“Lesa Kutemwa”
“Lesa Kutemwa”
“Uushitemwa taishiba Lesa; ico Lesa kutemwa.”—1 YOHANE 4:8.
1-3. (a) Cinshi Baibolo ilanda pa mibele ya kwa Yehova iya kutemwa, kabili ni mu nshila nshi iyo milandile yabela iyaibela? (b) Mulandu nshi Baibolo isosela ati “Lesa kutemwa”?
IMIBELE ya kwa Yehova yonse yalipulamo, yalifikapo, kabili yaliwamisha. Lelo iyawamisha pa mibele ya kwa Yehova yonse kutemwa. Takwaba cimbi icitupalamika sana kuli Yehova ngo kutemwa kwakwe. Ica kulengo buseko ca kuti uku kwine kutemwa e mibele yakwe iyapulishamo. Twaishiba shani?
2 Baibolo ilalandapo fimo pa lwa kutemwa ifyo ishilanda pa lwa mibele ya kwa Yehova imbi iyapulamo. Amalembo tayasosa ati Lesa maka nelyo ati Lesa bulungi atemwa ati Lesa mano. Akwata iyo mibele kabili e ntulo ya iyo mibele itatu. Lelo pa lwa kutemwa, palandwa icintu cimo icacilapo pali 1 Yohane 4:8 ati: “Lesa kutemwa.” Yehova alyandatilwa no kutemwa. Icimwishibisha, nelyo ubuntu bwakwe bwine kutemwa. Ilingi line kuti twatontonkanyapo muli iyi nshila: Amaka ya kwa Yehova yamulenga ukubomba ifintu fimo. Ubulungi bwakwe na mano e fitungulula inshila abombelamo ifintu. Lelo ukutemwa kwa kwa Yehova e kumucincisha ukubomba. Kabili lyonse ilyo alebomfya imibele yakwe yonse imbi, mulaba no kutemwa.
3 Ilingi line cisoswa ati Yehova umwine wine e kutemwa. E ico, nga tulefwaya ukusambilila pa lwa kutemwa, tufwile ukusambilila pali Yehova. Lekeni, kanshi, tubebete fimo fimo ifyaba mu kutemwa kwa kwa Yehova ukushingalinganishiwako.
Imicitile Yapulamo Iya Kutemwa
4, 5. (a) Micitile nshi yapulamo iya kutemwa ukutula apo umuntunse abela pe sonde? (b) Mulandu nshi twingasoselo kuti Yehova no Mwana wakwe baikatanishiwa ku cikakilo cakosesha ica kutemwa icishatala acimonwa?
4 Yehova alilanga ukutemwa mu micitile iingi, lelo kwaba imo iyapulamo. Micitile nshi yo ine? Iya kutuma Umwana wakwe ukwisatuculila no kutufwila. Kuti calungama ukusosa ati e micitile yapulamo iya kutemwa ukutula apo umuntunse abela pe sonde. Cinshi twingasosele fyo?
5 Baibolo ita Yesu ati “libeli ku cibumbwa conse.” (Abena Kolose 1:15) Taleni tontonkanyeni—Umwana wa kwa Yehova e ko aali ilyo iulu talilabumbwa. Bushe ninshi Wishi no Mwana bali capamo pa butali bwaba shani? Basayantisti bamo batila iulu lyakokola pa myaka amabilioni 13. Lelo, nga ca kuti uku kutunganya kwa cine, na lyo line imyaka Yehova aali no Mwana wakwe ibeli yacilapo! Finshi aalecita pa myaka yonse yo? Uyu Mwana alebomba no kusekelela nga “cibinda wa mulimo” kuli Wishi. (Amapinda 8:30, NW; Yohane 1:3) Yehova no Mwana wakwe babombele capamo ku kupanga ifintu fyonse. Mwandini ni nshita sha kucincimusha, isha nsansa bakwete capamo! Nani uwa muli ifwe uwingomfwikisha amaka ya bucibusa bwali pa kati kabo pa myaka ishaifulile fyo? Kanshi, Yehova Lesa no Mwana wakwe baikatanishiwa ku cikakilo cakosesha ica kutemwa icishatala acimonwa.
