Icisansamushi ku Balecula

PA MYAKA iingi, abasoma amano ya pano nse na basoma ifya mipepele balipeshiwa amano pa co Lesa asuminishisha ukucula. Bamo batila apo Lesa ni Lesa wa maka yonse, afwile e waleta ukucula. Kalemba wa lupapulo lwa The Clementine Homilies ulwatwishikwa ulwa mu myaka ya ba100 C.E., atile Lesa ateke sonde ku maboko yabili. Ku “kuboko kwakwe ukwa ku kuso,” kwaba Kaseebanya, e ko aletela ukucula na mafya, na ku “kuboko kwakwe ukwa ku kulyo,” ukwaba Yesu, e ko apusushisha no kupaala.

Bamo pa kufilwa ukusumina ukuti Lesa kuti asuminisha ukucula, nangu ca kuti te ukulenga, balisalapo ukukana ukuti ukucula e ko kwaba. Mary Baker Eddy alembele ati: “Ububifi ca kwelenganya fye, kabili tabwakwata ishinte lya cine cine. Nga ca kuti ulubembu, ukulwala, ne mfwa tafyabako, nga fyalifumapo.”—Science and Health With Key to the Scriptures.

Pa mulandu wa misoka yacitika ku numa uku, maka maka ukutula pa nkondo ya calo iya kubalilapo ukufika na mu nshita yesu, abengi balisondwelela ukuti Lesa takwata amaka ya kucilikila ukucula. David Wolf Silverman, umuYuda uwasoma alembele ati: “Mu kumona kwandi, ukwipayaululwa kwa baYuda mu Europe bushininkisho bwa kuti Lesa te Lesa wa maka yonse.” Alundilepo no kuti, “Nga ca kuti Lesa kuti twamumfwikisha, lyene ubusuma bwakwe bufwile e bwaleta ububifi, kabili e fyo cifwile ukuba nga ca kuti te Wa maka yonse.”

Lelo, filya batunga ukuti Lesa afwile alalengako ukucula, kabili te kuti akucilikile, nangu ukuti ukucula cintu ca kwelenganya fye tafisansamusha sana abalecula. Ne cacindamisha, ifi fisumino fyalipusana sana ne mibele ya kwa Lesa iyasokololwa mu Baibolo iya bulungi, amaka, no kusakamana. (Yobo 34:10, 12; Yeremia 32:17; 1 Yohane 4:8) Lelo, cinshi Baibolo isosa pa co ukucula bakusuminishisha?

Bushe Ukucula Kwatendeke Shani?

Lesa talengele abantu ukuti balecula. Lelo, apangile abaupana ba kubalilapo, Adamu na Efa na matontonkanyo e lyo ne mibili yapwililika, abapekanishishe ibala lyayemba ukuti e mushi wabo, no kubapeela incito isuma iya kubaletela insansa. (Ukutendeka 1:27, 28, 31; 2:8) Lelo, insansa shabo shashintilile pa kwishiba ukuti, ukuteka kwa kwa Lesa ne nsambu shakwe isha kwishiba icali icisuma ne cibi. Ilyo ifunde lya kwa Lesa lyaimininweko no muti waleitwa ati “umuti wa kulengo kwishibo busuma no bubi.” (Ukutendeka 2:17) Adamu na Efa bali no kulanga ukunakila kwabo kuli Lesa pa kuumfwila ifunde lya kwa Lesa ilya kukanalya kuli ulya muti. *

Ku ca bulanda, Adamu na Efa balifililwe ukuumfwila Lesa. Icibumbwa ca mupashi icapondweke, ico pa numa caishibikwe ati Satana Kaseebanya, cashinine Efa ukuti tali na kumwenamo mu kuumfwila Lesa. Na kuba atungile ukuti pali ifyo Lesa alemupusula ifyo alefwaisha, e kuti ubuntungwa, insambu sha kuisalila icisuma ne cibi. Satana atile nga alyako ku muti, ‘amenso yakwe  yali no kushibulwa, kabili bali no kuba nge milungu, abaishibo busuma no bubi.’ (Ukutendeka 3:1-6; Ukusokolola 12:9) Pa kubelelekwa ukuti bakulaiteka, Efa alile icisabo cabindilwe, Adamu na o pa numa aliliileko.

