Ifya Kumona Incito Mu Nshila Yalinga

MULI cino calo umo amakwebo yakosele sana, umuli ukucimfyanya kwa bufumfuntungu, ne fya kupangapanga fishaifulila, abengi tabacankwa ukuya ku ncito cila bushiku. Lelo, tufwile ukuipakisha incito. Mulandu nshi? Pantu twalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa—kabili Lesa alacankilwa imilimo yakwe. Ku ca kumwenako, ilyo apitulwike mu fyo acitile pa mpela ya “nshiku” 6 isha kubumba ifintu, nelyo ifiputulwa fya nshita ifitali, Ukutendeka 1:31 kutila, “Lesa amwene conse ico acitile, kabili, moneni, naciwamisha.”

Ukwabula no kutwishika, ifi Yehova atemwa incito e calenga ukuti aleitwa ati “Lesa wa nsansa.” (1 Timote 1:11) Bushe tacilimo amano ukuti nga twamupashanya sana e lyo twingaba ne nsansa sana? Solomone, Imfumu ya Israele wa ku kale, iyalekuula no kuteyanya bwino ifintu, yalembele pali ici ati: “Umuntu onse alye, no kunwa, no kumone cisuma mu kucucutika kwakwe konse, e ca bupe ca kwa Lesa.”—Lukala Milandu 3:13.

Ukumona incito bwino kabili mu kulinga muli cino calo umo imilimo ilealuka lubilo lubilo, kuti kwayafya. Lelo, Yehova Lesa alapaala abakonka ubutungulushi bwakwe ubwa kutemwa. (Amalumbo 119:99, 100) Aba musango yo baba babomfi bacindikwa kabili abacetekelwa. E co, ilingi tababatamfya incito. Na kabili balasambilila ukumona ukuti ico babela pano calo ne co babombela te kusanga fye umwa kulila lelo fya bumupashi. Ici cilabafwa ukupingulapo bwino mu bumi no kumona ukuti icileta insansa no mutelelwe te ncito umo abomba nelyo iyo engengila iyo ilingi ipwa ukwabula no kwenekela. (Mateo 6:31-33; 1 Abena Korinti 2:14, 15) Kabili ici cilenga bene ukusenda incito ifyo ifwile ukuba.

Lundululeni Imibele Iisekesha Lesa pa lwa Ncito

Abantu bamo balyobelwa ne ncito, balacindamika sana incito pali fyonse. Bamo balolela fye ukuti benuke no kuya ku ng’anda. Bushe tulingile ukumona shani incito? Baibolo  yayasuka aiti: “Ulupi lumo ulwa kutusha lusuma ukucile ndupi shibili isha kucucutika no kufuluko mwela.” (Lukala Milandu 4:6) Na kuba ukucishamo ukubombesha nelyo ukubomba pa nshita iitali sana, takuleta fisuma, kuleta fye amafya—“kufuluko mwela” ukwa fye. Mulandu nshi? Pantu kuti twaonaula ifintu fine ifituletela insansa sana: ukumfwana kwesu no lupwa e lyo ne fibusa, bumupashi bwesu, ubutuntulu bwesu lwa ku mubili, e lyo no kucefye nshiku shesu isha bumi. (1 Timote 6:9, 10) Icalinga, kwikushiwa ne fikwata finono pamo no kuba no mutende, ukucila ukukwata imilimo ishaifulila no kuba ne fikansa na macushi.

Nangu line Baibolo ilakoselesha ukukanacishamo, taisuminisha ubunang’ani. (Amapinda 20:4) Ubunang’ani bulonaula umucinshi twaipeela na uuntu bambi batupeela. Ne cabipisha bulonaula bucibusa bwesu na Lesa. Baibolo ilandilapo fye ati uukaana ukubomba no kulya elalya ifyo bambi bateyenye. (2 Abena Tesalonika 3:10) Lelo, afwile ukwalula inshila shakwe no kubombesha, ne ci cikalenga akaleipekanisha no kupekanisha ulupwa lwakwe mu mucinshi. Nga alebombesha kuti ayafwa na bambi abalekabila icine cine—icintu Icebo ca kwa Lesa cikoselesha.—Amapinda 21:25, 26; Abena Efese 4:28.

