Abantu Abasangululwa ku Kubomba Imilimo Isuma

“Tuisangulule ku kukantana konse kwa mubili no mutima, tube abafishisho mushilo mu kutiina Lesa.”—2 ABENA KORINTI 7:1.

1. Cinshi Yehova afwaya abamupepa ukucita?

UKUKUMA ku kupepa kwasuminishiwa na Yehova, Imfumu Davidi yaipwishe icipusho ca kulenga ukutontonkanya ica kuti: “Nani enganina mu lupili lwa kwa Yehova? Nani engeminina umuntu mwakwe umwashila?” Lyene ayaswike ati: “Uwa minwe ya kaele, no mutima uwasanguluka, uushilosha mweo wakwe ku kukumbwe fya fye, nangu kulapa ku kufutika.” (Amalumbo 24:3, 4) Pa kusekelelwa na Yehova, uwashilisha, umuntu afwile ukuba uwa busaka kabili uwa mushilo. Yehova acinkwileko ulukuta lwa bena Israele ati: “Ishisheni no kuba aba mushilo, pantu ine ndi wa mushilo.”—Ubwina Lebi 11:44, 45; 19:2.

2. Bushe Paulo na Yakobo bakomaile shani pa bucindami bwa busaka mu kupepa kwa cine?

² Imyaka iingi pa numa, umutumwa Paulo alembele Abena Kristu banankwe abaleikala mu musumba wa Korinti umwali bucisenene ati: “Pa kuba ne filayo ifi, mwe batemwikwa, tuisangulule ku kukantana konse kwa mubili no mutima, tube abafishisho mushilo mu kutiina Lesa.” (2 Abena Korinti 7:1) Apa na po pali icishinka ca kuti pa kuti umuntu abe na bucibusa na Lesa no kupokelela amapaalo alaya, afwile ukuba uwa busaka kabili uushakowela na ku mupashi. Umusambi Yakobo na o ilyo alelemba pa kupepa Lesa asuminisha, atile: “Ukupepa ukwasanguluka kabili ukushakowela ku menso ya kwa Lesa Shifwe ni uku:  ukupempule nshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo, no kuibaka uwabula akabi ku fya pano isonde.”—Yakobo 1:27.

3. Nga tulefwaya Lesa ukupokelela ukupepa kwesu, cinshi tufwile ukwangwa sana?

³ Apo ukuba aba busaka, aba mushilo, kabili abashakowela kwalicindama sana mu kupepa kwa cine, onse uulefwaya ukusekelelwa na Lesa afwile ukwangwa apakalamba ku kuba ne iyi mibele. Lelo apo abantu lelo baba ne fipimo fyalekanalekana pa busaka kabili babwishiba mu nshila shalekanalekana, tufwile ukumfwikisha no kunakila ifyo Yehova amona ukuti e busaka no busuma. Tufwile ukwishiba ico Lesa afwaya bakapepa bakwe ukucita ukukuma kuli ici ne co acita ku kubaafwa ukubelelela aba busaka kabili abapokelelwa kuli wene.—Amalumbo 119:9; Daniele 12:10.

Aba Busaka mu Kupepa kwa Cine

4. Londololeni ifyo Baibolo isambilisha pa busaka.

⁴ Abantu abengi bamona ubusaka ukuti kukanaba fye ne fiko nelyo ukukanakowela. Lelo, mu Baibolo, amashiwi ya ciHebere ne ciGriki ayengi ayapilibulwa busaka yalondolola ubusaka bwa mu mibele no bwa ku mupashi, te ku mubili fye iyo. E ico, icitabo cimo icilanda pali Baibolo citila: “‘Ubusaka’ no ‘busali’ mashiwi ayashilanda fye pa kuisunga ubusaka, lelo yalanda pa fya mapepo. Ukulingana no bo bulondoloshi ‘ubusaka’ bulakuma imbali shonse fye mu bumi.”

