Bushe Cine Cine Mwalitetekele Mbila Nsuma?
Bushe Cine Cine Mwalitetekele Mbila Nsuma?
“Ubufumu bwa kwa Lesa nabupalama. Lapileni, no kutetekele mbila nsuma.”—MARKO 1:15.
1, 2. Kuti mwalondolola shani Marko 1:14, 15?
CALI mu mwaka wa 30 C.E. Yesu Kristu atampile ubutumikishi bwakwe ubwa lulumbi mu Galili. Aleshimikile “mbila nsuma ya kwa Lesa,” na bena Galili abengi balefikwa pa mitima na mashiwi ya kuti: “Inshita yasontwa naifishiwapo, no bufumu bwa kwa Lesa nabupalama. Lapileni, no kutetekele mbila nsuma.”—Marko 1:14, 15.
2 “Inshita yasontwa” yalifishiwepo iya kuti Yesu atampe ubutumikishi bwakwe ne ya kuti abantu basalepo ukusala kwingalenga Lesa ukubasenamina. (Luka 12:54-56) ‘Ubufumu bwa kwa Lesa bwalipaleme’ pantu Yesu uwali Imfumu Yasalwa e po aali. Umulimo wakwe uwa kushimikila walengele aba mitima yalungama ukulapila. Lelo bushe balangile shani ukuti ‘balitetekele mbila nsuma,’ e lyo na ifwe kuti twalanga shani ifyo?
3. Cinshi abantu baacita icilanga ukuti balitetekele mbila nsuma?
3 Nga fintu Yesu acitile, umutumwa Petro na o acincishe abantu ukulapila. Ilyo alelanda na baYuda mu Yerusalemu pa Pentekoste 33 C.E., Petro atile: “Lapileni, lekeni umo na umo abatishiwe mwi shina lya kwa Yesu Kristu pa kuti mulekelelwe imembu shenu, e lyo mwalapokelela ica bupe ca mupashi wa mushilo.” Amakana balilapile, balibatishiwe, kabili basangwike abakonshi ba kwa Yesu. (Imilimo 2:38, 41; 4:4) Mu 36 C.E., Abena fyalo balapile na bo bacitile cimo cine. (Imilimo 10:1-48) Muno nshiku, ukutetekele mbila nsuma kulelenga amakana ya bantu ukulapila ku membu shabo, ukuipeela kuli Lesa, no kubatishiwa. Balipokelele mbila nsuma ye pusukilo kabili batetekele lambo lya cilubula ilya kwa Yesu. Kabinge, balecito bulungami no kutungilila Ubufumu bwa kwa Lesa.
4. Bushe icitetekelo cinshi?
4 Lelo bushe icitetekelo e cinshi? Umutumwa Paulo alembele ati: “Icitetekelo kwenekela kwashininkishiwa ukwa fintu ifilesubilwa, e bushininkisho bwa fintu fya cine cine nangu fishilamoneka.” (AbaHebere 11:1) Icitetekelo cesu cilenga tushininkishe ukuti fyonse ifyo Lesa alaya mu Cebo cakwe fyaba fye nge fyacitika kale. Cili kwati twalikwata ifikalata fya nsambu sha bwine ifileshinina ukuti icikwata cimo cesu. Icitetekelo na kabili caba “bushininkisho,” nelyo inte ya kutushinina ulwa fintu fishimonwa. Ukwelenganya kwa matontonkanyo no kutasha kwa ku mutima kutushinina ukuti ifintu fya musango yo fya cine cine, nangula tatwafimona.—2 Abena Korinti 5:7; Abena Efese 1:18.
