Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Bushe Mulepusha Amuti, “Ali Kwi Yehova?”

Bushe Mulepusha Amuti, “Ali Kwi Yehova?”

Bushe Mulepusha Amuti, “Ali Kwi Yehova?”

“Batalwike kuli ine . . . Kabili tabasosele, abati, Ali kwi Yehova?”—YEREMIA 2:5, 6.

1. Cinshi napamo abantu batontonkanya pa kwipusha ati, “Bushe Lesa aba kwi?”

“BUSHE Lesa aba kwi?” Abantu abengi balipushe lyo lipusho. Bamo bafwaya fye ukwishiba ulwa kwa Kabumba, e kutila ukwishiba fye uko ekala. Bamo baipushe lyo lipusho pa numa ya kayofi kakumine abengi nelyo ilyo abene baali mu bwafya kabili tabaishibe ico Lesa ashafumishepo ubo bwafya. Bambi na bo tabepusha no kwipusha pantu tabasumina nangu panono ukuti Lesa e ko aba.—Amalumbo 10:4.

2. Ni bani bafwaya Lesa no kumusanga?

2 Kwena, kwaliba bambi abaishiba ukuti Lesa e ko aba pa kumona ubushininkisho ubwingi ubwabako. (Amalumbo 19:1; 104:24) Bamo muli aba balomfwa fye bwino ukulapepako kumo. Lelo ukutemwisha icine kwalenga bambi abengi, mu fyalo fyonse, ukufwaya Lesa wa cine. Uku kufwaisha ukwishiba te kwa kuicusha fye pantu Lesa “taba kutali kuli ifwe umo umo.”—Imilimo 17:26-28.

3. (a) Ni kwi Lesa ekala? (b) Bushe ilipusho lya mu Malembo ilya kuti, “Ali kwi Yehova,” lyalola mwi?

3 Ilyo umuntu asanga Yehova, eluka ukuti “Lesa Mupashi,” tamoneka ku menso ya buntunse. (Yohane 4:24) Yesu alandile pali Lesa wa cine ati “Tata uwaba mu muulu.” Calola mwi? Ico cifulo ukwikala Shifwe wa ku muulu, ukulingana ne fya ku mupashi, caliba icasansabala, nga fintu fye imyulu ya cine cine yasumbuka ukucile sonde. (Mateo 12:50; Esaya 63:15) Lelo, nangula teti tumone Lesa ku menso ya buntunse, alenga ukuti tumwishibe no kusambilila ifingi pa lwa bufwayo bwakwe. (Ukufuma 33:20; 34:6, 7) Alasuka amepusho ya bafwaya ukwishiba icine cine ico twabelako. Ukukuma ku milandu ya pa mikalile yesu, alatweba ifyashintililwapo ifyo twingabomfya ku kwishiba ne fyo aletontonkanya pali yo milandu no kwishiba nampo nga ifyo tulefwaya filingene no bufwayo bwakwe. Afwaya ukuti tuleipushaipusha ulwa ifi fintu no kubombesha ukusanga amasuko. Yehova aebawile abena Israele ba pa kale ukupitila muli kasesema Yeremia pantu bafililwe ukucite ci. Balishibe ishina lya kwa Lesa, lelo tabaipwishe ati, “Ali kwi Yehova?” (Yeremia 2:6) Ubufwayo bwa kwa Yehova te cintu bayangilweko sana. Tabale-esha ukufwayafwaya ukuti abatungulule. Ilyo mulefwaya ukupingula pa fikalamba nelyo ifinono, bushe mulepusha amuti, “Ali kwi Yehova?”

Abo Abaipwishe Lesa

4. Kuti twanonkelamo shani mu ca kumwenako ca kwa Davidi ukukuma ku kwipusha Yehova?

4 Ilyo Davidi mwana Yese acili umulumendo, alundulwile icitetekelo cakosa muli Yehova. Alishibe ukuti Yehova ni “Lesa wa mweo.” Davidi umwine alicingililwepo na Yehova. Pa kucincishiwa ne citetekelo no kutemwa “ishina lya kwa Yehova,” Davidi aipeye Galyati, icipokapoka ca baPelishiti icaipangeshe ne fyanso. (1 Samwele 17:26, 34-51) Lelo, ukutunguluka kwakwe takwamulengele ukuicetekela. Taletontonkanya ukuti nomba conse fye ico acita, Yehova aali no kumupaala. Mu myaka yakonkelepo, Davidi libili libili aleipusha Yehova ilyo alefwaya ukupingula. (1 Samwele 23:2; 30:8; 2 Samwele 2:1; 5:19) Atwalilile ukupepa ati: “Inshila shenu munenge ukushiishiba, mwe Yehova; no mwa kuya mwenu munsambilishe. Munyenseshe mu cishinka cenu, no kunsambilisha; pantu ni mwe Lesa ipusukilo lyandi.” (Amalumbo 25:4, 5) We ca kumwenako ubusuma ica kukonka!

