Isambililo lya pa Lwesu Ilitupangasha Ukuba Bakasambilisha

“Ube no mute ku fintu ifi, ikala muli ifyo, ukuti ukulunduluka kobe kumoneke kuli bonse. Uimone we mwine, ne sambilisho lyobe.”—1 TIMOTE 4:15, 16.

1. Caba shani ku lwa nshita ne sambililo lya pa lwesu?

BAIBOLO pali Lukala Milandu 3:1 itila: “Ku cintu conse kwabe nshita iyalingwa.” E fyo caba na kwi sambililo lya pa lwesu. Abengi cilabakosela ukuba no mute ku fintu fya ku mupashi nge nshita tailingile nelyo cifulo tacilingile. Ku ca kumwenako, pa numa ya kubombesha akasuba no kulya sana ica kulya ca mulaalilo, bushe kuti mwafwaya ukusambilila, ukucilisha nga namulambalalako pa cipuna canakilila bwino muletamba na TV? Te sana. E ico, cinshi cingacitwa? Camoneka fye ukuti nga tulefwaya ukunonkelamo sana mwi sambililo tufwile ukusala inshita yalinga iya kusambilila ne cifulo calinga.

2. Ni nshita nshi ilingi line iyawamisha kwi sambililo lya pa lwenu?

² Bamo basango kuti inshita ingabawamina sana ukusambilila yaba lucelocelo ilyo baba abasalapuka sana. Bamo basambilila mu kwipifya pa kutuusha kwa kasuba. Moneni pa fyo balanda pa lwa nshita ya kucita ifintu fyacindama ifya ku mupashi mu fya kumwenako fyakonkapo. Imfumu Davidi iya mu Israele wa pa kale yalembele ati: “Nengeni ukuumfwo luse lwenu ulucelo, pantu ni mwe natetekela; nengeni ukwishibe  nshila iyo mfwile ukwendamo, pantu kuli imwe e ko nalosho mweo wandi.” (Amalumbo 143:8) Kasesema Esaya na o alangile ukuti alishibe ubucindami bwe sambililo ilyo alembele ati: “Shikulu Yehova apeela kuli ine ululimi lwa basambilila, ulwa kwishibo kukosesha ku cebo uwapomponteka; ambuushisho kutwi ulucelo no lucelo, ku kuumfwa nga basambilila.” Icishinka cili ca kuti tulekabila ukusambilila no kulanshanya na Yehova ilyo amatontonkanyo yesu yasalapwike sana, te mulandu ni pa nshita nshi.—Esaya 50:4, 5; Amalumbo 5:3; 88:13.

3. Nga mulefwaya ukusambilila bwino mibele nshi yalinga?

³ Kabili nga tulefwaya ukusambilila bwino tatulingile ukwikala mu cipuna icanakilila bwino. Ifyo teti mutwalilile ukulola. Ilyo tulesambilila, amatontonkanyo yesu yalingile ukucilimushiwa, kabili nga twikele apanakilila bwino nga balekokoloka te kuti tube abalola. Na cimbi icalinga nga mulefwaya ukusambilila no kwetetula caba kwikala ukuliko umutalalila kabili ukushili fya kupumfyanya. Nga muleesha ukusambilila e lyo ne cilimba cilelila, nelyo TV, atemwa ilyo abana balefwaya ukuti mubangweko, tamwakasambilile bwino. Ilyo Yesu alefwaya ukwetetula, aile ku mbali ukwali umutalalila. Alandile na pa fyo cacindama ukusanga icifulo uko mwingaba mweka nga mulefwaya ukupepa.—Mateo 6:6; 14:13; Marko 6:30-32.

Isambililo lya pa Lwesu Ilitupangasha Ukwasuka

4, 5. Ni mu nshila nshi broshuwa wa Cintu Lesa Afwaya abela uwa kwafwa?

