Ukucindika Lesa mu Mpili sha ku Philippines

Nga mutila icalo ca Philippines cishi, ninshi mwalishiba icishinka. Lelo muli ci calo mwaba ne mpili shayemba. Ku Nte sha kwa Yehova, ukushimikila mu misumba no mushaba mpili kwalyangukako kabili kulenda bwino. Lelo, mu mpili te fyo ciba.

IMPILI shayemba isha muli ici calo shalipusana sana ne ncende shabela mu namba sha mucanga, bakorali ba mu mumana, imishi ya balondo, ne misumba umwaisula abantu isha mu mawanga ya pa cishi. Kabili impili shilenga ukushimikila “imbila nsuma” iya Bufumu bwa kwa Lesa ukwafya.—Mateo 24:14.

Ifishi fya Philippines fyabela pa ncende apo ifiputulwa fibili ifya cikokotolo ce sonde fipunkanina. Ukulundumana kwa mushili muli iyi ncende e kwalenga impili shasompa isha pa fishi ifikalamba. Ifishi ifyacila pali 7,100 ifyapanga icalo ca Philippines fyabela ku masamba ya lulamba lwitwa Pacific Ring of Fire. E ico mu fishi mwaisula impili shipuuka umulilo. Ishi na sho, shilalenga impili muli iyi ncende ukupangwa. Iyi mpanga ya filundulundu yalenga abantu ba ku mpili ukuba beka. Calyafya ukufika kuntu bekala pantu takwafula misebo isuma umwakupita bamotoka.

Te mulandu ne fi ificilikila, Inte sha kwa Yehova balishiba ifyo cacindama ukufikila “abantu bonse.” (1 Timote 2:4) E co, Inte sha kwa Yehova mu Philippines balibomba ukulingana ne lembo lya kwa Esaya 42:11, 12 ilitila: “Baaule utupundu abekashi ba pa cilibwe icasumbuka, ukutula pa muulu wa mpili baweleshe. Nabapeele Yehova ubukata, no kubilisho lwa kumutasha mu naamba ne fishi.”

Ukubombela pamo pa kushimikila abantu bekala mu mpili kwatendeke imyaka 50 iyapita. Pa numa ya Nkondo ya Calo iya Cibili, bamishonari bacincile ukubombako uyu mulimo. Abekala calo abengi balipokele icine, ne ci calyafwile ukwananya icine ku mishi imbi iya mu mpili. Mwali ifisuma ifingi ifyafuminemo. Ku ca kumwenako, mu Cordillera Central, mu mpili sha ku kapinda ka kuso aka Luzon, mwaba bakasabankanya ba mbila nsuma ukucila pali 6,000. Abengi ba kulya  kwine, ukusanshako aba Ibaloi, aba Ifugao, na ba Kalinga.

Lelo, kwaba ne fifulo ificili ifyayafya ukufikako mulya mu mpili. Inte tashalabako ku bantu bekala kulya. Bushe ciba shani pa kufika kuli bamo kulya, kabili bayankulako shani?

Ukuleke Fishilano no Kukwate Citetekelo Cine Cine

Pa cishi cabela ku kapinda ka kuso aka Luzon, incende sha mpili isha mu citungu ca Abra shaikalwamo na ba Tinggian. Ili shina napamo lyafuma kwi shiwi lya kale ilya ciMalay tinggi, ilipilibula “ulupili.” Lyalilolamo sana! Abantu abene baita ati aba Itneg, no lulimi balanda balwita ati iciItneg. Basumina mu mulungu witwa Kabunian, kabili balatiina imipashi mu mikalilile yabo. Ku ca kumwenako, nga ca kuti umuntu uuteyenye ukuyapo kumo atesula, ninshi asobela ishamo. Afwile ukulolela papita amaawala ayengi pa kuti ishamo lipwe.

Mu 1572, abena Spain baletele buKatolika, lelo, bafililwe ukusambilisha aba Tinggian ubuKristu bwa cine. Abasangwike baKatolika batwalilile ukusumina muli Kabunian no kukonka ifishilano fyabo. Aba bantu batendeke ukwishiba Baibolo bwino bwino mu 1930, ilyo Inte sha kwa Yehova batendeke ukusabankanya ubukombe bwa Bufumu muli shilya mpili. Ukutule lyo abena Tinggian abengi abafumacumi balitendeke ukucindika Yehova “ukutula pa muulu wa mpili.”

Ku ca kumwenako, Lingbaoan kale ali mukalamba wa mukowa uwacindikwe sana kulya. Alekonka sana intambi sha ba Tinggian. “Nalekonka sana ifishilano fya ciTinggian. Umuntu nga bamwipaya, twalecinda pa numa ya kushika, no kulisha inyenjele. Twalepeela inama nga malambo. Twasumine muli Kabunian, kabili nshamwishibe Lesa walandwapo mu Baibolo.” E fyo cali kuli wene nangu ca kuti ali ni Katolika mwi shina.

