“Muletwalisha”
“Muletwalisha”
“Muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.”—Yohane 15:8.
1. (a) Cinshi cifwaikwa pa kuba umusambi ico Yesu aebele abatumwa bakwe? (b) Cipusho nshi tulingile ukuipusha?
CALI ni pa cungulo bushiku ilyo talafwa. Yesu alilubwileko inshita ikalamba ukukoselesha abatumwa bakwe pa kulanda na bo mu kufumaluka. Iyi nshita, ifwile yalicilile ubushiku pa kati, lelo Yesu, pa kucincishiwa ku kutemwa abanankwe ba pa mutima, akonkenyepo fye ukulanda. Lyene, mu kulanshanya mwine, abacinkwileko ulwa cintu na cimbi icifwaikwa ico balekabila ukufishapo nga bali no kutwalilila ukuba abasambi bakwe. Atile: “Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.” (Yohane 15:8) Bushe ifwe ilelo tulafikapo pali ifi fifwaikwa fya kuba abasambi? Calola mwi ‘ukutwalisha’? Pa kusanga ifyasuko, natubwelele kuli kulya kulanshanya kwa cilya cungulo bushiku.
2. Cilangililo nshi ica pa fisabo ico Yesu ashimike mu cungulo bushiku catangilile imfwa yakwe?
2 Ukupanda amano kwa kutwale fisabo kwaba mu cilangililo ico Yesu ashimikile abatumwa bakwe. Atile: “Nine mwangashi wine wine, na Tata e mulimi. Umusambo onse uwaba muli ine uushitwale fisabo, alaukontolako, na onse uutwale fisabo alautungwila, ukuti utwalishe. Imwe mwalisanguluka kale pa mulandu wa cebo ico nalanda kuli imwe. Ikaleni muli ine, na ine muli imwe. Ifyo umusambo te kuti utwale ifisabo uwine weka, kano waikala mu mwangashi, ifyo fine na imwe te kuti mutwale, kano mwaikala muli ine. Nine mwangashi, imwe muli misambo. . . . Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine. Ifyo Tata antemwa, na ine e fyo natemwa imwe, ikaleni mu kutemwa kwandi. Nga mwabaka amafunde yandi, mukekala mu kutemwa kwandi.”—Yohane 15:1-10.
3. Cinshi abakonshi ba kwa Yesu bafwile ukucita nga bali no kutwala ifisabo?
3 Muli ci cilangililo Yehova e Mulimi, Yesu e mwangashi, na batumwa abo Yesu alelandako e misambo. Lyonse abatumwa nga baletukuta ‘ukwikala’ muli Yesu, bali no kutwale fisabo. Lyene Yesu alondolwele ifyo abatumwa bali no kusungilila uku kwikatana kwacindama ati: “Nga mwabaka amafunde yandi, mukekala mu kutemwa kwandi.” Ku ntanshi, umutumwa Yohane alembele amashiwi yapalako ku Bena Kristu banankwe ati: “Uubaka amafunde [ya kwa Kristu] aikalilila muli wene.” * (1 Yohane 2:24; 3:24) Kanshi pa kubaka amafunde ya kwa Kristu, abakonshi bakwe bali no kwikalilila muli wene, kabili uko kwikalilila muli wene kubalenga ukutwala ifisabo. Musango nshi uwa fisabo tulekabila ukutwala?
Ishuko lya Kukula
4. Cinshi twingasambilila ku fyo Yehova ‘akontola’ umusambo onse uushitwala fisabo?
4 Mu cilangililo ca mwangashi, Yehova ‘alakontola,’ nelyo ukusaila umusambo nga tauletwale fisabo. Cinshi ici ciletusambilisha? Ciletusambilisha ukuti abasambi bonse bafwile ukutwala ifisabo e lyo no kuti kuti batwala, te mulandu ne mibele nelyo ukupelebela kumo kumo. Na kabushe, kuti capinkana ne mibele ya kwa Yehova iya kutemwa ‘ukukontola,’ nelyo ukusuula, umusambi wa kwa Kristu pa kufilwa fye ukubomba fimo ifyo ashingakumamo.—Amalumbo 103:14; Abena Kolose 3:23; 1 Yohane 5:3.