5, 6. Bushe Yehoshafati afwaile shani Yehova pa nshita shapusanapusana mu bumi bwakwe?

5 Mu nshiku sha Mfumu Yehoshafati, uwali e mfumu yalenga busano mu bukonkani bwa shamfumu sha mu mutande wa kwa Davidi, abashilika ba nko shitatu ishaumene akapi baishile ku kulwa na Yuda. Ilyo uluko lwalolenkene ne yi nshita ya bukangalume, Yehoshafati “aloseshe ne cinso cakwe ku kufwaya Yehova.” (2 Imilandu 20:1-3) Uyu tawali e muku wa kubalilapo Yehoshafati afwaile Yehova. Iyi mfumu yalikeene ukupepa Baali uko ubufumu bwa busangu ubwa ku kapinda ka ku kuso ubwa Israele bwayobekemo kabili yasalile ukwenda mu mibele ya kwa Yehova. (2 Imilandu 17:3, 4) Nomba, ilyo Yehoshafati alolenkene no bwafya, ‘afwaile shani Yehova?’

6 Mwi pepo apepele pa cintubwingi mu Yerusalemu pali iyi nshita yakakala, Yehoshafati alangile ukuti aleibukisha amaka yapulamo aya kwa Yehova. Alitontonkenye sana pa bufwayo bwa kwa Yehova nga fintu bwamonekele ku fyo Atamfishe inko shimbi no kupeela icalo cimo ku bena Israele ukuba ubupyani bwabo. Iyi mfumu yalisumine ukuti yalekabila ubwafwilisho bwa kwa Yehova. (2 Imilandu 20:6-12) Bushe Yehova alisangilwe pali ilya nshita? Ee, alisangilwe. Yehova apeele ubutungulushi bwa kulungatika ukupitila muli Yahasiele umwina Lebi, kabili ubushiku bwakonkelepo Alengele abantu Bakwe ukucimfya. (2 Imilandu 20:14-28) Kuti mwashininkisha shani ukuti na imwe mukamusanga Yehova ilyo mwamufwaya ukuti mulombeko ubutungulushi?

7. Mapepo ya bani Lesa omfwa?

7 Yehova taba na kapaatulula. Aleeta abantu ba mu nko shonse ukumufwaya ukupitila mwi pepo. (Amalumbo 65:2; Imilimo 10:34, 35) Aleshiba ifyaba mu mutima wa bapaapaata kuli wene. Atulaya ukuti alomfwa amapepo ya balungami. (Amapinda 15:29) Alasangwa ku bashalemufwaya kale nomba abo mu kuicefya bafwaya ukuti abatungulule. (Esaya 65:1) Alomfwa na mapepo ya bashalebeela amafunde yakwe lelo nomba abalapila mu kuicefya. (Amalumbo 32:5, 6; Imilimo 3:19) Lelo, nga ca kuti umutima wa muntu taunakila Lesa, amapepo ya uyo muntu ya fye. (Marko 7:6, 7) Moneni ifya kumwenako fimo.

Balilombele Lelo Tabapeelwe

8. Cinshi calengele amapepo ya Mfumu Shauli ukukanapokelelwa kuli Yehova?

8 Ilyo kasesema Samwele aebele Imfumu Shauli ati yalikeenwe kuli Lesa pa mulandu wa kubulwe cumfwila, Shauli ashinshimwine Yehova. (1 Samwele 15:30, 31) Lelo kwali fye kwa cipamanso. Shauli talefwaya ukuumfwila Lesa, lelo alefwaya fye ukucindikwa pa menso ya bantu. Inshita imbi, ilyo abaPelishiti balelwa na Israele, Shauli aileipusha kuli Yehova, lelo acitile fyo ukwabula ukubikako na mano. Lelo ilyo ashayaswikwe, aile ku wa cipao ca mufwe, nangu line alishibe ukuti Yehova alileseshe ci. (Amalango 18:10-12; 1 Samwele 28:6, 7) Pa kusupula uyu mulandu, ilembo lya 1 Imilandu 10:14 lisosa pali Shauli ati: “No kwipusha kuli Yehova iyo.” Mulandu nshi lisosele fyo? Pantu amapepo ya kwa Shauli tayali ya citetekelo. E ico, cali kwati tapepele na kupepa.

