Bushe Mwacetekela Lesa wa Cine?

Abantu batuminwe na ba American Museum of Natural History bali pa lwendo lwa kusoma incende ya Arctic iyo Robert E. Peary, uupanse mpanga atile aliimwene imyaka 7 iyabangilileko, mu 1906.

UKUFUMA ku Cape Colgate, ku ncende yali ukutali, pa kati ka kapinda ka ku kuso na masamba ya North America, Peary amwene icalemoneka nge mpanga yabuuta iya calo cali ukutali. Ainike cilya cifulo ati Crocker Land ishina lya muntu uwalemwafwilishako indalama. Abali mwi bumba lya cibili bafwile balisansamwike nga nshi ilyo bamwene ku ntanshi icifulo umwali utupili, imikonko, ne mpili apali ne mfula yabuuta! Lelo bwangu bwangu bailwike ukutila ico balemona tacali cintu ca cine cine. Iyi mimonekele ya lwelele yalengele Peary ukusumina ifya bufi, kabili aba baume bakutulwike ico ninshi nababomfya inshita, amaka, ne fintu fimbi ku kufwailisha pa fintu fishabako.

Muno nshiku, abantu abengi baliipeelesha kabili bapoosa inshita yabo ku milungu iyo bacetekela ukutila ya cine. Mu nshiku sha batumwa ba kwa Yesu, imilungu pamo nga Herme na Seu yalepepwa. (Imilimo 14:11, 12) Pali lelo, imilungu iipepwa kuli baShinto, abaHindu, ne mipepele imbi iya mu calo yaba iingi nga nshi. Ca cine, nga filya Baibolo isosa, “kuli imilungu iingi na bashikulu abengi.” (1 Abena Korinti 8:5, 6) Bushe iyi milungu yonse kuti yaba ya cine?

Imilungu ‘Iishingapususha’

Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa kubomfya ifipasho nelyo ifimpashanya mu kupepa. Ku batetekela ifilubi nelyo abapepela muli fyene, ifilubi fimoneka nge fingapususha kabili ifyakwata amaka yacila aya bantu ayo fingabomfya ku kulambula abantu nelyo ukubapususha ku masanso. Lelo bushe cine cine kuti fyapususha? Ilyo alelanda pa fintu fya musango yo, kemba wa malumbo aimbile ati: “Utulubi twa nko twa silfere na golde,  utwacitwa ku minwe ya bantu. Utunwa tuli na to, lelo tatusosa; amenso tuli na yo, lelo tatumona; amatwi tuli na yo, lelo tatuumfwa; tamwaba na mupu mu tunwa twa tuko.” Ca cine, utulubi twaba milungu ‘iishingapususha.’—Amalumbo 135:15-17; Esaya 45:20.

Kwena, abapanga ifilubi kuti batila ifi fintu bapanga filapeema kabili fya maka. Kabili abapepa ifilubi balafitetekela. Kasesema Esaya atile: “Baubika [umulungu wa kalubi] pa kubeya, bausenda, bauteka na pe shinte lya uko.” Kabili atile: “Na wo waiminina pa cifulo ca uko uushiselapo; cene, umuntu nga abilikishako wene tawasuka, mu kumanama kwakwe taumupususha.” (Esaya 46:7) Icishinka ca kuti icilubi ciba fye icabula ubumi te mulandu ne fyo abacitetekela basumina. Ifimpashanya ne fyaengwa fya musango yo “fya fye.”—Habakuki 2:18.

Ukupepa, ukucindikisha, nelyo ukukumbwa sana ababa mu mafilimu, aba fyangalo, ababa mu fikansa fya calo, na bashimapepo bamo nako kwaliseeka sana lelo. Kabili, indalama mulungu ku bantu abengi. Ilingi, utu tulubi tumonwa ngo twaba ne mibele nelyo ubucindami ubo tushakwata. Tatupeela kabili te kuti tupeele fyonse ifyo abatucetekela benekela. Ku ca kumwenako, ifyuma kuti fyamoneka kwati kuti fyapwisha amafya ayengi, lelo ifyuma fya longolo. (Marko 4:19) Kafwailisha umo aipwishe ati: “Mulandu nshi icintu ico abantu abengi bafwaisha, kabili ico basumina ukuti kuti capwisha amafya yonse, ilyo bacisanga mulafuma ifingi ukutendekela ku kulengwa insoni e lyo no kuleta amafya?” Ca cine, ukufwaisha ifyuma kuti kwakabila ukuti umuntu aipusula ifyacindama, pamo nga ubumi busuma, ulupwa lusuma, ifibusa fisuma, nelyo bucibusa bwawamisha na Kalenga. Umulungu wakwe, uba fye ‘icipupu ca fye’!—Yona 2:8.

“Takwali na wa Kwasuka”

Kuti caba kutumpa ukulanda pa fishabako ukuti e ko fyaba. Abalepepa umulungu Baali mu nshiku sha kwa kasesema Eliya baishibe ici pa numa ya kupita mu mafya. Balicetekele nga nshi ukutila Baali alikwete amaka ya kulenga umulilo ukufuma ku muulu no koca ilambo lya nama. Na kuba, “balilile na kwi shina lya kwa Baali ukufuma ku lucelo ukufika na pa kasuba pa kati ka mutwe, abati, Mwe Baali, twasukeni.” Bushe Baali alikwete amatwi ya kumfwilako nelyo akanwa ka kulandilako? Ilyashi lyatwalilila ati: “Takwali ishiwi, takwali na wa kwasuka.” Ca cine, “takwali na wa kupeepekako.” (1 Ishamfumu 18:26, 29) Baali tali wa cine, uwa mweo, kabili tapali ico alecita.

Ala calicindama ukwishiba no kupepa Lesa wa cine! Lelo bushe nani Lesa wa cine? Kabili ukumutetekela kuti kwatunonsha shani?

[Ifikope pe bula 3]

Umunankwe wa kwa Peary Egingwah alebebeta icifulo

Robert E. Peary

[Abatusuminishe]

Egingwah: Ukufuma mu citabo citila The North Pole: Its Discovery in 1909 Under the Auspices of the Peary Arctic Club, 1910; Robert E. Peary: NOAA

[Ifikope pe bula 4]

Abantu abengi balabepwa ku fipepwa muno calo