⁴ Isambililo lya pa lwesu kuti lyatunonsha nga twabomfya ifya kwafwa ukusambilila Baibolo ifyalekanalekana pa kuti tusange ifyebo na fimbi pali uyo mulandu, maka maka ilyo tulefwailisha pa kuti tukasuke umo uuli na mepusho yafumaluka. (1 Timote 1:4; 2 Timote 2:23) Abapya abengi batendekelapo ukusambilila broshuwa wa Cinshi Cintu Lesa Afwaya Kuli Ifwe?, * uyo nomba aba mu ndimi 261. Ulu lupapulo lwalyanguka lelo ulwa kulungatika kabili lwashimpwa fye pali Baibolo. Lulafwa bakabelenga ukumfwikisha bwangu ifyo Lesa afwaya pa kuti ukupepa kube ukwa cine. Lelo ulu lupapulo lunono ica kuti imilandu imo tayalandwapo sana. Nga ca kuti umusambi wenu uwa Baibolo aipusha  ilipusho pa milandu imo imo iya mu Baibolo iyo mulelanshanyapo, kuti mwacita shani pa kusanga ifyebo fya mu Baibolo na fimbi ifingamwafwa ukwasuka ayo mepusho?

⁵ Ku bakwata Watchtower Library wa pa kompyuta mu ndimi shabo, calyanguka ukusanga ifyebo fyapusanapusana. Lelo ni shani ku bashakwata ici cibombelo? Natulande pa milandu ibili iyalandwapo muli broshuwa wa Cintu Lesa Afwaya pa kuti tumone ifyo twingomfwikisha no kusanshamo ifishinka na fimbi pa kwasuka—maka maka pa kwasuka uwaipusha ilipusho nge lya kuti Lesa Nani, ne lya kuti bushe Yesu cine cine aali nani?—Ukufuma 5:2; Luka 9:18-20; 1 Petro 3:15.

Lesa Nani?

6, 7. (a) Cipusho nshi cisako ukukuma kuli Lesa? (b) Cintu nshi cakakala shimapepo umo ashalumbwile mu lyashi lyakwe?

⁶ Isambililo 2 muli broshuwa wa Cintu Lesa Afwaya e mwaba icasuko ku lipusho lya kuti, Lesa Nani? Ici cifundisho cacindama pantu umuntu teti apepe Lesa wa cine nga tamwishiba nelyo nga alatwishika ukubako kwakwe. (Abena Roma 1:19, 20; AbaHebere 11:6) Lelo, abantu mwi sonde lyonse basumina ifyapusanapusana pali Lesa. (1 Abena Korinti 8:4-6) Imipepele yonse yalipusanapusana ifyo ilondolola untu Lesa aba. Mu Kristendomu amacalici ayengi yamona Lesa ukuti abamo batatu. Shimapepo walumbuka umo uwa ku United States of America alandile ilyashi lyaleti “Bushe Mwalimwishiba Lesa?” lelo talumbwilepo ishina lya kwa Lesa nangu limo, nangula aleambula imiku iingi mu Malembo ya ciHebere. Kwena, alebelenga Baibolo iishibomfya Yehova nelyo Yawe lelo iibomfya ishiwi “Shikulu” ilipelenganya kabili ilishaba lishina iyo.

⁷ Ulya shimapepo aalipanya icishinka cacindama ilyo ayambwile Yeremia 31:33, 34 apatila: “Tabakabe no kufundana, umo takebe umunankwe nangu munyina ati: Ishiba Imfumu [mu ciHebere, “Ishiba Yehova”]; pantu bakanjishiba fye bonse, ukutampa pa bacepesha no kufika ku basambashi. E fyasosa Imfumu [mu ciHebere, Yehova].” Baibolo alebelenga yalifumyamo ishina lya kwa Lesa ilyaibela, Yehova.—Amalumbo 103:1, 2.

