‘Beni no Kutemwana’

“Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.”—YOHANE 13:35.

1. Mibele nshi Yesu akomailepo ilyo kwashele inshita inono pa ntanshi talafwa?

“MWE twana.” (Yohane 13:33) Ayo e mashiwi ya citemwishi Yesu abomfeshe pa kulanda ku batumwa bakwe pa cungulo bushiku pa ntanshi ya mfwa yakwe. Tatwamonako pambi mu Malandwe apalembwa ukuti Yesu alitalile abomfya aya mashiwi ya citemwishi inshita na imbi pa kulanda na bene. Lelo, pali bulya bushiku bwaibela, alikuntilwe ku mutima ica kuti abomfeshe aya mashiwi ya citemwishi ku kulanga ukutemwa kwashika atemenwe abakonshi bakwe. Na kuba, bulya bushiku, Yesu alandile pa kutemwa imiku mupepi na 30. Mulandu nshi akomailile sana pali iyi mibele?

2. Mulandu nshi ukulangila ukutemwa kwacindamina sana ku Bena Kristu?

² Yesu alilondolwele ico ukutemwa kwacindamina sana. Atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” (Yohane 13:35; 15:12, 17) Ukuba umukonshi wa kwa Kristu kwalikatana sana no kutemwa aba bwananyina. Icishibisha Abena Kristu ba cine te mifwalile yaibela nelyo imyata iyeni, lelo kutemwa uko batemwana. Ukuba no yu musango wapulamo uwa kutemwa e ca bubili pa fifwaikwa ifikalamba fitatu ifya kuba umusambi wa kwa Kristu ifilumbwilwe ku kutendeka kwa cipande cafumako. Cinshi cikatwafwa ukutwalilila ukufishapo ici cifwaikwa?

‘Ukutwalilila Ukucishapo’

3. Kukonkomesha nshi pa lwa kutemwa uko umutumwa Paulo apeele?

³ Nga fintu cali ku bakonshi ba kwa Kristu mu myaka ya kwamba, uku kutemwa  kwapulamo kulamonwa pa kati ka basambi bene bene aba kwa Kristu. Umutumwa Paulo alembeele ku Abena Kristu ba kubalilapo ati: “Ulwa kutemwa aba bwananyina, tamukabilo kuti tumulembele, pantu imwe bene musambilishiwa kuli Lesa ukutemwana; kabili, na kuba, e fyo mucita ku ba bwananyina bonse.” Nangu ni fyo, Paulo asosele no kuti: “Mutwalilile ukucishapo.” (1 Abena Tesalonika 3:12; 4:9, 10) Na ifwe tulekabila ukumfwila ukukonkomesha kwa kwa Paulo no kwesha ukutemwana ‘mu kucishapo.’

4. Ukulingana na Paulo na Yesu, ni bani tulingile ukwangwako mu kuibela?

⁴ Muli kalata umo wine uwapuutwamo, Paulo akoseleshe abasumina banankwe ‘ukusansamusha abakungumane mitima’ no ‘kutungilila abanaka.’ (1 Abena Tesalonika 5:14) Pa nshita imbi, acinkwileko Abena Kristu ukuti ‘abakosa bafwile ukusende fya kunakuka fya bashakosa.’ (Abena Roma 15:1) Yesu na o apeele amafundisho pa fya kwafwa abanakuka. Pa numa ya kusobela ukuti pa bushiku bwa kwikatwa kwakwe Petro aali no kumusha, Yesu aebele Petro ati: “Ilyo ukapilibuka, ukakoseleshe bamunonko.” Mulandu nshi? Pantu na bo baali no kusha Yesu e ico baali no kukabila ubwafwilisho. (Luka 22:32; Yohane 21:15-17) E ico, Icebo ca kwa Lesa citweba ukutemwa abanakuka lwa ku mupashi na baleka ukubishanya ne cilonganino ca Bwina Kristu. (AbaHebere 12:12) Mulandu nshi tulingile ukucitile fyo? Ifilangililo fibili ifyaumfwika ifyalandile Yesu fyalatwasuka.

Impaanga Yalubile ne Ndalama Yalubile

5, 6. (a) Filangililo nshi fibili ifipi ifyo Yesu ashimike? (b) Cinshi ifi filangililo fisokolola pali Yehova?