9. Cinshi calubene ku kupaapaata kwa kwa Sidekia ukwa kulomba ubutungulushi bwa kwa Yehova?

9 E fyo cali na lintu ubonaushi bwa bufumu bwa kwa Yuda bwapaleme, abantu balepepa amapepo ayengi no kubuusha kuli bakasesema wa kwa Yehova. Lelo, abantu baleitunga ukucindika Yehova lelo balesaakanyamo no kupepo tulubi. (Sefania 1:4-6) Nangu ca kuti balikwete cibelesho ca kwipusha kuli Lesa, tabateyenye imitima yabo ukuti banakile ku kufwaya kwakwe. Imfumu Sidekia yapaapeete Yeremia ukuti amwipushisheko kuli Yehova. Kale kale Yehova alyebele iyi mfumu ico yali no kucita. Apo tayali na citetekelo e lyo yaletiina no muntu, tayaumfwile kwi shiwi lya kwa Yehova, kabili Yehova tayaswike icasuko ico ingatemwa ukuumfwa.—Yeremia 21:1-12; 38:14-19.

10. Cinshi calubene ku fyo Yohanani afwaile ubutungulushi bwa kwa Yehova, kabili cinshi twasambilila ku cilubo cakwe?

10 Pa numa ya konaulwa kwa Yerusalemu kabili ilyo abashilika ba Babele baali nabaya na bankole abaYuda, Yohanani ateyenye ukuti asende ibumba linono ilya baYuda bashelepo ukuya ku Egupti. Bali-ipekenye, lelo ilyo bashilaya baebele Yeremia ukubapepelako no kulomba ubutungulushi bwa kwa Yehova. Lelo, ilyo Lesa abaswike ico bashalefwaya, balisuulile kabili baliile ukulingana ne fyo bapangile. (Yeremia 41:16–43:7) Bushe muli fi twalandapo mwasambililamo icingamunonsha pa kuti ilyo mukafwaya icinso ca kwa Yehova akasangwe kuli imwe?

“Muleshininkisha”

11. Mulandu nshi tulekabila ukucitila ifisosa Abena Efese 5:10?

11 Ukupepa kwa cine te kulanga fye ukuipeela kwesu mu lubatisho lwa mu menshi, ukusangwa ku kulongana kwa cilonganino, no kubombako ubutumikishi bwa ku cintubwingi. Kusanshamo imikalile yesu yonse. Pe fye tulapita mu mafya—yamo ayayafya ukumona, yamo ayayanguka ukumona—ayengalenga twalubanta ukufuma mu nshila ya kuipeelesha kuli bukapepa. Tukacita shani pali aya mafya? Ilyo umutumwa Paulo alelembela Abena Kristu ba busumino mu Efese, abacincishe ati: “Muleshininkisha ifiteemuna Shikulu.” (Abena Efese 5:10) Ubusuma bwa kucitile fyo bwalangililwa ku fingi ifyacitike ifyashimikwa mu Malembo.

12. Mulandu nshi Yehova ashatemenwe ilyo Davidi aebele ukuti icipao ca cipingo cisendwe ukuya ku Yerusalemu?

12 Pa numa icipao ca cipingo cabweshiwe ku Israele kabili pa numa ya kwikala ku Kiryati-yearimu pa myaka iingi, Imfumu Davidi yalefwaya ukucitwala ku Yerusalemu. Alanshenye na bakasomo ba mu bantu no kusoso kuti Icipao cali no kusendwa ‘nga cawama kuli bene kabili nga cabe cafuma kuli Yehova.’ Lelo tafwailishe sana ku kwishiba ukufwaya kwa kwa Yehova ulwa ici cintu. Acite co, Icipao nga tacasendeelwe pe celeta. Nga casendelwe na bena Kohati aba mu mukowa wa kwa Lebi pa mabeya yabo, nga fintu Lesa alondolwele bwino bwino. Nangula Davidi aleipusha kuli Yehova libili libili, pali aka kashita alifililwe ukucite co mu nshila yayana. Ifyafuminemo fyali kayofi. Pa numa Davidi alisumine ati: “Yehova Lesa wesu alotokele muli ifwe, pantu tatwaipwishe kuli wene umwabelo lutambi.”—1 Imilandu 13:1-3; 15:11-13; Impendwa 4:4-6, 15; 7:1-9.

