Sansamusheni Abaloosha

“Yehova ansubila . . . ku kusansamusha bonse abaloosha.”—ESAYA 61:1, 2.

1, 2. Ni bani tulingile ukusansamusha, kabili mulandu nshi?

YEHOVA, Lesa wa cisansamushi conse ica cine, atusambilisha ukwangwako ilyo bambi baponenwa na kayofi. Atusambilisha ‘ukusansamusha abakungumane mitima’ na bonse abaloosha. (1 Abena Tesalonika 5:14) Tulacite fyo ilyo bakapepa banensu balekabile cisansamushi. Kabili tulalanga ukutemwa ku bantu tushipepa na bo, nangu bantu abashalangapo ukuti balitutemwa.—Mateo 5:43-48; Abena Galatia 6:10.

² Yesu Kristu abelengele amashiwi ya mu kusesema ayalelanda pa mulimo apeelwe, aya mashiwi yaleti: “Umupashi wa kwa Shikulu Yehova waba pali ine, pa kuti Yehova ansubila ku kubile mbila nsuma ku balanda; antuma ku kukakililako abafunaike misana, . . . ku kusansamusha bonse abaloosha.” (Esaya 61:1, 2; Luka 4:16-19) Abena Kristu basubwa aba muno nshiku balishiba pa nshita yalepa ukuti uyu mulimo ulanda na pali bene, kabili aba mu “mpaanga shimbi” na bo balaitemenwa ukubombako uyo mulimo.—Yohane 10:16.

3. Ilyo abantu baipusha ati, “Cinshi Lesa alekela utuyofi ukucitika?,” kuti twabaafwa shani?

³ Ilyo kwaba amasanso na bantu bakungumane mitima, ilingi line bepusha abati,  “Cinshi Lesa alekela utuyofi ukucitika?” Baibolo ilasuka ico cipusho bwino bwino. Lelo, kuti capoosako inshita ku ushasambilila Baibolo ukumfwikisha ico casuko. Ubwafwilisho kuti bwasangwa mu mpapulo sha Nte sha kwa Yehova. * Lelo pa kutendeka, casangwa ukuti bamo balasansamushiwa pa kumona fye ilembo lya mu Baibolo pamo nga Esaya 61:1, 2, pantu lilondolola ukuti Yehova afwaya abantunse bonse ukusansamushiwa.

4. Bushe Nte mu Poland ayafwile shani umwana we sukulu umukashana uwali na mafya, kabili ici cacitike kuti camwafwa shani ukwafwa bambi?

⁴ Abacaice pamo pene na bakalamba balakabila icisansamushi. Uwacaice umo ku Poland aali uwakungumana umutima kabili aipwishe umunankwe ukumupandako amano. Ilyo aipwishe na fimbi mu mutekatima, cibusa wakwe, Inte ya kwa Yehova, asangile ukuti uyu mukashana alikwete amepusho ayengi kabili aletwishika nga nshi ati: “Mulandu nshi kwabela ububifi ubwingi? Mulandu nshi abantu baculila? Mulandu nshi umwaice wandi uwalemana aculila? Mulandu nshi nalwalila ubulwele bwa ku mutima? Ku Calici tusambilila ati e fyo Lesa afwaya. Nga e fyo afwaya ninshi nkaleka ukumutetekela!” Nte alipepele kuli Yehova mu mutima e lyo atile: “Cawama ukuti wacinjipusha pali ci. Nalaesha ukukwafwa.” Uyu Nte amwebele ati na o aletwishika fimo ilyo aali umwaice no kuti Inte sha kwa Yehova balimwafwile. Alondolwele ati: “E lyo naishibe ati Lesa te ulenga abantu ukucula. Alibatemwa, kabili afwaya fye ifingabawamina, kabili nomba line ali no kwalula sana ifintu pano isonde. Ukulwala, ubukote, ne mfwa fikafumapo, na bantu ba cumfwila bakekala umuyayaya—pano pene pe sonde.” Alangile uyu mukashana Ukusokolola 21:3, 4; Yobo 33:25; Esaya 35:5-7 na 65:21-25. Pa numa ya kulanshanya pa nshita yalepa, ulya mukashana, calimoneke ukuti alisansamwike kabili atile: “Nomba naishiba ubufwayo bwa kubela uwa mweo. Ndefwaya ukwisakumona na kabili.” Isambililo lya Baibolo lyalitendeke kabili alesambilila imiku ibili mu mulungu.