⁵ Pa kusambilisha bakoomfwa wakwe ifyo Yehova amona abaluba, Yesu alandile ifilangililo ifipi fibili. Cimo cali pa mucemi. Yesu atile: “Muntu nshi pali imwe uwakwate mpaanga umwanda umo (100), ilyo alufyapo imo, takashe amakumi pabula na pabula (99) mu matololo no kuya ku kufwaya iilubile mpaka aisange? Kabili ilyo aisanga, aibika pa mabeya yakwe no kusekelela. Awe ilyo afika ku mwakwe, aita ifibusa fyakwe na bena mupalamano, alabeba ati, ‘Sekeleleni na ine, pantu ninsange mpaanga yandi iyalubile. Ndemweba, nati, e fyo kukabo kusekelela mu muulu pa mubembu umo uwalapila ukucila pa balungami amakumi pabula na pabula (99) abashikabila kulapila.”—Luka 15:4-7.

⁶ Icilangililo ca bubili cali pa mwanakashi. Yesu atile: “Mwanakashi nshi uukwete ndalama sha drakima ikumi (10), nga alufyapo drakima imo, tasanika inyali no kupyanga mu ng’anda no kufwailisha mpaka aisanga? Kabili ilyo aisanga, aita abanakashi ifibusa fyakwe na bena mupalamano, ati, ‘Sekeleleni na ine, pantu ninsange ndalama ya drakima iyo nacilufya.’ E ico ndemweba, nati, palaba ukusekelela pali bamalaika ba kwa Lesa pa mubembu umo uwalapila.”—Luka 15:8-10.

7. Masambililo nshi yabili icilangililo ca mpaanga yalubile ne ca ndalama yalubile fitusambilisha?

⁷ Cinshi twingasambilila kuli fi filangililo ifipi? Fitulanga (1) ifyo tulingile ukuumfwa pali abo banakuka na (2) ifyo tulingile ukucita ku kubaafwa. Natulande pali fi fishinka.

Icaluba Lelo Icacindamikwa

8. (a) Bushe umucemi no mwanakashi bacitile shani pa fyo balufishe? (b) Cinshi ifyo bacitile fitweba pa fyo balemona ifyo balufishe?

⁸ Mu filangililo fyonse fibili pali icalubile, lelo moneni ifyacitile abalufishe ifi fintu. Umucemi tatile: ‘Yanshi impaanga imo ilyo ncili ninkwata 99? Cili fye bwino nangu taimoneke.’ Umwanakashi tatile: ‘Cinshi ningasakamikilwa pa ndalama imo? Cili fye bwino apo ncili ninkwata indalama 9.’ Lelo, umucemi alisapike impaanga yakwe kwati e mpaanga fye imo akwete. Umwanakashi alibipilwe pa kulufya indalama yakwe kwati takwete shimbi. Muli fi filangililo fibili icalubile calemonwa icacindama ku mwine. Cinshi ici cilangilila?

9. Bushe ukwangwako kwa mucemi no mwanakashi cinshi kulangilila?

 ⁹ Moneni ifyo Yesu asondwelela pali fi fibili ati: “E fyo kukabo kusekelela mu muulu pa mubembu umo uwalapila” na kabili ati “e ico ndemweba, nati, palaba ukusekelela pali bamalaika ba kwa Lesa pa mubembu umo uwalapila.” Kanshi, ukwangwako kwa mucemi no mwanakashi kulangililako panono ifyo Yehova ne fibumbwa fyakwe ifya ku muulu bayumfwa. Kwati fye fintu icalubile calemonwa icacindama mu menso ya mucemi no mwanakashi, e fyo no wasensenunwa uwaleko kubishanya na bantu ba kwa Lesa atwalilila ukuba uwacindama mu menso ya kwa Yehova. (Yeremia 31:3) Abantu ba musango yo kuti baba abanakuka lwa ku mupashi, lelo tacipilibula ukuti ni bacipondoka. Te mulandu no kunakuka kwabo, napamo kuti baleesha no kulacitako ifyo Yehova afwaya. (Amalumbo 119:176; Imilimo 15:29) E ico, nga fintu cali ku kale, Yehova alakokola “ukubapoosa ukubafumya pa cinso cakwe.”—2 Ishamfumu 13:23.

