Ni kwi Kwingasangwa Icisansamushi Cine Cine?
Ni kwi Kwingasangwa Icisansamushi Cine Cine?
“Lesa kabili Wishi wa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu . . . [atusansamusha] mu bucushi bwesu bonse.”—2 ABENA KORINTI 1:3, 4.
1. Fintu nshi fingalenga abantu ukufwaya sana icisansamushi?
UBULWELE bwa kulengo kubongoteka kuti bwalenga umuntu alemona kwati ubumi bwakwe bwaonaikilila. Ifinkukuma, bamulamba, ne fipowe fisha abantu balecula nakalya nakalya. Inkondo kuti yaipaya aba mu lupwa, ukonaula amayanda, nelyo ukupatikisha abene mayanda ukufulumuka basha ifipe fyabo. Ulufyengo kuti lwalenga abantu ukumona kwati tapali uko bengaya ku kwafwilishiwa. Abo amalanda ya musango yo yaponena balakabila sana icisansamushi. Ni kwi cingasangwa?
2. Mulandu nshi icisansamushi cifuma kuli Yehova cishingalinganina ne cisansamushi conse cimbi?
2 Abantu bamo no tubungwe balesha ukulete cisansamushi. Abantu balatasha amashiwi ya cikuuku. Ukupeela ifilyo, umwa kwikala, ne fya kufwala kulaafwako pa kashita kanono. Lelo ni Yehova eka, Lesa wa cine, e wingawamya fyonse no kupeela ubwafwilisho bukabilwa pa kuti utuyofi twa musango yo twikacitika na kabili. Ulwa kwa Lesa, Baibolo itila: “Abe uwapaalwa Lesa kabili Wishi wa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu, Shifwe wa nkumbu kabili Lesa wa cisansamushi conse, uutusansamusha mu bucushi bwesu bonse, ukuti tube na maka ya kusansamusha abali mu ca bucushi conse ku cisansamushi ico tusansamushiwako fwe bene kuli Lesa.” (2 Abena Korinti 1:3, 4) Bushe Yehova atusansamusha shani?
Ukufumyapo Intulo ya Mafya
3. Bushe icisansamushi icifuma kuli Lesa citendekela shani ku ntulo ya mafya ya bantunse?
3 Abantunse bonse bapyene ukukanapwililika pa mulandu wa lubembu lwa kwa Adamu, ne co cilenga amafya yashaifulila ayo kwi pele pele yalete mfwa. (Abena Roma 5:12) Icalenga ifintu ukubipilako ca kuti Satana Kaseebanya e “kateeka wa pano calo.” (Yohane 12:31; 1 Yohane 5:19) Yehova tapelele fye pa kulililako abantunse ubulanda pa mibele ya bulanda iyo babamo. Atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka nge cilubula ca kuleta ubulubushi, kabili Atwebele ukuti kuti twalubulwako ku fyaleta ulubembu lwa kwa Adamu nga twatetekela Umwana Wakwe. (Yohane 3:16; 1 Yohane 4:10) Lesa asobele no kuti Yesu Kristu, uwapeelwa amaka yonse mu muulu na pano isonde, akonaula Satana no bwikashi bwakwe bonse ububifi.—Mateo 28:18; 1 Yohane 3:8; Ukusokolola 6:2; 20:10.
4. (a) Finshi Yehova atupeela ku kukosha ubucetekelo bwesu mu filayo fyakwe ifya kuleta ukwilulukwa? (b) Bushe Yehova atwafwa shani ukwishiba ilyo ukwilulukwa kukesa?
