Sambilisheni Umwana Wenu!

ILOBA ilishacindama ilili mu minwe ya mubumfi walamuka, kuti lyabumbwamo icipe cisuma. Ni ntukushi shinono abapange fintu fisuma ifingi ukufuma fye kutwacepa. Pa myaka iingi, abantu babomfya ifibuumba umubumfi pamo nga inweno, imbale, impoto, imitondo, ne fya kubikamo amaluba.

Abafyashi na bo balasangwilako sana ku bwikashi pa kumumunga imibele no buntu bwa bana babo. Baibolo ilinganya ifwe bonse kwi loba, kabili Lesa alipeela abafyashi umulimo wacindama uwa kumumunga “iloba” lya bana babo. (Yobo 33:6; Ukutendeka 18:19) Ukupashanya ku kubumba icipe cisuma, ukwalula umwana ukuba umukalamba uwashintililwapo kabili uwashikatala te mulimo wayanguka. Ukwaluka kwa musango yo takuishila fye.

Fingi fimumunga imitima ya bana besu. Ku ca bulanda, ifi fintu fimo filonaula. E ico ukucila ukukanasambilisha umwana, umufyashi wa mano akakansha umwana “umo afwile ukubela,” ukucetekela ukuti “ilyo akakota takafumemo.”—Amapinda 22:6.

Mu mulimo wa nshita ntali, uwacindama uwa kukusha umwana, abafyashi ba mano Abena Kristu bakafwaya ukulubulako inshita ya kutandula ukusonga ukwingonaula umwana wabo. Ukutemwa batemwa umwana wabo kukamonwa ilyo batekanya ‘ukumusambilisha no kumulungika, umwabela Ubwina Kristu.’ (Abena Efese 6:4, New English Bible) Kwena, umulimo wa bafyashi ukanguka sana nga ca kuti batendeka mu kubangilila.

Bangilileni

Ababumba batemwa ukubumbila iloba ilyakondenkana pa kumumunga icipe cilebumbwa lelo ilingakosha icibumbilwe. Pa numa nga balopolola iloba, bafwaya ukulibomfya mu myeshi 6. Inshita yawamisha abafyashi na bo bafwile ukutendeka ukumumunga umutima wa mwana wabo ni lintu omfwila bwangu no kutungululwa.

 Incenshi sha bana basoso kuti ilyo aba ne myeshi 8, umwana ninshi nasambilila kale ifya kwishiba amashiwi ya lulimi lwa bafyashi bakwe, ali na bucibusa sana na bafyashi bakwe, nalundulula ukulamuka kumo, kabili ninshi natendeka ukumona ifintu ifili apo ali. Inshita isuma iya kutendeka ukumusambilisha ni lintu acili umwaice. We shuko umwana wenu akakwata nga apala Timote, ‘aishiba amalembo ya mushilo ukufuma ku bunya’!—2 Timote 3:15. *

Abana mu cifyalilwa fye bapashanya ifyo abafyashi babo bacita. Tabapashanya fye amashiwi, ukulanda, no kulanga ifishibilo epela, lelo balasambilila no kutemwa, icikuuku, ne cililishi ilyo bamona abafyashi babo bali ne yi mibele. Nga tulefwaya ukukansha umwana wesu umwabela amafunde ya kwa Yehova, ica ntanshi tufwile ukushininkisha ukuti amafunde ya kwa Lesa yaba mu mitima yesu. Ukutasha kwa musango yo ukwa pa mutima kukalenga abafyashi ukulalanda na bana babo lyonse pa lwa kwa Yehova ne Cebo cakwe. Baibolo ikonkomesha, “[ukufisosa] na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.” (Amalango 6:6, 7) BaFrancisco na baRosa balondolola ifyo basambilisha abana babo abanono babili. *

“Tulalanshanya cila bushiku, kabili tulesha ukulanda no mwana wesu umo umo pa maminiti 15 cila bushiku. Ilyo twamona ubwafya, tulalanshanya nankwe pa nshita ntali—kabili amafya tulayamona. Ku ca kumwenako, umwana wesu umwaume uuli ne myaka isano nomba line aishile ku ng’anda ukufuma ku sukulu no kutweba ukuti tasumine muli Yehova. Cali kwati, umo uo alesambilila nankwe alemupumya kabili asosele ukuti takwaba Lesa.”