10, 11. (a) Bushe tufwaya ukumona shani abasensenunwa ukufuma mu cilonganino? (b) Ukulingana ne filangililo fya kwa Yesu fibili, kuti twalanga shani ukwangwako kwesu?

¹⁰ Nge fyaba Yehova na Yesu, na ifwe twalyangwako sana ku banakuka abapuswa ku kulongana kwa Bwina Kristu. (Esekiele 34:16; Luka 19:10) Tatumona uwanakuka lwa ku mupashi nge mpaanga yaluba ukuti calaala capwa takapuupuutuke. Tatutila: ‘Mulandu nshi uwa kusakamikilwa pa wanakuka umo fye? Icilonganino cilecita fye bwino nangu talimo.’ Lelo, tumona abasensenunwa lelo abalefwaya ukubwela nga fintu Yehova abamona ukuti balicindama.

¹¹ Lelo, kuti twalanga shani ukuti tuleangwako? Ifilangililo fya kwa Yesu fibili filanga ifyo twingacite fyo (1) pa kuitendekelako, (2) pa kuba abanakilila, na (3) pa kuba no mukoosha. Lekeni tulande pali ishi mbali pale pale.

Ukuitendekelako

12. Bushe amashiwi ya kuti “ukuya ku kufwaya iilubile” cinshi yatweba pa lwa mibele ya mucemi?

¹² Mu cilangililo ca kubalilapo pali ifi fibili, Yesu atila umucemi aali no “kuya ku kufwaya iilubile.” Umucemi aitendekelako no kusapika impaanga ilubile. Amafya, ubusanso, ne ntamfu tafimulenga ukukanacite fyo. Lelo, akosapo ‘mpaka aisanga.’—Luka 15:4.

13. Bushe abantu ba busumino aba ku kale balecita shani ku banakuka, kabili kuti twapashanya shani ifya kumwenako fya mu Baibolo ifya musango yo?

¹³ E fyo caba na pa kwafwa umuntu ulekabila ukukoselesha, kano uwakosa e waitendekelako. Abantu ba busumino aba ku kale balishibe ci. Ku ca kumwenako, ilyo Yonatani, umwana wa Mfumu Shauli, amwene ukuti cibusa wakwe uwa pa mutima Davidi alekabila ukukoselesha, Yonatani “aliimine, aile kuli Davidi mu Horesha, alakoselesha no kuboko kwakwe muli Lesa.” (1 Samwele 23:15, 16) Ilyo papitile imyaka iingi, lintu Umulashi Nehemia amwene ukuti bamunyina bamo abaYuda balinakwike, na o wine ‘aliimine’ no kubakoselesha ‘ukwibukisha Shikulu.’ (Nehemia 4:14) Na ifwe lelo tulefwaya ‘ukwima’—e kutila ukuitendekelako—ukukosha abanakuka. Lelo ni bani mu cilonganino abalingile ukucite fyo?

14. Ni bani mu cilonganino ca Bwina Kristu abafwile ukwafwa abanakuka?

 ¹⁴ Baeluda ba Bwina Kristu maka maka, e bakwata umulimo wa ‘kukosha amaboko ayatompoka, no kulenga amakufi ayatetema ukutalila’ no kweba “abakubauke mitima [ati], Koseni, mwilatiina.” (Esaya 35:3, 4; 1 Petro 5:1, 2) Lelo, moneni ukuti ukukonkomesha kwa kwa Paulo ukwa ‘kusansamusha abakungumane mitima’ no ‘kutungilila abanaka’ takwalungatikwe fye kuli baeluda beka. Lelo, amashiwi ya kwa Paulo yalungatikwe “ku cilonganino ca bena Tesalonika” conse. (1 Abena Tesalonika 1:1; 5:14) Ukwafwa abanakuka kanshi mulimo wa Bena Kristu bonse. Pamo nga ulya mucemi mu cilangililo, Umwina Kristu umo umo alingile ukuitendekelako ‘ukuya ku kufwaya uulubile.’ Kwena, ici cibomba bwino sana ukupitila mu kwikatana na baeluda. Bushe kuti mwacitapo fimo ku kwafwa uwanakuka mu cilonganino cenu?