6. Ilyo Yesu abatishiwe, bushe Yehova alangile shani ifyo aleumfwa pa Mwana Wakwe?
6 Te mulandu ne fyo, Yehova atumine Umwana wakwe ukwisafyalwa ngo muntunse pe sonde. E kutila Yehova aali no kuipusula bucibusa bwapalamisha no Mwana wakwe uo atemwa pa myaka ukucilako pali 30. Alelolekesha sana ukufuma mu muulu ilyo Yesu alekula ngo muntu wapwililika. Ilyo ali ne myaka 30, Yesu alibatishiwe. Pali ilya nshita, Wishi umwine alilandile ukufuma ku muulu ati: “Uyu e Mwana wandi, uwatemwikwa, uo mbekelwamo.” (Mateo 3:17) Pa kumona ukuti Yesu acitile fyonse ifyasesemwe pali wene, fyonse ifyo bamwebele, Wishi afwile alitemenwe nga nshi!—Yohane 5:36; 17:4.
7, 8. (a) Finshi fyaponene Yesu pa Nisani 14, 33 C.E., kabili bushe Wishi wa ku muulu aumfwile shani? (b) Mulandu nshi Yehova alekele Umwana wakwe ukucula no kufwa?
7 Lelo bushe Yehova aumfwile shani pa Nisani 14, 33 C.E., ilyo Yesu bamufutwike no kwikatwa kwi bumba lyakalipa? Aumfwile shani ilyo Yesu balemupumya, ukumufwishila, no kumupuma amakofi? Ilyo balemufopaula, ne nkanda mu numa yalalebela? Lesa aumfwile shani ilyo Yesu bamupoopele ku maboko na ku molu, ku cimuti no kumusha nakobama palya ilyo abantu balemupontela? Bushe Wishi aumfwile shani ilyo Umwana wakwe uwatemwikwa akuutile kuli wene ilyo aleshikitika? Bushe Yehova aumfwile shani ilyo Yesu alekele umweo? Kabili aumfwile shani ilyo Umwana wakwe uwatemwikwa alobele pa muku wa kubalilapo ukufuma pa kulengwa kwa fintu?—Mateo 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:26, 38-44, 46; Yohane 19:1.
8 Apo Yehova na o aba ne myumfwile, teti tusange amashiwi ya kulondolola ifyo akalipwe pa mfwa ya Mwana wakwe. Icingalondololwa mulandu Yehova alekele ico ukucitika. Mulandu nshi Wishi alekele ukuti akalipwe fyo? Yehova atusokolwela cimo icawamisha pali Yohane 3:16—icikomo ca mu Baibolo icacindama nga nshi ica kuti cainikwa Ilandwe linono. Ici cikomo citila: “Lesa atemenwe aba pano calo ukutemwa kwa kuti apeele Umwana Wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika lelo abe no bumi bwa muyayaya.” Kanshi ico Lesa acitile fi, ni ci: ukutemwa. Takwaba ukutemwa kumbi ukwacila pali uku.
Ifyo Yehova Ashininkisha Ukuti Alitutemwa
9. Cinshi Satana afwaya tusumine pa fyo Yehova atumona, lelo cinshi Yehova atweba?
9 Lelo, kwaisa icipusho cakakala ica kuti: Bushe Lesa alitutemwa pa lwesu? Bamo kuti basumina abati Lesa alitemwa abantunse bonse, nga fintu Yohane 3:16 asosa. Lelo cili kwati batila: ‘Lesa teti antemwe ine pa lwandi.’ Icishinka cili ca kuti Satana Kaseebanya afwaya sana tusumine ukuti Yehova tatutemwa no kuti tatwacindama kuli wene. Lelo, te mulandu na fintu twingaimona abashatemwikwa nelyo aba cabe cabe, Yehova atweba ukuti umo na umo umubomfi wakwe alicindama kuli wene.
10, 11. Bushe icilangililo ca kwa Yesu pa lwa nseba cilanga shani ukuti twalicindama mu menso ya kwa Yehova?
