Lesa Nani?

ICITABO ca The Encyclopedia Americana citila, “Lesa e shina lyapeelwa kuli kabumba wakulisha kabili uwakwatisha amaka mu bubumbo bonse uo abantu bapepa.” Ishiwi “Lesa” lilondololwa ati “muntu wakulisha kabili uwapulamo.” Bushe uyu wine uwakulishe fi aba shani?

Bushe Lesa maka fye nelyo muntu wa cine cine? Bushe alikwata ishina? Bushe abamo Batatu, nge fyo abengi basumina? Bushe kuti twamwishiba shani? Baibolo ilapeela ifyasuko fya cine kabili ifisuma kuli ifi fipusho. Na kuba itukoselesha ukufwaya Lesa, aiti: “Taba kutali kuli ifwe bonse.”—Imilimo 17:27.

Bushe Maka fye Nelyo Muntu wa Cine?

Abengi abasumina muli Lesa batila maka fye, te muntu. Ku ca kumwenako, mu ntambi shimo, bampanya imilungu ku maka yaba mu fibumbwa. Bamo ababebeta ifishinka basayansi basanga pa lwa bubumbo ne fibumbwa fya mweo pe sonde basondwelela ukuti kwali Icalengele ukuti Fyonse fibeko. Nalyo line, balashimunuka ukusosa ukuti kwali Uwafilengele.

Lelo, bushe ububumbo ubwapikane fi tabulangilila ukuti Uwafilengele afwile alishilimuka sana? Ukushilimuka kukabila umuntontonkanya. Umuntontonkanya wakulisha uwalengele ifi fyonse, wa kwa Lesa. Ca cine, Lesa alikwata umubili, te uyu twakwatako iyo, lelo mubili wa mupashi. Baibolo itila: “Apo kuli umubili wa cifyalilwa, kuli no mubili wa bumupashi.” (1 Abena Korinti 15:44) Baibolo ilanda bwino bwino ifyo Lesa aba ati: “Lesa Mupashi.” (Yohane 4:24) Umupashi walipusana sana na ifwe, kabili taumoneka ku menso ya bantunse. (Yohane 1:18) Kwaba ne fibumbwa fya mupashi. Ni bamalaika—“abana baume ba kwa Lesa.”—Yobo 1:6; 2:1.

Apo Lesa te muntu wabumbwa lelo, aba no mubili wa mupashi, kanshi alikwata icifulo uko ekala. Baibolo itweba pa bwikashi bwa mipashi ati imyulu “bwikalo” bwa kwa Lesa. (1 Ishamfumu 8:43) Na kalemba wa Baibolo Paulo, atile: ‘Kristu aingile mu muulu mwine, ku kumonekela ku cinso ca kwa Lesa pa mulandu wa ifwe.’—AbaHebere 9:24.

Ishiwi “umupashi” lilabomfiwa muli Baibolo na mu nshila imbi. Ilyo alelanda kuli  Lesa mwi pepo, kemba wa malumbo atile: “Mutumo mupu [mupashi, NW] wenu, filalengwa.” (Amalumbo 104:30) Uyu mupashi te Lesa umwine lelo, maka ayo Lesa atuma nelyo ayo abomfya pa kucita conse ico alefwaya. Lesa abomfeshe aya maka ku kulenge myulu, icalo, na fyonse ifya mweo. (Ukutendeka 1:2; Amalumbo 33:6) Umupashi wakwe witwa umupashi wa mushilo. Lesa abomfeshe umupashi wakwe uwa mushilo ku kupuutamo abantu abalembele Baibolo. (2 Petro 1:20, 21) E co, umupashi wa mushilo maka yabomba ayashimoneka ayo Lesa abomfya ku kufishapo ukufwaya kwakwe.

Lesa Alikwata Ishina Lyaibela

Kalemba wa Baibolo Aguri aipwishe ati: “Nani uwalonganyo mwela mu minwe yakwe? Nani uwakaka amenshi mu ca kufwala cakwe? Nani uwapampamike mpela shonse sha pano isonde? Nani ishina lyakwe, napamo ishina lya mwana wakwe?” (Amapinda 30:4) Ico Aguri aleipusha ca kuti, ‘Bushe mwalishiba ishina nelyo ulupwa lwa buntunse ulwacita ifi fintu?’ Ni Lesa fye e wingalama amaka ya mu fibumbwa. Nangu line ububumbo bushininkisho bwa maka ubwa kuti Lesa e ko aba, tabusokolola ishina lya kwa Lesa. Na kuba te kuti twishibe ishina lya kwa Lesa nga ca kuti umwine talisokolwele kuli ifwe. Kabili alicite co. Kabumba atile: “Ine ndi Yehova, e shina lyandi.”—Esaya 42:8.