8. Cinshi cilangilila ukuti calicindama ukubomfya ishina lya kwa Lesa?

⁸Amalumbo 8:9 yalangilila umulandu ukubomfya ishina Yehova kwacindamina nga nshi. Yatila: “Mwe Yehova, Shikulwifwe, ifyo lyabe likankaala ishina lyenu pano isonde ponse!” Linganyeni ayo mashiwi ku mashiwi ya kuti: “We Mfumu, we mfumu yesu, yangu ishina lyobe ifyo lyacindama pano isonde ponse!” (Amalumbo 8:10 muli Baibolo wa ba Diocese of Mbala, 1971; moneni na The Bible in Bemba, 1983) Lelo, nga fintu casoselwe mu cipande cafumineko, kuti twasanga “ukwishiba Lesa” nga twaleka Icebo cakwe ukutusanikila. Lelo ni cili kwi ica kwafwa ukusambilila Baibolo icingaasuka amepusho yesu pa lwa bucindami bwa kubomfya ishina lya kwa Lesa?—Amapinda 2:1-6.

9. (a) Lupapulo nshi lwingatwafwa ukulondolola ubucindami bwa kubomfya ishina lya kwa Lesa? (b) Bushe bakapilibula abengi bafilwa shani ukupeela ishina lya kwa Lesa umucinshi?

⁹ Kuti twaya kuli broshuwa utila Ishina lya Bulesa Ilikatwalilila Kuli Pe na Pe, uwapilibulwa mu ndimi 69. * Icipande cakwata umutwe wa kuti “Ishina lya kwa Lesa—Ubupilibulo bwa Liko ne Mishimbwile” (amabula 6-11) cilondolola bwino bwino ukuti ifilembo fine ifya ciHebere ifitwa Tetragramatoni (ukufuma ku ciGriki, icalola mu kuti “ifilembo fine”) fimoneka mu malembo ya ciHebere ca ku kale imiku ukucila pali 7,000. Lelo, bashimapepo na bakapilibula ba ciYuda na ba mu Kristendomu ku mufulo fye balilifumyamo mu maBaibolo bapilibula ayengi. * Kuti baitunga shani ukuti balishiba Lesa no kuti baliba na bucibusa na wene nga balakaana ukumwishibila kwi shina lyakwe? Ishina lyakwe iline line e lilenga tumfwikishe ubufwayo bwakwe na untu aba. Kabinge, amashiwi ya kwa Yesu mwi pepo lya we shifwe aya kuti “Shifwe wa mu  muulu, ishina lyenu libelwe akatiina” kuti yaba ya nshi nga ca kuti ishina lya kwa Lesa talilumbulwa no kulumbulwa?—Mateo 6:9; Yohane 5:43; 17:6.

Yesu Kristu Nani?

10. Kuti twacita shani pa kwishiba ubumi bwa kwa Yesu no butumikishi mu kufikapo?

¹⁰ Isambililo 3 muli broshuwa wa Cintu Lesa Afwaya lyakwata umutwe utila “Yesu Kristu Nani?” Uyu broshuwa mu maparagrafu fye 6, alanda mu kwipifya pali Yesu, uko afumine, ne co aishile pe sonde. Lelo nga mulefwaya ilyashi lyakumanina ilya bumi bwakwe, icitabo cawamisha ukumonamo—ukufumyako Amalandwe—caba citabo citila Umuntu Wakulisha Uwabalile Abako Uwa Mweo, icaba nomba mu ndimi 111.* Ici citabo cabamo ubulondoloshi bwa fyo ubumi bwa kwa Kristu bwali ukufuma pa kufyalwa e lyo ne fisambilisho fyakwe, kabili fyonse fyafuma mu Malandwe yane. Ifipandwa fya ciko 133 filanda pa fyalecitika mu bumi bwa kwa Yesu no butumikishi. Nga mulefwaya uko ifyo ifyebo fyatantikwa mu fiputulwa, kuti mwaya kuli Insight, Volyumu 2, pa mutwe wa kuti “Jesus Christ.”