Beni Abanakilila

15. Mulandu nshi napamo umucemi acitile ifintu mu nshila ilondolwelwe?

¹⁵ Cinshi umucemi acita ilyo asanga impaanga yalubile? “Aibika pa mabeya yakwe.” (Luka 15:5) Mwandini ico cishinka ca kufika pa mutima kabili icakatama! Napamo impaanga yalelubantika fye pa nshiku ishingi akasuba no bushiku mu ncende ishaishiba, nalimo uko ingasanswa ku nkalamo. (Yobo 38:39, 40) Ukwabula no kutwishika impaanga ilanakuka ku kubulwa ifya kulya. Ilaba iyabongoteka ica kuti ku maka ya iko yeka teti icimfye ifipindami ingalolenkana na fyo pa kubwelela ku mukuni. E ico, umucemi alenama, alemya impaanga mu kunakilila, no kuisenda ukupita mu fipindami fyonse ukubwelela ku mukuni. Kuti twacita shani pa kulanga uku kusakamana kwa uyu mucemi?

16. Mulandu nshi tulingile ukubela no kunakilila uko umucemi aali na ko ku mpaanga yalubile?

¹⁶ Umuntu uwaleko kubishanya ne cilonganino napamo kuti abongoteka lwa ku mupashi. Ukupala impaanga yataluka ku mucemi, umuntu wa musango yo napamo kuti alelubantika muli cino calo cabamo amasanso. Ukwabulo bucingo bupayanishiwa no mukuni, e kutila icilonganino ca Bwina Kristu, alasansalikwa sana ku kusansa kwa kwa Kaseebanya, “[uwendauka] nge nkalamo iilebuluma, iilefwaya untu ingalya.” (1 Petro 5:8) Kabili alanakuka pa mulandu wa kubulwe fya kulya fya ku mupashi. E ico, pa lwakwe, napamo alaba uwanakuka ica kuti teti acimfye ifipindami engalolenkana na fyo ilyo alebwelela ku cilonganino. Kanshi, tulekabila ukucita nga fwe bainama, ukwimya uwanakuka mu kunakilila, no kumusenda ukubwelelamo. (Abena Galatia 6:2) Kuti twacita shani ifyo?

17. Kuti twapashanya shani umutumwa Paulo ilyo tuletandalila uwanaka?

¹⁷ Umutumwa Paulo atile: “Ngo muntu ali uwanaka, bushe na ine nshinaka pamo nankwe?” (2 Abena Korinti 11:29, The New English Bible; 1 Abena Korinti 9:22) Paulo alelangulukilako  abantu, ukusanshako abanaka. Na ifwe tulefwaya ukulangulukilako abanaka mu nshila imo ine. Ilyo muletandalila Umwina Kristu wanaka lwa ku mupashi, mwebeni ukuti alicindama mu menso ya kwa Yehova kabili alitemwikwa kabili alafulukwa ku Nte shinankwe. (1 Abena Tesalonika 2:17) Lekeni eshibe ukuti kuti baitemenwa ukumwafwa kabili balaitemenwa ukuba kuli wene “munyina afyalilwo kumanama.” (Amapinda 17:17; Amalumbo 34:18) Amashiwi yesu aya kufuma ku mutima napamo mu kunakilila kabili panono panono kuti yamukoselesha mpaka asuka abwela ku mukuni. Cinshi tufwile ukukonkeshapo? Icilangililo ca mwanakashi walufishe indalama cilatwafwa.

Beni no Mukoosha

18. (a) Mulandu nshi umwanakashi mu cilangililo ashalekelepo fye? (b) Mukoosha wa musango nshi ulya mwanakashi abikileko, kabili caishileba shani?

¹⁸ Ulya mwanakashi walufishe indalama alishibe ukuti cali no kwafya lelo kwena aali no kuisanga. Iyo ndalama aiponena mu mpanga yafumba nelyo mu cishiba cashika, ica matipa, nga alekele fye ukuti nailubilila. Lelo, pa kwishiba ukuti indalama ifwile ili fye mu ng’anda yakwe, no kuti kuti aisanga, atendeka ukufwayafwaya no mukoosha. (Luka 15:8) Intanshi, asanika ilampi ku kuleka mu ng’anda mubuute. Lyene, apyanga mu ng’anda ku cipyango, alesubila ukuumfwa uko yalakafya icongo. Mu kupelako, afwayafwaya incende shonse ishashingama mpaka ilampi lyasanika no kubelebesha indalama. Umukoosha wa mwanakashi walambulwa!