5. (a) Bushe icilangililo ca kwa Yesu cilanga shani ukuti kuti twalunduluka mu kutwale fisabo? (b) Musango nshi ubili uwa fisabo tuli no kulandapo?
5 Icilangililo ca kwa Yesu ica mwangashi calanga no kuti ukulingana ne mibele yesu, tufwile ukufwayako amashuko ya kukula mu busambi bwesu. Moneni ifyo Yesu alondolola: “Umusambo onse uwaba muli ine uushitwale fisabo, alaukontolako, na onse uutwale fisabo alautungwila, ukuti utwalishe.” (Yohane 15:2) Ku mpela ya cilangililo, Yesu acincishe abakonshi bakwe ‘ukutwalisha.’ (Icikomo 8) Calola mwi ici? Pamo nga basambi, tatulingile ukuba no muleketela nangu panono. (Ukusokolola 3:14, 15, 19) Lelo, tufwile ukufwayako inshila sha kutwalilamo ifisabo fyafulilako. Fisabo nshi tufwile ukutukuta ukutwalisha? Fyaba (1) “ifisabo fya mupashi” na (2) ifisabo fya Bufumu.—Abena Galatia 5:22, 23; Mateo 24:14.
Ifisabo fya Mibele ya Bwina Kristu
6. Bushe Yesu Kristu akomailepo shani pa bucindami bwa cisabo calumbulwa intanshi ica mupashi?
6 Icabalilapo pa “fisabo fya mupashi” kutemwa. Umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ulatwala ukutemwa mu kati ka Bena Kristu, pantu bomfwila ifunde ilyo Yesu apeele ilyo fye ashilalanda icilangililo ca mwangashi utwale fisabo. Aebele abatumwa bakwe ati: “Ndemupeele funde lipya, ilya kuti muletemwana; ifyo namutemenwe.” (Yohane 13:34) Na kuba, mu kulanshanya kwakwe konse na basambi bulya bushiku bwa kupelako pano isonde, Yesu libili libili acinkwileko abatumwa bakwe ukuti balekabila ukulanga iyi mibele ya kutemwa.—Yohane 14:15, 21, 23, 24; 15:12, 13, 17.
7. Bushe umutumwa Petro alangile shani ukuti ukutwala ifisabo kwalyampana no kulanga imibele yapala iya kwa Kristu?
7 Petro, uwasangilweko bulya bushiku, alyumfwikishe ukuti ukutemwa kwapala ukwa kwa Kristu ne mibele yayampanako fifwile ukumoneka pa kati ka basambi bene bene aba kwa Kristu. Ilyo papitile imyaka iingi, Petro akoseleshe Abena Kristu ukulundulula imibele pamo ngo kuilama, ukutemwa aba bwananyina, no kutemwa. Asosele no kuti ukucite fyo kukatulenga “ukukanaba aba fye nelyo abashitwala ifisabo.” (2 Petro 1:5-8) Te mulandu ne fyo imibele ili, ukulanga ifisabo fya mupashi te cintu twingafilwa. Kanshi, natuletukuta ukulanga ukutemwa, icikuuku, ukufuuka, ne mibele imbi iyapala iya kwa Kristu mu kufikapo, pantu “takuli ifunde lya kupinkana ne fi fintu,” atemwa takwaba impela kuli ifi fintu. (Abena Galatia 5:22, 23) Cine cine, ‘natuletwalisha.’
Ukutwala Ifisabo fya Bufumu
8. (a) Kwampana nshi kwaba pa fisabo fya mupashi ne fisabo fya Bufumu? (b) Cipusho nshi cilingile ukulanshanyapo?
8 Ifisabo fisuma kabili ifya mulyo filawamya icilimwa. Lelo, ubucindami bwa ifyo fisabo bwalicila pa kuwamya fye icilimwa. Ifisabo na kabili fyalicindama mu kulenga ico cilimwa ukusanda ukupitila mu mbuto sha fiko. E fyo caba na ku fisabo fya mupashi. Filabomba ifingi ukucila pa kuwamya fye ubuntu bwesu ubwapala ubwa kwa Kristu. Imibele pamo ngo kutemwa ne citetekelo na fyo filatucincisha ukusalanganya ubukombe bwa Bufumu ubwaba nge mbuto ubwa mu Cebo ca kwa Lesa. Moneni ifyo umutumwa Paulo akomaila pali uku kwampana kwacindama. Atila: “Na ifwe tuletetekela [icitetekelo caba mu fisabo fya mupashi] kabili e co tulandila.” (2 Abena Korinti 4:13) Paulo alondolola no kuti, muli yi nshila, ‘tutuula ilambo lya kulumbanya kuli Lesa, e kutila, icisabo ca milomo’—e musango wa bubili uwa fisabo tufwile ukulanga. (AbaHebere 13:15) Bushe mu mikalile yesu kuti twasanga amashuko ya ‘kutwalisha’ ifisabo pamo nga bakabila ba Bufumu bwa kwa Lesa?