Sansamusheni Bambi ku Cisansamushi Cifuma Kuli Lesa

5. Ilyo tulelililako bambi ubulanda, cinshi cili no kubapeela isubilo line line?

⁵ Ilyo tulefwaya ukusansamusha bambi, ukwabula no kutwishika amashiwi ya cililishi yalilinga. Mu milandile yesu ne myumfwikile ye shiwi, tuleesha ukulenga uuli no bulanda ukumona ukuti natwangwako ku fimuponene. Teti tucite fi pa kusosa icisosesose. Baibolo itweba ati “mu kushipikisha kwesu na mu kusansamusha ukufuma mu Malembo tube ne subilo.” (Abena Roma 15:4) Kanshi, pa nshita yayana kuti twalondolola ico Ubufumu bwa kwa Lesa bwaba, kabili kuti twabalanga mu Baibolo ifyo bukapwisha amafya yaliko. Lyena kuti twalondolola umulandu ili subilo lyabela ilyashintililwapo. Nga twacite fyo, tukasansamusha bambi.

6. Cinshi tufwile ukwafwa abantu ukumfwikisha pa kuti bengasansamushiwa sana ku cisansamushi ca mu Malembo?

⁶ Pa kuti umuntu asansamushiwe sana ku cisansamushi, alekabila ukwishiba Lesa wa cine, imibele yakwe, no kuti ifilayo fyakwe filafishiwapo.  Ilyo tulefwaya ukwafwa umuntu uushili kapepa wa kwa Yehova, cisuma ukulondolola ifishinka fyakonkapo. (1) Icisansamushi caba mu Baibolo cifuma kuli Yehova, Lesa wa cine. (2) Yehova e Kabumba Wa maka yonse uwa muulu ne sonde. Ni Lesa wafulisha ukutemwa kwa cishinka ne cine. (3) Nga twapalama kuli Lesa ukupitila mu kwishiba bwino bwino Icebo cakwe, kuti twakoshiwa ilyo twaponenwa ne fibi. (4) Mu Baibolo mwaba amalembo ayakuma ku fya kwesha fimo fimo ifyaponene abantu bapusanapusana.

7. (a) Cinshi twingabomba nga tulekomaila pa kuti icisansamushi ca kwa Lesa “cafulisha muli Kristu”? (b) Kuti twasansamusha shani uwaishiba ukuti imibele yakwe yalibipa?

⁷ Bamo basansamusha abaleloosha abaishiba Baibolo pa kubelenga 2 Abena Korinti 1:3-7. Pa kucite fyo, bakomaila pa mashiwi “icisansamushi cesu cafulisha muli Kristu.” Ili lembo kuti lya-afwa umuntu ukwiluka ukuti Baibolo ni ntulo ya cisansamushi iyo afwile ukwangwako. Kuti caba citendekelo ca kutwalilila ukulanshanya, napamo inshita imbi. Nga ca kuti umuntu aleti icilelenga amafya yakwe fintu ifibi aacita, lyene, ukwabula ukumfwika nga balemupingula, kuti twamweba ukuti cilasansamusha ukwishiba ifyalembwa pali 1 Yohane 2:1, 2 na pa Amalumbo 103:11-14. Nga tulecite fi ninshi cine cine tulesansamusha bambi ne cisansamushi cifuma kuli Lesa.

Ukusansamusha Abasanswa ku Lukaakala Nelyo ku Mafya ya Mikalile

8, 9. Kuti twasansamusha shani bwino abacula ku lukaakala?

⁸ Imintapendwa ya bantu balisanswa ku lukaakala—ulukaakala lwa mu mushi bekala nelyo ulwa mu nkondo. Kuti twabasansamusha shani?

⁹ Abena Kristu ba cine balasakamana pa kuti tabatungilile ulubali ululi lonse mu kukansana kwa pano calo. (Yohane 17:16) Lelo balabomfya bwino Baibolo ukulondolola ukuti imibele ya bunkalwe iilipo tayakatwalilile pe na pe. Kuti babelenga Amalumbo 11:5 ukulanga ifyo Yehova omfwa pa batemwa ulufyengo nelyo Amalumbo 37:1-4 ku kulondolola ifyo Lesa atukoselesha ukukanalandula lelo ukutetekela Lesa. Amashiwi ya pa Amalumbo 72:12-14 yalanga ifyo Solomone Mukalamba, Yesu Kristu, uuli ni Mfumu mu muulu ino nshita, omfwa ilyo aba kaele balecula ku lukaakala.