10 Ku ca kumwenako, moneni amashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Mateo 10:29-31. Pa kulangilila ifyo abasambi bakwe bacindama, Yesu atile: “Bushe inseba shibili tashishitwa ku kalikobili kamo akacepesha? Na lyo line takuli nangu lumo ulwingapona pa nshi ukwabula Shinwe ukwishiba. Lelo ne mishishi ya ku mitwe yenu yalipendwa yonse. E ico mwilatiina: Mwalicindama ukucila inseba ishingi.” Tontonkanyeni ifyo bakoomfwa ba kwa Yesu aba muli ilya nshita baumfwile ayo mashiwi.
11 Mu nshiku sha kwa Yesu inseba shali e tuni balelya utwanakisha umutengo. Ku kalikobili kamo akanini, umuntu aleshitamo inseba shibili. Lelo pa nshita imbi, ukulingana na Luka 12:6, 7, Yesu atile ngo muntu apoosa amakobili yabili, tabalemupa inseba shine, lelo balemupa shisano. Inseba balebikapo nge mbasela cali kwati te ya mutengo nangu umo. Napamo utuni twa musango yo twali twa cabe cabe mu menso ya bantu, lelo bushe Kabumba aletumona shani? Yesu atile: “Takuli nangu lumo [na lulya lwine balebikapo nge mbasela] ululabwa ku cinso ca kwa Lesa.” Nomba kuti twatampa ukumfwikisha icishinka ca kwa Yesu. Nga ca kuti Yehova alicindamika nga nshi uluseba lumo, kanshi umuntu alicilapo sana ukucindama kuli wene! Nga fintu Yesu alondolwele, Yehova alishiba tonse fye pali ifwe. Pantu no mushishi wa mu mitwe yesu aliupenda!
12. Kuti twashininkisha shani ukuti Yesu alelanda icishinka ilyo asosele ati umushishi wa mu mitwe yesu walipendwa?
12 Bamo kuti batila Yesu pano alekukumya fye. Lelo tontonkanyeni pa lwa kubuuka ku bafwa. Yehova afwile alitwishiba bwino sana pa kuti akatubumbe cipya cipya! Alitucindamika apakalamba nga nshi ica kuti alebukisha tonse fye, pamo ne mipangilwe ya mfyalo shesu na fyonse ifyo twingebukisha ne fyatucitikila mu myaka yonse. Kanshi ukupenda umushishi wesu—uyo mu bengi uba nalimo 100,000—kuti caba cintu cayanguka nga nshi kuli wene. Aya mashiwi ya kwa Yesu yalondolola ubusaka sana pa kutushinina ukuti Yehova alatusakamana umo umo!
13. Bushe icacitike ku Mfumu Yehoshafati cilanga shani ukuti Yehova afwayamo ifisuma muli ifwe nangula tatwapwililika?
13 Baibolo isokolola na cimbi icitushinina ukuti Yehova alitutemwa. Afwayamo ifisuma muli ifwe no kufikatamika. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa Mfumu isuma Yehoshafati. Ilyo ilya mfumu yacitile ica bupumbu, kasesema wa kwa Yehova ayebele ati: “Muli ici ubukali bwaishila pali iwe ukufuma kuli Yehova.” Yali mashiwi ya kutiinya! Lelo ifyebo fya kwa Yehova tafyapelele apo pene. Fyatwalilile no kuti: “Lelo ifintu fisuma fyasangwa muli iwe.” (2 Imilandu 19:1-3) Kanshi ubukali bwa kwa Yehova ubwa bulungami tabwamupofwishishe ica kuti afilwa ukumona “ifintu fisuma” pali Yehoshafati. Bushe te ca kusansamusha ukwishiba ukuti Lesa wesu afwayamo ifisuma muli ifwe nangula tatwapwililika?
Lesa ‘Uulekelela’
14. Ilyo twabembuka, kuti twaumfwa kwati tusendele fisendo nshi, lelo kuti twanonkelamo shani mu kulekelela kwa kwa Yehova?