Aba bafyashi baishibe ukuti abana balakabila ukulundulula icitetekelo muli Kabumba wabo. Icitetekelo ca musango yo kuti calundululwa nga bamwensekesha ububumbo bwa kwa Lesa. Abacaice balatemwa ukwikata inama, ukwangasha amaluba, nelyo ukwangala mu musensenga uuli mu mbali ya bemba! Abafyashi kuti babafwa ukumona ukwampana kwaba pa bubumbo na Kabumba. (Amalumbo 100:3; 104:24, 25) Akatiina no mucinshi uo balundulula ku bubumbo bwa kwa Yehova kuti bafikwata mu bumi bwabo bonse. (Amalumbo 111:2, 10) Ukwishibe fyo, umwana kuti alundulula ukufwaisha kwa kutemuna Lesa no kutiina ukumukalifya. Ici cikamucincisha “ukufuma ku bubi.”—Amapinda 16:6.

Nangu ca kuti abacaice abengi balafwaisha ukwishiba kabili balyanguka ukusambilila, nalimo te kuti balemenene ku cumfwila. (Amalumbo 51:5) Inshita shimo nakalimo kuti bapampamina fye pa kuisalila nelyo ukucita fyonse ifyo abene balefwaya. Abafyashi balekabila ukushipa, ukutekanya, no kusalapula kukulesha iyi mibele ukulimbe mishila. (Abena Efese 6:4) Ici e cacitile baPhyllis na baPaul, abatunguluka ukukusha abana basano.

BaPhyllis bebukisha ati: “Nangula ca kuti umwana umo umo ali uwaibela, umo umo alefwaya ukuicitila ifyo alefwaya. Calyafishe, lelo basukile basambilila umwalola ishiwi lwa kuti ‘iyo.’” BaPaul abalume babo basosa ati: “Libili libili, twalebeba imilandu twapingwila fimo pa kuti twishibe nga ca kuti nabakula ku kumfwikisha.  Nangu line lyonse twaleesha ukuba ne cikuuku, twabasambilishe ukucindika ubulashi bwapeelwa na Lesa.”

Nangu line imyaka ya kukula iya mwana nalimo kuti yamuletela amafya, abafyashi abengi basanga ukuti ubwafya bukalamba bubako mu myaka ya bupungwe ilyo umutima uushakosoka ulolenkana ne fya kwesha fipya.

Ukufika pa Mutima wa Mupungwe

Umubumfi afwile ukubumba icipe ilyo iloba talilauma. Pa kuti akwateko inshita na imbi, nalimo kuti akanako amenshi kwi loba pa kuti linakeko no kukanalepauka. Cimo cine, abafyashi bafwile ukubombesha ukucincintila imitima ya bapungwe babo ukukanaba bacumbu munshololwa. Kwena, icibombelo cabo icikalamba ni Baibolo, iyo ‘bengebawilamo, ku kulungika ifintu, kabili ukupangasha umwana ku kubomba umulimo onse uusuma.’—2 Timote 3:15-17.

Lelo, umupungwe pambi teti omfwile ukufunda kwa bafyashi mu kwanguka nga fintu aleumfwa ilyo ali umwaice. Abapungwe kuti pambi batendeka ukwangwa sana ifibusa fyabo, e ico ukulanshanya kwapalamisha kabili ukusuma na bafyashi babo nalimo kuti kwacepa. Pali iyi nshita, abafyashi bafwile ukutekanya sana no kuba abalamuka. Umupungwe ali no kutendeka ukubelesha ukwaluka kwa mubili no mutontonkanya. Ali no kutendeka ukuipingwila no kwimika amabuyo ayengakuma ubumi bwakwe bonse. (2 Timote 2:22) Muli iyi nshita yayafya, afwile ukulwisha amaka ayengonaula umutima wakwe—e kuti ukukonkelesha bambi.