10. Nga mwaikala umwaba inkondo pa myaka ne myaka, bushe amalembo yali mu paragrafu kuti yamusansamusha shani?

¹⁰ Abantu bamo baikala mu fifulo umo amabumba yalwa inkondo umo shacela. Baishiba fye ukuti mu bumi mwaba inkondo ne fitumbuka mu nkondo. Bamona fye ukuti ukufulumukila ku calo cimbi e lyo ifintu fingaba eyefilya. Lelo abengi balafilwa ukufulumuka, kabili abengi abaesha ukufulumuka balifwilamo. Abakumamo ukufulumukila ku calo cimbi basanga fye ukuti pa mafya bakwete ku mwabo papyana yambi. Amalumbo 146:3-6 kuti yabomfiwa ku kwafwa aba musango yo ukuti basuubile mu cintu cimo icashintililwapo ukucila ukushintilila pa kukuukila kumbi. Ukusesema kwa pali Mateo 24:3, 7, 14 atemwa pali 2 Timote 3:1-5 kuti kwabafwa ukumfwikisha ifilebacitikila no mo ifi baleshipikishako filolele, e kutila, filelangilila ukuti tuli mu kupwa kwa buno bwikashi. Amalembo pamo nga Amalumbo 46:1-3, 8, 9 na Esaya 2:2-4 kuti yabaafwa ukwiluka ukuti cine cine kwaba isubilo lya kuti ku ntanshi kukaba umutende.

11. Malembo nshi yasansamwishe umwanakashi wa ku calo ca ku Masamba ya Afrika, kabili mulandu nshi?

¹¹ Mu nshita ya nkondo ya mutatakuya mu fyalo fimo ifya ku Masamba ya Afrika, umwanakashi umo alifulumwike ukufuma mu mwakwe uku ne mfuti shilelila. Imikalile yakwe yaishileba ya mwenso mwenso, ali no bulanda, kabili uwabipilwa. Pa numa, ilyo ulupwa lwakwe lwaleikala mu calo cimbi, umulume wakwe apingwilepo ukooca imicato, atamfishe uyu mukashi wakwe uwali pa bukulu pamo no mwana wakwe wa myaka 10, kabili uyu mwaume aishileba shimapepo. Ilyo  uyu mwanakashi bamubelengele Abena Filipi 4:6, 7 na Amalumbo 55:22, pamo ne fipande fimo ifilanda pa Malembo ifya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni!, asukile asanga icisansamushi no bufwayo bwa kubela no bumi.

12. (a) Kwilulukwa nshi Amalembo yapeela ku baba na mafya ya fya ndalama? (b) Bushe Nte umo mu Asia ayafwile shani uwalefwaya ukushita fimo?

¹² Amafya ya fya ndalama yalyonaula imikalile ya bantu abengi. Icilenga ifi na fyo inshita shimo ni nkondo ne fitumbukamo. Inshita shimbi, amabuyo ya buteko ayashalondoloka sana no bufunushi pamo no bufumfuntungu bwa bateka fyalyonaula indalama abantu baisungile kabili fyalenga abantu ukulufya ifikwatwa fyabo. Bambi tabakwatapo ifikwatwa ifingi ifya muno calo. Bonse aba musango yo kuti basansamushiwa pa kwishiba ukuti Lesa alaya abamutetekela ukuti akabelulula kabili alaya ne calo cipya ica bulungami umo abantu bakaipakisha umulimo wa minwe yabo. (Amalumbo 146:6, 7; Esaya 65:17, 21-23; 2 Petro 3:13) Ilyo Nte umo mu calo cimo ica ku Asia aumfwile umuntu uwalefwaya ukushita fimo alanda pa fyo asakamikwe pa mutengo wa fintu, amulondolwelele ukuti ifi fintu filecitika mwi sonde lyonse. Pa numa ya kulanshanya Mateo 24:3-14 na Amalumbo 37:9-11 bapangene ukulasambilila Baibolo lyonse.

13. (a) Ilyo abantu balengwe nsoni ku filayo fya bufi, kuti twabomfya shani Baibolo ukubafwa? (b) Nga ca kuti abantu bamona kwati ifibi ificitika fishininkisha ukuti takwaba Lesa, kuti twaesha shani ukupelulushanya na bene?

¹³ Nga ca kuti abantu balicula pa myaka iingi nelyo nga balilengwe nsoni ku filayo ifingi ifya bufi, kuti baba nga bena Israele mu Egupti abashaumfwile “pa mulandu wa kufiishiwa ku mitima.” (Ukufuma 6:9) Ku ba musango yo, kuti caba bwino ukukomaila pa nshila Baibolo ingabafwilamo pa fya kucita pa mafya no kusengauka ifintu fyonawila abengi imikalile. (1 Timote 4:8b) Bamo kuti bamona ifibi ificitika uko bekala ukuti bushininkisho bwa kuti takwaba Lesa nelyo ukuti tabasakamana. Napamo kuti mwapelulushanya na bo pa malembo yalinga aya kubafwa ukwiluka ukuti Lesa alapeela ubwafwilisho lelo abengi balabukaana.—Esaya 48:17, 18.