Bulya bwine bushiku Adamu na Efa batendeke ukumona ifyafumine mu kupondoka kwabo. Apo balikeene ukutekwa na Lesa, balekele ukumwenamo mu kucingilila na mu mapaalo balekwata ilyo balenakila Lesa. Lesa abatamfishe mu Paradise no kweba Adamu ati: “Watiipwo mushili pa mulandu obe, mu kucululuka e mo wakulamwene ca kulya inshiku shonse sha mweo obe; ukalalye cilyo ku mabe ya pa cinso cobe, ukasuke aubwelela ku mushili umo wabuulilwe.” (Ukutendeka 3:17, 19) Adamu na Efa batendeke ukulwala, ukukalipwa, ukukota no kufwa. Abantu batendeke ukucula.—Ukutendeka 5:29.

Ukupwisha Umulandu

Bamo kuti baipusha ati, ‘Bushe Lesa nga tasuulileko fye ku lubembu lwa kwa Adamu na Efa?’ Iyo, ico nga calengele ukukanacindika ubulashi bwakwe, napamo no kulenga bambi ku ntanshi ukumupondokela, icali no kuleta ukucula kwakulisha. (Lukala Milandu 8:11) Na kabili, Lesa atekelesha uku ukubulwa icumfwila na o nga e mo ali muli bulya bubifi. Mose, kalemba wa Baibolo atucinkulako ati: “Ya mpomfu imicitile ya kwe; pantu imibele yakwe yonse bupingushi: Lesa wa cishinka kabili uwabulo bupondamishi, uwalungama kabili uwatambalala.” (Amalango 32:4) Pa kuti acite umwabela ifishinte fyakwe, Lesa asuminishe Adamu na Efa ukucula ku fya kufumamo fya bucintomfwa bwabo.

Cinshi Lesa ashaonawilile lilya line fye umwaume wa ntanshi no mwanakashi pamo na Satana, kasongelekanya uushimoneka uwalengele kupondoka kwabo? Alikwete amaka ya kucite co. Adamu na Efa nga tabafyele abana abalepyana ulubembu ne mfwa. Na lyo line, ukulanga amaka ya bulesa muli iyo nshila nga kwalangile ukuti imitekele ya kwa Lesa pa fibumbwa fyakwe ifya mano tayali iyalungama. Na kabili, Adamu na Efa abafwa imbula bana, nga calangilile ukuti ukufwaya kwa kwa Lesa ukwa pa kutendeka ukwa kuti bakesushe isonde na bana babo abapwililika nga takwafishiwepo. (Ukutendeka 1:28) Kabili “Lesa taba nga bantu . . . Conse ico alaya, alacita; alasosa, kabili cilacitika.”—Impendwa 23:19, Today’s English Version.

Mu mano yakwe ayapwililika, Yehova Lesa asalilepo ukuleka bacipondoka ukutwalilila pa nshita inono. Bacipondoka bali no kukwata inshita iikalamba iya kumona ififuma mu kukanatekwa na Lesa. Ifyacitika ukutula ku kale filangilila bwino bwino ifyo umuntunse afwaya ukutungululwa na Lesa e lyo ne fyo ukuteka kwa kwa Lesa kwacila ukwa muntu nelyo ukwa kwa Satana. Kabili Lesa alicitilepo fimo ukushininkisha ukuti ukufwaya kwakwe ukwa pa kutendeka ukwe sonde kukafishiwepo. Alaile ukuti “ulubuto,” nelyo “ubufyashi,” bukesa kabili ‘bukalasa Satana ku mutwe,’ ukufumyapo ukupondoka kwakwe pamo ne fyafumamo fyonse fye.—Ukutendeka 3:15.