Ukukanshiwa Ukutemwa Incito Ukufuma ku Bwaice

Imibombele isuma taiisa fye iyine; umo afwile ukusambilila yene ilyo acili umwaice. E ico, Baibolo ikonkomesha abafyashi ati: “Kanshisho mwaice umo afwile ukubela, ilyo akakota takafumemo.” (Amapinda 22:6) Abafyashi ba mano balemikila abana babo ica kumwenako cisuma mu mibombele yabo kabili batendeka ukubakansha ilyo bacili abanono pa kubapeela imilimo ya kubomba pa ng’anda iilingile umushinku wabo. Nangu ca kuti abana kuti balefulwa pa kubomba imilimo imo, bakalaimona abene ukuti balicindama mu lupwa lwabo—maka maka bashibo na banyinabo nga balebatasha pa milimo isuma balebomba. Ku ca bulanda, abafyashi bamo balabombela abana babo imilimo yonse fye, napamo bena bamona kwati e kuba ne cikuuku. Abafyashi ba musango yo bafwile ukutontonkanya pe lembo lya Amapinda 29:21, ilitila: “Uulemyo musha wakwe [nelyo umwana]  ukutula pa bwaice, pa numa kuti aba ni mpyani yakwe.”

Kabili abafyashi baangwako balapoosa sana amano ku masomo ya bana, ukubakoselesha ukusambilila no kubombesha ilyo bali pa sukulu. Ici kuti canonsha abacaice ku ntanshi ilyo bakafwaya ukutendeka incito.

Beni aba Mano pa Kusala Incito

Nangu ca kutila Baibolo taitweba incito tufwile ukwingila, yalitupeela ifishinte fisuma ifya kukonka pa kuti twilafilwa ukulunduluka lwa ku mupashi, ukubombela Lesa no kubomba imilimo imbi iyacindama. Ku ca kumwenako, umutumwa Paulo alembele ati: “Naipipe nshita iyashalako. . . . ababomfya cino calo babe nga bashicibomfya sana; pantu imibele ya pano calo ileyaluka.” (1 Abena Korinti 7:29-31) Tapali icishingafumapo nelyo icishingaaluka muli buno bwikashi. Ukupoosa inshita yesu yonse na maka kuli buno bwikashi cimo no kusungila ifyuma twanonka mu bumi bwesu bonse mu ng’anda yakuulwa mu ncende iibunda. Mwandi uko kuti kwaba kusunga ifyuma ukwabulamo amano!

AmaBaibolo yambi yapilibula ‘ukukanacibomfya sana’ ati “Ukukanaobelwa muli cene” no “kukanayangwa cene umupwilapo.” (The Jerusalem Bible; Today’s English Version) Aba mano tabalaba cishinka ca kuti inshita ya buno bwikashi “naipipa” no kuti “ukobelwa” nelyo “ukwangwa sana” buno bwikashi kukatuletelela kabili tukalila ne ca tukolele.—1 Yohane 2:15-17.

‘Lesa Takamushe Nakalya’

Yehova alishiba ifyo tukabila ukucila na fwe bene. Alishiba ne nshita tulimo mu kufishapo kwa bufwayo bwakwe. E co, atucinkulako ati: “Imikalile yenu ibe iishatemwa ndalama, lelo muteke imitima ku fintu ifilipo. Pantu [Lesa] atila: ‘Nshakakushe nakalya nangu kukulekelesha nakalya.’” (AbaHebere 13:5) Mwandini aya mashiwi ya kukoselesha! Yesu alipashenye icikuuku Lesa ali na co ku bantu bakwe. E co mu lyashi lyakwe ilyalumbuka ilya pa Lupili asambilishishe sana abasambi bakwe pa fyo balingile ukumona incito ne fyuma.—Mateo 6:19-33.

Inte sha kwa Yehova balatukuta ukukonka ifyo fisambilisho. Ku ca kumwenako, ilyo umukalamba wa ncito aebele Inte, uwaishiba ifya malaiti, ukulundako amaawala ya kubomba lyonse, umubomfi alikeene apo pene fye. Mulandu nshi? Pantu talefwaya incito ukonaula inshita alebomfya ukuba no lupwa ne yo alecita ifya ku mupashi. Apo ali mubomfi musuma sana kabili uwacetekelwa, umukalamba wa ncito alikonkele ico alefwaya. Kwena, te lyonse cibe fi, kabili umo napamo kuti afwaya fye incito imbi pa kuti fye alecita ifintu fyalinga mu mikalile yakwe. Lelo, abacetekela Yehova umupwilapo ilingi basanga ukuti imibele yabo iisuma pa ncito no kukonka amafunde kulenga ababengishe ncito ukubatemwa.—Amapinda 3:5, 6.