5. Finshi Amalango ya kwa Mose yalondolwele ukukuma ku busaka mu bumi bwa bena Israele?

⁵ Ca cine, mu Malango ya kwa Mose mwali amafunde ne fipope pali fyonse abena Israele balecita, ukulondolola icali ica busaka kabili icisuma ne cali icakowela kabili icabipa. Ku ca kumwenako, mu Ubwina Lebi ifipandwa 11 ukufika ku 15, tusangamo ifyebo filanda fye pa busaka no kukowela. Kwali inama shimo ishali ishakowela, kabili abena Israele tabali na kulya shilya nama. Umwanakashi nga apaapa ali no kuba uwakowela pa nshita inono. Amalwele yamo aya pa mubili, maka maka ifibashi, no kufuma kwa malumina no kuya ku mweshi na fyo fyalelenga umuntu ukukowela. Amalango kabili yalondolwele icali no kucitwa nga umo akowela. Ku ca kumwenako, pa Impendwa 5:2, tubelengapo ati: “Eba abana ba kwa Israele, no kuleka bafumye mu nkambi onse uwa fibashi, kabili onse uufumo mulopa, kabili onse uwakowela ku mufwe.”

6. Mulandu nshi amafunde yalelanda pa busaka yapelelwe?

⁶ Kwena, muli aya mafunde na yambi ayafumine kuli Yehova mwali amasambililo pa fya kuundapa na pa bumi ninshi kucili imyaka iingi ukuti badokota bayeshibe, kabili abantu balimwenenemo ilyo bayanakile. Lelo, aya mafunde tayapeelwe fye nga mafunde ya kubaafwa ukuba no bumi busuma nelyo aya kubaafwa mu kuundapa. Yali lubali lwa kupepa kwa cine. Icishinka ca kuti yalekuma imikalile ya bantu iya cila bushiku, e kuti ukulya, ukupaapa, icupo, na fimbi, cilanga fye ukuti apo Yehova ali Lesa wabo, ali ne nsambu sha kubapingwila icali icisuma kuli bene ne cali icabipa mu bumi bwabo bonse, ubo bapeele kuli Yehova eka.—Amalango 7:6; Amalumbo 135:4.

7. Bushe mapaalo nshi abena Israele bali no kukwata abomfwila Amalango?

⁷ Icipingo ca Malango kabili cacingilile abena Israele ku micitile yakowela iya nko shabapaleme. Pa kunakila Amalango muli bucishinka, pamo na fyonse ifyalefwaikwa pa kutwalilila aba busaka mu menso ya kwa Yehova, abena Israele bali no kufikapo ukubombela Lesa wabo no kupaalwa kuli wene. Ukukuma kuli ici, Yehova aebele ulu luko ati: “Ukuumfwa nga mwakulaumfwe shiwi lyandi, no kubake cipope candi, ninshi mwakulaba kuli ine icikwatwa icaibela mu bantu na bantu bonse (pantu icalo conse candi): na imwe mwakulaba kuli ine ubufumu bwa bashimapepo kabili uluko lwa mushilo.”—Ukufuma 19:5, 6; Amalango 26:19.

8. Mulandu nshi Abena Kristu lelo balekabila ukwangwa ku fyalandilwe mu Malango pa busaka?

 ⁸ Apo Yehova abikile ifyo fyebo mu Malango ku kusambilisha abena Israele ifya kuba aba busaka, aba mushilo, kabili abapokelelwa kuli wene, bushe teti cilinge ku Bena Kristu lelo ukubebeta bwino ifyo bacita ifi fifwaikwa? Nangu ca kuti Abena Kristu tabatungululwa na Malango, bafwile ukwibukisha ukuti, nga filya Paulo alondolwele, ifintu fyonse ifyaba mu Malango “cishingwa fye ca fikesapona; lelo umubili wena wa kwa Kristu.” (Abena Kolose 2:17; AbaHebere 10:1) Nga Yehova Lesa, uwatile “nshiteluka,” alemona ukuba uwa busaka kabili uushakowela ukuti kwalicindeme sana mu kupepa kwa cine ilya nshita, ifwe lelo tufwile ukwangwa sana ku kuba aba busaka ku mubili, mu mibele, na ku mupashi nga tulefwaya ukuti atusekelele no kutupaala.—Malaki 3:6; Abena Roma 15:4; 1 Abena Korinti 10:11, 31.

Ubusaka Bulashininkisha Bukapyunga Bwesu

9, 10. (a) Mulandu nshi ubusaka bwacindamina ku Mwina Kristu? (b) Finshi balanda ilingi pa kulongana kukalamba ukwa Nte sha kwa Yehova?