Yesu Kristu e wali lulya Lubuto. Pali 1 Yohane 3:8, tubelengapo ukuti “e co amonekeele Umwana wa kwa Lesa, ica kuti asopolole imilimo ya kwa Kaseebanya.” Ici acitile pa kupeela ubumi bwakwe ubwapwililika ubwa buntunse bulilambo no kulipila umutengo wa cilubula pa kuti alubule abana ba kwa Adamu ku lubembu ne mfwa bapyana. (Yohane 1:29; 1 Timote 2:5, 6) Abacetekela ilambo lya kwa Yesu icine cine balaiwa ukulubulwa ku ciyayaya ku kucula. (Yohane 3:16; Ukusokolola 7:17) Ni lilali ici cikacitika?

 Impela ya Bucushi

Ukukana ukutekwa na Lesa kwalileta ukucula ukushingalondololwa. Nacilinga lyene, ukuti Lesa akabomfye amaka yakwe mu nshila yaibela ku kupwisha ukucula kwa bantu no kufishapo ubufwayo bwakwe kwi sonde. Yesu alondololwele uku kupekanya kwa kwa Lesa ilyo afundile abakonshi bakwe ukupepa ati: “Shifwe wa mu muulu, . . . Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano nse nga mu muulu.”—Mateo 6:9, 10.

Inshita Lesa asuminisha abantu ukutekwa na mabuteko yabo yalaswa ipwe. Ku kufishapo ukusesema kwa Baibolo, Ubufumu bwakwe bwatendeke ukuteka mu muulu mu 1914 kabili Yesu Kristu e Mfumu ya buko. * Nomba line, bukashonaula no kupesha amabufumu yonse aya bantunse.—Daniele 2:44.

Mu butumikishi bwakwe ubwa pa nshita inono pano isonde, Yesu alangile amapaalo ayo ubuteko bwa kwa Lesa ubukabweshiwa bukaleta ku bantunse. Amalandwe yapeela ubushinino bwa kuti Yesu ali ne cikuuku ku bantunse abali ababusu kabili abalekankambwa. Aposeshe abalwala, ukuliisha abali ne nsala, no kubusha abafwa. Nangu fye maka ya fyabumbwa yalemunakila. (Mateo 11:5; Marko 4:37-39; Luka 9:11-16) Elenganyeni ifyo Yesu akacita nga abomfya amaka ya kusangulula aye lambo lya cilubula cakwe pa kuti abantunse ba cumfwila bakamwenemo! Baibolo yalaya ukuti ukupitila mu kuteka kwa Kristu, Lesa “akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka.”—Ukusokolola 21:4.

Icisansamushi ku Balecula

Mwandini tulakoseleshiwa ukwishiba ukuti Lesa wesu uwa kutemwa kabili uwa maka yonse, Yehova, alatusakamana no kuti nomba line akaleta ukutusha ku bantunse! Ilingi umuntu uulwalishe alaitemenwa ukupokelela imyundapile iingamuposha nangu ca kuti ilemulenga ukuumfwa ubukali sana. Cimo cine na ifwe, nga natwishiba ukuti inshila Lesa abombelamo pa milandu ikatuletela amapaalo yabelelela, uko kwishiba kuti kwatukosha te mulandu na mafya ya pa nshita inono twingakwata.

Ricardo uo tulumbwile mu cipande cifumineko, alisambilila ukusanga icisansamushi mu malayo ya mu Baibolo. Atila: “Ilyo umukashi wandi afwile, nalefwaisha sana ukuba fye neka, lelo, mu kwangufyanya nakutulwike ukuti ici tacakabweshe umukashi wandi kabili cikalenga fye ukuti ndeba no bulanda sana.” Lelo, Ricardo akakatile ku kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu no kwebako bambi ubukombe bwaba mu Baibolo. Ricardo atila: “Ilyo namwene ukutungilila kwa kwa Yehova ukwa kutemwa, no kumona ifyo ayaswike amapepo yandi na mu milandu iyalemoneka iinono, nalipaleme sana kuli wene. Ukwishiba ukutemwa kwa kwa Lesa e kwalengele ukuti nshipikishe ubwesho ubwali e bwesho bwakosesha nakwatapo mu bumi.” Atile: “Ncili ndafuluka  sana umukashi wandi, lelo, pali nomba nacetekela sana ukuti tapali ico Yehova asuminisha ukucitika icingatonaula umuyayaya.”