11. (a) Cinshi calenga Inte sha kwa Yehova ukuibela pa fyo basumina pali Yesu? (b) Malembo nshi yamo aya mu Baibolo ayasuusha apabuuta icifundisho ca kuti kwaba balesa batatu, kabili lupapulo nshi lwafwa ukukuma kuli ci?

¹¹ Mu Kristendomu mwaba ukukansana napamo Yesu “Mwana wa kwa Lesa” e lyo kabili “Lesa Mwana”—mu nshila imbi, mwaba ukukansana uko Catechism of the Catholic Church (Katekisimu) ita “inkama ikalamba iya buKristu,” e kutila muli Lesa umo mwaba abene batatu. Inte sha kwa Yehova shalipusana ne mipepele ya mu Kristendomu, ico shena shasumina ukuti Yesu aba wa bulesa lelo te Lesa iyo. Uyu mulandu walilandwapo bwino sana muli broshuwa wa Bushe Ulingile Ukusumina Muli Bulesa Butatu?, uwapilibulwa mu ndimi 95. * Pa malembo ayengi ayabomfiwa ku kusuusha icifundisho ca kuti kwaba balesa batatu paba na ya, Marko 13:32 na 1 Abena Korinti 15:24, 28.

12. Lipusho nshi na limbi ililingile ukulandwapo?

¹² Ifi fyalandwa pa muulu ukukuma kuli Lesa na Yesu Kristu filelanga inshila twingacitilamo isambililo lya pa lwesu pa kuti twafwe abashaishiba icine ca mu Baibolo pa kuti banonke ukwishiba kwine kwine. (Yohane 17:3) Lelo, ni shani pa lwa balongana ne cilonganino ca Bwina Kristu pa myaka iingi? Apo balishiba ifya mu Baibolo, bushe balakabila ukwangwa kwi sambililo lya pa lwabo ilya Cebo ca kwa Yehova?

Umulandu wa ‘Kuimwena Mwe Bene’

13. Mimwene nshi yalubana bamo bengalamwenamo isambililo lya pa lwabo?

¹³ Bamo ababa mu cilonganino pa myaka iingi balakwata icibelesho ca kushintilila fye pa bwishibilo bwa Baibolo banonkele mu myaka ya kubalilapo iya kuba Inte ya kwa Yehova. Calyanguka ukupelulula ati: “Nshilekabila ukuibikilishako ukusambilila kwati ndi mupya. Na kuba, nalibelenga Baibolo pamo ne mpapulo shilanda pa fya mu Baibolo pa myaka iingi.” Ifi, cimo no kusosa ukuti: “Nshilekabila ukupoosa amano ku kulya nomba, pantu nalilya ifya kulya imiku ne miku pa myaka iingi.” Twalishiba ukuti umubili ulakabila ukuliishiwa lyonse ifilyo fisuma, ifyapekanishiwa bwino, pa kuti ube uutuntulu kabili uwa maka. Kabili ico cacilanapo nga tulefwaya ukusungilila ubutuntulu bwa ku mupashi no bukose!—AbaHebere 5:12-14.

14. Mulandu nshi tulekabila ukuyangwa fwe bene lyonse?

¹⁴ E ico, ifwe bonse, nampo nga tuli basambi ba Baibolo abakokole nelyo iyo, tulekabila ukuumfwila ukupanda amano kwa mutumwa Paulo kuli Timote, uyo pali yo nshita aali kangalila wakosoka, uwashintililwapo ukwa kuti: “Ube no mute ku fintu ifi, ikala muli ifyo, ukuti ukulunduluka kobe kumoneke kuli bonse. Uimone we mwine, ne sambilisho lyobe; ikalilila muli ifi fintu; pantu pa kucite fyo, ukaipususha we mwine na balekuumfwa.” (1 Timote 4:15, 16) Mulandu nshi tulingile ukwangilwa ku kupanda amano kwa kwa Paulo? Ibukisheni ukuti, Paulo alandile no kuti tushomboka ne “fya kubeleleka [“imicenjelo”] fya kwa Kaseebanya” e lyo ne “fimipashi  fya bubifi ifya mu lwelele.” Umutumwa Petro na o asokele ati Kaseebanya ‘afwaya uuntu engalya,’ kabili uyo “uuntu engalya” kuti aba uuli onse pali ifwe. Umuleketela wesu napamo e shuko fye Satana abendelela.—Abena Efese 6:11, 12; 1 Petro 5:8.

