Mulandu Nshi Abantu Aba ku Kale Balobele?

ILYESHI lya mwi sonde lyonse talyali busanso bwalengelwe ne fyabumbwa pe sonde. Lyali bupingushi bwa kwa Lesa. Abantu balisokelwe, lelo abengi basuulile ukusoka. Mulandu nshi? Yesu alondolwele ati: “Mu nshiku shilya pa ntanshi ya lyeshi, abantu balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, ukufika pa bushiku Noa aingile mu cibwato, kabili tabaishibe lyasukile ilyeshi lyaisa no kusenda bonse.”—Mateo 24:38, 39.

Ubwikashi Bwalundulwike

Kwali fimo ifyo abantu baliko pa ntanshi ya Lyeshi baleipakisha ifyo tushakwata nomba. Ku ca kumwenako, abantunse bonse balelanda ululimi lumo. (Ukutendeka 11:1) Ici cifwile calyafwile ukubomba bwino mu fya kupangapanga na sayansi ifikabila abantu abengi abalamuka mu fyalekanalekana ukubombela pamo. Kabili, apo abantu ilya nshita baleikala imyaka iingi, baletwalilila ukasambilila ifingi ilyo imyaka yalepita.

Bamo batunga ukuti abantu tabaleikala imyaka iingi sana kale no kuti imyaka iyalandwapo mu Baibolo yali fye myeshi. Bushe ici ca cine? Tala tontonkanyeni pali Mahalalele. Baibolo itila: “Mahalalele ilyo ali no mweo imyaka amakumi mutanda na isano, e lyo afyele Yarede. . . . Inshiku shonse sha kwa Mahalalele shali imyaka imyanda cinekonsekonse na makumi pabula na isano; e lyo afwile.” (Ukutendeka 5:15-17) Nga umwaka wimininako umweshi, ninshi Mahalalele ali ne myaka isano  ilyo afyele umwana! Kanshi umwaka tawaleiminako umweshi, abantu lilya bali no bukose bwapwililika ubwalingeneko panono no bwakwete umuntu wa kubalilapo, Adamu. Kanshi ca cine ukuti baleikala imyaka iingi nga nshi. Finshi bacitile?

Imyaka iingi lyo Ilyeshi lishilaisa, abantu pe sonde balifulile ica kuti Kaini mwana Adamu akuulile umusumba uyo aitile Enoke. (Ukutendeka 4:17) Muli ilya myaka pa ntanshi ya Lyeshi, kwali ifya kupangapanga ifingi. Kwali umwa kufula “conse ica mukuba ne ca cela.” (Ukutendeka 4:22) Ifi fipe fifwile fyalebomfiwa ku kukuula, ukubasa imbao, ukubila, no kulima. Yonse iyi milimo ilalandwapo mu lyashi lilanda pa bantu babalilepo ukwikala pe sonde.

Ukwishiba ifingi nga kwalengele abana kukula ukusambilila pa fyela, ubulimi, ukuteka impaanga ne ng’ombe, ukulemba, no kupanga ifintu ifisuma. Ku ca kumwenako, Yubali “ali ni wishi wa bonse abalisha nsango ne cimpeta.” (Ukutendeka 4:21) Ubwikashi bwalilundulwike nga nshi. Lelo, mu kupumikisha fye fyonse fyalipwile. Bushe cinshi cacitike?

Cinshi Calubene?

Nangu bakwete ifisuma ifingi, abantu abaliko pa ntanshi ya Lyeshi tabatendeke bwino. Icikolwe cabo, Adamu, apondokele Lesa. Kaini, uwakuulile umusumba wa kubalilapo ukulembwa, aipeye munyina. E mulandu wine ububifi bwafulile bwangu nga nshi! Ifyafumine mu bulema Adamu apishishe ku bufyashi bwakwe fyalefulilako fye.—Abena Roma 5:12.

Ifintu fifwile fyalibipishe ilyo Yehova atile ali no kuleka bulya bwikashi ukutwalilila fye imyaka na imbi 120. (Ukutendeka 6:3) Baibolo itila: “Bwafulo bubi bwa bantu pano isonde, no kuti ukulinga konse kwa matontonkanyo ya mitima yabo kwabipa fye inshiku shonse. . . . Pano isonde paiswilepo ulufyengo.”—Ukutendeka 6:5, 11.

Umuya inshiku, Lesa aebele Noa ukuti ali no konaula fyonse ifya mweo ku lyeshi. (Ukutendeka 6:13, 17) Nangu Noa ali “kabila wa bulungami,” cifwile calyafishe ku bantu ukusumina ukuti fyonse ifyo balemona fyali no konaulwa. (2 Petro 2:5) Abantu 8 epela e baumfwilile ukusoka no kupusuka. (1 Petro 3:20) Mulandu nshi ili lyashi lyacindamina kuli ifwe lelo?

Cinshi Twingasambililako?

