukwata ubucingo bwa lupwa lwa kutemwa. Mu kupita kwa nshita, asangile ico alefwaya ukupitila mwi sambililo lya Baibolo. Daniel atendeke ukubishanya ne cilonganino ca Bwina Kristu ica Nte sha kwa Yehova no kuba muli lulya lupwa lwa ku mupashi, umo aumfwile uwapokelelwa kabili uwatemwikwa kuli bambi. Cine cine, Baibolo  ilabomba kabili ilanonsha lwa ku muntontonkanya.

Ibukisheni, Yehova alamona ifyaba mu mutima wesu kabili alishiba ifyo tufwaya. Lesa e ‘ulingululo mutima,’ no “kupeelo muntu onse umwabele mibele yakwe.”—Amapinda 21:2; Yeremia 17:10.

Ukufunda Kusuma pa lwa Mikalile ya mu Lupwa

Baibolo yalikwata amafunde ayasuma pa lwa mikalile ya bantu. George atile: “Ukupusana kwa buntu nelyo ukukanaumfwana e fyayafya sana mu bumi.” Bushe ena acitapo shani pali fi? “Nga namona ukuti umuntu umo ali na kantu kuli ine, ndabomfya ukufunda kwa kulungatika ukusangwa mwi lembo lya kwa Mateo 5:23, 24 ilitila: ‘Uwikishanye no mubiyo.’ Ukupwisha fye ukukansana kulafwa. Ndomfwa kwati naba no mutende wa kwa Lesa uo Baibolo ilandapo. Ukufunda kwa Baibolo kusuma icine cine.”—Abena Filipi 4:6, 7.

Ilyo umulume no mukashi bafilwa ukumfwana, bonse balakabila ukuba ‘abayanguka ku kuumfwa, abakokola ku kulanda, abakokola ku kukalipa.’ (Yakobo 1:19) Ukupanda amano kwa musango yo kulawamyako imilanshanishishe. George atwalilile ukulanda ukuti: “Ilyo nabomfya ukufunda kwa kuti mfwile ukutemwa no kusunga umukashi wandi bwino nga ne mwine, ndamona fimo fyalabomba bwino apo pene. Kabili cilamwangukila no kuncindika.” (Abena Efese 5:28-33) Ca cine, Baibolo itusambilisha ifyakwishiba ukuti tatwapwililika e lyo ne fyo twingacita pa kukanapwililika kwesu no kwa bambi.

Ukufunda Kubelelela

Imfumu ya mano Solomone yalandile ukuti: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.” (Amapinda 3:5, 6) Ifyo ayo mashiwi yayanguka ukumfwa, lelo ayacindama!

Baibolo ilenga ifintu ukuwama. Ilenga abantu batemwa Lesa ukwikala ukulingana ne mifwaile yakwe no kukwata insansa ilyo baleenda “mu malango ya kwa Yehova.” (Amalumbo 119:1) Te mulandu ne mibele tulimo, Baibolo yalikwata ubutungulushi no kufunda tukabila. (Esaya 48:17, 18) Muleibelenga cila bushiku, no kwetetula pa fyo mulebelenga, e lyo no kufibomfya. Ikalenga umuntontonkanya wenu ukulengama no kupoosa amano pa fintu fyasanguluka kabili ifisuma. (Abena Filipi 4:8, 9) Mukasambilila ifyo mulingile ukwikala no kuipakisha ubumi e lyo no kutemwa Kabumba wa bumi.

Nga mwacita ico, lyene Baibolo ikaba ibuuku lyacindama kuli imwe nge fyo yaba ku mamilioni bambi. Cine cine ikaba libuuku lya kwikalilamo!

[Icikope pe bula 6]

Baibolo ilakosha ukupampamina kwenu pa kuleka incitilo shabipa

[Icikope pe bula 7]

Baibolo ilamusambilisha ifyo mwingapalama kuli Lesa