Mu malembo ya ciHebere fye aya kutendekelako, ishina lya kwa Lesa ilyaibela, Yehova, lisangwamo imiku 7,000. Yesu Kristu aishibishe ilyo ishina kuli bambi no kulilumbanya kuli bene. (Yohane 17:6, 26) Ilyo Ishina lisangwa mwi buuku lya kulekelesha mu Baibolo kabili lyaba lubali lwe shiwi “Aleluya” ilyalola mu kuti “Lumbeni Jah.” Kabili “Jah” kwipifiwa kwe shina Yehova. (Ukusokolola 19:1-6, NW utulembo twa pe samba) Lelo, amaBaibolo ya nomba ayengi tayabomfya sana ilyo ishina. Ilingi yabomfya ishiwi “SHIKULU” nelyo “LESA,” mu filembo fyonse ifikalamba pa kulipusanyako ku malumbo yaseeka pamo nga “Shikulu” na “Lesa.” Abasoma bamo batunga ukuti ishina lya kwa Lesa napamo lyaleshimbulwa ati Yahweh.

 Mulandu nshi abantu balandila ifyapusanapusana pe shina lya Muntu wakulisha mu bubumbo bonse? Ubwafya bwatendeke imyaka iingi sana iyapita ilyo abaYuda baletiina imipashi balekele ukushimbula ishina lya kwa Lesa kabili ilyo balebelenga Amalembo, nga basanga ili shiwi lya ciHebere, batendeke ukufumyapo no kubikapo “Shikulu” apafwile ukuba ishina lya kwa Lesa. Apo iciHebere calembelwe mu Baibolo tacakwete bavawelo, tatwingeshiba bwino bwino ifyo Mose, Davidi na bambi aba ku kale baleshimbula ifilembo fipanga ishina lya kwa Lesa. Lelo, imishimbwile ya Cibemba iya kuti Yehova, yalibomfiwa pa myaka iingi nga nshi, kabili imishimbwile yapale yi mu ndimi shimbi nayo yalishibikwa ku bengi pali lelo.—Ukufuma 6:3; Esaya 26:4.

Nangu line tacaishibikwa bwino ifyo ishina lya kwa Lesa lyaleshimbulwa mu ciHebere ca ku kale, ubupilibulo bwe shina bwalishibikwa. Ishina lyakwe lyalola mu kuti “Uulenga Ukuba.” E co, Yehova Lesa aishibisha ukuti lyonse alenga Ubufwayo bwakwe na malayo ukucitika. Uwingakwata ilyo ishina, ni Lesa wa cine fye, uwaba na maka ya kufishapo ifintu.—Esaya 55:11.

Cailanga apabuta ukuti, ishina Yehova, lyabelako ukupusanya Lesa wa Maka yonse kuli tulesa tumbi. E mulandu wine ilyo ishina lyabelamo imiku iingi mu Baibolo. Nangu ca kutila amaBaibolo ayengi tayabomfya ishina lya kwa Lesa, Amalumbo 83:18 yatila: “Imwe mweka, ishina lyenu Yehova, mwapulamo pano isonde ponse.” Mu butumikishi bwakwe, Yesu Kristu afundile abasambi bakwe ati: “E ico imwe pepeni ifyo, amuti: Shifwe wa mu muulu, ishina lyenu libelwe akatiina.” (Mateo 6:9) Kanshi tufwile ukubomfya ishina lya kwa Lesa ilyo tulepepa, ilyo tulelanda na wene, na lintu tulemulumbanya kuli bambi.

Bushe Yesu ni Lesa?

Yehova Lesa umwine alitulanga bwino bwino Umwana wakwe. Ilandwe lya kwa Mateo lishimika ukuti ilyo Yesu abatishiwe, kwaumfwikike “ishiwi lya mu muulu aliti, Uyu e mwana wandi uwatemwikwa, umo mbekelwa.” (Mateo 3:16, 17) Yesu Kristu Mwana wa kwa Lesa.