Tukabila Icitetekelo
5. Mulandu nshi icitetekelo cacindamina nga nshi?
5 Twafyelwe no kukabila ifya ku mupashi lelo tatwafyelwe ne citetekelo. Na kuba, “icitetekelo te cikwatwa ca bantu bonse.” (2 Abena Tesalonika 3:2) Lelo, Abena Kristu bafwile ukuba ne citetekelo pa kuti bakapokelele ifyo Lesa alaya. (AbaHebere 6:12) Pa numa ya kulanda pa fya kumwenako fya ba citetekelo, Paulo alembele ati: “Apo twalishingulukwa ne kumbi lya nte ilyakule fi, na ifwe tufuule conse icafina no lubembu ulutukofya bwangu, kabili tubutuke no kushipikisha ulubilo ulwabikwa pa ntanshi yesu, ilyo tuletonta amenso ku Mwiminishi Mukalamba kabili Kawaminisha wa citetekelo cesu, Yesu.” (AbaHebere 12:1, 2) Bushe ulu “lubembu ulutukofya” e cinshi? Kubulwe citetekelo, nelyo fye ukulufya icitetekelo ico umo inshita imo akwete. Pa kubakilila icitetekelo cakosa, tufwile ‘ukutonta amenso kuli Yesu’ no kukonka ica kumwenako cakwe. Na kabili tufwile ukukaana bucisenene, ukucincintila imilimo ya bumubili, no kusengauka ukutemwe ifyuma, amano ya pano nse, ne fishilano fishili fya mu malembo. (Abena Galatia 5:19-21; Abena Kolose 2:8; 1 Timote 6:9, 10; Yuda 3, 4) Kabinge, tufwile ukutetekela ukuti Lesa ali na ifwe no kuti ukufunda kwaba mu Cebo cakwe cine cine kulabomba.
6, 7. Mulandu nshi calingila ukupepela icitetekelo?
6 Ku maka yesu te kuti tuilenge ukuba ne citetekelo. Icitetekelo ni cimo ica fisabo fya mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa, nelyo amaka yabomba. (Abena Galatia 5:22, 23) E ico, ni shani nga ca kuti icitetekelo cesu cilekabila ukukoshiwa? Yesu atile: “Nga imwe . . . mwaishiba ukupeela abana benu ifya bupe ifisuma, kanshi Shinwe wa mu muulu wena akacishamo ukupeela umupashi wa mushilo ku balemulomba!” (Luka 11:13) Natupepele umupashi wa mushilo, pantu kuti walenga twaba ne citetekelo icifwaikwa ku kucito kufwaya kwa kwa Lesa nangu ifintu fyafye shani.—Abena Efese 3:20.
7 Calilinga ukupepa ukuti icitetekelo cikule. Ilyo Yesu ali mupepi no kufumya iciwa muli kalume umo, wishi kwa kalume apaapete ati: “Ndi ne citetekelo! Njafweni umo ndekabile citetekelo!” (Marko 9:24) Abasambi ba kwa Yesu batile: “Kusheni icitetekelo cesu.” (Luka 17:5) E ico natupepele icitetekelo, no kucetekela ukuti Lesa akaasuka amapepo ya musango yo.—1 Yohane 5:14.
Ukutetekele Cebo ca kwa Lesa Kwalikatama
8. Bushe ukutetekela Icebo ca kwa Lesa kuti kwatwafwa shani?
8 Ilyo kwashele inshita inono pa ntanshi ya mfwa yakwe iya bulilambo, Yesu aebele abakonshi bakwe ati: “Mwisakamikwa imitima. Tetekeleni Lesa, tetekeleni na ine pamo.” (Yohane 14:1) Ifwe fwe Bena Kristu, twalitetekela Lesa no Mwana wakwe. Lelo bushe twalitetekele Cebo ca kwa Lesa? Kuti catunonsha mu mikalile yesu nga twacisambilila no kucita ifyo cisosa, no kutetekela ukuti citupeela ukufunda kwawamisha no butungulushi.—AbaHebere 4:12.
9, 10. Kuti mwalondolola shani ifyasoswa pa citetekelo pali Yakobo 1:5-8?