4 Pa kukosha ubucetekelo bwesu mu fyo alaya, Lesa alibakilila ubushininkisho ubwingi ubwa kuti fyonse ifyo asobela filacitika. (Yoshua 23:14) Mu Baibolo asanshishemo ne fyo aacita ku kupususha ababomfi bakwe ne fintu ifyo ukulingana no buntunse fyalemoneka nge fishingacimfiwa. (Ukufuma 14:4-31; 2 Ishamfumu 18:13–19:37) Kabili Yehova alilanga ukupitila muli Yesu Kristu ukuti ubufwayo bwakwe busanshamo ukuundapa abantu ku “musango onse uwa kunakuka,” no kubuusha fye abafwa. (Mateo 9:35; 11:3-6) Ni lilali ifi fyonse fikacitika? Pa kwasuka, Baibolo yalondolola ifyo inshiku sha kulekelesha isha buno bwikashi shili no kuba. Ishi nshiku shali no kutangilila ukwisa kwa myulu ipya ne sonde lipya ifya kwa Lesa. Ifyo Yesu alondolwele filingana ne nshita tulimo.—Mateo 24:3-14; 2 Timote 3:1-5.
Asansamusha Abantu Bali mu Kumanama
5. Ilyo Yehova alesansamusha Israele wa pa kale, ni kuli cinshi afwaile ukuti bapoose amano?
5 Imicitile ya kwa Yehova ku bena Israele ba ku kale, itulanga ifyo abasansamwishe mu nshita sha kumanama. Abacinkwileko ulwa mibele yakwe. Ici cakoseshe ubucetekelo bwabo mu filayo fyakwe. Abomfeshe bakasesema bakwe ukulanga bwino bwino ifyo wene nga Lesa wa cine kabili uwa mweo apusana no tulubi, utushingayafwa utwine nelyo ukwafwa bakapepa ba tuko. (Esaya 41:10; 46:1; Yeremia 10:2-15) Ilyo Yehova aleeba Esaya ati, “Sansamusheni, sansamusheni abantu bandi,” acincishe ulya kasesema ukubomfye filangililo no kukolobonda mu fyo Abumba pa kuti akomaile pa bukulu ba kwa Yehova nga Lesa wa cine eka.—Esaya 40:1-31.
6. Fishibilo nshi inshita shimo Yehova alepeela ukukuma ku nshita abantu bakwe bali no kulubulwa?
6 Inshita shimo, Yehova alesansamusha ukupitila mu kulanda inshita, iya mupepi nelyo iya kutali, ilyo abantu bakwe bali no kulubulwa. Ilyo ukulubulwa ukufuma mu Egupti kwalepalamina, aebele abena Israele batitikishiwe ati: “Kushele impumo imo nkaleta pali Farao, na pa Egupti; pa numa ya ico akaleka muye mufume pano.” (Ukufuma 11:1) Ilyo inko shitatu ishaumene akapi shasanshile Yuda mu nshiku sha Mfumu Yehoshafati, Yehova abebele ukuti Aali no kubalwilako “mailo.” (2 Imilandu 20:1-4, 14-17) Lelo, ukulubulwa kwabo ukufuma mu Babele kwena kwalembelwe ninshi kucili imyaka 200 ku ntanshi, kabili ifyebo na fimbi fyaishile ukupitila muli Yeremia ninshi kushele imyaka mupepi na 100 pa kuti bakalubulwe. Fintu kulya kusesema kwali ukwa kukoselesha ku babomfi ba kwa Lesa ilyo inshita ya kulubulwa yalepalamina.—Esaya 44:26–45:3; Yeremia 25:11-14.
7. Finshi ilingi line fyalesanshiwa mu filayo fya kulubulwa, kabili bushe ici calekuma shani abantu ba busumino mu Israele?