9. Bushe ukutwala ifisabo e kupanga abasambi? Londololeni.
9 Pa kwasuka bwino, tulekabila intanshi ukumfwikisha icipanga ifisabo fya Bufumu. Bushe kuti calungama ukutila ukutwala ifisabo cipilibula ukupanga abasambi? (Mateo 28:19) Bushe ifisabo tutwala fyaba maka maka bantu abo twafwa ukuba bakapepa ba kwa Yehova ababatishiwa? Iyo. Acibe fyo, Inte sha busumino ishatemwikwa ishishimikila ubukombe bwa Bufumu pa myaka iingi mu fifulo umo abantu bashumfwa nga shalifuupulwa. Kwena, nga ca kuti ifisabo fya Bufumu ifyo tutwala fyaba fye basambi bapya, Inte shibombesha isha musango yo kuti shaba nge misambo iishitwala iya mu cilangililo ca kwa Yesu! Ico kwena te fyo caba. E ico, finshi maka maka ifyaba ifisabo fya Bufumu ifya mu butumikishi bwesu?
Ukutwale Fisabo Ukupitila mu Kusalanganya Imbuto sha Bufumu
10. Bushe icilangililo ca kwa Yesu ica kwa katanda ne misango yapusanapusana iya mushili cilanga shani ico ifisabo fya Bufumu fyaba ne co fishaba?
10 Icilangililo ca kwa Yesu ica kwa katanda ne misango yapusanapusana iya mushili citungulula ku casuko—icasuko ca kukoselesha kuli balya bashimikila mu fifulo umushaba sana ukusanduluka. Yesu atile imbuto shaba bukombe bwa Bufumu ubusangwa mu Cebo ca kwa Lesa no kuti umushili wimininako umutima wa mampalanya uwa muntu. Imbuto shimo “shaponene pa mushili uusuma, kabili ilyo shamenene, shatwele fisabo.” (Luka 8:8) Ifisabo nshi? Cisuma, pa numa akalupimbili ka ngano kamena no kukula, takatwala impimbili na shimbi isha ngano, lelo katwala imbuto shipya. E cimo cine no Mwina Kristu, ifisabo atwala, te basambi fye abapya, lelo ni mbuto shipya isha Bufumu.
11. Bushe ifisabo fya Bufumu kuti fyalondololwa ukuti finshi?
11 E ico, pano kanshi ifisabo te basambi bapya kabili te mibele isuma iya Bwina Kristu. Apo ulubuto lwabyalwa lwaba cebo ca Bufumu, ifisabo fifwile fyaba kusanduluka kwa ulo lubuto. Kanshi ukutwala ifisabo kwaba kulanda pa lwa Bufumu. (Mateo 24:14) Bushe ukutwala ifyo fisabo fya Bufumu—e kutila ukubilisha imbila nsuma ya Bufumu—cintu cingacitwa, te mulandu ne mibele twingabamo? Ee, cintu cingacitwa! Mu cilangililo cimo cine, Yesu alondolola umulandu cabele fyo.