Abatumikishi baNte sha kwa Yehova baile  mu kushimikila muli ilya ncende. Bakumenye Lingbaoan no kumukoselesha ukubelenga Baibolo. Atila: “Baibolo e yanenga ukushininkisha ukuti Yehova ni Lesa wa cine.” Lyene Nte atendeke ukusambilila Baibolo na wene, kabili Lingbaoan apingwilepo ukubombela Lesa wa cine. Ashile imibele yakwe iya kale, pamo ne cifulo cakwe ica kuba umukalamba wa mukowa. Ici cakalifye shimapepo wa kulya na balebishanya na Lingbaoan kale. Lelo, Lingbaoan apampamine pa kukonka icine ico asangile mu Baibolo. Pali nomba, ni eluda mu cilonganino.

Inshiku 7

Nangu ca kuti mu fifulo fimo mu Abra pali nomba balomfwa imbila nsuma libili libili, ififulo fimo fyabela lwa mu kati sana kabili ni limo limo fye batandalilwa ne Nte. Inshita imo ku numa, kwali ukubombesha ukuyafika kuli ishi ncende. BaNte 35 baimine ubulendo bwa kuyashimikila mu cifulo cishakwete ba kubombelamo mu Tineg, ku Abra, mu ncende iishabombelwemo pa myaka 27.

Ulu lwendo lwa kuya mu kushimikila lwali lwa pa makasa kabili lwasendele inshiku 7. Elenganyeni ukwabuka pa malalo yapangwa ne ntambo ne mimana yashika no kwenda pa maawala ayengi mu filundulundu fya mpili namusenda ifipe ne mpao—ukucita fyonse ifi pa kuti fye mushimikile imbila nsuma ku bashiyumfwa ilingi! Pa nshiku 6 isha lwendo lwesu, inshiku shine twaleele mu mpili pa lwalaala.

Nangu ca kuti aba baNte bashipa abali pa bulendo balisendele ifya kulya, ifyo basendele tafyali no kukumana pa lwendo lonse. Lelo, ubu tabwali bwafya, pantu abantu balitemenwe sana ukukabushanya ifya kulya ne mpapulo shilanda pali Baibolo. BaNte bapokelele ifya kulya fya mu mafarmu ifingi, isabi, ne nama ya nsebula. Nangu ca kutila kwali fimo ifyalepumfyanya, ibumba lyatile: “Balilambwilwe no kusekelelela kukalamba pa kuipusula kwabo.”

Mu nshiku 7, aba batumikishi bashimikile mu mishi 10, no kushalika ifitabo 60, bamagazini 186, amabroshuwa 50, na matrakiti ayengi. Balangile amabumba ya bantu 74 ifyo isambililo lya Baibolo licitwa. Mwi tauni lya Tineg, abalashi ba mulya pamo na bekashi balumbuka balombele ukuti kube ukulongana. E co, ukulongana kwaliteyanishiwe kabili abasangilweko bali 78. Abengi pa basangilweko bali ni bakafundisha na bakapokola. Tuleenekela ukuti abena Tinggian na bambi abengi bakatendeka ‘ukwaula’ no kucindika Yehova ukufuma mu mpili.

Ifyawamisha Ukucila Golde

Lwa ku kapinda ka ku kulyo, mu Philippines mwaba ifishi uko abena Spain basangile golde. Ici, e calenga ishina lya kuti Mindoro, ukufuma kwi shiwi lya ciSpanish ilya mina de oro, nelyo “umukoti wa golde.” Lelo, pali nomba muli ifi fishi mulesangwa ifisuma ukucila golde—e kuti, abantu abalefwaya ukubombela Lesa wa cine Yehova.

Abantu napamo 125,000 aba kulya abetwa ba Mangyan bekala mu mitengo ya mu Mindoro, mu kati sana. Bekala imikalile iyaanguka, ilingi tabamonana na bekala kumbi, kabili balanda ululimi lwabo. Abengi basumina ukuti ifintu fyonse fyalikwata umweo kabili bapepa  balesa abengi, kabili basumina mu mipashi yalekanalekana.

Limo limo, nga bakabila ifya kulya nelyo fimbi, ba Mangyan bamo balesa ku lulamba ku kufwaya incito. E fyo cali kuli Pailing, uwafuma mwi bumba linono ilya ba Mangyan ilitwa Batangan. Akuliile ku bantu bakwe mu mitengo ya mu mpili, kabili na o alekonka intambi ne fisumino fya bena Batangan. Aba bantu balefwala imibinde. Ukulingana no mwata wa ba Batangan, pa kuti bakasombole bwino bakapepa balekabila ukwipaye nkoko, no kuleka umulopa ukusuumina mu menshi ilyo balepepa.