14 Ilyo twabembuka, ukubipilwa tumfwa, ukuseebana, no kuyumfwa aba mulandu kuti fyalenga twalati teti tulinge ukubombela Yehova na kabili. Lelo, ibukisheni ukuti Yehova ‘alalekelela.’ (Amalumbo 86:5) Nga twalapila ku membu shesu no kwesha na maka ukukanashibwekeshapo, kuti twanonkelamo mu kulekelela kwa kwa Yehova. Moneni ifyo Baibolo ilondolola iyi mibele yawamisha iyaba mu kutemwa kwa kwa Yehova.
15. Bushe uko Yehova apoosa imembu shesu kwalepa shani?
15 Kemba wa malumbo Davidi alandile imilandile yabulo kupita mu mbali iya kulondolola ukulekelela kwa kwa Yehova ati: “Ifyo akabanga katalukana na masamba, e fyo atalusha kuli ifwe ifya bupulumushi fyesu.” (Amalumbo 103:12) Bushe akabanga katalukana shani na masamba? Cimoneka ukuti akabanga lyonse e kaba ukwalepesha sana ukufuma ku masamba; akabanga na masamba te kuti fikumane. Uwasoma umo atila iyi milandile yalola mu kuti “ukufika ukwalepesha; ukwalepesha ukufika apo twingapela ukwelenganya.” Amashiwi yapuutwamo aya kwa Davidi yatweba ukuti ilyo Yehova alekelela, apoosa imembu shesu ukwalepesha uko twingapela ukwelenganya.
16. Ilyo Yehova atulekelela imembu, mulandu nshi twingacetekelela ukuti atumona abasanguluka pa numa ya ifyo?
16 Bushe mwalyeshapo ukufumya itoni pa nsalu yabuuta? Napamo mwalyeseshe na maka, lelo itoni lya kantu lyalikeene ukufuma. Moneni ifyo Yehova alondolola amaka yakwe aya kulekelela. Atila: “Imembu shenu nelyo shaba nge fyakashika ce, kuti shabuuta nge mfula yabuuta; nelyo shakashikisha nge nsalu ishakashika ce, shikabe shabuuta nga masako ya mpaanga.” (Esaya 1:18) * Te kuti tufumyepo itoni lya lubembu ku kubombesha kwesu fwe bene. Lelo Yehova kuti abuula imembu ishakashika ce no kushibuutusha nge mfula yabuuta nelyo amasako ya mpaanga ayabuuta. Kanshi ilyo Yehova atulekelela imembu shesu, tatufwile ukuumfwa kwati mu bumi bwesu bonse tukaba fye na matoni ya isho membu.
17. Mulandu nshi twingasosela ati Yehova alapoosa imembu shesu ku numa yakwe?
17 Mu lwimbo lwa kutasha ulwa kufika pa mutima ulo Hisekia ashikile pa numa ya kupola ku bulwele alwele ubwabipisha, asosele kuli Yehova ati: “Mwapoosa pa numa ya numa yenu imembu shandi shonse.” (Esaya 38:17) Pano calondololwa ukuti Yehova alabuula imembu sha bacita ifibi abalapila no kushipoosa ku numa Yakwe uko Tashimona no kushitontonkanyapo kabili. Ukulingana ne citabo cimo, ifyalandwa pano kuti fyalondololwa ati: “Mwalenga [imembu shandi] ukumoneka kwati tashacitike.” Ico cintu ca kusansamusha nga nshi, bushe te ifyo?
18. Kasesema Mika alangilila shani ukuti ilyo Yehova alekelela, Alafumyapo ulubembu umupwilapo?
18 Mu bulayo bwa kubweseshamo abalapila ku calo cabo, kasesema Mika alandile ifyo ashininkishe ukuti Yehova aali no kulekelela abantu bakwe abalapila ati: “Ni uyani umulungu uwaba nga imwe? . . . uuleko bupulumushi pa bashalako ba cikwatwa cakwe. . . . Cine cine mukapoose membu shesu shonse mwi tenga lya bemba.” (Mika 7:18, 19) Tontonkanyeni ifyo abaleikala mu nshita sha mu Baibolo baumfwile ayo mashiwi. Bushe kuti wayabula icintu icapooswa “mwi tenga lya bemba”? Kanshi amashiwi ya kwa Mika yalanga ukuti ilyo Yehova alekelela, alafumyapo imembu shesu umupwilapo.