Lelo, bamo abapepa batila Yesu ni Lesa. Bambi na bo batila Lesa abamo Batatu. Ukulingana ne ci cifundisho, “Wishi ni Lesa, Umwana ni Lesa, no Mupashi wa Mushilo ni Lesa, nalyo line tababa baLesa batatu, lelo bonse baba muli umo.” Batunga ukuti aba batatu “balilingana.” Bushe ifi fisambilisho fyalilungama?

Amalembo yapuutwamo yalanda pali Yehova, ati: “Ukufumo muyayaya no kuyo muyayaya, ni mwe Lesa.” (Amalumbo 90:2) Ni “Mfumu ya muyayaya”—iishakwata intendekelo nelyo impela. (1 Timote 1:17) Yesu wena “libeli lya ku cibumbwa conse,” “ukutendeka kwa kulenga kwa kwa Lesa.” (Abena Kolose 1:13-15; Ukusokolola 3:14) Yesu umwine alandile pali Lesa ukulangilila ukuti ni Wishi ilyo atile: “Tata mukalamba pali ine.” (Yohane 14:28) Yesu alondolwele no kuti kwali fimo ifyo wene nangu ni bamalaika bashaishibe kano fye Lesa. (Marko 13:32) Na kabili, Yesu apepele kuli Wishi ati, “Te kufwaya kwandi, kano kwenu, e ko kucitwe.” (Luka 22:42) Bushe ni kuli nani alepepa nga te ku Mukalamba ukumucila? Kabili Lesa e wabushishe Yesu ukufuma ku mfwa, te Yesu umwine.—Imilimo 2:32.

Ukulingana na Malembo, Yehova e Lesa Wa maka yonse, kabili Yesu Mwana wakwe. Aba babili tabalingene ilyo Yesu ashilaisa pe sonde nelyo lintu ali pano isonde; kabili Yesu talingene na Wishi ilyo abushiwe ukuya ku muulu. (1 Abena Korinti 11:3; 15:28) Nga fintu tumwene, uo batunga ukuba uwa butatu muli Balesa Batatu, e kuti umupashi wa mushilo, te muntu. Lelo, maka ayo Lesa abomfya ku kucita fyonse ifyo alefwaya. Kanshi icifundisho ca Balesa Batatu tacafuma mu Malembo. * Baibolo itila: ‘‘Yehova Lesa wesu Yehova umo wine.”—Amalango 6:4.

 Mwishibeni Bwino Lesa

Pa kuti tutemwe Lesa no kumupepa no mweo onse nga fintu afwaya, tufwile ukwishiba ifyo aba icine cine. Kuti twamwishiba shani bwino? Baibolo itila: “Ukufuma ku kulengwa kwa pano isonde ifishimoneka fyakwe—amaka yakwe ya pe na buLesa bwakwe pamo—fyamonekesha, bafiilukila ku fibumbwa.” (Abena Roma 1:20) Inshila imo twingeshibilamo Lesa kubebeta no kwetetula pa fyo apanga no kutasha.

Lelo, ububumbo tabutweba fyonse ifyo tufwile ukwishiba pali Lesa. Ku ca kumwenako, pa kumfwikisha ukuti Lesa Muntu wa mupashi uwa cine cine, uwakwata ne shina, tufwile ukubelenga Baibolo. Na kuba ukusambilila Baibolo e nshila yawamisha iya kwishibilamo Lesa bwino. Mu Malembo, Yehova alatweba ifingi pa musango uo Lesa aba. Kabili alatweba ne fyo akatucitila kabili alatusambilisha mu nshila shakwe. (Amose 3:7; 2 Timote 3:16, 17) Mwandi kuti twasansamuka ukwishiba ukuti Lesa afwaya ifwe “ukufika ku kwishibe Cine” pa kuti tunonkelemo mu fyo atupeela mu kutemwa! (1 Timote 2:4) Shi natutukute ukusambilila fyonse ifyo twingasambilila pali Yehova.

[Amafutunoti]

[Ifikope pe bula 5]

Lesa abomfeshe umupashi wakwe uwa mushilo ku kubumba icalo no kupuutamo abantu ukulemba Baibolo

[Icikope pe bula 5]

Ishiwi ukufuma mu muulu lyatile: “Uyu e Mwana wandi”

[Icikope pe bula 7]

Yesu apepele kuli Lesa—Umukalamba ukumucila

[Icikope pe bula 7]

Yesu alengele ishina lya kwa Lesa ukwishibikwa kuli bambi

[Ifikope pe bula 7]

Kuti twamwishiba bwino Lesa