15. Bucingo nshi ubwa ku mupashi twakwata, kabili kuti twacita shani pa kuti ubo bucingo butwalilile ukutucingilila bwino?

¹⁵ E ico, bucingo nshi twakwata? Umutumwa Paulo atucinkulako ati: “Buuleni ifya bulwi fya kwa Lesa, ukuti mukose ukushangila mu bushiku bwa bubifi, kabili ukuti mwiminine ndi apo mwacita fyonse.” (Abena Efese 6:13) Pa kuti ifyo fya bulwi fitwalilile ukutucingilila bwino tacishintilila fye pa fyo fyali pa kutendeka lelo cishintilila na pa kufiwamya lyonse. Kanshi, ifyo fya bulwi fyakumanina ifya kwa Lesa, fifwile ukusanshako ukukanashalila mu kwishiba Icebo ca kwa Lesa. Ici cilelangilila ukuti calicindama ukwendela pamo no kumfwikisha kwa cine ukwa ndakai nga fintu kwasokololwa ukupitila mu Cebo cakwe na mwi bumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka. Ukusambilila Baibolo lyonse ne mpapulo shilanda pali Baibolo kwalicindama nga tulefwaya ifya bulwi fyesu ukutwalilila ukutucingilila bwino.—Mateo 24:45-47; Abena Efese 6:14, 15.

16. Cinshi twingacita pa kushininkisha ukuti “inkwela ya citetekelo” ituntulu iingatucingilila?

¹⁶ Paulo alanda pa cikabilwa sana mu fya bulwi fya kutucingilila ni “nkwela ya citetekelo,” kuli iyo twingatandwilako no kushimya imifwi ya mulilo iya kwa Satana, e kutila ifyo batubepesha ne fisambilisho fya busangu. (Abena Efese 6:16) E ico calicindama ukuti tulebebeta ukumona ifyo inkwela yesu iya citetekelo ili kabili tuleiwamya no kuikosha. Ku ca kumwenako, kuti mwaipusha atuti: ‘Bushe mpekanishisha shani isambililo lya Baibolo ilya cila mulungu ukubomfya Ulupungu lwa kwa Kalinda? Bushe nalisambilila bwino ica kuti ku kulongana kuti ‘twacincimusha bambi ku kutemwa kabili ku kubombe milimo isuma’ ku fyasuko fyesu ifyapekanishiwa bwino? Bushe ndakupukula Baibolo no kubelenga amalembo ayalimo lelo ayashambwilwe? Bushe ndakoselesha ukupitila mu kuisanshamo no mweo onse mu kulongana?’ Ifya kulya fyesu ifya ku mupashi fintu fyakosa, kabili pa kunonkelamo sana kano twafisungulula umupwilapo.—AbaHebere 5:14; 10:24.

17. (a) Ni sumu nshi Satana alebomfya ku kwesha ukonaula bumupashi bwesu? (b) Muti nshi uubomba kuli iyi sumu ya kwa Satana?