Bushe na imwe, ukupala Ricardo na bantu abengi nga nshi, mulafulukisha inshita lintu amacushi ya bantunse aya ndakai ‘yashakebukishiwe, yashakabukuluke mu mutima?’ (Esaya 65:17) Ishibeni ukuti amapaalo yakaleta Ubufumu bwa kwa Lesa kuti yaba yenu nga mwakonka ukufunda kwa Baibolo ukwa kuti: “Fwayeni Yehova ilyo engasangwa, mulilileni ilyo ali mupepi.”—Esaya 55:6.

Pa kuti mwafwiwe ukucite ci, angweni sana ukubelenga no kusambilila bwino bwino Icebo ca kwa Lesa mu bumi bwenu. Ishibeni Lesa na untu atumine, e kuti Yesu Kristu. Bombesheni ukwikala umwabela ifipimo fya kwa Lesa no kulanga ukuti muli abaitemenwa ukunakila bumulopwe bwakwe. Uko kubombesha kukamuletela insansa shine shine pali nomba te mulandu ne fya kwesha ifingamuponena. Kabili ku ntanshi, icikafumamo, mukaipakisha ubumi mu calo umushakabe ukucula.—Yohane 17:3.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 6, 7]

KUTI MWASHIPIKISHA SHANI UKUCULA?

“Mulepoosa amasakamika yenu yonse pali [Lesa].” (1 Petro 5:7) Ilyo tulecula nelyo tulemona uo twatemwa alecula, ca cifyalilwa fye ukufulunganishiwa, ukukalifiwa no kuumfwa ukuti natulekeleshiwa. Na lyo line, cetekeleni ukuti Yehova alomfwikisha ifyo tuyumfwa. (Ukufuma 3:7; Esaya 63:9) Kuti twamweba ifya ku mutima no kumweba ifyo tuletwishika pamo na masakamika yesu nga fintu abaume ba citetekelo aba ku kale bacitile. (Ukufuma 5:22; Yobo 10:1-3; Yeremia 14:19; Habakuki 1:13) Napamo te kuti afumyepo amesho yesu mu cipesha amano, lelo, kuti ayasuka amapepo yesu aya pa mutima pa kutupeela amano no bukose pa kuti tushipikishe yene.—Yakobo 1:5, 6.

“Mwipapa ca kumwesha icikalifya icaisa muli imwe, kwati cintu ceni icamuponena.” (1 Petro 4:12, New International Version) Pano Petro alelanda pa kupakaswa, lelo amashiwi yakwe yalosha na ku kucula kumbi uko uwasumina engashipikisha. Abantunse balabulisha ifikabilwa mu bumi, balalwala, no kufwilwa. Baibolo itila “inshita ne ca mankumanya” fiponena bonse. (Lukala Milandu 9:11) Ifintu fya musango yo filacitikila abantu pali lelo. Ukwishiba ici kuti kwatwafwa ukushipikisha ukucula na malanda ilyo yatuponena. (1 Petro 5:9) Ukwibukisha maka maka ubulayo bwa kuti “Amenso ya kwa Yehova alosha pa balungama, na matwi yakwe alosha ku nkuuta yabo” kukatusansamusha.—Amalumbo 34:15; Amapinda 15:3; 1 Petro 3:12.

“Sekeleleni mwi subilo.” (Abena Roma 12:12) Ukucila ukulatontonkanya sana pa nsansa twakwete kale, kuti twaetetula pa bulayo bwa kwa Lesa ubwa kupwisha ukucula konse. (Lukala Milandu 7:10) Ici citetekelo cashininkishiwa cikatucingilila nga filya icisote cicingilila umutwe. Isubilo lilanashako ubukali bwa malanda yatuponena mu bumi kabili lilatwafwa ukushininkisha ukuti amalanda tayonawile umupwilapo ukutontonkanya, inkuntu na bumupashi bwesu.—1 Abena Tesalonika 5:8.

[Icikope pe bula 5]

Adamu na Efa bakeene ukutekwa na Lesa

[Icikope pe bula 7]

Lesa alaya icalo umushakabe ukucula