7 Kabili ifilayo fyalesansamusha abantu ba kwa Lesa ilingi line fyalebamo ne fyebo pali Mesia. (Esaya 53:1-12) Ici calelenga abantu ba kwa Lesa aba busumino mu nkulo ne nkulo ukuba ne subilo ilyo baleponenwa ne fya kwesha fyalekanalekana. Pali Luka 2:25, tubelengapo ati: “Moneni! kwali umwaume mu Yerusalemu ishina lyakwe Simeone, kabili uyu muntu ali mulungami kabili uutiina Lesa, uwalelolela ukusansamushiwa kwa kwa Israele [e kutila, ukwisa kwa kwa Mesia], no mupashi wa mushilo wali pali wene.” Simeone alishibe isubilo lya buMesia ilyalembelwe mu Malembo, kabili ukwenekela ukufishiwapo kwa ili subilo kwaletungulula sana ifyo alecita mu mikalile yakwe. Taishibe ifyo lyali no kufishiwapo, kabili taliko uko ipusukilo lyasobelwe lyafishiwepo, lelo alisekelele ilyo aishibe Uwali no kuba “ipusukilo” lya kwa Lesa.—Luka 2:30.
Icisansamushi Caishila Muli Kristu
8. Bushe ubwafwilisho Yesu alepeela bwapusene shani na buntu abengi baletila e bo balekabila?
8 Ilyo Yesu Kristu alebomba ubutumikishi bwakwe pe sonde, te lyonse alepeela abantu ubwafwilisho baleti e bo balekabila. Bamo balefwaya Mesia uwali no kubalubula ku kutekwa na bena Roma uko bapatile. Lelo Yesu tatungilile ukupondoka; abebele ‘ukupeela ifya kwa Kaisare kuli Kaisare.’ (Mateo 22:21) Fingi fyali mu bufwayo bwa kwa Lesa, te kulubula fye abantu ku buteko bwa cipolitiki. Abantu balefwaya ukucita Yesu imfumu, lelo atile aali no “kupeelo mweo wakwe icilubula ku kukabulamo abengi.” (Mateo 20:28; Yohane 6:15) Tayali ni nshita ya kuti atendeke ukuteka, kabili ni Yehova e wali no kumupeela amaka ya kuteka, te bantunse baleilishanya iyo.
9. (a) Bukombe nshi ubwa cisansamushi Yesu abilishe? (b) Bushe Yesu alangile shani ukuti ubukombe bwakwe bwalikumine ku fyo abantu pa lwabo balepitamo? (c) Bushe ubukombe bwa kwa Yesu bwabikile icitendekelo ca cinshi?
9 Icisanshamushi Yesu aletele cali mu “mbila nsuma iya bufumu bwa kwa Lesa.” Ubu e bukombe Yesu alebilisha konse uko aleya. (Luka 4:43) Akomaile pa fyo ubo bukombe bwakumine amafya ya bantu aya cila bushiku ukupitila mu kulanga ifyo wene nga Kateka wa buMesia ali no kucitila abantunse. Alengele abalecula bomfwe ukuti nabalinga ukuba aba mweo ukupitila mu kuundapa impofu no kulenga bacibulu ukulanda (Mateo 12:22; Marko 10:51, 52), ukuundapa abalemana ifilundwa (Marko 2:3-12), ukusangulula abena Israele banankwe ku malwele yabipisha (Luka 5:12, 13), no kubaposha amalwele yambi ayabatebelele. (Marko 5:25-29) Ailulwile apakalamba abaleloosha balupwa ukupitila mu kubuusha abana babo ku bafwa. (Luka 7:11-15; 8:49-56) Alangile amaka yakwe aya kulama inkuuka sha busanso no kwikusha ibumba likalamba ku fya kulya. (Marko 4:37-41; 8:2-9) Kabinge, Yesu abasambilishe ifishinte fya mikalile ifyali no kubafwa ukwishiba ifya kucita pa mafya yaliko kabili ifyali no kulenga balesubila imitekele yalungama iya kwa Mesia. Kanshi ilyo Yesu alebomba ubutumikishi bwakwe, talesansamusha fye abalemukutika mu citetekelo lelo alebika ne citendekelo ca kukoselesha abantu imyaka mupepi na 2,000 iyali no kukonkapo.
