Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Bushe Kanshi Cinshi Cacitika ku Bena Mupalamano Bonse?

Bushe Kanshi Cinshi Cacitika ku Bena Mupalamano Bonse?

Bushe Kanshi Cinshi Cacitika ku Bena Mupalamano Bonse?

Benjamin Disraeli, shicalo umwina England uwa mu mwanda wa myaka uwalenga 19 atile: “Ubwikashi bwa pali lelo tabwaishiba abena mupalamano.”

ABENA Cuba abaleya balekula baliba ne nshila yaibela iya kukoseleseshamo imibele isuma, e kutila: ukwikatana kwa pa fipanda, nelyo círculos de abuelos (utubungwe twa bakalamba), nge fyo abene batwiita. Ukulingana na lipoti wa mu 1997, pa bakalamba basano abena Cuba umo aliba muli ayo mabumba, umo basanga ifibusa, ukutungililwa, no kwafwiwa mu fya kuisunga aba bumi busuma. Magazini wa World-Health atila: “Lyonse ilyo badokota ababombela aba mu bwikashi balekabila aba kubomfya ku kukoselesha abantu ukulaswa intomba, basanga abaitemenwe kabili abaishiba ukubomba uyu mulimo mu ba mu mabumba ya bakalamba.”

Lelo ku ca bulanda, mu ncende ishingi pano calo, pa fipanda tapaba mabumba ya musango yo ayaitemenwa ukwafwa bambi. Ku ca kumwenako, umfweni ilyashi lya bulanda ilya kwa Wolfgang Dircks, uwaleikala mu cikuulwa umwali aba kusonkela abengi ku masamba ya Bulaya. Imyaka iingi iyapitapo, inyunshipepala ya The Canberra Times yashimike ukuti nangula ca kuti indupwa 17 abaleikala mu cikuulwa cimo cine icaleikalamo Wolfgang balilekele ukumumona, “takwali nangu umo uwailelisha inyenjele ya pa ciibi pa mwakwe.” Ilyo umwine wa cikuulwa asukile aisa, “asangile imisakalala mu cipuna pa ntanshi ya TV.” Pa matanta ya misakalala pali ipepala batantikapo amaprogramu ya pa TV ilya pa December 5, 1993. Apo Wolfgang afwilile palipitile imyaka isano. Mwandini ici cintu ca bulanda icileshinina ukuti aba pa cipanda balileka ukusakamana! E mulandu wine kanshi kalemba wa mikululo alondolwelele muli The New York Times Magazine ukuti abena mupalamano bakwe, ukupala fye na bambi, “basangwike abantu abashaishibana.” Bushe ifi e fyo caba na ku bena mupalamano benu?

Ca cine ukuti mu fitente fimo ifya mu mishi abantu bacili balaipakisha ukuba na ba pa cipanda kabili mu fitente fya mu matauni fimo abantu balebombesha ukusakamana abena mupalamano babo. Lelo, abekala mu misumba abengi bamono kuti tabakwata abanabo kabili balisansalikwa mu fipanda fyabo fine. Baisalilwa fye mu malinga ukwabula ukwishibana na bena mupalamano babo. Mu nshila nshi?

Ukwisalilwa mu Malinga Ukwabula Ukwishiba Abena Mupalamano

Kwena, fwe bengi twikala mupepi na bena mupalamano besu. Ulubuuto lwa TV, ifinshingwa fya bantu mu mawindo, amalaiti ayaka no kushima, ifiunda fya bamotoka abaleisa na balefuma, inshindo mu lukungu, ifiunda fya makii ayaleisula no kwisala ifiibi, fyonse fyaba fishibilo fya kuti pa cipanda pacili paliba abantu. Lelo ubwina mupalamano bwine bwine bulapwa lintu abantu abapalamana baisalilwa mu malinga ayatali nelyo baleka ukumonana pa mulandu ne fya kucita ukufula. Bamo kuti batila tacikabilwa ukwishibana na bena mupalamano nelyo ukufwaya ukubaafwa mu nshila iili yonse. Inyunshipepala ya ku Australia iya Herald Sun yatila: “Abantu tabeshibikwa sana ku bena mupalamano babo. E co, tabatekwa mfine ku ba mu bwikashi. Pali nomba calyanguka ukusuula nelyo ukukanapenda abantu abashatemwikwa mu bwikashi.”

Te kuti tupape ukuumfwa ulwa ici. Mu calo umo abantu baba “abaitemwa,” aba pa cipanda balecula kuli bukaitemwe bwa musango yo. (2 Timote 3:2) Icafumamo caba kutalalilwa no kuitalusha ku bantu ifyaseeka. Ukuitalusha ku bantu kuletako ukukanacetekela bambi, ukucilisha nga mu bwina mupalamano mwaliba ulukaakala na bumpulamafunde. Ukukonkapo, ukukanacetekela bambi na ko kulapwisha inkumbu sha cifyalilwa.

Te mulandu ne fyo ifintu fyaba pa cipanda pa mwenu, ukwabula ukutwishika kuti mwasumina ukuti abena mupalamano abasuma baliba aba kwafwa ku bwikashi. Abantu nga babombela pamo balapwishishisha ifingi. Abena mupalamano basuma kuti baba kabili aba kwafwa. Icipande cikonkelepo calalondolola ifyo bengaba aba kwafwa.