Ukukonkelesha kwa musango yo te lyonse kwingeshibwa bwangu. Lelo, ilingi line kumonwa mu kulanda kwabipa nelyo mu tushita twalubana. Ifi fisansa abacaice umo benganaka bwangu—umwenso wine wine uwa kutiina ukusuulwa ku misepela imbi. Ilyo alelwishanya na kampingu wakwe no kufwaya ukutemuna bambi, umusepela kuti napamo atendeka ukucita “ifya mu calo” ificitako imisepela imbi.—1 Yohane 2:15-17; Abena Roma 12:2.

Ku kulenga imilandu ukubipilako, ukufwaya kwa cifyalilwa ukwa mutima ushapwililika nalimo kuti kwasonga amashiwi ya fibusa fyakwe. Ukucincisha kwapala uku “Sangalala” na “Cite fyo ulefwaya” pambi kuti kwaumfwika bwino. María aibukisha icamucitikile ati: “Naumfwilile abapungwe banandi abasumine ukuti imisepela baliba ne nsambu sha kuipakisha apo balefwaila, te mulandu ne fingatumbukamo. Apo nalefwaya ukucita ifyo abanandi ba pa sukulu balecita, napene njipoose mu bwafya bwabipisha.” Mwe bafyashi, mulafwaya ukwafwa umwana wenu umupungwe  ukuleka ukukonkelesha kwa musango yu, lelo kuti mwacita shani co?

Ukupitila mu fyo mulanda ne fyo mucita, mulangeni ukuti mwalimwangwako. Tukuteni ukwishiba ifyo aleyumfwa pa fintu, kabili esheni ukumfwikisha amafya yakwe, ayo pambi yengaba ayakosa ukucila amafya mwakwete pa sukulu. Maka maka pali iyi nshita, umwana wenu alekabila ukumumona ngo muntu engobamo. (Amapinda 20:5) Mu fyo alelanda nelyo imibele yakwe, kuti mwamona ukushikitika nelyo ukupelenganishiwa kwakwe. Mwafweni mu fyo alekabila, kabili ‘sansamusheni umutima wakwe.’—Abena Kolose 2:2.

Na kuba, calicindama ukushipa pa mulandu wa kucita icalungama. Abafyashi abengi basanga ukuti inshita shimo shimo balafilwa ukusuminishanya no mwana, lelo te kuti basuleko fye lintu beshibe ukuti ifyo bapingwile fili bwino. Na kabili, shininkisheni ukuti mwaumfwikisha ifishinka bwino ilyo tamulapingula nampo nga kucita ukusalapula kwabamo ukutemwa ne fyo mwingacite ci nga cakabilwa.—Amapinda 18:13.

Mu Cilonganino na mo Kuti Mwaba Amesho

Icipe icibumbilwe kuti nalimo camoneka kwati nacipwa, lelo nga tacilopolwelwe mu mulilo kuti pambi casunguluka ku menshi yene babikilemo. Baibolo ilinganya amesho na mafya ku kulopolola kwa musango yo, pantu yalanga umusango wa bantu twaba icine cine. Kwena, Baibolo ilanda sana pa mesho ya citetekelo cesu, lelo mu cinkumbawile, icishinka cilabomba na ku mesho yambi. (Yakobo 1:2-4) Ca kupapusha ukuti, amesho yamo ayabipa ayaponena abaice pambi kuti yafuma mu cilonganino mwine.

Nangu ca kuti umwana wenu umupungwe alemoneka ukuba mu mibele isuma lwa ku mupashi, lwa nkati nalimo kuti alelwishanya ne mitima ibili. (1 Ishamfumu 18:21) Ku ca kumwenako, Megan aumfwile ku mano ya mu calo ayafumine ku bacaice bambi abaishile ku Ng’anda ya Bufumu:

“Nalisongelwe kwi bumba lya bacaice abaleti ukuba Umwina Kristu kulatendusha kabili kulacilikila ukusangalala. Balesosa ifintu pamo nge fi: ‘Inshita nkaba ne myaka 18, nkafuma mu cine,’ nelyo ‘Teti ndolele inshita ya kufumamo.’ Balesengauka abacaice abashalekonkelesha ifyo balanda, balebeta ukuti ba mushilo.”