9 Apo twaba abashapwililika ubumi bwesu bwaisulamo amacushi. Lelo, ukutetekela Icebo ca kwa Lesa cine cine kuti kwatwafwa. (Yobo 14:1) Ku ca kumwenako, tutile tatwishibe ifya kucita pa bwesho bumo. Icebo ca kwa Lesa citupanda amano ati: “Umo uwa muli imwe nga abulwa amano, alelomba kuli Lesa, pantu apeela fye kuli bonse ukwabula ukushobaula; kabili yakapeelwa kuli wene. Lelo lekeni atwalilile ukulomba mu citetekelo, elatwishika iyo, pantu uutwishika aba nge bimbi lya muli bemba ilisendwa ku mwela no kusensenunwa. Na kuba, ulya muntu etila akapokelela icintu kuli Yehova; muntu wa mitima ibili, uushashangila mu mibele yakwe yonse.”—Yakobo 1:5-8.
10 Yehova Lesa takatushobaule pa kubulwa amano no kuyapepela. Lelo, akatwafwa ukushikatala mu fyo tulemona ubo bwesho. Abasumina banensu kuti batwebako amalembo yengatwafwa nelyo kuti twayasanga ilyo tulesambilila Baibolo. Napamo kuti twatungululwa no mupashi wa kwa Yehova mu nshila imbi. Shifwe wa ku muulu akatupa amano ya kwishiba ifya kucita pali ayo mesho nga ‘twatwalilila ukulomba mu citetekelo, ukukanatwishika iyo.’ Nga tuli nge bimbi lilesensenunwa ku mwela pali bemba, teti twenekela ukupokelela icili conse kuli Lesa. Mulandu nshi? Pantu ici kuti calola mu kuti tuli ne mitima ibili abapungaila mu mapepo nelyo mu nshila shimbi—na mu kutetekela mwine. Kanshi tulekabila ukuba ne citetekelo cakosa mu Cebo ca kwa Lesa na mu butungulushi citupeela. Lekeni tulande pa fya kumwenako fimo ifilanga ifyo citwafwa no kututungulula.
Icitetekelo ne Fya Kulya
11. Ukutetekele Cebo ca kwa Lesa kutupeela ukwenekela nshi ku fyo tukabila cila bushiku?
11 Ni shani nga ca kuti pali ino nshita twalibulwa ifya kulya no mwa kwikala? Ukutetekele Cebo ca kwa Lesa kutupeela ukwenekela kwa kuti Yehova akatupekanishisha ifyo tukabila cila bushiku na kwi pele pele akapeela bonse abamutemwa ifingi. (Amalumbo 72:16; Luka 11:2, 3) Ukwetetula pa fyo Yehova apeele kasesema wakwe Eliya ifya kulya mu nshita ya cipowe kuti kwatukoselesha. Inshita imbi, Lesa mu cipesha amano alengele ubunga na mafuta ifya mwanakashi umo ukukanapwa, ne fyo fyapuswishe uyo mwanakashi, mwane, na Eliya mu nshita ya cipowe. (1 Ishamfumu 17:2-16) Yehova apeele na kasesema Yeremia ifyo alekabila mu nshita abena Babele bashingile Yerusalemu. (Yeremia 37:21) Nangu ca kuti Yeremia na Eliya bakwete fye utwa kulya tunono, Yehova alibasakamene. E fyo acita na ku bamutetekela ilelo.—Mateo 6:11, 25-34.
12. Bushe icitetekelo cikatwafwa shani ukusanga ifilyo tulekabila?
12 Icitetekelo pamo no kubomfya ifishinte fya mu Baibolo tafyakatulenge ukuba ne cuma, lelo fikatwafwa ukusanga fye ifilyo tulekabila. Ku ca kumwenako: Baibolo itweba ukuba abafumacumi, abashintililwapo, abapikintika. (Amapinda 22:29; Lukala Milandu 5:18, 19; 2 Abena Korinti 8:21) Tatufwile ukusuula ubucindami bwa kupanga ishina lisuma ukukuma ku mibombele yesu. Nangu fye ni mu ncende umo incito sha malipilo yasuma shayafya, bakabomba ba bufumacumi, abakampuka, abapikintika balashukako ukucila bambi. Nangula bakabomba ba musango yo kuti bakwata fye utunono, ilingi line balakwata uto bakabila no kuumfwa bwino pantu balya ifyo babombela abene.—2 Abena Tesalonika 3:11, 12.