10. Bushe ilambo lya kwa Yesu lyalenga ukuti kube finshi?
10 Ilyo papitile imyaka ukucila pali 60 ukutula apo Yesu atuulile ubumi bwakwe ubwa buntunse nge lambo no kubuushiwa ukuya ku muulu, umutumwa Yohane apuutilwemo ukulemba ati: “Mwe twana twandi, ndemulembela ifi fintu ukuti mwicita lubembu. Lelo, ngo muntu acita ulubembu, natukwata kaafwa kuli Shifwe, Yesu Kristu umulungami. Kabili wene e lambo lya kukonsolwela imembu shesu, kabili te shesu fye sheka lelo ne sha calo conse.” (1 Yohane 2:1, 2) Pa mulandu wa fifuma mwi lambo lya buntunse ilya kwa Yesu ilyapwililika, tulasansamushiwa apakalamba. Twalishiba ukuti imembu shesu kuti shalekelelwa, kuti twakwata kampingu wasanguluka, no kuba na bucibusa bwasenaminwa na Lesa, ne subilo lya bumi bwa muyayaya.—Yohane 14:6; Abena Roma 6:23; AbaHebere 9:24-28; 1 Petro 3:21.
Umupashi wa Mushilo nga Kasansamusha
11. Kupekanya nshi kumbi ukwa cisansamushi uko Yesu alaile ilyo ashilafwa?
11 Ilyo Yesu aali na batumwa bakwe icungulo bushiku ilyo ashilafwa imfwa ya bulilambo, alandile pa kupekanya kumbi ukwa kwa Wishi wa ku muulu ukwa kubasansamusha. Yesu atile: “Nkalomba Tata na o akamupeela kaafwa na umbi [kasansamusha; iciGriki, pa·raʹkle·tos] uwa kuba na imwe pe na pe, umupashi wa cine.” Yesu abalaile ati: “Kaafwa, umupashi wa mushilo, . . . ukamusambilisha fyonse no kumwibukisha fyonse ifyo namwebele.” (Yohane 14:16, 17, 26) Bushe umupashi wa mushilo wabaletele shani icisansamushi?
12. Bushe umulimo wa mupashi wa mushilo uwa kwafwa abasambi ba kwa Yesu ukwibukisha waleta shani icisansamushi ku bengi?
12 Abatumwa balisambilishiwe ifingi kuli Yesu. Ukwabula no kutwishika tabali no kulabe co, lelo bushe bali no kwibukisha ifyebo fiine asosele? Bushe bali no kulaba ifyebo ifyacindama pa mulandu wa kukanapwililika? Yesu abalaile ukuti umupashi wa mushilo wali no ‘kubebukisha fyonse ifyo abebele.’ E ico, ilyo papitile imyaka napamo 8 pa numa ya mfwa ya kwa Yesu, Mateo alilembele Ilandwe lya kubalilapo, umo alembele Ilyashi lya pa Lupili ilya kufika pa mutima, ifilangililo fyakwe ifyapusanapusana pa lwa Bufumu, ne fyebo fyonse pa cishibilo ca kubapo kwakwe. Ilyo papitile imyaka ukucila pali 50, umutumwa Yohane alembele ifyebo fyakwe ifyashintililwapo umo asanshishe ifishinka ifingi pa lwa nshiku sha kulekelesha isha kwa Yesu pe sonde. Fintu ifi fyalembwa fyaba ifya kukoselesha ukufika fye na ku nshiku shesu!
13. Bushe umupashi wa mushilo wabombele shani nga kasambilisha wa Bena Kristu ba kubalilapo?
13 Ukulunda pa kulenga abasambi ukwibukisha ifyebo, umupashi wa mushilo wasambilishe abasambi no kubatungulula ukuti bomfwikishe sana ubufwayo bwa kwa Lesa. Ilyo Yesu aacili na basambi bakwe, abebele ifintu ifyo bashailwike bwino bwino. Lelo pa numa, umupashi wa mushilo walengele Yohane, Petro, Yakobo, Yuda, na Paulo ukulemba ifyebo fya kulondolola ukulunduluka kwa bufwayo bwa kwa Lesa. Kanshi umupashi wa mushilo wali nga kasambilisha, ukubapeela ubushininkisho bwacindama ubwa kuti baletungululwa na Lesa.