Ilyo Incito Shonse Shikawama

Muli buno bwikashi bushapwililika, lyonse kukalaba amafya ne fya mankumanya pa ncito na pa kufwaya incito. Nakuba ifintu kuti  fyabipilako ilyo ifya kupumfyanya icalo filefulilako no bunonshi bwa calo bulealuka aluka nelyo ukuwa. Lelo, ifi fyonse fya pa nshita fye iinono. Nomba line fye, takwakabe uushakakwate ncito. Na kabili, tukalaipakisha ukubomba kabili incito ikalatuletela insansa. Bushe ico kuti cacitika shani? Cinshi cikaleta uko kwaluka?

Yehova alandile pali iyo nshita ukupitila muli kasesema Esaya. Atile: “Ndelenge myulu ipya, ne calo cipya! Ifya ntanshi tafyakebukishiwe, tafyakabukuluke mu mutima.” (Esaya 65:17) Alelanda pa buteko bwakwe ubupya, ubukaleta ubwikashi bupya ubwa bantunse kabili ubwapusana na buno umupwilapo.—Daniele 2:44.

Ukukuma ku fyo abantu bakekala no kubomba, ukusesema kwatwalilila ati: “Bakakuula amayanda no kwikalamo, bakalima na mabala ya myangashi no kulye fisabo fya yako; tabakakuule na bambi abekalamo, tabakalime na bambi abalyako; pantu inshiku sha bantu bandi shikaba nge nshiku sha muti, ne milimo ya minwe yabo abasalwa bandi bakasekelamo pa myaka iingi; tabakacucutikile ibusha, nangu kufyalila abana itentula, pantu bene bufyashi bwa bapaalwa ba kwa Yehova, na bafuma mu nda shabo bakaba pamo na bo.”—Esaya 65:21-23.

Mwandini icalo cipya ico Lesa akaleta cikaalula sana ifintu! Bushe tamufwaya ukwisaikala mu calo ca musango yo, umo ‘mushakalecucutikile busha’ lelo, mukaipakisha umupwilapo “ifisabo” fya milimo yenu? Lelo, moneni abakaipakisha ayo mapaalo: “Bufyashi bwa bapaalwa ba kwa Yehova.” Kuti mwaba pa “bapaalwa” pa kusambilila pali Yehova no kukonka ifyo afwaya. Yesu atile: “Awe ubu e bumi bwa muyayaya, ukuti baleishiba imwe, mwe Lesa wa cine mweka, no yo mwatumine, Yesu Kristu.” (Yohane 17:3) Inte sha kwa Yehova kuti batemwa ukumwafwa ukunonka uko kwishiba kutwala ku mweo pa kutantika ukusambilila nenu Icebo ca kwa Lesa, Baibolo.

[Akabokoshi pe bula 6]

“BALAFWAIKWA SANA”

Baibolo itila: “Conse ico mulecita, citeni no mweo onse nga kuli Yehova, kabili te ku bantu iyo.” (Abena Kolose 3:23) Ukwabula ukutwishika, uukonka ici cishinte cishaiwamina pa kubomba akaba mubomfi uo abengisha incito bafwaisha. E mulandu wine, mu citabo cakwe ica How to Be Invisible, J. J. Luna afundile abalefwaya aba kwingisha incito ukufwaya aba mu mipepele imo, lelo atile: “Icicitika ca kuti ilingi tufwaya ukwingisha Inte [sha kwa Yehova].” Cimo ico atile e cilenga, ca kuti balishibikwa ukuti bafumacumi, kabili ico e cilenga ukuti “balefwaikwa sana” mu ncito shalekanalekana.

[Ifikope pe bula 5]

Ukulinga inshita ya kubomba incito ne ya kucita ifya ku mupashi ne ya kukokoloka kulaleeta insansa