Ukusansamusha Abaponenwa ne Nkuuka ne Finkukuma

14, 15. Ilyo akayofi kamo kashiile abengi nabatulumushiwa, cinshi Inte sha kwa Yehova bacitile ukulanga ukuti balyangilweko?

¹⁴ Kuti kwaba akayofi pa mulandu wa nkuuka, icinkukuma, umulilo, nelyo ukupuuka kwa fimo. Kuti kwaba ubulanda konse konse. Cinshi cingacitwa ku kusansamusha abapuswike?

¹⁵ Abantu bakabila ukwishiba ukuti kwaba uusakamana. Pa numa ya kusansa kwa tupondo mu calo cimo, abengi balitulumushiwe. Abengi balifwililwe balupwa, abalebaliisha, ne fibusa. Bamo baishileba amalofwa, na fyonse ifyo basungile ku kubafwilisha mu mikalile. Inte sha kwa Yehova balyafwilishe abena mupalamano babo, ukubalililako ubulanda pa fyo balufishe no kubebako amashiwi ya kusansamusha aya mu Baibolo. Abengi balitashishe apakalamba ukwangwako kwabo.

16. Ilyo akayofi kaponene icitungu cimo mu El Salvador, mulandu nshi umulimo wa Nte sha kuli ilya ncende waendele bwino sana?

¹⁶ Mu El Salvador icinkukuma cikalamba mu 2001 cakonkelwepo no kusholomoka kwa matipa ukwaipeye abengi. Umwana mwaume umo uwa Nte uwa myaka 25 ne nkashi shibili isha kwa nkobekela wakwe balifwile. Nyina kwa uyu mulumendo pamo na nkobekela wakwe ilyo line batampile ukubomba umulimo wa mwi bala. Abengi babebele ati ni Lesa e wasendele abafwile nelyo abati cali kufwaya kwa kwa Lesa. Aba baNte baleambula Amapinda 10:22 ku kulanga ukuti Lesa tafwaya ukuti tulekalipwa. Balebelenga Abena Roma 5:12 ku kulanga ukuti imfwa yaishiile mu lubembu lwa muntu, te pa mulandu wa kufwaya kwa kwa Lesa. Balelondolola no bukombe bwa kusansamusha ubwaba pa Amalumbo 34:18, Amalumbo 37:29, Esaya 25:8, na pa Ukusokolola 21:3, 4. Abantu baleitemenwa ukukutika,  maka maka apo aba banakashi babili na bo balifwililwe balupwa muli kalya kayofi, kabili balitendeke amasambililo ya Baibolo ayengi.

17. Mu nshita sha tuyofi, bwafwilisho bwa musango nshi twingapeela?

¹⁷ Ilyo kwaba akayofi, napamo kuti mwasanga umo uulekabila ukwafwa mu kampampa. Napamo ukwita dokota, ukwafwa uyo muntu ukuya ku kiliniki, nelyo ukucita icili conse ku kumupako ifilyo nelyo umwa kwikala. Mu 1998 ilyo kwali akayofi ku Italy, kalemba wa lyashi amwene ukuti Inte sha kwa Yehova “balebomba ifituntulu, ukwafwilisha abalecula, ukwabula ukusakamana uko abo bantu bapepa.” Mu fifulo fimo, ifyasobelwe ukuti fikalacitika mu nshiku sha kulekelesha filaleta ukucululuka ukwingi. Muli fyo fifulo, Inte sha kwa Yehova balondolola ukusesema kwa mu Baibolo, no kusansamusha abantu ku bulayo bwa mu Baibolo ubwa kuti Ubufumu bwa kwa Lesa bukaletela abantu umutelelwe wine wine.—Amapinda 1:33; Mika 4:4.

Ukusansamusha Ilyo Bamo Bafwilwa Lupwa

18-20. Lintu mwasanga abafwilwa uwa mu lupwa, finshi mwingasosa nelyo ukucita pa kubasansamusha?

¹⁸ Cila bushiku abantu abengi sana balaloosha imfwa ya untu batemwa. Napamo kuti mwasanga abaleloosha ilyo mulebomba ubutumikishi bwa Bwina Kristu nelyo ilyo mulebomba fimbi ifya cila bushiku. Cinshi mwingasosa nelyo ukucita icili no kulete cisansamushi?