14. Ni mu nshila nshi umupashi wa mushilo wayafwilile abantu ba kwa Yehova?
14 Ifya bupe fya kucite fipesha amano ifya mupashi na fyo fyalengele cimoneke ukuti Lesa nafumya ububile bwakwe pa bena Israele ba cifyalilwa no kupeela icilonganino ca Bwina Kristu. (AbaHebere 2:4) Ifisabo fya uyo mupashi mu mikalile ya bantu na fyo fyali cintu cacindama ica kwishibilako abali abasambi ba kwa Yesu icine cine. (Yohane 13:35; Abena Galatia 5:22-24) Kabinge umupashi wakoseshe aba mu cilonganino ukuti babe inte shashipa kabili ishabulo mwenso.—Imilimo 4:31.
Ubwafwilisho Ilyo Kuli Amafya Yabipisha
15. (a) Mafya nshi Abena Kristu baponenwa na yo ku kale na ino nshita? (b) Mulandu nshi abakoselesha na bo inshita shimo bakabila ukukoseleshiwa?
15 Bonse abaipeelesha kuli Yehova kabili aba cishinka kuli wene bakaponenwa no kupakaswa kwapusanapusana. (2 Timote 3:12) Lelo, Abena Kristu abengi baliponenwa na mafya ayabipisha icine cine. Muno nshiku, bamo balibalulunkanya kuli bamukuukulu no kupooswa mu nkambi sha kucushiwilwamo, mu fifungo, mu nkambi sha kubomba umulimo wa cibe no kutekwa umwa busanku icibi. Amabuteko yalapakasa nga nshi, nelyo ukusuminisha bampulamafunde ukululunkanya abantu ukwabula ukukandwa. Kabili, Abena Kristu balalwala amalwele yabipisha nelyo ukuba na mafya yakakala aya mu lupwa. Inshita shimo no Mwina Kristu wakosoka uwafwilisha abasumina banankwe abengi mu mafya yabo na o kuti aba na mafya. Nga cabe fyo, uukoselesha na o kuti akabila ukukoseleshiwa.
16. Ilyo Davidi aali no bwafya bukalamba, apokelele shani ubwafwilisho?
16 Ilyo Imfumu Shauli yalesupila Davidi ukuti imwipaye, Davidi ashinine kuli Lesa nga Kaafwa wakwe. Apaapeete ati: “Mwe Lesa, umfweni ipepo lyandi. Mu cintelelwe ce pindo lyenu e mo ndeuba, fikasuke afipite fya boni.” (Amalumbo 54:2, 4; 57:1) Bushe Davidi alyafwilishiwe? Ee, alyafwilishiwe. Muli ilya nshita, Yehova abomfeshe kasesema Gadi na shimapepo Abiatari ukweba Davidi ifya kucita, kabili Abomfeshe Yonatani mwana Shauli ukukosha uyu mulumendo. (1 Samwele 22:1, 5; 23:9-13, 16-18) Yehova alekele fye na baPelishiti ukusansa icalo, ne co calengele Shauli atala aleka ukusupila Davidi.—1 Samwele 23:27, 28.
17. Ni kwi Yesu ayalukile ilyo aali no bwafya bwatapata?
17 Yesu Kristu umwine aali no bwafya bwatapata ilyo imfwa yakwe yalepalama. Alishibe bwino bwino ifyo imicitile yakwe yali no kukuma Wishi wa ku muulu ne fyo yali no kukuma inshita ya ku ntanshi iya bantunse. Apepele no mukoosha, ica kuti ‘alilungulwike’ no kulunguluka. Lesa ashininkishe ukuti Yesu atungililwa ukulingana no kukabila kwakwe muli ilya nshita yakakala.—Luka 22:41-44.