Icitetekelo Cilatwafwa Ukushipikisha Ubulanda
13, 14. Bushe icitetekelo citwafwa shani ukushipikisha ubulanda?
13 Icebo ca kwa Lesa cilanda fye icishinka ukuti ca cifyalilwa ukwikatwa ubulanda ilyo untu twatemwa afwa. Icikolwe ca busumino Abrahamu alooseshe imfwa ya mukashi wakwe uwatemwikwa, Sara. (Ukutendeka 23:2) Davidi aiketwe ubulanda ilyo aumfwile ukuti umwana wakwe Absalomu nafwa. (2 Samwele 18:33) Nangu fye muntu wapwililika Yesu alililile pa mfwa ya kwa cibusa wakwe Lasaro. (Yohane 11:35, 36) Ilyo umutemwikwa wesu afwa, napamo kuti twaba no bulanda bwabipisha, lelo ukutetekela amalayo ya mu Cebo ca kwa Lesa kuti kwatwafwa ukushipikisha.
14 Paulo atile, ‘nalikwata isubilo kuli Lesa, ukuti kukaba ukubuushiwa kwa balungama na bashalungama.’ (Imilimo 24:15) Tulingile ukutetekela ukupekanya kwa kwa Lesa ukwa kuti iminshipendwa ya bantu bakabuushiwa. (Yohane 5:28, 29) Pali aba pakaba Abrahamu na Sara, Isaki na Rebeka, Yakobo na Lea—bonse bene abalaala mu mfwa kabili balelolela ukubuushiwa ukwisa mu calo cipya ica kwa Lesa. (Ukutendeka 49:29-32) Ifyo kukaba ubuseko ilyo abatemwikwa bakabuushiwa ukufuma mu tulo twa mfwa pa kuti bakekale pano isonde! (Ukusokolola 20:11-15) Pali ino nshita, icitetekelo tacakapwishe ubulanda bonse, lelo cikatupalamika kuli Lesa, uutwafwa ukushipikisha ilyo twafwilwa.—Amalumbo 121:1-3; 2 Abena Korinti 1:3.
Icitetekelo Cilakosha Abakungumane Mitima
15, 16. (a) Mulandu nshi twingasosela ati ukukungumane mitima te ceni ku batetekela? (b) Cinshi cingacitwa pa lwa kukungumane mitima?
15 Icebo ca kwa Lesa cilanga no kuti nangu ni abo abatetekela kuti bakungumane mitima. Ilyo Yobo aali mu bwesho bwatapata, aumfwile kwati Lesa namulekelesha. (Yobo 29:2-5) Ukubongololwa kwa Yerusalemu no kupomonwa kwa fibumba fya uko kwalengele Nehemia ukubombomana. (Nehemia 2:1-3) Petro alibipilwe nga nshi pa numa ya kukaana Yesu ica kuti ‘alilile nga nshi.’ (Luka 22:62) Kabili Paulo acincishe abasumina banankwe mu cilonganino ca mu Tesalonika ‘ukusansamusha abakungumane mitima.’ (1 Abena Tesalonika 5:14) Kanshi, te ceni ku batetekela muno nshiku ukukungumane mitima. E ico, kuti twacita shani pa lwa kukungumana umutima?
16 Kuti twakungumana umutima pa mulandu wa mafya yabipisha tuli na yo. Ukucila ukumona amafya ngo bwafya fye bumo ubukalamba, kuti twapikulula bumo pa nshita imo ukupitila mu kubomfya ifishinte fya mu Baibolo. Ici kuti cacefyako ukukungumana umutima. Fimbi ifingafwa mibombele yalinga no kutuusha sana. Icintu cimo icashininkishiwa ni ci: Ukutetekela Lesa ne Cebo cakwe kulatwala bumupashi pa ntanshi pantu kulakosha ukushininwa kwesu ukwa kuti cine cine alatusakamana.