⁹ Bushe ubusaka bucili bwalicindama mu kupepa kwa cine? Nangu ca kuti ubusaka bweka bweka fye tabulenga umuntu ukuba kapepa wa cine uwa kwa Lesa, calilinga kuli kapepa wa cine ukuba uwa busaka ukufika pantu engapesha. Sana sana lelo, ilyo abantu abengi bashangwa sana ku kuisunga aba busaka, ukufwala ifya busaka, no kusunga pa mwabo apa busaka, abaisunga aba busaka no kuwamya pantu bekele ilingi balamonwa ku bantu bekala nabo. Ici kuti cafumamo ifisuma, nge fyo Paulo aebele Abena Kristu ba mu Korinti ati: “Tatubika ca kupunwisha nangu cimo, ukuti bukapyunga bwesu bwitungwa kabi; lelo tuli abaishininkisha nga bakapyunga wa kwa Lesa muli fyonse.”—2 Abena Korinti 6:3, 4.

¹⁰ Ilingi line, Inte sha kwa Yehova balatashiwa ku balashi pa mikalile ne myendele yabo iya busaka, umuyano, no mucinshi, iyo baba na yo maka maka pa kulongana kwabo ukukalamba. Ku ca kumwenako, nyushipepala ya La Stampa yalandile pa kulongana kukalamba ukwali mu citungu ca Savona, ku Italy, ati: “Ica ntanshi umuntu engamona ilyo apita pali iyi ncende busaka no muyano wa bantu ababomfya ici cifulo.” Pa numa baNte balongene mu cibansa mu São Paulo, ku Brazil, umukalamba wa cibansa aebele uwaleangalila abalewamya ati: “Ukufuma lelo tulefwaya icibansa ukuwamishiwa ifyo Inte sha kwa Yehova bawamishe.” Umulashi umbi pa cibansa cimo cine atile: “Ilyo Inte sha kwa Yehova balefwaya ukusonkela icibansa, ico tusakamanako fye ni nshiku balefwaya ukulongana. Takuba cimbi icitusakamika.”

11, 12. (a) Cishinte nshi ica mu Baibolo ico tufwile ukwibukisha ukukuma ku kumoneka aba busaka? (b) Mepusho nshi twingepusha pa myendele yesu ne mikalile yesu?

¹¹ Nga ca kuti ubusaka no muyano pa cifulo cesu ica kupepelapo kuti fyalenga Lesa tulepepa ukulumbanishiwa, cine cine ukuba ne yi mibele mu mikalile yesu na ko kwalicindama. Lelo, mu mwesu, kuti nalimo twaumfwa ukuti natukwata insambu ya kucita ico tulefwaya. Kabili ukukuma ku mifwalile ne mimonekele, ca cine ukuti twalikwata insambu sha kusala ifyo tulemona ukuti e fili bwino! Lelo, ilingi line ubu buntungwa bwaba no mwa kupelela. Ibukisheni ukuti ilyo Paulo alelanda pa kusala ifya kulya fimo, asokele Abena Kristu banankwe ati: “Sakamaneni epali ubuntungwa bwenu ubu bwabe ca kupunwisha abanaka.” Lyene alandile icishinka cacindama ati: “Fyonse fyalisuminishiwa, lelo te fya kwafwa fyonse. Fyonse fyalisuminishiwa, lelo fyonse tafikuula.” (1 Abena Korinti 8:9; 10:23) Bushe ukufunda kwa kwa Paulo kubomba shani kuli ifwe ukukuma ku busaka?

¹² Ca cine ukuti abantu kuti baenekela kapyunga wa kwa Lesa ukuba uwa busaka kabili uwa muyano mu mikalile yakwe. Kanshi tufwile ukushininkisha ukuti imimonekele  ya ng’anda yesu no lubansa tafilelenga abantu ukutwishika abo tutunga ukuba, e kuti, bakapyunga wa Cebo ca kwa Lesa. Bushe ing’anda yesu ilanga cinshi pali ifwe ne fyo twasumina? Bushe ilanga ukuti tulafwaisha ukufuma pa nshi ya mutima ukwikala mu calo cipya ica bulungami umukaba ubusaka no muyano, ico tulumbilisha kuli bambi? (2 Petro 3:13) Ne mimonekele yesu na yo, nampo nga ni lintu tulelesha icitendwe nelyo ilyo tuleshimikila, kuti yawamya nelyo ukucefya ubucindami bwa bukombe tubila. Ku ca kumwenako, moneni ico kalemba we lyashi mu Mexico asosele, atile: “Cine cine abacaice balifula pa Nte sha kwa Yehova, kabili icipulamo mibeyele yabo, ubusaka, ne mifwalile isuma.” Ala tulasekelela pa kuba na baice ba musango yu pamo na ifwe!