Umo fye nelyo babili abali ne mibele yabipa kuti bacincisha bonse. Abantu abali mwi bumba ilingi line bacita ifyo abengi balecita. Ubuwelewele ne cilumba nalimo kuti fyafimbilikisha amano no mucinshi. Mu fyalo ifingi, mwaliba imilandu ya bulanda iya bacaice Abena Kristu abaponena mu bwafya pa mulandu wa kuti bakonkelele icinabwingi.

 Ukuba kwena, abapungwe balakabila ukubishanya kumo ukwa nsansa. Mwe bafyashi kuti mwalenga shani kwaba uku kubishanya? Pooseniko amano ku fyo bangala, kabili teyanyeni imibombele isuma no lupwa nelyo ukubishanya pamo abacaice na bakalamba. Ishibeni ifibusa fya mwana wenu. Beteni ku ca kulya, nelyo isheni na bo icungulo bushiku. (Abena Roma 12:13) Koselesheni umwana wenu ukwishiba umulimo usuma, pamo ngo kusambilila ukulisha icilimba nelyo ukusambilila ululimi lumbi nelyo ubutukushi bumo. Sana sana, kuti pambi aba na maka ya kucite ci mu ng’anda ya mutelelwe.

Amasomo Kuti Yamucingilila

Na kabili amasomo ya mupungwe kuti yamwafwa ukulamona ifya kusekesha mu kulinga. Loli, uwaangalila isukulu likalamba pa myaka 20, atila: “Nalimona abacaice Inte abengi ukupwisha isukulu. Abengi baletashiwa pa myendele yabo, lelo bamo tabapuseneko ku basambi bambi. Abali ifya kumwenako fisuma e balepoosa amano ku masambililo yabo. Kuti natemwa ukukoselesha abafyashi ukwangwa sana ku kulunduluka kwa masomo ya bana babo, ukwishiba bakafundisha babo, kabili ukukonkomesha abana babo ukuti ukukwata amatoni yasuma caliba bwino. Bamo kuti bacilapo, lelo bonse kuti bafika pa cipimo cifwaikwa kabili kuti batashiwa na bakafundisha.”

Amasomo ya musango yo kuti yaafwa abapungwe ukulunduluka lwa ku mupashi. Kuti yabasambilisha imisango isuma iya kusambililamo, ukuisalapula, no kwangwa ku fintu. Amaka yabo aya kubelenga bwino no kumfwikisha ifishinka ukwabula ukutwishika yakabakosha ukuba abasambi basuma kabili bakasambilisha wa Cebo ca kwa Lesa. (Nehemia 8:8) Inshita ifwaikwa pa kucita amasomo yabo aya ku sukulu na ya ku mupashi kuti yabafwa ukumona ukwangalako mu nshila yalinga.

Umucinshi Kuli Imwe na Kuli Yehova

Mu Greece wa pa kale ifipe fyalesainwapo no wafibumbile no wayemfeshe. Mu kupalako, mu lupwa mwaba ilingi line babili abamumunga abana. Bonse babili wishi na nyina balamumunga umutima wa mwana, kabili mu mampalanya caba kwati umwana wenu ‘mwalimusainapo’ bonse babili. Ukupashanya umubumfi musuma, nelyo uuyemfya, kuti mwaba ne cimwemwe pa mulimo wenu uwa kumumunga umusepela uwaicindika kabili umusuma.—Amapinda 23:24, 25.

Ukutunguluka muli uku kubombesha kukalamba kukashintilila sana apo mwapesha ukumumunga umutima wa mwana wenu. Napamo mukasosa amuti: “Amalango ya kwa Lesa yali mu mutima wakwe, intampwilo shakwe tashakatelemuke.” (Amalumbo 37:31) Imibele ya mutima wa mwana yalicindama sana ukusambilisha.

[Amafutunoti]