17. Twaishiba shani ati Yehova alatusakamana?
17 Petro atweba ubu bulayo bwa kusansamusha ati: “Iceefyeni mwi samba lya kuboko kwa maka ukwa kwa Lesa, ukuti amusansabike mu nshita yalinga; ilyo mulepoosa amasakamika yenu yonse pali wene, pantu asakamana imwe.” (1 Petro 5:6, 7) Kemba wa malumbo aimbile ati: “Yehova atungilila bonse abalewa, kabili emya bonse abakungumana.” (Amalumbo 145:14) Tufwile ukutetekela aya malayo, pantu yasangwa mu Cebo ca kwa Lesa. Nangula ukukungumana umutima kuti kwamukosela, ukwishiba ukuti amasakamika yesu yonse kuti twapoosa pali Shifwe wa ku muulu uwa kutemwa kulakosha sana icitetekelo!
Icitetekelo ne fya Kwesha Fimbi
18, 19. Bushe icitetekelo citwafwa shani ukwikala na malwele no kusansamusha abasumina banensu abalwele?
18 Kuti twalolenkana no kwesha kukalamba ukwa citetekelo cesu ilyo fwe bene nelyo abatemwikwa besu balwala icabipisha. Nangula Baibolo tailanda pa lwa kundapwa kwa mu cipesha amano ukwa Bena Kristu pamo nga Epafroditi, Timote, na Trofimu, Yehova ukwabula no kutwishika alibaafwile ukushipikisha. (Abena Filipi 2:25-30; 1 Timote 5:23; 2 Timote 4:20) Kabili, ukukuma ku “wangwo mulanda no mubusu,” kemba wa malumbo aimbile ati: “Yehova amutungilila pa busanshi bwa kutembuka: ukusendama kwakwe konse mu kulwala kwakwe musangulo bumi.” (Amalumbo 41:1-3) Bushe amashiwi ya kwa kemba wa malumbo kuti yatwafwa shani ukusansamusha abasumina banensu abalelwala?
19 Inshila imo iya kubapeelelamo ubwafwilisho bwa ku mupashi, kupepa pamo na balwele no kubapepelako. Nangula te kuti tulombe ukuundapa kwa mu cipesha amano ilelo, kuti twalomba Lesa ukubakosha ukuti bashipikishe intenda yabo no kubapa ubukose bwa ku mupashi ubukabilwa ku kushipikisha muli sho nshita sha kunakuka. Yehova akabatungilila, ne citetekelo cabo cikakoshiwa pa kupembelela inshita ilyo “umwikashi wa mu calo takasose, ati, Nindwala.” (Esaya 33:24) Mwandini mwaba icisansamushi mu kwishiba ukuti ukupitila mu kubuushiwa kwa kwa Yesu Kristu na mu Bufumu bwa kwa Lesa, abantunse ba cumfwila bakalubulwa, ukulubwilwa umuku wa limo ukufuma ku lubembu, amalwele, ne mfwa! Pali ifi filolelo fyawamisha, tuletasha Yehova, ‘ukaposha amalwele yesu yonse.’—Amalumbo 103:1-3; Ukusokolola 21:1-5.
20. Mulandu nshi cingasoselwa ukuti icitetekelo cikatwafwa ukushipikisha “inshiku sha bubi” isha bukote?
20 Icitetekelo kuti catwafwa no kushipikisha “inshiku sha bubi” isha bukote, ilyo ubutuntulu na maka fileshibantukila. (Lukala Milandu 12:1-7) Kanshi abakoloci pa kati kesu kuti bapepa nge fyapepele kemba wa malumbo uwalekota uwaimbile ati: “Ica kulolelako candi ni mwe, mwe Shikulu Yehova . . . Mwimpoosa ku nshita ya bukote, ku kupwa kwa maka yandi mwindekelesha.” (Amalumbo 71:5, 9) Kemba wa malumbo aumfwile ukuti alekabila Yehova ukumutungilila, nga filya fine fyumfwa Abena Kristu banensu abengi abakotela mu mulimo wa kwa Lesa. Pa mulandu wa citetekelo cabo, teti batwishike no kutwishika ulwa kutungilila kushifilwa ukwa maboko ya muyayaya aya kwa Yehova.—Amalango 33:27.