¹⁹ Bushe uyo muntu alelunguluka ku bulanda? Bushe mu ng’anda mwiswile balupwa abeshile ku kuloosha? Napamo kuti mwafwaya ukulanda ifingi, lelo ukulingulula kwalicindama. (Lukala Milandu 3:1, 7) Napamo icingalinga ukucita kulandako amashiwi ya ndoosha, ukubashiila ulupapulo lwalinga ululanda pali Baibolo (e kutila broshuwa, magazini, nelyo trakiti), e lyo ukubwelelako ilyo papita inshiku ukumona nga balekabila  ubwafwilisho na bumbi. Pa nshita yalinga, kuti mwabeba ukuti kuti mwatemwa ukulanshanya na bo ifyo Baibolo ilanda. Ici kuti cabalenga ukutontolokako. (Amapinda 16:24; 25:11) Te kuti mubuushe abafwa filya Yesu acitile. Lelo kuti mwalanda ifyo Baibolo isosa pa lwa mibele ya bafwa, nangula iyi nshita te ya kwesha ukusuusha ifisambilisho fya bufi. (Amalumbo 146:4; Lukala Milandu 9:5, 10; Esekiele 18:4) Kuti mwabelenga na bo ifilayo fya mu Baibolo pa lwa kubuuka. (Yohane 5:28, 29; Imilimo 24:15) Napamo kuti mwalanshanya ubupilibulo bwa ifi, nalimo ukubomfya ilyashi lya mu Baibolo pa lwa kubuuka. (Luka 8:49-56; Yohane 11:39-44) Kuti mwalanda na pa mibele ya kwa Lesa wa kutemwa uwatupeele subilo lya musango yo. (Yobo 14:14, 15; Yohane 3:16) Londololeni ifyo ifi fisambilisho fyamunonsha no mulandu mwaficetekelela.

²⁰ Ukulaalika uuleloosha ku Ng’anda ya Bufumu kuti kwamulenga aishiba abantu abatemwa abena mupalamano babo icine cine kabili abaishiba ifya kukuulana. Umwanakashi umo ku Sweden asangile ukuti ici e co alefwaya mu bumi bwakwe bonse.—Yohane 13:35; 1 Abena Tesalonika 5:11.

21, 22. (a) Cinshi cifwaikwa nga tulefwaya ukusansamusha bambi? (b) Kuti mwacita shani pa kusansamusha uwaishiba kale Amalembo bwino bwino?

²¹ Ilyo mwaishiba ukuti umo mu cilonganino ca Bena Kristu nelyo uushilongana aleloosha, bushe inshita shimo tamwishiba ifya kusosa nelyo ifya kucita? Ishiwi lya ciGriki ilipilibulwa ilingi line ati “icisansamushi” mu Baibolo nga kulikonka fye lipilibula “ukwita pa mbali.” Ukuba kasansamusha wa cine cipilibula ukuitemenwa ukubapo ilyo abaleloosha baletukabila.—Amapinda 17:17.

²² Ni shani nga ca kuti uo mulefwaya ukusansamusha alishiba kale kale ifyo Baibolo isosa pa mfwa, icilubula, na pa lwa kubuuka? Ukubapo fye kwa kwa cibusa wasumina ifyo na bafwililwe basumina kuti caba cisansamushi. Nga alefwaya ukulanda, mulekutikisha. Mwilatila mufwile ukulanda ifingi sana. Nga ca kuti amalembo yabelengwa, yamoneni nga mashiwi ya kwa Lesa ayakosha imitima yenu bonse babili. Landeni pa bushinino bwakosa mwakwata bonse ubwa kuti ifyo yalaya fikacitika. Nga mulelanga icililishi ca bulesa e lyo no kwebako bambi icine ca mu Cebo ca kwa Lesa, kuti mwayafwa abaleloosha ukusansamushiwa no kukoshiwa kuli “Lesa wa cisansamushi conse,” Yehova.—2 Abena Korinti 1:3.

[Futunoti]

Muletipo Shani?

• Nani abengi bapeela umulandu pa tuyofi, kabili kuti twabaafwa shani?

• Kuti twacita shani pa kwafwa bambi ukuti basansamushiwe sana ku cisansamushi ca mu Baibolo?

• Finshi filetela abengi ubulanda ku ncende mwikala, kabili kuti mwabasansamusha shani?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 23]

Ukwebako bambi ubukombe bwa cisansamushi cine cine mu nshita sha kumanama

[Abatusuminishe]

Inkambi ya mbutushi: UN PHOTO 186811/J. Isaac

[Icikope pe bula 24]

Ukubapo fye kwa cibusa kuti kwasansamusha