13. Mu lwimbo lwaimbilwe ilyo Icipao cakuushiwe mu mutende, kucinkulako nshi kwalimo?

13 Ilyo Icipao casukile casendwa ukuya ku Yerusalemu ku bena Lebi aba mu ng’anda ya kwa Obed-edomu, abantu baimbile ulwimbo lwashikile Davidi. Mwali no ku kucinkulako kwa kufuma ku mutima uwa kuti: “Fwayeni Yehova no kumono bukose bwakwe, fwayeni icinso cakwe pe; ibukisheni ifipesha amano ifyo acitile, ifya kupapa fyakwe, ne fya bupingushi fya mu kanwa kakwe.”—1 Imilandu 16:11, 12.

14. Kuti twanonkelamo shani mu ca kumwenako cisuma ica kwa Solomone kabili cinshi twingasambilila ku filubo fyakwe pa nshita imbi mu bumi bwakwe?

14 Ilyo Davidi ashilafwa, afundile umwana wakwe Solomone ati: “Nga wafwaya [Yehova], kuti asangwa kuli iwe.” (1 Imilandu 28:9) Ilyo Solomone aishile pa bufumu, aile ku Gibeone, ukwali ihema lya kulaishanya, no kupeele lambo kuli Yehova. Kulya Yehova aebele Solomone ati: “Lombe co ndekupeela.” Pa kupeela Solomone ifyo alombele, Yehova amupeele amano no kwishiba ukupingula Israele, alundilepo ne fyuma no bucindami. (2 Imilandu 1:3-12) Solomone akuulile itempele lya lulumbi ukubomfya amaplani ayo Yehova apeele Davidi. Lelo ukukuma ku fyupo fyakwe, Solomone alifililwe ukufwaya Yehova. Solomone aupile abanakashi abashalepepa Yehova. Mu myaka ya ku ntanshi, bayalwile umutima wakwe ukufuma kuli Yehova. (1 Ishamfumu 11:1-10) Te mulandu ne fyo twingalumbuka, ukuba na mano, nelyo ukwishiba, calicindama ‘ukulashininkisha ifiteemuna Shikulu’!

15. Ilyo Sera umwina Etiopia alwishishe Yuda, mulandu nshi Asa apepele kuli Yehova nacetekela no kuti Yehova aali no kutuula Yuda?

15 Ifyalembwa pa mitekele ya kwa Asa, icishikulula ca kwa Solomone, fikomailapo ukuti ukushininkisha ifiteemuna Shikulu kulakabilwa. Ilyo papitile imyaka 11 pa numa Asa abele imfumu, Sera umwina Etiopia uwali na bashilika milioni umo alwishishe Yuda. Bushe Yehova aali no kutuula Yuda? Imyaka 500 ku numa, Yehova alilandile ukwabula ukulamba ifyo abantu bakwe bali no kwenekela nga baumfwa kuli wene no kubaka amafunde yakwe ne fyo bali no kwenekela nga tabacitile fyo. (Amalango 28:1, 7, 15, 25) Pa kutendeka kwa kuteka kwakwe, Asa aonawile mu bufumu bwakwe ifipailo ne fyaimikwa ifyalebomfiwa mu kupepa kwa bufi. Acincishe abantu “ukufwaya Yehova.” Asa tapembelele akayofi pa kuti acite fyo. E ico, apo Asa atetekele Yehova, kuti apepa kuli wene ukuti abaafwe. Cinshi catumbwikemo? Yuda alyafwilishiwe ukucimfya ukufika kuli kapeleko.—2 Imilandu 14:2-12.

16, 17. (a) Nangu ca kuti Asa alicimfishe, cinshi Yehova amucinkwileko? (b) Ilyo Asa acitile ifya bupumbu, ayafwiwe shani, lelo acitile shani? (c) Kuti twanonkelamo shani pa kutontonkanya pa micitile ya kwa Asa?

16 Nangu cibe fyo, ilyo Asa acimfishe, Yehova atumine Asaria ukuyakumanya ilya mfumu no kusosa ati: “Ng’umfweni, mwe Asa, na mwe bena Yuda na bena Benyamini bonse! Yehova ali kuli imwe ilyo imwe muli kuli wene; nga mwamufwaya, kuti asangwa kuli imwe; lelo, nga mwamusuula kuti asuula na imwe.” (2 Imilandu 15:2) Asa alipimpile cipya cipya no kusumbulo kupepa kwa cine. Lelo ilyo papitile imyaka 24, ilyo asanshilwe na kabili, Asa alifililwe ukufwaya Yehova. Tafwailishe mu Cebo ca kwa Lesa, kabili taibukishe ifyo Yehova acitile ilyo abashilika abena Etiopia basanshile Yuda. Acitile ifya bupumbu no kuumana akapi na Suria.—2 Imilandu 16:1-6.