Tuleikala mu nshita shapala shilya isha kwa Noa. Ilingi line tulomfwa ulwa micitile yabipa iya kusansa kwa fipondo, ukwipayaula abantu, abantu ba mfuti abepaya abantu abengi ukwabula no mulandu wine wine, no lukakala lwa mu ng’anda ifilecitika mpanga yonse. Mwi sonde na kabili namwisula ulukakala, kabili nga filya cali kale, abantu mu calo balyebwa ulwa bupingushi buleisa. Yesu atile ali no kwisa ngo mupingushi wasontwa na Lesa no kupaatukanya abantu filya umucemi apaatukanye mpaanga ku mbushi. Yesu atile abakasangwa abashalinga “bakaya ku kulimunwa kwa muyayaya.” (Mateo 25:31-33, 46) Lelo, Baibolo itila uno muku kukaba iminshipendwa abakapusuka—e kuti ibumba likalamba abapepa Lesa wa cine eka. Mu calo cipya, aba bakaipakisha ubumi mu mutende wabule mpela no mutelelwe ifyo bashabala abaipakisha.—Mika 4:3, 4; Ukusokolola 7:9-11.

Abengi balapumya amashiwi ya mu Baibolo ayaba nga aya twalanda pa muulu kabili balapumya no kusoka pa bupingushi bukalanga ukuti ifyo fyebo fya cine. Lelo umutumwa Petro atile abantu ba musango yo abalengulula balasuula ifishinka. Alembele ati: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesa bakapumya . . . no kutila, Kuli kwi ukulaya kwa kwisa kwakwe? . . . Pantu ici balubo mumbo, ica kuti ku kale kwali imyulu, ne calo icakambataniwe, icafuma mu menshi kabili icacitwa ku menshi, ku cebo ca kwa Lesa. Pano isonde apalipo lilya, pa kuponenwe lyeshi, palyonaike, lelo imyulu ne calo ifya nomba fyabakilwo mulilo ku cebo ico cine, fyabikilwo bushiku bwa kusekwa kabili bwa boni bwa bantu abashipepa.”—2 Petro 3:3-7.

 Ukusoka kwa mwi sonde lyonse ukwa bushiku bwa bupingushi ubuleisa no bukombe bwa mbila nsuma iya mutende uukesa filebilwa ku baleumfwila ifyo Yesu alandile mu kusesema. (Mateo 24:14) Uku kusoka takufwile ukusuulwa. Lesa wa maka yonse alafishapo amalayo yakwe.

Icalo Icikesa

Bushe cikaba shani ku ntanshi ku bantunse, ilyo twatontonkanya pa kwaluka kukalamba ukukacitika ku ntanshi? Ilyo aletendeka Ilyashi lyakwe ilya pa Lupili ilyalumbuka, Yesu alaile ati: “Balishuka abafuuka; pantu bakakwate calo.” Lyene asambilishe abasambi bakwe ukupepa kuli Lesa ati: “Ukufwaya kwenu kucitwe pano nse nga mu muulu.” (Mateo 5:5; 6:10) Ca cine, Yesu asambilishe ulwa nshita ya ku ntanshi iisuma iyo abantunse ba cishinka bakaipakisha pano pene pe sonde. Alandile ulwa yene ngo “kulengwa cipya cipya.”—Mateo 19:28.

E ico ilyo muletontonkanya pa nshita ya ku ntanshi, mwileka bakapumya bamulenge ukutwishika ukusoka kwa kwa Lesa. Ca cine ukuti ifintu kuti fyamoneka kwati fili bwino, kabili icalo ca nomba calibako inshita ntali. Nalyo line, tatufwile ukucetekela cene. Abantunse balipingulwa. Kanshi koseni ku mashiwi ya kulekelesha aya muli kalata wa mutumwa Petro aya kuti:

“E ico apo ifi fyonse fili no kusunguluke fi, imwe mufwile ukuba abenda mu mibele ya mushilo kabili iya bukapepa, abalolela no kufulukisho kwisa kwa Bushiku bwa kwa Lesa . . . Apo mulolele fintu ifi, cincileni ukuti mukasangwe ababula akabi kabili ababula akalema mu mutende. . . . Kulileni mu kusenamina no kwishiba kwa kwa Shikulwifwe kabili Umupusushi wesu Yesu Kristu.” (2 Petro 3:11, 12, 14, 18) E ico, sambilileni ku fyacitike mu nshiku sha kwa Noa. Palameni kuli Lesa. Ishibeni bwino Yesu Kristu. Lundululeni ukuipeelesha kwa bukapepa, kabili beni pa bantu iminshipendwa abasala ukupusuka impela ya cino calo no kwingila mu calo ca mutende icikesa.

[Icikope pe bula 5]

Ukufula ifyela kwalishibikwe pa ntanshi ya lyeshi

[Icikope pe bula 7]

Kukaba ifintu fisuma ku ntanshi