Twalilileni Ukutetekela Icebo ca kwa Lesa
21, 22. Nga twakwata icitetekelo, cikuma shani bucibusa bwesu na Lesa?
21 Ukutetekele mbila nsuma ne Cebo ca kwa Lesa conse kutwafwa ukupalama lyonse kuli Yehova. (Yakobo 4:8) Ca cine ukuti e Shikulwifwe Mulopwe, lelo na kabili e Kabumba wesu kabili Shifwe. (Esaya 64:8; Mateo 6:9; Imilimo 4:24) Kemba wa malumbo aimbile ati: “Ni mwe Tata, Lesa wandi, cilibwe candi icasansuka ce pusukilo!” (Amalumbo 89:26) Nga twatetekela Yehova ne Cebo cakwe icapuutwamo, na ifwe kuti twalamumona nge ‘Cilibwe cesu ice pusukilo.’ Mwandini lishuko lya kusansamusha!
22 Yehova e Wishi wa Bena Kristu bafyalwa ku mupashi pamo na banabo abakwate subilo lya pe sonde. (Abena Roma 8:15) Kabili ukutetekela Shifwe wa ku muulu takutulenga nsoni nangu panono. Davidi atile: “Ilyo tata na mayo bandekelesha, e lyo Yehova ambuula.” (Amalumbo 27:10) Kabinge, twalikwata ubu bulayo ubwa kuti: “Yehova takaleke abantu bakwe, pa mulandu we shina lyakwe likulu.”—1 Samwele 12:22.
23. Cinshi cifwaikwa nga tulefwaya ukuba na bucibusa bubelelela na Yehova?
23 Kwena, pa kuba na bucibusa bubelelela na Yehova, tufwile ukutetekele mbila nsuma no kupokelela Amalembo ukuti yaba cine cine Cebo ca kwa Lesa. (1 Abena Tesalonika 2:13) Tufwile ukutetekela Yehova umupwilapo no kuleka Icebo cakwe ukuba ulubuuto ku nshila shesu. (Amalumbo 119:105; Amapinda 3:5, 6) Icitetekelo cesu cikakula ilyo tulepepa kuli wene natucetekela mu cililishi cakwe, inkumbu, no kutungilila.
24. Cishinka nshi ica kusansamusha icaba pa Abena Roma 14:8?
24 Icitetekelo e catulengele ukuipeela kuli Lesa ku ciyayaya. Pa kuba ne citetekelo cakosa, nangu ca kuti twafwa, tuli babomfi bakwe abaipeela abakwate subilo lya kubuushiwa. Cine cine, “nga tuli abomi kabili nangu twafwa, tuli ba kwa Yehova.” (Abena Roma 14:8) Lekeni tuleibukisha ico cishinka ca kusansamusha ilyo tuletwalilila ukucetekela Icebo ca kwa Lesa no kutwalilila ukutetekele mbila nsuma.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Bushe icitetekelo cinshi, kabili mulandu nshi tukabila cene?
• Mulandu nshi cacindamina ukuti tutetekele mbila nsuma ne Cebo ca kwa Lesa conse?
• Bushe icitetekelo citwafwa shani ukupita mu fya kwesha fyalekanalekana?
• Cinshi cikatwafwa ukutwalilila ne citetekelo?
[Amepusho]
[Ifikope pe bula 12]
Yehova atungilile Yeremia na Eliya pantu bali ne citetekelo
[Ifikope pe bula 13]
Yobo, Petro, na Nehemia bali ne citetekelo cakosa
[Ifikope pe bula 15]
Pa kuba na bucibusa bubelelela na Yehova, tufwile ukutetekele mbila nsuma