19. Masambililo nshi pa lwa kwafwa abanaka ayo twingasambilila ku fyacitile umwanakashi wa mu cilangililo ca ndalama yalubile?

¹⁹ Nga fintu ici cishinka ca cilangililo ciletucinkulako, umulimo wa mu Malembo uwa kwafwa Abena Kristu banaka te untu tushingakumamo ukubomba. Lelo, twalishiba no kuti ufwaya ukubombesha. Na kabushe, umutumwa Paulo aebele baeluda ba ku Efese ati: “Ku kucucutika mufwile ukwafwa abanaka.” (Imilimo 20:35a) Ibukisheni ukuti ulya mwanakashi tasangile indalama pa kufwaya fye lubombalubomba, mumo mumo fye. Iyo, ico aisangile ni co alesokota monse fye “mpaka aisanga.” Na ifwe bene, ilyo tulefwaya ukubwesha uwanakuka lwa ku mupashi, tufwile ukuba no mukoosha mu kuba no buyo. Cinshi twingacita?

20. Cinshi cingacitwa ku kwafwa abanakuka?

²⁰ Kuti twayafwa shani uwanakuka ukuba ne citetekelo no kutasha? Isambililo lya Baibolo mu lupapulo lwa Bwina Kristu ulwalinga e lingabomba bwino. Cine cine, ukutungulula isambililo lya Baibolo no muntu wanakuka kutulenga ukumwafwa lyonse kabili umupwilapo. Napamo kangalila wa mulimo e wingeshiba bwino uwingafikapo ukumwafwa. Napamo kuti atubulula ifyebo filingile ukusambililwa no lupapulo lwingamuwamina sana. Nga fintu fye umwanakashi wa mu cilangililo abomfya  ifibombelo fya kumwafwa ukufwaya, na ifwe ilelo twalikwata ifya kubomfya ifya kutwafwa ukupwishishisha umulimo Lesa atupeela uwa kwafwa abanakuka. Ifibombelo fyesu fibili ifipya, nelyo impapulo, fikabomba bwino sana ku kwafwa abanakuka. Ifi fili fitabo fya Pepeni Lesa Wine Wine Eka na Palameni Kuli Yehova. *

21. Bushe ukwafwa abanakuka kuletela shani bonse amapaalo?

²¹ Ukwafwa abanakuka kulaletela bonse amapaalo. Uleafwiwa alaba ne nsansa pa kwikatana cipya cipya ne fibusa fya cine. Tulaba no buseko bwa ku mutima ubo bufuma fye mu kupeela. (Luka 15:6, 9; Imilimo 20:35b) Icitemwishi cilakula mu cilonganino ilyo umo na umo uwa mu cilonganino aangwa bambi mu kutemwa. Ne cacilapo, amalumbo yaya ku Bacemi besu abasakamana, e kutila Yehova na Yesu, ilyo ukufwaya kwabo ukwa kwafwa abanakuka kumonekela mu babomfi babo aba pe sonde. (Amalumbo 72:12-14; Mateo 11:28-30; 1 Abena Korinti 11:1; Abena Efese 5:1) Kanshi kwaba ifya kutucincisha ukutwalilila ‘ukuba no kutemwana’!

[Futunoti]

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Mulandu nshi ukulangila ukutemwa kufwaikilwa kuli ifwe umo umo?

• Mulandu nshi tulingile ukutemenwa abanakuka?

• Masambililo nshi ifilangililo fya mpaanga yalubile ne ndalama yalubile fitusambilisha?

• Fintu nshi fingabomba ifyo twingacita ku kwafwa uwanakuka?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 16, 17]

Mu kwafwa abanakuka, tulaitendekelako kabili tuba abanakilila kabili aba mukoosha

[Icikope pe bula 16, 17]

Ukwafwa abanakuka kulaletela bonse amapaalo