13. Cinshi twingacita ku kushininkisha ukuti imbali shonse isha bumi bwesu shili sha busaka kabili sha muyano?

¹³ Kwena tacayanguka ukushininkisha ukuti umubili wesu, ifikwatwa, ne ng’anda fili ifya busaka lyonse. Icikabilwa te fintu nelyo ifipe fyapikana kabili ifya mutengo, lelo ukutantika bwino no kulabombesha. Tufwile ukutantika inshita ya kusamba, iya kucapa ifya kufwala, iya kuwamya ing’anda, ukuwamya motoka, ne fintu fimbi. Ukupikintika mu butumikishi, ukusangwa ku kulongana, no kusambilila pa lwesu—pamo no kubomba imilimo imbi cila bushiku—takutulubulako ku kukabila kwa kuba aba busaka kabili abasuma mu menso ya kwa Lesa na bantu. Icishinka caishibikwa ica kuti “ku cintu conse kwabe nshita iyalingwa” cilabomba na kuli ulu lubali lwa bumi.—Lukala Milandu 3:1.

Umutima Uushakowela

14. Mulandu nshi twingasosela ukuti ubusaka bwa mu mibele no bwa ku mupashi fyalicindama ukucila ukuba fye no busaka?

¹⁴ Calicindama ukwangwa ku busaka bwa ku mubili, pali bufi ukwangwa ku busaka bwa mu mibele na ku mupashi. Kuti twasosa ifi pantu tuleibukisha ukuti Yehova akeene uluko lwa Israele te pa mulandu wa kuti tabali aba busaka ku mubili, lelo pantu balikowele mu mibele na ku mupashi. Muli kasesema Esaya, Yehova abebele ukuti pa mulandu wa kuba  “uluko lwa lubembu, . . . abantu ba bwafya ku mampuulu,” amalambo yabo, ukubaka inshiku sha mweshi wamoneka ne sha masabata, na mapepo yabo yene fyonse fyalimutendwishe. Cinshi bali no kucita pa kusenaminwa na Lesa na kabili? Yehova atile: “Sambeni, isangululeni, fumyeni ububi bwa micitile yenu pa mulola wa menso yandi, lekeni ukucito bubi.”—Esaya 1:4, 11-16.

15, 16. Cinshi Yesu atile e cikowesho muntu, kabili kuti twamwenamo shani mu mashiwi ya kwa Yesu?

¹⁵ Pa kuti tumfwikishe na kabili ubucindami bwa busaka bwa mu mibele no bwa ku mupashi, moneni ico Yesu atile ilyo abaFarise na bakalemba batungile ukuti abasambi bakwe bali abakowela pantu tabasambile ku minwe ilyo bashilalya. Yesu alibalungike ilyo atile: “Te cintu iciingila mu kanwa e cikowesho muntu; lelo icifuma mu kanwa, cene e cikowesho muntu.” Yesu lyene alondolwele ati: “Ififuma mu kanwa, e fintu ifikowesho muntu. Pantu mu mutima e mufuma amatontonkanyo ya bubifi, imisoka, ubucende, ubulalelale, ukwiba, ubunte bwa bufi, imiponto: e fikowesho muntu: lelo ukulila ku minwe iishasambwa takukowesha muntu iyo.”—Mateo 15:11, 18-20.

¹⁶ Bushe cinshi twingasambilila ku mashiwi ya kwa Yesu? Yesu alelondolola ukuti ilyo umuntu ashilacita ifintu fyabipa, ifya bucisenene, kabili ifyakowela, intanshi alaba no kufwaisha kwabipa, ukwa bucisenene kabili ukwakowela mu mutima. Nga filya umusambi Yakobo alandile, “umuntu onse atunkwa pa kulembulwa no kubelelekwa ku lunkumbwa lwakwe lwine.” (Yakobo 1:14, 15) E co, nga tatulefwaya ukucita imembu shapisha Yesu alandile, tufwile ukufumya mu mitima yesu ukufwaisha konse ukwa kucita ifi fintu. E kuti tufwile ukwangwa ku fyo tubelenga, ukutamba, ne fyo tukutikako. Muno nshiku, bakashika ba nyimbo na bakapanga ba mafilimu na basabankanya amakwebo baleshukila amaisosele ne nsambu sha bukemba na bukalemba ku kushika inyimbo no kupanga amafilimu ifishaifulila ifyo abantunse bashapwililika bafwaya. Tufwile ukupampamina pa kukanasuminisha ifintu fya musango yo ukwikala mu mutima wesu. Icishinka cikalamba  ca kuti nga tulefwaya Lesa ukubekelwa muli ifwe no kutupokelela, tufwile lyonse ukulola pa kuti tutwalilile aba busaka kabili abashakowela imitima.—Amapinda 4:23.