Ukupeela Ifyawamisha Fyesu ku Kucindika Lesa
12. Bushe Abena Kristu bonse kuti bakumamo ukutwala ifisabo fya Bufumu? Londololeni.
12 Yesu atile, “uwatandilwe pa mushili usuma, uyu e waumfwa icebo no kwiluka, e utwala ifisabo, uyu atwala umwanda (100), umbi amakumi mutanda (60), umbi na o amakumi yatatu (30).” (Mateo 13:23) Imbuto shatandwa mwi bala shitwala mu kupusanapusana ukulingana ne mibele. Na ifwe bene, ifyo twingabomba mu kushimikila imbila nsuma kuti fyapusanapusana ukulingana ne mibele, kabili Yesu alangile ukuti alishibe ci. Bamo kuti bakwata amashuko ayengi; bambi kuti baba no butuntulu busuma na maka ayengi. E ico, ifyo twingacita kuti fyafula nelyo ukucepa ukucila ifyo bambi bacita, lelo nga e fyawamisha twingacita, Yehova alatemwa. (Abena Galatia 6:4) Nangu ca kuti umushinku watantalila nelyo ukulwalilila kwalenga twilabombesha mu mulimo wa kushimikila, Shifwe wa cililishi, Yehova, ukwabula no kutwishika atumona nga ‘batwalisha.’ Mulandu nshi? Pantu tumupeela ‘fyonse ifyo tukwete’—e kutila ukumubombela no mweo onse. *—Marko 12:43, 44; Luka 10:27.
13. (a) Mulandu nshi ukalamba uwa ‘kutwalila’ ifisabo fya Bufumu? (b) Cinshi cikatwafwa ukutwalilila ukutwala ifisabo mu fifulo umo abengi bashankulako? (Moneni umukululo pe bula 21.)
13 Te mulandu na po twingafika ukutwala ifisabo fya Bufumu, tukacincishiwa ‘ukutwala ifisabo’ ilyo tuleibukisha umulandu tulecitile fyo. (Yohane 15:16) Yesu alumbwile umulandu ukalamba ati: “Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.” (Yohane 15:8) Cine cine, umulimo wesu uwa kushimikila ulalenga ishina lya kwa Yehova ukushishiwa pa ntanshi ya bantunse bonse. (Amalumbo 109:30) BaHonor, abali ne myaka mupepi na 75, kabili ababa Inte ya cishinka, batila: “Nangu fye ni mu fifulo umo abantu bashankulako sana, caba lishuko ukwimininako Uwapulamo.” Ilyo baClaudio, ababa Inte yapimpa ukutula mu 1974, babepwishe umulandu batwalilila ukushimikila nangu ca kuti banono baleumfwa mu cifulo cabo, bayambwile Yohane 4:34, apo tubelenga amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Ica kulya candi kucito kufwaya kwa wantumine, no kupwisho mulimo wakwe.” BaClaudio basosele no kuti: “Nshilefwaya fye ukutampa umulimo wa kushimikila Ubufumu, lelo ndefwaya no kuubomba ukufika ku mpela nga fintu Yesu acitile.” (Yohane 17:4) Inte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse balasuminishako.—Moneni umukululo uleti “Ifya ‘Kutwala Ifisabo mu Kushipikisha,’” pe bula 21.
Ukushimikila no Kusambilisha
14. (a) Bufwayo nshi ubwa minkubili ubo umulimo wa kwa Yohane Kabatisha no wa kwa Yesu wakwete? (b) Bushe kuti mwalondolola shani imibombele ya Bwina Kristu lelo?
14 Kabila wa Bufumu uwa ntanshi uwalumbulwa mu Malandwe ni Yohane Kabatisha. (Mateo 3:1, 2; Luka 3:18) Ubufwayo bwakwe ubukalamba bwali bwa “kushimiko bunte,” kabili acitile fyo ne citetekelo cakosa ne subilo lya kuti “abantu ba misango yonse basumine.” (Yohane 1:6, 7) Na cine, bamo abo Yohane ashimikile basangwike abasambi ba kwa Kristu. (Yohane 1:35-37) Kanshi, Yohane aali kashimikila kabili uupanga abasambi. Yesu na o aali kashimikila kabili kasambilisha. (Mateo 4:23; 11:1) Te ca kupapa kanshi ukuti, Yesu aebele abakonshi bakwe ukukanashimikila fye ubukombe bwa Bufumu lelo no kwafwa abantu abapokelela ubukombe ukusanguka abasambi bakwe. (Mateo 28:19, 20) Kanshi umulimo wesu lelo usanshamo ukushimikila no kusambilisha.
