Bushe Ubwafwano Bwile Bulepwa?

PA NUMA ya kusansa kwa pa September 11, 2001, mu New York City na Washington, D.C., inshila abantu basakamaninemo abakuminwe ku kayofi kacitike yalipeseshe amano icine cine. Utubungwe twa bwafwano twapeelwe ndalama ishingi ishafikile ku mabilioni $2.7 isha kusakamaninamo indupwa shakuminweko ku kayofi. Ukukula kwa bonaushi bwacitike kwaponeshe abantu pa musao, ica kuti konse konse abantu balefwaya ukwafwilisha.

Nangu cibe fyo, imitima ya bantu yalikalipe ilyo caumfwikike ukuti utubungwe twalumbuka tumo utwa bwafwano twaleonaula indalama. Kwali ukukalipa icine cine pa fyaumfwikike pa kabungwe kalumbuka kamo aka bwafwano ukuti kalepanga ukusunga indalama mupepi na hafu wa mamilioni $546 iyo kapokelele no kushibomfya kuli fimbi. Nelyo ca kuti aka kabungwe kaishilealula ipange kakwete no kulomba ubwelelo, kalemba wa lyashi umo atile: “Abaceeceeta sana ilyo fimo fyacitika balemona uku kwaluka ngo kushingabomba ku kubwesha cipya cipya ukucetekelwa” akabungwe kacetekelwe pa ntanshi ya kusanswa kwa pa September 11. Nga imwe muletipo shani? Bushe ubucetekelo bwenu mu tubungwe twa bwafwano nabucepa muno nshiku?

Bushe Ukupeela ku Tubungwe twa Bwafwano Cisuma Nelyo Konaula?

Ukupeela ku tubungwe twa bwafwano ku bengi cimoneka icisuma. Lelo, te bonse bamone fyo. Samuel Johnson, kalemba wa mishikakulo uwa ciNgeleshi uwaliko imyaka ukucila 200 iyapita, alembele ati: “Cawamako kulipila umuntu indalama isho abombeele, ukucila ukumupeela fye ngo bupe.” Ifi e fyo na bantu bamo lelo batontonkanya pa kupeela, kabili amalipoti pa tubungwe twa bwafwano utonaula indalama batupeela yalenga abantu ukutusuula. Moneni ifyacitike nomba line fibili.

Intungulushi ya kabungwe ka bwafwano ake calici mu San Francisco yalitamfiwe incito pa numa ya kulenga akabungwe aletungulula ukumulipilila indalama ku cipatala caishiba ukuyemfya imimonekele ya bantu icamuyemfeshe, na pa kubomfya $500 [K2,500,000] cila mulungu pa myaka ibili ukushita ifya kulya fyakwe. Mu Britain, intungulushi sha kabungwe ka bwafwano ishateyenye ubwafwilisho bukalamba pa televishoni, balengelwe nsoni ilyo abantu baishileishiba ukuti pa ndalama  amamilioni 6.5 aya mapaundi (mupepi na mamilioni 10 aya madola) ishatuminwe ku Romania ukuti bakuulilemo umwa kwikala inshiwa, bakuulilemo fye amayanda 12 ayabula ukulondoloka, kabili paali imintapendwa ya ndalama shishaishibikwe ne fyo shabomfiwe. Ca nsambu ukuti amalipoti yabipa nge fi kuti yalenga abape bamo ukucenjela pa kupeela. Balalingulula ubwingi bwa ndalama sha kupeela no kusalulula aba kupeela.

Bushe Mufwile Ukupeela Nelyo iyo

Nangu cibe fyo, kuti cabipa nga twaleka ukwangwako kwesu ne cililishi twakwatila bambi pa mulandu fye wa bonaushi bwa bantu abanono no tubungwe tumo. Baibolo itila: “Imipepele iyasanguluka kabili iishakowela mu menso ya kwa Lesa wesu kabili Shifwe ni yi: ukusakamana inshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo.” (Yakobo 1:27) Kanshi ukubombela abapiina na balecula e Bwina Kristu bwine.

Na lyo line, kuti mwaipusha amuti, ‘Bushe mfwile ukutwalilila ukupeela ku tubungwe twa bwafwano, nelyo bushe ndepeela fye abantu umo umo abalekabila ubwafwilisho?’ Bushe kupeela kwa musango nshi Lesa enekela? Icipande cikonkelepo calalanda pali aya mepusho.