17 Pa mulandu wa ici, Yehova alengele Hanani kamona ukwebaula Asa. Nangu ni pali aka kashita, ilyo Asa bamulondolwelele ifyo Yehova alemone fintu, nga alimwenenemo. Lelo wena alikalipe, kabili abikile Hanani mu makusu. (2 Imilandu 16:7-10) We bulanda we! Ni shani ulwa ifwe? Bushe tulafwaya Lesa e lyo twakaana ukufunda kwakwe? Lintu eluda wayangwako kabili uusakamana abomfya Baibolo ukutufunda pa mulandu wa kuti tuleikobenkanya mu fya calo, bushe tulatasha pa kwafwa kwakwe ukwa kutemwa ukuti tuleishiba “ifiteemuna Shikulu”?

Mwilalaba Ukwipusha

18. Bushe kuti twanonkelamo shani mu mashiwi Elihu aebele Yobo?

18 Ilyo umo atitikishiwa, nelyo alibomba bwino sana mu mulimo wa kwa Yehova kuti pambi apelebela. Ilyo Yobo apaminwe ku bulwele bwabipisha, ukufwilwa abana no kulufya ifyuma, kabili apeelwe imilandu ya bufi ku banankwe, aletontonkanya fye pa mwine. Elihu amucinkwileko ukuti: “Tasosa, ati, Ali kwi Lesa Umulenshi wandi?” (Yobo 35:10) Yobo alekabila ukwangwa Yehova no kwishiba ifyo Alemona ilya mibele. Yobo mu kuicefya apokelele kulya kucinkulako, kabili ica kumwenako cakwe kuti catwafwa ukucita filya fine na ifwe.

19. Cinshi abena Israele ilingi line balefilwa ukucita?

19 Abena Israele balishibe ifyo Lesa alebomba no luko lwabo. Lelo ilingi line tabaleibukisha ifyo ilyo balecita fimo mu mikalile yabo. (Yeremia 2:5, 6, 8) Ilyo balefwaya ukupingula fimo, balesupila ifyalebawamina ukucila ukwipusha ati, “Ali kwi Yehova?”—Esaya 5:11, 12.

Twalilileni Ukwipusha Amuti, “Ali Kwi Yehova?”

20, 21. (a) Ni bani ilelo ababa no mupashi waliko na Elisha uwa kufwaya ubutungulushi bwa kwa Yehova? (b) Bushe kuti twapashanya shani ica kumwenako cabo ica citetekelo kabili kuti twanonkelamo shani?

20 Ilyo ubutumikishi bwa kwa Eliya ubwa ku cintubwingi bwapwile, kapyunga wakwe Elisha abuulile ica kufimbana ca kwa Eliya icaponene ukufuma kuli wene, no kuya ku mumana wa Yordani. Ilyo aumine pa menshi aipwishe ati: “Ali kwi Yehova, Lesa wa kwa Eliya?” (2 Ishamfumu 2:14) Yehova alyaswike pa kulanga ukuti umupashi wakwe nomba wali na Elisha. Cinshi twingasambilila kuli ci?

21 Icintu capalako calicitike muno nshiku. Abena Kristu basubwa bamo abali basolwesolwe mu mulimo wa kushimikila balifwile. Abaseekeshiwe ukwangalila umulimo ilya nshita babebetele Amalembo no kupepa ukuti Yehova abatungulule. Tabafililwe ukwipusha ati, “Ali kwi Yehova?” Ne co calengele ukuti Yehova atwalilile ukutungulula abantu bakwe no kulenga umulimo wabo ukutunguluka. Bushe tulapashanya icitetekelo cabo? (AbaHebere 13:7) Nga ni fyo, tuli no kupalamina ku kuteyanya kwa kwa Yehova, ukwenda ukulingana no butungulushi bwa uku kuteyanya, no kubombako sana umulimo uo uku kuteyanya kulebomba ilyo kuletungululwa na Yesu Kristu.—Sekaria 8:23.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Cinshi tufwile ukwimininapo ilyo tuleipusha atuti, “Ali kwi Yehova?”

• Bushe ifwe lelo kuti twasanga shani icasuko ku cipusho ca kuti “Ali kwi Yehova?”

• Mulandu nshi amapepo yamo aya kulomba ubutungulushi kuli Lesa yashasukilwa?

• Fya kumwenako nshi ifya mu Baibolo ifilanga ukuti tulekabila “[ukulashininkisha] ifiteemuna Shikulu”?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 9]

Bushe Imfumu Yehoshafati yafwaile shani Yehova?

[Icikope pe bula 10]

Mulandu nshi Shauli ailebuushisha ku cipao ca mufwe?

[Ifikope pe bula 12]

Pepeni, sambilileni, no kwetetula pa kuti mwishibe ‘ukuli Yehova’