18. Cisansamushi nshi Lesa apeele Abena Kristu ba kubalilapo abapakeswe icabipisha?
18 Ukupakaswa kwa Bena Kristu kwali ukwabipisha nga nshi pa numa ya kutendeka kwa cilonganino ca kubalilapo ica kuti bonse balisalangene ukufuma mu Yerusalemu, abatumwa fye e bashele. Balekululula abaume na banakashi ku maka ukufuma mu mayanda yabo. Cisansamushi nshi Lesa abapeele? Ubulayo bwa mu Cebo cakwe ubwa kuti bali ne “cikwatwa icawamisha kabili icaikalilila,” e kuti ubupyani bubelelela mu muulu na Kristu. (AbaHebere 10:34; Abena Efese 1:18-20) Ilyo baletwalilila ukushimikila, bamwene ubushininkisho bwa kuti umupashi wa kwa Lesa wali na bene, kabili ifyalecitika na fyo fyalengele balesekelela.—Mateo 5:11, 12; Imilimo 8:1-40.
19. Nangula Paulo aponenwe no kupakasa kwabipisha, aumfwile shani pa cisansamushi Lesa apeela?
19 Mu kuya kwa nshita, Sauli (Paulo), uwali kapakasa mukali, aishileba uwa kupakaswa pa mulandu wa kuti asangwike Umwina Kristu. Pa cishi ca Kupro, pali uwa malele umo uwaeseshe ukukaanya ubutumikishi bwa kwa Paulo pa kubomfya ubucenjeshi no kupotonganya ifishinka. Mu Galatia, Paulo alipoolelwe amabwe no kushala impondo. (Imilimo 13:8-10; 14:19) Mu Makedonia alipuminwe ku nkonto. (Imilimo 16:22, 23) Pa numa ibumba lyaimishe impokota mu Efese, alembele ati: “Twafinininwe ukucila pa maka yesu, ica kuti twatile twalafwa fye. Na kuba, fwe bene twalishininwe mu mitima yesu ukuti ukufwa tulefwa.” (2 Abena Korinti 1:8, 9) Lelo muli kalata umo wine, e mo Paulo alembele amashiwi ya kusansamusha ayambwilwe mu paragrafu wa cibili muli cino cipande.—2 Abena Korinti 1:3, 4.
20. Cinshi tuli no kulandapo mu cipande cikonkelepo?
20 Bushe kuti mwacita shani pa kuti na imwe musansamusheko bambi? Kwaba bengi muno nshiku abakabila icisansamushi ilyo baleloosha pa mulandu wa kayofi kabaponene mu kupumikisha nelyo pa mulandu wa bucushi bubaponene fye beka. Mu cipande cikonkelepo, tuli no kulanda pa fyo twingasansamusha aba musango yo.
Bushe Muleibukisha?
• Mulandu nshi icisansamushi cifuma kuli Lesa cabela ica mutengo ukucilamo?
• Cinsansamushi nshi ciishila muli Kristu?
• Bushe umupashi wa mushilo waba shani kasansamusha?
• Landeni pa fya kumwenako fimo ifya cisansamushi cafumine kuli Lesa ilyo ababomfi bakwe bali mu mafya yabipisha.
[Amepusho]
[Ifikope pe bula 15]
Baibolo itweba ati Yehova alisansamwishe abantu bakwe ukupitila mu kubalubula
[Ifikope pe bula 16]
Yesu apeele icisansamushi ukupitila mu kusambilisha, ukuundapa, no kubuusha abafwa
[Icikope pe bula 18]
Yesu apokelele ubwafwilisho ukufuma ku muulu