¹⁷ Satana alishiba ukunaka kwa mubili wa lubembu, kabili imicenjelo yakwe ya mu bumfisolo. Inshila imo iyo asalanganishishamo ukusonga kwakwe yaba kulenga ifikope fye shiku ukuseeka pa TV, pa Intaneti, pa mavidio, na mu mpapulo. Abena Kristu bamo balileka uyu sumu ukunenuna ubucingo bwabo, kabili calenga bapusumuna amashuko yabo mu cilonganino nelyo ukufumamo fimbi ifyabipisha. (Abena Efese 4:17-19) Muti nshi uubomba kuli iyi sumu ya ku mupashi iya kwa Satana? Tatufwile ukulekelesha isambililo lya Baibolo ilya pa lwesu, ukulongana kwesu ukwa Bwina Kristu, kabili tatufwile ukufuula ifya bulwi fya kwa Lesa. Ifi fyonse pamo, fitupeela amaka ya kupaatulula ubusuma ukubulekanya no bubi no kupata ifyo Lesa apata.—Amalumbo 97:10; Abena Roma 12:9.

18. Bushe “ulupanga lwa Mupashi” kuti lwatwafwa shani mu bulwi bwa ku mupashi?

¹⁸ Nga twatwalilila ne fibelesho fyesu ifye sambililo lya Baibolo lyonse, tukaba ne cicingo ca maka icaba kwishiba kwine kwine ukwa Cebo ca kwa Lesa e lyo tukaba ne fya kusanshilako, e kutila  “ulupanga lwa Mupashi ulo e cebo ca kwa Lesa.” Icebo ca kwa Lesa “[catwo] kucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili, kabili cilatula na ku kulekanyo mutima no mupashi, ne mfyufyu no bufyompo, cilingulula amatontonkanyo na mapange ya mutima.” (Abena Efese 6:17; AbaHebere 4:12) Nga twalamuka mu kubomfya ulo “lupanga,” ninshi ilyo twaponenwa ne fya kutunka, tatwakakopekwe ku fingamoneka nge fyaba fye bwino, nelyo fye ifisuma, lelo tukafisansalika ukuti fyaba fiteyo fya mubifi ifingatwipaisha. Ubutala bwesu ubwa bwishibilo bwa Baibolo no kumfwikisha fikatwafwa ukukaana ifya bubifi no kucite calungama. E ico ifwe bonse tulekabila ukuipusha fwe bene atuti: ‘Bushe ulupanga lwandi luntu lwatwa, atemwa lwaliba ne ndalawa? Bushe cilankosela ukwibukisha amalembo ya mu Baibolo ayengampangasha ukusansa?’ Natutwalilile ne fibelesho fisuma ifye sambililo lya Baibolo ilya pa lwesu pa kuti tukaane Kaseebanya.—Abena Efese 4:22-24.

19. Kuti twanonkelamo shani nga twabiko mutima pe sambililo lya pa lwesu?

¹⁹ Paulo alembele ati: “Amalembo yonse yantu yapuutwamo kuli Lesa, kabili ya mulimo ku kusambilisha, ku kwebaula, ku kulungika, ku kufunda kwa mu bulungami; ukuti umuntu wa kwa Lesa abe uwapwililila, uwaiteyanya ku kubombo mulimo onse usuma.” Nga twaumfwila amashiwi Paulo aebele Timote, kuti twakosha bumupashi bwesu no kulenga ubutumikishi bwesu ukuba ubusandulula. Baeluda na babomfi batumikila aba bumupashi kuti banonsha sana icilonganino, kabili bonse kuti twatwalilila ukuba abashangila mu citetekelo.—2 Timote 3:16, 17; Mateo 7:24-27.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Mibele nshi ilenga isambililo lya pa lwenu ukuba bwino?

• Cilubo nshi caba mu mabupilibulo ayengi aya Baibolo pa lwe shina lya kwa Lesa?

• Malembo nshi aya mu Baibolo mwingabomfya ku kusuusha icifundisho ca kuti kwaba Balesa Batatu?

• Cinshi twingacita pa kuicingilila ku micenjelo ya kwa Satana, nangula twaliba Abena Kristu pa myaka iingi?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 19]

Pa kuti isambililo lya pa lwenu libe bwino, mulekabila icifulo calinga ukushili kupumfyanya ukwingi

[Ifikope pe bula 23]

Bushe “ulupanga” lwenu luntu lwatwa atemwa lwaliba ne ndalawa?