Pailing alileka ukukonka ifi fishilano. Mulandu nshi? Ilyo aile ku bekala mwi samba lya lupili, aingile ncito ku ndupwa sha Nte sha kwa Yehova. Ulupwa lumo pali ishi lwashukile ilya nshita no kutendeka ukushimikila Pailing icine. Alyankwile bwino kabili alitemenwe nga nshi ukusambilila ubufwayo bwa kwa Yehova ku muntu ne sonde. Bapekenye ukuti atendeke ukuya ku sukulu lya praimari e lyo no kusambilila Baibolo. Pailing abatishiwe ukuba Inte ya kwa Yehova ilyo ali ne myaka 24. Ilyo ali ne myaka 30, ali mu mwaka wa bubili mwi sukulu lya sekondari, kabili isukulu e cali icifulo cakwe ica kushimikilako. Nomba bamwita ati Rolando (ishina lya mu ncende sha mwi samba lya lupili).

Nga mwakumanya Rolando, mukamona ukuti mutumikishi uumwentula sana, kashimikila wa nshita yonse uufwalo busaka kabili umubomfi utumikila mu cilonganino cimo mu Mindoro. Nomba line, Rolando abwelele ku mpili, te mu kuyacitako ifya cishilano fya ba Batangan, lelo mu kubashimikila icine ca mu Baibolo icipeela umweo.

Ukufwaisha Ukukwata Ing’anda ya Bufumu

Icitungu ca Bukidnon—ishiwi ilipilibula “Abantu Bekala mu Mpili” mu ciCebuano—cabela ku kapinda ka kulyo aka cishi ca Mindanao. Iyi ni ncende ya mpili, imikonko, imipokapoka, ne fibwandanshi. Uyu mushili wa mufundo ulenga ifilimwa pamo nga ifinanashi, inyanje, kofi, umupunga, ne nkonde ukumena. Aba Talaandig na ba Higaonon aba ku mulundu e ko bekala. Aba na bo bakabila ukusambilila pali Yehova. Nomba line fye, mupepi no musumba wa Talakag, ishuko ilya kusambilisha abantu pali Yehova lyaishile mu nshila yaibela.

BaNte abaleya ku milundu basangile ukuti kwalitalalako, lelo balibapokelele bwino. Abantu ba kulya batile balisumina muli Lesa wa maka yonse, Tata, lelo, tabaishibe ishina lyakwe. Apo bapoosa inshita ikalamba mu mitengo, uyu wali e muku wa kubalilapo ukulanda ne Nte sha kwa Yehova. Babasambilishe ishina lya kwa Lesa, pamo no bufwayo bwakwe ubwakuma Ubufumu. Abantu balitemenwe, e co, baNte batile bafwile ukubwelelako ku mishi ya aba bantu.

Balibatandalile imiku iingi. Ne ci calengele abantu kulya ukubapeela impanga ya kukuulapo “ing’anda” ya Nte sha kwa Yehova. Inte balitemenwe kabili balipokelele ico cifulo. Ico cifulo cali pa muulu wa lupili lwalepesha muli cilya cifulo, ukulolenkana fye no musebo. Icikuulwa cakuulilwe ne mbao, insengu, na mabula ya tuncindu. Uyu mulimo wasendele imyeshi itatu ne nshiku 10. Icipampa ca “Ing’anda ya Bufumu iya Nte sha kwa Yehova” calemoneka sana pa ntanshi ya cikuulwa. Taleni tontonkanyeni pali ici, Ing’anda ya Bufumu ukukuulwa ilyo icilonganino tacilapangwa!

Ukutule lyo, eluda mu cilonganino, umutumikishi wa nshita yonse pamo no mubomfi utumikila balikuukila kulya. Aba pamo ne Nte sha kwa Yehova ukufuma mu fifulo fya mupepi balibombeshe ukuti bapange icilonganino. Ici calicitike mu August 1998. Icilonganino cinono nomba cilebomfya bwino bwino iyi Ng’anda ya Bufumu, ukwafwa abantu ba mu mpili ukusambilila icine ca Baibolo.

Cine cine Yehova alibomfya sana ababomfi baipeelesha mu Philippines ku kwananya icine ca Bufumu na mu fifulo fya mpili umwayafya ukufika. Twacinkulwako ulwa mashiwi ya pali Esaya 52:7 ayatila: “Ifyo yayemba pa mpili amakasa ya kwa kabila, . . . uubile mbila nsuma.”

[Amamapu pe bula 11]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

ABRA

MINDORO

BUKIDNON

[Abatusuminishe]

Isonde: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Ifikope pe bula 10]

Pa kushimikila mu mpili kulaba ukunina impili pa maawala ayengi

[Icikope pe bula 10]

Ukubatishiwa mu mulonga wapita mu mpili