Tetragramatoni muli Septuagint
Tetragramatoni muli Septuagint
ISHINA lya kwa Lesa, Yehova, lyaimininwako kuli Tetragramatoni, e kuti, ifilembo fya ciHebere fine יהוה (YHWH). Pa nshita ntali abantu basumine ukuti Tetragramatoni tayali mu Septuagint. E co baleti lintu bakalemba ba Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki baleyambula Amalembo ya ciHebere, tabalebika ili shina mu fyo balelemba.
Ifyasangwa pa myaka yapita nalimo 100 fyalanga ukuti ishina lya kwa Lesa e mo lyali muli Septuagint. Ulupapulo lumo lutila: “AbaYuda ba ciGriki balefwaisha sana ukusungilila mu kulungika ishina lyashila ilya kwa Lesa ica kuti lintu balepilibula Baibolo wa ciHebere ukutwala mu ciGriki, bakopolwele ifilembo fiine ifya Tetragramatoni mu fyebo fya ciGriki.”
Icimokolwa ca macinda icili ku kuso ca kumwenako cimo icabako. Ici casangilwe mu Oxyrhynchus, ku Egypt, kabili capeelwa inambala 3522, kabili batila ici cimokolwa calembelwe mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E. * Cakula nalimo amasentimita 7 mu butali na 10.5 mu bufumo kabili cakwata ifyebo fya pali Yobo 42:11, 12. Tetragramatoni, iishililwepo pa cikope, yaba mu filembo fya kale ifya ciHebere. *
E co, bushe ishina lya kwa Lesa e mo lyali mu makope ya kubalilapo aya Malembo ya Bwina Kristu aya ciGriki? George Howard uwasoma atila: “Apo Tetragramatoni yalilembelwe mu maBaibolo ya ciGriki [Septuagint] umwali Amalembo ye calici lya kubangilila, ca mano ukusumina ukuti bakalemba ba Cipingo Cipya, ilyo baleambula Amalembo, basungilile Tetragramatoni mu mashiwi ya mu Baibolo.” Cimoneka ukuti pa numa fye ya iyo nshita bakalemba bapyanike pe shina lya kwa Lesa amalumbo ya kwimininako ishina lyakwe, pamo nga Kyʹri·os (e kuti Shikulu) na The·osʹ (e kuti Lesa).
[Amafutunoti]
^ para. 4 Nga mulefwaya ifyebo fyalundwapo pa macinda yasangilwe ku Oxyrhynchus, moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa February 15, 1992, amabula 26-8.
^ para. 4 Nga mulefwaya ifya kumwenako fimbi ifye shina lya kwa Lesa mu mabupilibulo ya kale aya ciGriki, moneni New World Translation of the Holy Scriptures−With References, appendix 1C.
[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 30]
Ukusuminishiwa na ba Egypt Exploration Society