“Uluse lwa Cikuku Ulwa kwa Lesa Wesu”
19, 20. (a) Bushe ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “ukulange nkumbu” nelyo “ukwikatilwa inkumbu” lyalola mwi? (b) Ni shani fintu Baibolo ibomfya ifyo nyina omfwa pa mwana ku kutusambilisha pa bupilibulo bwa cikuku ca kwa Yehova?
19 Icikuku e cintu na cimbi icaba mu kutemwa kwa kwa Yehova. Bushe icikuku cinshi? Muli Baibolo, icikuku ne nkumbu fyalyampana sana. Kwaba amashiwi ayengi aya ciHebere ne ciGriki ayabomfiwa ku kupilibula icikuku. Ku ca kumwenako, moneni ishiwi lya ciHebere ra·chamʹ ilingi line lipilibulwa “ukulange nkumbu” nelyo “ukwikatilwa inkumbu.” Ili ishiwi lya ciHebere ilyo Yehova abomfya ku mwine, lyayampana ne shiwi lyapilibulwa “ifumo” kabili kuti lyalondololwa ukuti “cikuku ca bunyina.”
20 Baibolo ibomfya ifyo nyina omfwa pa mwana wakwe ku kutusambilisha pa bupilibulo bwa cikuku ca kwa Yehova. Pali Esaya 49:15, tubelengapo ati: “Bushe umwanakashi engalaba akanya kakwe akoonka, ukukanaba ne cikuku [ra·chamʹ] ku mwana wa mwi fumo lyakwe? Kwena, aba kuti balaba, lelo ine nshakakulabe iyo.” (The Amplified Bible) Kuti cakosa ukwelenganya ukuti nyina kuti alaba ukoonsha no kusakamana umwana wakwe uwa pa mubili. Na kabushe, akanya te kuti kaisakamane; kakabila nyina ukukasakamana no kukatemwa ubushiku na kasuba. Lelo, ku ca bulanda, tulomfwa uko banyina balekelesha abana, maka maka muli shino “nshita shaibela.” (2 Timote 3:1, 3) Yehova atila, “lelo ine nshakalabe iwe iyo.” Icikuku ico Yehova akwatila ababomfi bakwe teti cilingane ukukosa ne mibele yanakilila sana iyo twaishiba. E kutila cacila pa cikuku ico nyina omfwa pa kanya kakwe.
21, 22. Finshi fyalecitikila abena Israele mu Egupti wa pa kale, kabili cinshi Yehova acitile pa kukuuta kwabo?
21 Bushe Yehova alanga shani icikuku ngo mufyashi wa kutemwa? Iyi mibele imoneka bwino mu fyo alesunga uluko lwa Israele. Ku mpela ya myaka ya ba1,500 B.C.E., amamilioni ya bena Israele bali basha mu Egupti, umo baletitikishiwa icabipisha. (Ukufuma 1:11, 14) Mu kumanama kwabo, abena Israele balilile kuli Yehova ukuti abafwe. Bushe uyu Lesa wa luse lwa cikuku cinshi acitilepo?
22 Yehova calimufikile pa mutima. Atile: “Ukumona namono kucululuka kwa bantu bandi abali mu Egupti, naumfwa ne nkuuta . . . Naishibo kukalipwa kwabo.” (Ukufuma 3:7) Yehova tali na kulatambako fye ku kucululuka nelyo ukumfwa fye ukukuuta kwa bantu bakwe ukwabulo kubalangulukilako. Yehova ni Lesa uulangulukilako. Kabili ukulangulukilako, e kutila ukumfwa ubukali ubo bambi balekalipwako, fyalyampana sana ne cikuku. Lelo Yehova talangulukile fye abantu bakwe; ukubalangulukilako kwalengele abacitileko fimo. Esaya 63:9 atila: “Mu kutemwa kwakwe kabili mu kulanguluka kwakwe e mo abalubwilile.” Alubwile abena Israele ukufuma mu Egupti “ku minwe iyakosa.” (Amalango 4:34) Pa numa, abapeele ifilyo mu cipesha amano kabili abatwele mu calo cafunda icaishileba cabo.