15. Kupalana nshi kwaba pa kwankulako ku kushimikila kwa mu myaka ya kutendeka kwa buKristu iya C.E. no kwa muno nshiku?
15 Ku ba mu myaka ya kutendeka kwa buKristu iya C.E. abaumfwile Paulo aleshimikila no kusambilisha, “bamo [balesumina] ifyalesoswa; lelo bambi tabasumine.” (Imilimo 28:24) Na lelo e fyo abantu bankulako. Ku ca bulanda, imbuto sha Bufumu ishingi shiponena pa mushili uushimesha. Nangu ni fyo, imbuto shimbi shiponena pa mushili usuma, shalimbuka, no kumena, nga fintu fye Yesu asobele. Na kuba, nga kwakanya pa mulungu umo na umo, abantu 5,000 e basanguka abasambi bene bene aba kwa Kristu cila mwaka mwi sonde lyonse! Aba basambi bapya “balasumina ifyalesoswa,” nangu ca kuti abantu bambi abengi tabasumina. Cinshi cabafwile pa kuti imitima yabo ilepokelela ubukombe bwa Bufumu? Ilingi line kwangwako Inte shalebangwako—ukwaba ngo kutapilila ulubuto lwatandwa. (1 Abena Korinti 3:6) Pa fya kumwenako ifingi moneni fye ifi fibili.
Ukwangwako Kulalenga Bapokelela
16, 17. Mulandu nshi cacindamina ukwangilwa abo tukumanya mu butumikishi bwesu?
16 Karolien, Nte wacaice uwa ku Belgium, atandalile umwanakashi wa cikalamba ushayangilwe ku bukombe bwa Bufumu. Apo uyu mwanakashi alikakilwe bandeji ku kuboko, Karolien no munankwe baitemenwe ukumwafwa, lelo alikeene. Pa numa ya nshiku shibili ishi Nte shibili shalibwelele ku ng’anda ya ulya mwanakashi no kwipusha ifyo aleumfwa. Karolien atila: “Ici calibombele. Alipapile sana ukumona ukuti cine cine twalimupooseleko amano. Alitwingishe mu ng’anda, ne sambililo lya Baibolo lyalitendeke.”
17 BaSandi, Inte ya ku United States of America, na bo balishiba ifya kwangwa abo bashimikilako. Balafwaya apo babilisha ukufyalwa kwa bana mu nyunshipepala lyene batandalila abo bafyashi ne Icitabo Candi ca Malyashi ya mu Baibolo. * Apo ilingi line nacifyashi alaba pa ng’anda kabili alaitemenwa ukulanga abeni umwana wakwe, ilingi line ukulanshanya kulatendeka. BaSandi balondolola ati: “Ndalanda na bafyashi pa bucindami bwa kuba no kwampana kusuma na kanya kabo ukupitila mu kubelenga. E lyo ndalanda na pa mafya ya kukusha abana mu calo ilelo.” Nomba line fye, pa mulandu wa kutandala kwa musango yo, umwanakashi wa bana 6 atendeke ukubombela Yehova. Ukuitendekelako no kwangwa abantu kuti kwafumamo ifyapalako fya buseko mu butumikishi bwesu.
18. (a) Mulandu nshi icifwaikwa ca ‘kutwalisha’ cintu ifwe bonse twingakumamo? (b) Fintu nshi fitatu ififwaikwa ku bafwaya ukuba abasambi ifyalumbulwa mwi Landwe lya kwa Yohane ifyo mupampaminepo ukukumanisha?
18 Ifyo cikoselesha ukwishiba ukuti icifwaikwa ca ‘kutwalisha’ cintu twingakumamo! Nampo nga tuli baice nelyo tuli bakalamba, nampo nga tuli batuntulu nelyo twalilwalilila, nampo nga tushimikila uko abantu bomfwa ubukombe nelyo uko bashumfwa, ifwe bonse kuti twatwala ifisabo ifingi. Kuti twacita shani ifyo? Pa kulanga ifisabo fya mupashi ukufikapo na pa kusalanganya ubukombe bwa Bufumu bwa kwa Lesa ukufika apengapela amaka yesu. Kabili, tulatukuta ‘ukwikalilila mu cebo ca kwa Yesu’ no “kutemwana.” Cine cine, pa kukumanisha ifi fifwaikwa fyacindama fitatu ku bafwaya ukuba abasambi ifyalumbulwa mwi Landwe lya kwa Yohane, tushininkisha ukuti tuli “basambi [ba kwa Kristu] icine cine.”—Yohane 8:31; 13:35.