Abasangululwa ku Kubomba Imilimo Isuma

17. Mulandu nshi Yehova asangulwila abantu bakwe?

¹⁷ Lipaalo nga nshi kabili bucingo ukuti pa kwaafwiwa na Yehova, kuti twaba abasanguluka pa ntanshi yakwe. (2 Abena Korinti 6:14-18) Lelo, na kabili tulomfwikisha ukuti Yehova aba no bufwayo bwaibela pa kusangulula abantu bakwe. Paulo aebele Tito ukuti Kristu Yesu ‘aipeele pali ifwe, ukuti atulubule ku bupulumushi bonse, no kuisangulwila abantu bakwe bene abacincilile milimo isuma.’ (Tito 2:14) Apo tuli bantu abasangululwa, milimo nshi tufwile ukucincilila?

18. Kuti twalanga shani ukuti twalicincilila imilimo isuma?

¹⁸ Intanshi, tufwile ukupilikita ukubila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa. (Mateo 24:14) Nga twacite fi, tulapeela abantu konse isubilo lya kwikala umuyayaya mwi sonde umushakabe ubusali bwa musango onse. (2 Petro 3:13) Imilimo yesu iisuma isanshamo ukuba ne fisabo fya mupashi wa kwa Lesa cila bushiku, icikalenga tukacindike Shifwe wa mu muulu. (Abena Galatia 5:22, 23; 1 Petro 2:12) Kabili tatulaba ku bashaba mu cine abo nalimo abengacula pa mulandu wa masanso yalengwa ne fyabumbwa nelyo amalanda. Tulebukisha ukukonkomesha kwa kwa Paulo ukwa kuti: “E ico cena, lyonse ilyo twaba ne nshita, tubombe icisuma kuli bonse, no kucishamo ku ba bwananyina bwa mu citetekelo.” (Abena Galatia 6:10) Iyi milimo yonse, iicitwa ukufuma pa nshi ya mutima wasanguluka kabili ukwabula amapange yabi, ilatemuna Lesa.—1 Timote 1:5.

19. Mapaalo nshi tukakwata nga twatwalilila aba busaka, mu mibele, na ku mupashi?

¹⁹ Apo tuli babomfi ba Wapulamo, tulomfwila amashiwi ya kwa Paulo aya kuti: “Ndemupaapaatila ku nkumbu sha kwa Lesa, tuuleni imibili yenu bulilambo bwa mweo, ubwa mushilo, ubwa kutemuna Lesa; e kupepa kwenu ukwa bumupashi.” (Abena Roma 12:1) Shi natutwalilile ukutasha pe shuko lya kuba abasangululwa na Yehova no kucita apo twingapesha ukuba aba busaka, mu mibele, na ku mupashi. Ukucita ifi kakatulenga ukuicindika no kuba ne subilo lya kumona “ifya ntanshi,” e kuti ubwikashi bwa nomba ububifi kabili ubwakowela, bwapita ilyo Lesa ‘akalenga ifintu fyonse ifipya.’—Ukusokolola 21:4, 5.

Bushe Muleibukisha?

• Mulandu nshi abena Israele bapeelelwe amafunde ayengi ayalelanda pa busaka?

• Bushe ubusaka buwamyako shani ubukombe tubila?

• Mulandu nshi ubusaka bwa mu mibele na ku mupashi bwacindamina ukucila ukuba fye no busaka?

• Kuti twalanga shani ukuti tuli bantu “abacincilile milimo isuma”?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 21]

Ukuba no busaka kulawamyako ubukombe tubila

[Icikope pe bula 22]

Yesu asokele ukuti amatontonkanyo yabi yalenga umo ukucita ifyabipa

[Ifikope pe bula 23]

Apo Inte sha kwa Yehova balisangululwa, balicincilile milimo isuma