23. (a) Bushe amashiwi ya kwa kemba wa malumbo yatushinina shani ukuti Yehova alyangwako sana kuli ifwe umo umo? (b) Ni mu nshila nshi Yehova atwafwila?
23 Yehova taba fye ne cikuku ku babomfi bakwe nge bumba. Lesa wesu uwa kutemwa alyangwako kuli ifwe umo umo. Alishiba ukucula konse twingaculako. Kemba wa malumbo atile: “Amenso ya kwa Yehova alosha pa balungama, na matwi yakwe alosha ku nkuuta yabo; Yehova aba mupepi na ku baputuke misana, kabili abafunshike mitima alabapususha.” (Amalumbo 34:15, 18) Bushe Yehova atwafwa shani umo umo? Tafumyapo iciletucusha. Lelo alipekanishisha abafwaya ubwafwilisho kuli wene ifintu ifingi. Mu Cebo cakwe, Baibolo, mwaba ukufunda kwingabomba ukwingaalulako ifintu. Mu cilonganino, Yehova alateyanya bakangalila bafikapo lwa ku mupashi, abatukuta ukupashanya icikuku cakwe pa kwafwa bakapepa banabo. (Yakobo 5:14, 15) Apo e ‘umfwo kupepa,’ apeela “umupashi wa mushilo ku balemulomba!” (Amalumbo 65:2; Luka 11:13) Uko kuteyanya konse kulangilila “inkumbu sha kwa Lesa wesu.”—Luka 1:78.
24. Bushe muli no kucita shani pa kutemwa kwa kwa Yehova?
24 Bushe te ca kucincimusha ukwetetula pa kutemwa kwa kwa Shifwe wa ku muulu? Mu cipande cifumineko, twacinkwilweko ukuti Yehova alibomfya amaka yakwe, ubulungi, na mano mu nshila sha kutemwa pa kuti tunonkelemo. E lyo muli cino cipande, twamona ukuti Yehova alilanga ukutemwa kwakwe mu kulungatika ku bantunse—kuli ifwe umo umo—mu nshila sha cipesha amano. Nomba, ifwe umo umo tulingile ukuipusha ati, ‘Bushe nkacitapo shani pa kutemwa kwa kwa Yehova?’ Ico mufwile ukucita kumutemwa no mutima wenu onse, no kutontonkanya kwenu konse, no mweo wenu onse, na ku maka yenu yonse. (Marko 12:29, 30) Shi imikalile yenu cila bushiku ilelanga ukuti mulafwaisha no mutima wenu onse ukupalama pe kuli Yehova. Kabili shi Yehova, Lesa wa kutemwa, akapalame kuli imwe—umuyayaya umuyayaya!—Yakobo 4:8.
[Amafutunoti]
^ para. 16 Uwasoma umo atila icakashika ce “calebelelela icakashika. Tacalecucuka ku mume, ku mfula, ku kucapa, nelyo ku kucibomfya libili libili.”
Bushe Muleibukisha?
• Twaishiba shani ukuti ukutemwa e mibele ya kwa Yehova iyapulamo?
• Mulandu nshi twingasosela ukuti filya Yehova atumine Umwana wakwe ukutuculila no kutufwila micitile yapulamo iya kutemwa iishatala aicitwa kuli umbi?
• Bushe Yehova atulaya shani ukuti alitutemwa umo umo?
• Ni nshila nshi ishaumfwika bwino bwino isho Baibolo ilondolwelamo ukulekelela kwa kwa Yehova?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 15]
“Lesa . . . apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka”
[Icikope pe bula 16, 17]
“Mwalicindama ukucila inseba ishingi”
[Abatusuminishe]
© J. Heidecker/VIREO
[Icikope pe bula 18]
Ifyo nyina omfwa pa mwana wakwe kuti fyatusambilisha pa cikuku ca kwa Yehova