[Amafutunoti]
^ para. 3 Nangula imisambo mu cilangililo ca kwa Yesu imininako abatumwa bakwe na Bena Kristu bambi abali no kuba mu Bufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu, ici cilangililo cabamo ifishinka ifyo abakonshi ba kwa Kristu bonse ilelo bengamwenamo.—Yohane 3:16; 10:16.
^ para. 12 Abekala fye mu mayanda pa mulandu wa bukote nelyo ukulwalilila kuti bashimikila ukupitila mu makalata, pali foni uko casuminishiwa nelyo kuti bashimikila imbila nsuma ku besa ku kubapempula.
^ para. 17 Calembwa ne Nte sha kwa Yehova.
Amepusho ya Kupitulukamo
• Musango nshi uwa fisabo tufwile ukutwalisha?
• Mulandu nshi ubuyo bwa ‘kutwalisha’ bwabela buyo twingafikapo?
• Fintu nshi fitatu ifyacindama ififwaikwa ku bafwaya ukuba abasambi ifyalumbulwa mwi Landwe lya kwa Yohane ifyo tusambilile?
[Amepusho]
[Akabokoshi ne Cikope pe bula 21]
IFYA “KUTWALA IFISABO MU KUSHIPIKISHA”
CINSHI cimwafwa ukutwalilila ukushimikila ubukombe bwa Bufumu mu busumino mu fifulo umo abanono e bomfwa? Pano pali ifyasuko fya kwafwa kuli ici cipusho.
“Pa kwishiba ukuti Yesu alatutungilila cilancincisha ukuicetekela no kukoselela, te mulandu ne fyo abantu baleankulako.”—E fyasosa baHarry, bali ne myaka 72; babatishiwe mu 1946.
“Ilembo lya 2 Abena Korinti 2:17 lilankoselesha lyonse. Litila tubomba ubutumikishi ‘pa menso ya kwa Lesa, muli Kristu.’ Ilyo ndi mu butumikishi, ndaipakisha ukuba pamo ne fibusa fyandi natemwisha.”—E fyasosa baClaudio, aba myaka 43; babatishiwe mu 1974.
“Ukulanda fye cishinka, kuli ine umulimo wa kushimikila waba kushomboka icine cine. Lelo ndamona ukuti ya cine amashiwi yasangwa pa Amalumbo 18:29 ayatila: ‘Muli Lesa wandi kuti naciluke cibumba.’”—E fyasosa baGerard, aba myaka 79; babatishiwe mu 1955.
“Nga nabelenga fye ilembo limo mu butumikishi, ndomfwa bwino ukuti umutima wa muntu umo wabebetwa kuli Baibolo.”—E fyasosa baEleanor, aba myaka 26; babatishiwe mu 1989.
“Lyonse ndesha inshila sha kushimikililamo ishapusanapusana. Kwaba inshila ishingi isha kutendekelamo ica kuti nshakashibomfye shonse mu myaka isheleko iya mweo wandi.”—E fyasosa baPaul, aba myaka 79; babatishiwe mu 1940.
“Nshimona kwati umuntu nga akaana ninshi akaana ine. Ndeesha ukuba uwa bucibusa, ukulanda na bantu no kuumfwa ifyo na bo balelanda.”—E fyasosa baDaniel, aba myaka 75; babatishiwe mu 1946.
“Nalikumanyapo aba kuti e lyo babatishiwe kabili banjeba abati ukushimikila kwandi kwalibaafwile ukuba Inte. Ine ukwabula no kwishiba, umbi alisambilile na bo Baibolo ku ntanshi no kubaafwa ukulunduluka. Cilandetela ubuseko ukwishiba ukuti ubutumikishi bwesu bwa kubomba nge bumba.”—E fyasosa baJoan, aba myaka 66; babatishiwe mu 1954.
Cinshi cimwafwa imwe “ukutwala ifisabo mu kushipikisha”?—Luka 8:15.
[Ifikope pe bula 20]
Ukupitila mu kulanga ifisabo fya mupashi no kubila ubukombe bwa Bufumu, tulatwalisha ifisabo
[Icikope pe bula 23]
Bushe Yesu aloseshe mwi ilyo aebele abasambi bakwe ati: “Muletwalisha”?